MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Araszkiewicz
Patryk Araszkiewicz
Prowadzenie działalności gospodarczej 512[01].Z4.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Zysnarska
mgr Andrzej Kobylec
Opracowanie redakcyjne:
mgr Anna Araszkiewicz
mgr Patryk Araszkiewicz
mgr Ewa Wasilewska
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 512[01].Z4.05
prowadzenie działalności gospodarczej zawartej w modułowym programie nauczania dla
zawodu kelner.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1.Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Podstawy prowadzenia działalności gospodarczej 7
4.1.1.Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Rejestracja działalności usługowej 13
4.2.1.Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzające 15
4.2.3. Ćwiczenia 15
4.2.4. Sprawdzian postępów 18
4.3. Biznesplan działalności usługowej 19
4.3.1.Materiał nauczania 19
4.3.2. Pytania sprawdzające 23
4.3.3. Ćwiczenia 23
4.3.4. Sprawdzian postępów 25
4.4. Procedury ustalania i kalkulacji cen 26
4.4.1.Materiał nauczania 26
4.4.2. Pytania sprawdzające 30
4.4.3. Ćwiczenia 30
4.4.4. Sprawdzian postępów 34
4.5. Podatki w działalności usługowej 35
4.5.1. Materiał nauczania 35
4.5.2. Pytania sprawdzające 38
4.5.3. Ćwiczenia 38
4.5.4. Sprawdzian postępów 41
4.6. Dokumentacja funkcjonowania działalności usługowej 42
4.6.1.Materiał nauczania 42
4.6.2. Pytania sprawdzające 45
4.6.3. Ćwiczenia 46
4.6.4. Sprawdzian postępów 47
4.7. Dokumentacja związana z pracownikiem 48
4.7.1.Materiał nauczania 48
4.7.2. Pytania sprawdzające 52
4.7.3. Ćwiczenia 52
4.7.4. Sprawdzian postępów 53
5. Sprawdzian osiągnięć 54
6. Literatura 58
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswojeniu wiedzy z zakresu prowadzenia działalności
gospodarczej w ramach modułu: organizacja serwisu specjalnego oraz imprez
okolicznościowych.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, zawierające wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć opanowane,
abyś mógł bez problemów przystąpić do realizacji programu tej jednostki modułowej
i korzystać z poradnika,
- cele kształcenia wraz z wykazem umiejętności, jakie nabędziesz podczas realizacji tej
jednostki modułowej,
- materiał nauczania, zawierający wiadomości teoretyczne, które pozwolą Ci samodzielnie
przygotować się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów z tej jednostki
modułowej,
- zestaw pytań przydatny do samodzielnego sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
- sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i zdobyłeś wiedzę i umiejętności z zakresu
tej jednostki modułowej,
- wykaz literatury uzupełniającej.
Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, poproś nauczyciela
o wyjaśnienie lub sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz czynność.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
512[01].Z4
Organizacja serwisu specjalnego oraz
imprez okolicznościowych
512[01].Z4.01
Przygotowanie potraw
w obecności konsumenta
512[01].Z4.03
Organizacja i obsługa imprez
okolicznościowych
512[01].Z4.02
Obsługa gości w pokoju
hotelowym
512[01].Z4.04
Porozumiewanie się w języku obcym
512[01].Z4.05
Prowadzenie działalności gospodarczej
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z aktów prawnych,
- korzystać z instrumentów marketingowych,
- sporządzać umowę o świadczenie usług z konsumentem,
- sporządzać umowę o świadczenie usług z przedsiębiorcą,
- wykonywać obliczenia procentowe,
- używać kalkulatora,
- użytkować komputer (edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny),
- korzystać z Internetu,
- współpracować w grupie,
- korzystać z literatury i innych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 zidentyfikować przedsiębiorstwa gastronomiczne z obsługą kelnerską działające na
lokalnym rynku,
 określić potencjalnych klientów przyszłej firmy,
- określić formę organizacyjną firmy,
 scharakteryzować procedurę zakładania działalności gospodarczej,
 oszacować koszty związane z rozpoczęciem działalności usługowej i wskazać z
ródła jej
finansowania,
 przygotować dokumenty niezbędne do podjęcia działalności gospodarczej,
 opracować prosty plan działalności gospodarczej firmy,
 określić czynniki wpływające na popyt, podaż oraz cenę towarów i usług,
 przygotować materiały promujące własną działalność gospodarczą,
 opracować ofertę świadczonych usług,
 przygotować dokumenty niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej i realizacji
usług,
 określić koszty realizacji indywidualnych usług kelnerskich,
 określić koszty realizacji przyjęć okolicznościowych,
 poprowadzić uproszczone formy księgowości,
 sporządzić dokumentację niezbędną do rozliczenia się z Urzędem Skarbowym i Zakładem
Ubezpieczeń Społecznych,
 skorzystać z przepisów kodeksu pracy dotyczących pracownika i pracodawcy,
 przeprowadzić rozmowę ze zleceniodawcą i ustalić zakres usługi,
- sporządzić projekt umowy na realizację usług kelnerskich,
 zastosować zasady etyki i kultury osobistej w kontaktach ze zleceniodawcą usługi,
 wyjaśnić znaczenie jakości w realizacji usług,
 dokonać analizy jakości świadczonych usług,
 skorzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Podstawy prowadzenia działalności gospodarczej
4.1.1. Materiał nauczania
Podstawą funkcjonowania gospodarki rynkowej jest prowadzenie działalności gospodarczej
przez prywatnych przedsiębiorców, którzy samodzielnie i na własne ryzyko podejmują decyzje
dotyczące własnej firmy. Przedsiębiorcy oferując swoje dobra i usługi spotykają się na rynku
z nabywcami w celu zawarcia transakcji kupna-sprzedaży po określonej przez te podmioty cenie.
Na cenę dobra lub usługi wpływają dwie podstawowe wielkości rynkowe, czyli popyt i podaż.
Popyt to zapotrzebowanie na dobra lub usługi, na które konsumenci chcą przeznaczyć
posiadane środki pieniężne. Prawo popytu zakłada, że im wyższa cena danego dobra, tym ilość
zapotrzebowania (wielkość popytu) na nie spada.
Podaż to oferta producenta na rynku. Prawo podaży zakłada, że im wyższa cena danego
dobra, tym ilość oferowanego dobra (wielkość podaży) rośnie.
Podaż i popyt są podstawowymi kategoriami kształtującymi wysokość ceny i liczbę
transakcji dokonywanych na rynku. Mechanizm rynkowy determinuje kształtowanie się ceny
i ilości w punkcie zrównania popytu i podaży.
Działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa, wytwórcza, budowlana, handlowa,
usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana
w sposób ciągły i zorganizowany.
RODZAJE DZIAA
ALNOŚCI GOSPODARCZEJ
PRODUKCYJNA USA
UGOWA HANDLOWA
Rys. 1. Przedmiotowa klasyfikacja działalności gospodarczej [2, s. 17]
Działalność produkcyjna zajmuje się wytwarzaniem i przetwarzaniem dóbr oraz
wydobywaniem surowców. Działalność usługowa zajmuje się świadczeniem usług na rzecz osób
fizycznych i prawnych, grup społecznych i całości społeczeństwa. Istotą działalności handlowej
jest sprzedaż z zyskiem zakupionych towarów i materiałów.
Przedsiębiorstwa to podmioty gospodarki narodowej, które prowadzą działalność
gospodarczą. Przedsiębiorstwa można klasyfikować według form własności (rys. 2) i form
prawno  organizacyjnych (rys. 3).
Własność państwowa oznacza wszelkie formy działalności gospodarczej, których
właścicielem jest skarb państwa. Własność komunalna oznacza przynależność do jednostek
samorządu terytorialnego. Własność prywatna osób fizycznych oznacza własność obywateli
Polski. Własność prywatna osób prawnych oznacza własność podmiotów mających osobowość
prawną. Własność zagraniczna oznacza własność podmiotów zagranicznych. Spółki z udziałem
kapitału zagranicznego nazywa się spółkami joint-venture.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
PODZIAA

PRZEDSI
BIORSTW
PAC
STWOWE KOMUNALNE
PRYWATNE OSÓB PRYWATNE OSÓB
FIZYCZNYCH PRAWNYCH
ZAGRANICZNE
Rys. 2. Klasyfikacja przedsiębiorstw wg form własności [2, s. 33]
Przedsiębiorstwa państwowe są samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się
podmiotem gospodarczym tworzonym przez organy administracji państwowej. Spółdzielnia jest
dobrowolnym, samorządnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, powołanym w celu
prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy indywidualni to osoby
fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Spółki to przedsiębiorstwa powstałe poprzez
umowę dwóch (wyjątkowo jednego) lub więcej podmiotów w celu prowadzenia wspólnej
działalności gospodarczej. Ich klasyfikację przedstawia rys. 4 i tab. 1. Do innych jednostek
organizacyjnych zaliczamy m.in.: fundacje i stowarzyszenia.
RODZAJE
PRZEDSI
BIORSTW
PRZEDSI
BIORSTWA SPÓA
DZIELNIE
PAC
STWOWE
SPÓA
KI INNE JEDNOSTKI
ORGANIZACYJNE
OSOBY FIZYCZNE
PROWADZ
CE
DZIAA
ALNOŚĆ
Rys. 3. Klasyfikacja przedsiębiorstw wg formy prawno-organizacyjnej [5, s. 18]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
RODZAJE SPÓA
EK
SPÓA
KI PRAWA SPÓA
KI PRAWA
spółka cywilna SPÓA
KI OSOBOWE SPÓA
KI KAPITAA
OWE
jawna z ograniczoną
partnerska akcyjna
komandytowa
komandytowo-akcyjna
Rys. 4. Klasyfikacja spółek [5, s. 19]
Spółka cywilna działa w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego, a pozostałe spółki
w oparciu o prawo kodeksu spółek handlowych. Wśród spółek handlowych wyróżniamy spółki
osobowe, które łączą wspólników będących osobnymi podmiotami prawa oraz spółki kapitałowe
łączące kapitały i posiadające własną osobowość prawną.
Tabela 1. Klasyfikacja spółek handlowych [12]
Spółka Spółka Spółka Spółka Spółka z Spółka
jawna partnerska komandytowa komandytowo- ograniczoną akcyjna
akcyjna odpowiedzialnością
2 2 1 komandytariusz 1 akcjonariusz 1 1
Minimalna liczba
1 komplementariusz 1 komplementariusz
wspólników
Brak Brak wymogu Brak wymogu 50 000 zł 50 000 zł 500 000 zł
Minimalny kapitał
wymogu
Umowa Umowa w Umowa w formie Statut w formie aktu Umowa w formie aktu Statut w
Forma dokumentu
na formie aktu aktu notarialnego notarialnego notarialnego formie aktu
założycielskiego
piśmie notarialnego notarialnego
Nazwisk Nazwisko min. Nazwisko min. 1 Nazwisko min. 1 Dowolna Dowolna
o min. 1 1 wspólnika + komplementariusz komplementariusza +
Firma
wspólni  i partner a +  spółka  spółka
ka + (partnerzy) + komandytowa komandytowo-
 spółka określenie akcyjna
jawna wolnego
zawodu
sp.j. sp.p. sp.k. S.K.A. sp.z o.o. S.A.
Skrót nazwy
rodzaju spółki
wspólni partnerzy komandytariusze akcjonariusze wspólnicy akcjonariusze
Nazwy właścicieli
cy komplementariusze komplementariusze
Minimalny kapitał
Brak Brak wymogu Brak wymogu Brak wymogu 50 zł 1 gr (1 akcja)
wniesiony przez
wymogu
1wspólnika
Komplementariusz: Komplementariusz:
Odpowiedzialność
całym całym całym majątkiem całym majątkiem do wysokości do wysokości
wspólników za
majątkie majątkiem Komandytariusz: do akcjonariusz: wniesionego kapitału wniesionego
zobowiązania
m wysokości sumy do wysokości kapitału
spółki komandytowej wniesionego kapitału
Walne zgromadzenie, Zgromadzenie Walne
Można wprowadzić wspólników, Zgromadzenie
Brak Można Brak radę nadzorczą Rada nadzorcza Akcjonariusz,
Organy spółki
wprowadzić (obligatoryjna (obligatoryjna powyżej Rada
zarząd powyżej 25 25 wspólników i 500000 nadzorcza,
akcjonariuszy) zł kapitału) lub Komisja Zarząd
Rewizyjna, Zarząd
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Każde przedsiębiorstwo, bez względu na rodzaj, musi pozyskać środki finansowe na
rozpoczęcie i prowadzenie swojej działalności. Istnieją różne drogi pozyskania tych środków,
nazywa się je z
ródłami finansowania.
Tabela 2. Podział głównych z
ródeł finansowania przedsiębiorstw. [3, s. 227]
y
RÓDA
A FINANSOWANIA
KAPITAA
WA
ASNY KAPITAA
OBCY
" wpłaty własne właścicieli (w formie " kredyty i pożyczki,
udziałów, akcji, aportów),
" kredyt kupiecki (odroczone płatności),
" wypracowany zysk
" leasing,
" inne formy
Wpłaty właścicieli stanowią podstawowy kapitał przedsiębiorstwa podczas jego tworzenia.
Z czasem kapitał ten może być powiększany poprzez wpłaty nowych i dotychczasowych
właścicieli, a także poprzez dodawanie wypracowanego, a niewypłaconego zysku.
Kredyty i pożyczki to podstawowa forma pozyskiwania kapitału obcego. Kredyty i pożyczki
spłaca się sukcesywnie lub jednorazowo wraz z odsetkami. Kredyt kupiecki polega na
finansowaniu poprzez odroczenie płatności za zakupione towary i materiały. Leasing jest
specyficzną formą wypożyczenia środka trwałego i spłacania go w trakcie użytkowania. Rynek
oferuje również wiele innych form finansowania działalności gospodarczej.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co oznaczają pojęcia popyt i podaż?
2. W jaki sposób kształtuje się cena i wielkość sprzedaży na rynku?
3. Jaką aktywność ludzką nazywamy działalnością gospodarczą?
4. Jakie wyróżniamy formy własności przedsiębiorstw?
5. Jakie są formy prawno-organizacyjne działalności gospodarczej?
6. Jakie rodzaje spółek wyróżniamy w polskim prawie?
7. Jakie główne cechy wyróżniają poszczególne spółki?
8. Co oznacza pojęcie z
ródła finansowania?
9. Jakie z
ródła finansowania działalności gospodarczej potrafisz wymienić?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Tabela przedstawia kształtowanie się popytu, podaży i cen na rynku owoców mango.
Tabela do ćwiczenia 1
popyt (szt.) 140 120 100 80 60 40
podaż (szt.) 50 60 70 80 90 100
cena (zł) 3 4 5 6 7 8
nowy popyt (szt.) ? ? ? ? ? ?
Na podstawie powyższych danych:
1) znajdz
ilość i cenę równowagi,
2) ustal nową równowagę (ilość i cenę) w sytuacji, gdy wzrost bezrobocia spowodował
zmniejszenie popytu o 30szt. przy każdej cenie,
3) zinterpretuj zachowanie się rynku w sytuacji opisanej punkcie drugim.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) znalez
ć wyjściowy punkt równowagi i odpowiadającą mu cenę,
4) obliczyć popyt w sytuacji bezrobocia,
5) znalez
ć nowy punkt równowagi,
6) zinterpretować wpływ bezrobocia na rynek owoców mango,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podstaw prowadzenia działalności gospodarczej.
Ćwiczenie 2
Dobierz odpowiedni typ spółki (z listy spółek handlowych) do sytuacji przedstawionych
w tabeli:
Tabela do ćwiczenia 2
1 Adam Kowalski pragnie założyć restaurację, lecz brakuje mu kapitału. Namawia
Grzegorza Nowaka posiadającego środki finansowe do przystąpienia do spółki.
Grzegorz chętnie użyczy kapitału, lecz nie dysponuje czasem, aby zaangażować się
w sprawy spółki.
2 Przedsiębiorca prowadząc jednoosobową działalność w zakresie transportu dorobił się
w okresie 5 lat majątku w kwocie 3mln zł. Teraz planuje rozwój przedsiębiorstwa na
rynkach zagranicznych i w tym celu chce wprowadzić firmę na giełdę, aby pozyskać
kapitał na konieczne inwestycje.
3 Dwóch lekarzy zamierza wspólnie prowadzić prywatny gabinet internistyczny.
4 Biznesmeni prowadzący dotychczas wspólnie spółkę cywilną w zakresie usług
gastronomicznych (catering), pragną uchronić majątek prywatny przed ryzykiem utraty
w sytuacji bankructwa spółki. Majątek spółki szacowany jest na 80000 zł.
5 Trzej przedsiębiorcy prowadzący dotychczas odrębną działalność handlową
w niewielkim rozmiarze pragną połączyć siły, aby sprostać rosnącej konkurencji na
rynku. Ich połączony kapitał wynosi 39000 zł.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) dopasować każdy z przypadków do charakterystyki spółki,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie wraz z uzasadnieniem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- tekst przewodni: kodeks spółek handlowych lub tabela z charakterystyką spółek,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podstaw prowadzenia działalności gospodarczej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 3
Znajdz
w swoim regionie (mieście) posługując się Internetem lub wydawnictwem Panorama
firm, przedsiębiorstwa z szeroko rozumianej branży gastronomicznej o różnej formie
organizacyjno  prawnej. Odnajdz
po jednym przykładzie dla: przedsiębiorstwa państwowego,
spółdzielni, przedsiębiorcy indywidualnego oraz przynajmniej czterech typów spółek.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się poleceniem do ćwiczenia,
3) przeglądać firmy branży gastronomicznej (posługując się wybranymi z
ródłami danych),
4) wypisać po jednym przykładzie przedsiębiorstwa dla podanych w poleceniu form prawno-
-organizacyjnych,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu lub Panorama firm,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podstaw prowadzenia działalności gospodarczej.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wyjaśnić pojęcia popyt i podaż?
2) opisać pojęcie działalność gospodarcza?
3) wymienić różne formy własności przedsiębiorstw?
4) wymienić różne formy prawno  organizacyjne przedsiębiorstw?
5) wymienić typy spółek w polskim prawie?
6) opisać różnice pomiędzy spółkami?
7) opisać różne z
ródła finansowania działalności przedsiębiorstw?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Rejestracja działalności usługowej
4.2.1. Materiał nauczania
Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy wziąć pod uwagę kilka czynników:
- popyt na usługi świadczone przez naszą firmę,
- konkurencję na rynku,
- ryzyko podejmowanej działalności,
- biznesplan przyszłej działalności,
- z
ródła pozyskania kapitału na rozpoczęcie działalności,
- różne formy opodatkowania działalności gospodarczej.
W branży gastronomicznej na rynku występuje wiele małych firm prowadzonych przez
indywidualne osoby fizyczne. Osoba fizyczna, która rozpoczyna działalność gospodarczą, musi
wykonać następujące czynności rejestracyjne:
1. W Urzędzie Gminy uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca wypełnia druk i składa go w urzędzie gminy swego miejsca zamieszkania. Druk
ten zawiera: imię i nazwisko, PESEL i adres osoby dokonującej zgłoszenia, przedmiot i datę
rozpoczęcia działalności, siedzibę prowadzonej działalności. Dodatkowo osoba fizyczna do
wniosku załącza: kopię umowy najmu lokalu, w którym ma być prowadzona działalność,
nazwiska pełnomocników, numery telefonów kontaktowych.
WDGiP - 1
Szczecin, dn. ...............................
Imię (imiona)
Nazwisko
Miejsce zamieszkania i adres przedsiębiorcy
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
PESEL
WYDZIAA
DZIAA
ALNOŚCI GOSPODARCZEJ
I PRZEDSI
BIORCZOŚCI
URZ
D MIASTA SZCZECIN
pl. Armii Krajowej 1
ZGA
OSZENIE
o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej
1. Proszę o wpis do ewidencji przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej
SYMBOL PKD OPIS ZGODNY Z PKD
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
2. Działalność rozpocznę z dniem:......................................................................................................
3. Oznaczenie przedsiębiorcy: ............................................................................................................
...............................................................................................................................................................
4. Miejsca wykonywania działalności i adresy1: .................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej odbiorę2:
f& osobiście
f& za pośrednictwem poczty przesłane na wskazany adres .......................
................................................................................................................
..................................................................
(czytelny podpis wnioskodawcy)
1
jeśli działalność jest wykonywana poza miejscem zamieszkania wskazać: miejsce i adres zakładu głównego
(ZG), oddziału (O), lub innego miejsca (IM)
2
niepotrzebne skreślić
UWAGA: wniosek należy wypełnić pismem drukowanym
Rys. 5. Przykład wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej
2. W Urzędzie Statystycznym złożyć wniosek RG-1 o wpis do Krajowego Rejestru
Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej i uzyskanie niepowtarzalnego numeru
identyfikacyjnego REGON. Do wniosku należy dołączyć odpis zaświadczenia o wpisie do
ewidencji działalności gospodarczej uzyskany w Urzędzie Gminy. Termin składania wniosku
wynosi 14 dni od otrzymania zaświadczenia o wpisie do ewidencji. Urząd Statystyczny
w terminie 14 dni wydaje osobie fizycznej zaświadczenie o przyznanym numerze REGON.
3. W Urzędzie Skarbowym uzyskać numer identyfikacji podatkowej NIP (jeśli jeszcze go
nie ma). Numer NIP osoba fizyczna będzie podawać na wszystkich firmowych dokumentach:
fakturach, ofertach, deklaracjach podatkowych.
Dodatkowo składa tzw. zgłoszenie aktualizacyjne osoby fizycznej, która rozpoczyna działalność
gospodarczą jako przedsiębiorca (formularz NIP-1).
Następnie składa zgłoszenie identyfikacyjne dla celów podatku VAT (formularz VAT-R).
Podatnik, który korzysta ze zwolnienia z podatku VAT (przewidywane obroty roczne nie
przekroczą 10 000 EURO) informuje o tym Urząd Skarbowy na formularzu VAT-6.
Osoba fizyczna zgłasza także sposób opodatkowania podatkiem dochodowym. Ma do wyboru
dwa sposoby opodatkowania: opodatkowanie za zasadach ogólnych lub opodatkowanie
zryczałtowane.
4. Wyrobić pieczątkę firmową. Pieczątka firmowa powinna zawierać następujące
informacje: nazwę przedsiębiorstwa, adres, numer telefonu, NIP, REGON.
5. Założyć konto bankowe. Do założenia konta bankowego potrzebne będą NIP i pieczątka
firmowa. Konto bankowe służy do dokonywania płatności bezgotówkowych. Jeśli
przedsiębiorca posiada kilka kont bankowych, to powinien wskazać jedno z nich jako
podstawowe i zawiadomić o tym wszystkie swoje banki, Urząd Skarbowy i ZUS.
6. W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zgłosić się do ubezpieczeń społecznych.
Przedsiębiorca składa deklaracje: ZUS-ZFA (zgłoszenie danych płatnika składek) w ciągu 7 dni
od daty rozpoczęcia działalności i ZUS-ZUA (zgłoszenie danych osoby do ubezpieczeń) w ciągu
7 dni od dnia zatrudnienia pracownika. Od tej pory na koncie ubezpieczonego zbierane są
informacje o wysokości wpłaconych składek. Osoba fizyczna rozpoczynająca działalność
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu
i zdrowotnemu, natomiast dobrowolnie  chorobowemu.
7. Powiadomić SANEPID. Inspekcja Sanitarna opiniuje i wydaje decyzje, co do zgodności
obiektów, w których ma być prowadzona działalność z wymaganiami higienicznymi
i zdrowotnymi.
8. Powiadomić Państwową Inspekcję Pracy. Osoba fizyczna, zatrudniająca pracowników,
powiadamia także w ciągu 14 dni od rozpoczęcia działalności gospodarczej Państwową
Inspekcję Pracy (PIP) o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz
o przewidywanej liczbie pracowników.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki należy wziąć pod uwagę rozpoczynając działalność gospodarczą?
2. Jakie informacje zawiera wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej?
3. W jakim celu należy udać się do Urzędu Statystycznego?
4. Skąd i w jakim celu uzyskuje się Numer Identyfikacji Podatkowej?
5. W jaki sposób można rozliczać się z podatku dochodowego?
6. W jakim celu są składane formularze w Urzędzie Skarbowym?
7. Jakie informacje zawarte są na pieczątce firmowej?
8. Do czego służy konto bankowe w przedsiębiorstwie?
9. W jaki sposób osoba fizyczna zawiadamia ZUS o zatrudnieniu pracowników?
10. W jakim celu przedsiębiorca powiadamia SANEPID i PIP o rozpoczęciu działalności
gospodarczej?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypełnij wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Do wykonania tego
ćwiczenia wykorzystaj dane zawarte w tabeli.
Tabela do ćwiczenia 1
Przedsiębiorca
Anna Elżbieta Kowalska, PESEL 77031810466, Ul. Belgijska 16/13
71-795 Szczecin
Przedsiębiorstwo
Przedsiębiorstwo Usługowe  Restauracja Anna  Anna Kowalska
Skrót: PU  Restauracja Anna  Anna Kowalska
Ul. Duńska 15, 71-795 Szczecin
tel. [phone], fax [phone]
województwo zachodniopomorskie, powiat Szczecin, gmina:
Szczecin
Adres gminy
Urząd Miasta, Wydział Działalności Gospodarczej i
Przedsiębiorczości, Szczecin
Data złożenia wniosku
25.05.2007r.
Data rozpoczęcia
10 czerwca 2007r.
działalności
Przedmiot działalności
Usługi gastronomiczne w restauracjach
Usługi związane z podawaniem napojów
Usługi cateringowe dla prywatnych gospodarstw domowych
Usługi cateringowe dla pozostałych przedsiębiorstw i instytucji
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) odszukać w Internecie numery PKD odpowiadające przedmiotowi działalności,
4) wypełnić wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca rejestracji działalności usługowej.
Ćwiczenie 2
Wypełnij wniosek RG-1 o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów
Gospodarki Narodowej i uzyskanie niepowtarzalnego numeru identyfikacyjnego REGON. Do
wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj dane z ćwiczenia 1 i zawarte w poniższej tabeli:
Tabela do ćwiczenia 2
Rejestracja w Urzędzie
Urząd Miasta, Ewidencja Działalności Gospodarczej,
Miasta
numer: 7536, data: 08.06.2007r.
Liczba zatrudnionych
7
Data złożenia RG-1
08.06.2007r.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić wniosek RG-1,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wniosek RG-1,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca rejestracji działalności usługowej.
Ćwiczenie 3
Wypełnij deklarację NIP-1. Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj dane z tabel
z ćwiczenia 1,2 oraz zawarte w poniższej tabeli:
Tabela do ćwiczenia 3
Dane Przedsiębiorcy
NIP 852-158-13-20, REGON: 591511032, Dowód osobisty:
DBA 385638
Imię ojca: Patryk, imię matki: Katarzyna, nazwisko rodowe:
Nowak
tel. [phone]
Urząd Skarbowy
Szczecin, ul. Drzymały
Rodzaj przeważającej
Usługi gastronomiczne w restauracjach
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
działalności
Rachunek bankowy
BPH O/Szczecin
przedsiębiorcy
3815608101 0000 1111 55210031
Rodzaj dokumentacji
Podatkowa księga przychodów i rozchodów  we własnym
rachunkowej
zakresie
Data wypełnienia zgłoszenia
08.06.2007r.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić deklarację NIP-1,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- deklaracja NIP-1,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca rejestracji działalności usługowej.
Ćwiczenie 4
Wypełnij deklarację VAT-R. Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj tabele z ćwiczeń 1, 2, 3.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić deklarację VAT-R,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- deklaracja VAT-R,
- ustawa o podatku od towarów i usług,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca rejestracji działalności usługowej.
Ćwiczenie 5
Wypełnij deklarację ZUS-ZFA Wykorzystując dane z ćwiczeń 1,2,3,4.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić deklarację ZUS-ZFA,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- deklaracja ZUS-ZFA,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- instrukcja wypełniania formularzy ZUS,
- kody tytułu ubezpieczeń,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca rejestracji działalności usługowej.
Ćwiczenie 6
Wypełnij ZUS  ZUA (dla przedsiębiorcy). Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj dane
z ćwiczeń 1,2,3,4,5.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić deklarację ZUS  ZUA,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- deklaracja ZUS  ZUA,
- instrukcja wypełniania formularzy ZUS,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca rejestracji działalności usługowej.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić etapy rejestracji działalności gospodarczej?
2) scharakteryzować numer NIP?
3) scharakteryzować numer REGON?
4) wypełnić wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej?
5) wypełnić wniosek RG-1?
6) wypełnić deklarację NIP-1?
7) wypełnić deklarację VAT-R?
8) wypełnić deklarację ZUS  ZFA?
9) wypełnić deklarację ZUS  ZUA?
10) rozróżnić deklarację ZUS  ZFA i ZUS  ZUA?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.3. Biznesplan działalności usługowej
4.3.1. Materiał nauczania
Jednym z podstawowych dokumentów działalności przedsiębiorstwa jest biznesplan. Każda
firma, nawet jednoosobowa, w trakcie swojego funkcjonowania na rynku napotyka na
konieczność sporządzenia biznesplanu.
Biznesplan jest zestawieniem dokumentów, tabel i opisów, w których na podstawie stanu
przedsiębiorstwa i sytuacji w otoczeniu, dokonuje się projekcji celów firmy i przedstawia sposób
ich osiągnięcia z uwzględnieniem wszelkich uwarunkowań natury finansowej, organizacyjnej,
kadrowej, rynkowej, itp.
Czynniki determinujące konieczność sporządzenia biznesplanu możemy podzielić na dwie
grupy:
- czynniki wewnętrzne wynikające z potrzeb właścicieli lub zarządzających
przedsiębiorstwem,
- czynniki zewnętrzne wynikające z wymagań innych podmiotów mających związek
z przedsiębiorstwem.
W pierwszym przypadku biznesplan jest dokumentem planistycznym, który pozwala
właścicielom precyzyjnie zaplanować kolejne kroki w zarządzaniu przedsiębiorstwem, pozwala
łatwiej przewidzieć pojawiające się zagrożenia. Z reguły biznesplan sporządzany jest po raz
pierwszy podczas zakładania firmy. Dzięki niemu można oszacować szanse powodzenia nowej
działalności oraz ustalić niezbędne wymagania umożliwiające realizację celu. Również
w następnych miesiącach i latach kolejne biznesplany wytyczają kierunki działań i rozwoju
firmy.
Biznesplany sporządza się również na potrzeby:
- banków jako instytucji kredytujących przedsiębiorstwa - banki wymagają wiarygodnego
planu działalności, z uwzględnieniem i oszacowaniem możliwego ryzyka,
- agencji i urzędów będących dysponentami funduszy (w ramach projektów krajowych
i funduszy strukturalnych UE)  dla tych instytucji biznesplan jest często podstawowym
kryterium oceny i wyboru beneficjentów,
- potencjalnych wspólników i inwestorów  są oni zainteresowani poznaniem jak
najdokładniej sytuacji w przedsiębiorstwie, jego pozycji rynkowej, możliwości osiągania zysków
 biznesplan to wszystko umożliwia,
- akcjonariuszy i innych aktualnych inwestorów  dla tych podmiotów biznesplan jest przede
wszystkim jednym z narzędzi kontroli poczynań firmy.
Tabela 3. Przykładowa struktura biznesplanu. [2, s. 54]
STRUKTURA BIZNESPLANU
Streszczenie
Charakterystyka firmy
Analiza otoczenia
Plan marketingowy
Techniczny plan działania
Plan finansowy
Czynniki ryzyka
Harmonogramy
Załączniki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Biznesplan ma pewien typowy układ treści (tabela 3). Nie jest to układ identyczny
w każdym przypadku, ponieważ budowa i szczegółowość biznesplanu zależy od wielkości
przedsiębiorstwa, rodzaju i skali działalności oraz celu jego sporządzenia. Mimo różnic można
skonstruować jednak pewien powtarzalny schemat.
Streszczenie pisze się zwykle po opracowaniu wszystkich innych elementów. Jego celem
jest zapoznanie adresatów z zawartością biznesplanu. Umożliwia to szybkie odnalezienie
potrzebnych informacji bez konieczności przeglądania całego dokumentu. Streszczenie powinno
być zwięzłe i zajmować nie więcej niż 1-2 strony.
Charakterystyka firmy obejmuje podstawowe informacje o przedsiębiorstwie takie jak:
- nazwa,
- forma organizacyjno-prawna,
- data założenia,
- logo i inne znaki identyfikujące firmę,
- profil działalności,
- lokalizacja, dane teleadresowe,
- właściciele,
- kadra kierownicza,
- geneza/historia działalności.
Analiza otoczenia obejmuje charakterystykę rynku, na którym działa bądz
zamierza działać
przedsiębiorstwo. W ramach tej części powinny być zamieszczone:
- charakterystyka branży z uwzględnieniem jej struktury, podstawowych produktów/usług
oraz szans i kierunków rozwoju,
- opis głównych konkurentów i liderów rynkowych,
- pozycja przedsiębiorstwa na tle konkurencji (udziały w rynku),
- szczegółowa charakterystyka klientów (tzw. profil nabywcy),
- wyniki przeprowadzonych badań rynku (np. ankiety),
- opis wpływu innych zjawisk na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Tabela 4. Charakterystyka elementów marketingu-mix. [5, s. 119]
ELEMENTY MARKETINGU-MIX WYBRANE DZIAA
ANIA
" koncepcja usługi
" marka
PRODUKT/USLUGA
" usługi towarzyszące
" polityka jakości
" cennik
CENA " strategia cenowa
" polityka obniżek cenowych
" metody i media promocji
PROMOCJA
" budżet promocji
" kanały dystrybucji
DYSTRYBUCJA
" kanały zaopatrzenia
" polityka rekrutacji
PERSONEL " sylwetka pracownika
" szkolenia
" wystrój wnętrza lokalu
ŚWIADECTWO MATERIALNE
" fasada
PROCES ŚWIADCZENIA USLUG " procedury
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Plan marketingowy wymaga przedstawienia strategii działań rynkowych, jakie zamierza
podjąć przedsiębiorstwo. Wstępem do tego planu jest analiza rynku, na podstawie której wybiera
się rodzaj i zakres stosowania narzędzi marketingowych tzw. marketingu-mix (tab.4).
Techniczny plan działania precyzuje techniczno-organizacyjną stronę całego
przedsięwzięcia. Zawiera takie elementy, jak:
- metody działania,
- potrzebne urządzenia i wyposażenie,
- z
ródła zaopatrzenia,
- potrzebne atesty i zezwolenia.
Plan finansowy to część zawierająca zestawienia i tabele dostarczające szczegółowych
danych na temat finansowej strony planowanych działań. Ten dział biznesplanu może
obejmować:
- prognozę sprzedaży (przychodów),
- bilans,
- rachunek zysków i strat,
- zestawienie przepływów pieniężnych (cash flow),
- harmonogram spłaty kredytu,
- analizy: efektywności inwestycji, wskaz
nikowe, itp.
Najważniejsze są pierwsze cztery dokumenty.
Prognoza sprzedaży zawiera spodziewaną wielkość sprzedaży usług oraz uzyskanych z tego
tytułu przychodów. Prognoza jest bardzo istotnym zestawieniem, bo na jej podstawie sporządza
się kolejne raporty. Prognoza opiera się na szacunku, więc trzeba projektować ją w sposób
wyważony.
Tabela 5. Przykładowa prognoza sprzedaży. Opracowanie własne
PROGNOZA SPRZEDAŻY
Miesiąc Wielkość sprzedaży Średnia cena [zł] Przychód [zł]
[szt.]
I 500 1,50 750
II 700 1,50 1050
III 900 2 1800
IV 1000 2 2000
V 1000 2 2000
VI 1200 2 2400
SUMA 5300 X 10000
Tabela 6. Przykładowy bilans. Opracowanie własne
AKTYWA PASYWA
Aktywa trwałe 8000 Kapitał własny 7500
Wartości niematerialne i prawne 1500 Kapitał podstawowy 7250
Rzeczowe aktywa trwałe 6500 Zysk netto 250
Aktywa obrotowe 5000 Zobowiązania 5500
Zapasy 1000 Zobowiązania długoterminowe 5000
Należności 800 Zobowiązania wobec dostawców 500
Środki pieniężne 3200
SUMA 13000 SUMA 13000
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Bilans przedstawia cały majątek przedsiębiorstwa (aktywa) oraz z
ródła jego finansowania
(pasywa) uporządkowane zgodnie z zasadami struktury bilansu. Bilans przedstawia stan firmy na
dany dzień, najczęściej na koniec roku obrachunkowego.
Rachunek zysków i strat przedstawia przychody i koszty działalności poniesione w danym
okresie (najczęściej w trakcie roku) oraz wynikający z nich zysk lub stratę. Głównym z
ródłem
przychodów firmy jest sprzedaż towarów i usług oferowanych nabywcom przez
przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe. Do najważniejszych kosztów zalicza się wartość
zużycia materiałów, energii, pracy ludzkiej, naprawy maszyn itp. jedynie wtedy, gdy wydatki te
związane są z prowadzoną działalnością i wpływają na wielkość osiąganego przychodu.
Tabela 7. Przykładowy rachunek zysków i strat. Opracowanie własne
1. Przychody ze sprzedaży 10000,00
2. Koszty uzyskania przychodów 8000,00
3. Wynik ze sprzedaży 2000,00
4. Pozostałe przychody operacyjne 0,00
5. Pozostałe koszty operacyjne 1514,00
6. Wynik z działalności operacyjnej 486,00
7. Przychody finansowe 2,64
8. Koszty finansowe 80,00
9. Wynik z działalności gospodarczej 408,64
10. Zyski nadzwyczajne 0,00
11. Straty nadzwyczajne 100,00
12. Zysk (strata) brutto 308,64
13. Podatek dochodowy 58,64
14. Zysk (strata) netto 250,00
Zestawienie przepływów pieniężnych (cash flow) przedstawia wpływy i wydatki środków
pieniężnych w firmie. Sporządzany jest w celu sprawdzenia czy zaplanowane wydatki
inwestycyjne oraz projekcja przychodów i kosztów nie spowoduje utraty płynności finansowej
w kolejnych miesiącach.
Czynniki ryzyka wskazują zdarzenia mogące mieć wpływ na realizację celów zawartych
w biznesplanie. Pożytecznym narzędziem w prezentacji tej części jest analiza SWOT. Analiza ta
składa się z oceny przedsiębiorstwa przez pryzmat jego silnych i słabych stron oraz oceny szans
i zagrożeń pojawiających się (lub mogących pojawić) w otoczeniu.
Tabela 8. Przykładowa analiza SWOT dla działalności gastronomicznej. Opracowanie własne
SILNE STRONY SA
ABE STRONY
" kwalifikacje szefa kuchni " przedsiębiorstwo nieznane na rynku
" dogodna lokalizacja " wysokie zadłużenie
" nowoczesne wyposażenie
SZANSE ZAGROŻENIA
" zmiany przyzwyczajeń społeczeństwa " rosnąca konkurencja
" rosnąca zamożność społeczeństwa " nowe zaostrzone przepisy sanitarne
" otwarcie rynku usług w UE
Harmonogramy zawierają konkretne daty realizacji poszczególnych działań zawartych
w biznesplanie.
Załączniki zawierają szczegółowe dane, do których odwołują się wcześniejsze części
biznesplanu. Mogą być to:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
- struktura organizacyjna,
- wyniki ankiety,
- harmonogram spłaty kredytu.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Dla kogo jest tworzony biznesplan?
2. Kto powinien sporządzać biznesplan w firmie?
3. Z jakich głównych części składa się biznesplan?
4. W której części biznesplanu znajduje się opis stosowanej reklamy?
5. Jakie elementy zawiera plan finansowy?
6. Jaki dokument prezentuje wynik finansowy przedsięwzięcia?
7. Z jakich czterech elementów składa się analiza SWOT?
8. W której części biznesplanu należy szukać dat wykonania zaplanowanych działań?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj analizy SWOT dla wybranego podmiotu z tabeli zamieszczonej poniżej.
Tabela do ćwiczenia 1
Twoja szkoła miejsce pracy Twojego rodzica/opiekuna
bufet/stołówka szkolna Twoje miasto
sklep spożywczy najbliżej szkoły klub sportowy z Twojej miejscowości
Twój ulubiony punkt gastronomiczny Ty jako przyszły pracownik
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wybrać podmiot, dla którego przeprowadzisz analizę,
4) przeprowadzić analizę SWOT,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartka papieru,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca biznesplanu działalności usługowej.
Ćwiczenie 2
Ułóż poszczególne części biznesplanu restauracji  U Marcina we właściwej kolejności.
Wykorzystaj  Przykładową strukturę biznesplanu oraz poniższe dane.
Restauracja  U Marcina powstała 1 marca 2007 roku jako spółka jawna Marcina Adamka
i Dariusza Kowalskiego. Restauracja świadczy usługi gastronomiczne i organizuje przyjęcia
okolicznościowe. Specjalnością zakładu jest kuchnia rosyjska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rachunek zysków i strat za rok 200XX:
1. Przychody ze sprzedaży 25 000,00
2. Koszty uzyskania przychodów 18 900,00
3. Wynik na sprzedaży 6 100,00
4. Przychody finansowe 19,00
5. Koszty finansowe 44,12
6. Zysk (strata) brutto 6 074,88
7. Podatek dochodowy 1 154,23
8. Zysk (strata) netto 4 920,65
Działanie Termin realizacji
malowanie ścian 15-22 września 2007
zakup i instalacja wyposażenia 28-30 września 2007
rekrutacja i szkolenia kelnerów 5-12 paz
dziernika 2007
kampania reklamowa 15-31 paz
dziernika 2007
Do realizacji zamierzeń niezbędny będzie zakup chłodziarko-zamrażarki oraz pieca
elektrycznego. Konieczne również jest doposażenie kuchni w zestaw specjalistycznych
narzędzi do obróbki mięsa.
Reklama prasowa restauracji ukazuje się w dwóch lokalnych dziennikach. Dodatkowo przy
drodze krajowej (w odległości 1,5 km) umieszczono billboard, a w mieście 12 zwiastunów
doprowadzających. Wydrukowano i rozkolportowano również 1000 ulotek (głównie w biurach
podróży, informacji turystycznej i na dworcach).
Na rynku działa dwóch konkurentów: restauracja  Magnolia oraz zajazd  Przystań . Główną
grupą konsumentów są kierowcy TIR-ów jadący drogą krajową.
Biznesplan restauracji  U Marcina prezentuje bieżącą sytuację firmy oraz plany inwestycyjne
na najbliższy okres. Na kolejnych stronach przedstawiono: charakterystykę firmy, analizę
otoczenia (...)
Załącznik 1: Harmonogram spłaty kredytu
data kwota płatności
31.01.20XX 2340,20
28.02.20XX 2250,17
31.03.20XX 2113,56
30.04.20XX 2005,89
Największym zagrożeniem jest planowana budowa autostrady, która spowoduje zmniejszenie
ruchu na drodze krajowej. Konsekwencją tego może być znaczące obniżenie liczby klientów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) pociąć nieuporządkowany biznesplan na części,
4) ułożyć i nakleić na kartkę ułożony poprawnie biznesplan,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przykładowa struktura biznesplanu,
- czysta kartka papieru lub brystolu,
- nożyczki,
- klej,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca biznesplanu działalności usługowej.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować pojęcie: biznesplan?
2) wymienić dwa powody, dla których sporządza się biznesplan?
3) wymienić główne części biznesplanu?
4) wykonać analizę SWOT?
5) stworzyć uproszczony biznesplan wybranej działalności?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.4. Procedury ustalania i kalkulacji cen
4.4.1. Materiał nauczania
Podstawowym celem każdego przedsiębiorstwa jest wypracowanie zysku (dochodu). Będzie
to możliwe, gdy firma ustali taką cenę sprzedaży swoich wyrobów lub usług, która pozwoli na
pokrycie kosztów działalności. Kosztem dla każdego przedsiębiorstwa jest wyrażone w mierniku
pieniężnym zużycie materiałów, energii, wody, gazu, maszyn, pracy ludzkiej itp., jeśli służą one
do osiągnięcia przychodu. Dochodem w firmie jest nadwyżka osiągniętego przychodu nad
poniesionym kosztem.
W skład ceny sprzedaży brutto wchodzą:
- koszt wytworzenia wyrobu (wartość zużycia materiałów, maszyn, energii, pracy ludzkiej),
- marża (procentowy narzut na koszt wytworzenia wyrobu),
- podatek VAT (podatek PTU, czyli podatek od towarów i usług, np. 7% na potrawy i usługi
hotelowe, 22% na napoje alkoholowe).
Kalkulacja cen sprzedaży wyrobów, usług i towarów polega na obliczaniu kwot kosztów
i innych elementów składowych (marży oraz podatku) przypadających na jednostkę kalkulacyjną
wyrobu. Podstawowymi jednostkami kalkulacyjnymi w działalności gastronomicznej mogą być:
10 porcji potrawy lub 1000 g produkowanych potraw, 1 posiłek lub dzienne wyżywienie gościa,
dzienne wyżywienie, 1 opakowanie (puszka z napojem), 1 porcja (1 kieliszek alkoholu) itp.
Kalkulacji dokonuje się na podstawie:
- receptury (przepisu kulinarnego), w którym zawarte są informacje dotyczące rodzaju i ilości
surowców potrzebnych do przygotowania jednostki kalkulacyjnej wyrobu,
- wysokości narzutów (w praktyce często stosuje się marżę),
- wysokości stawki podatku od towarów i usług.
W branży gastronomicznej stosuje się m.in. kalkulację potraw i kalkulację napojów
alkoholowych.
Kalkulacja ceny napojów alkoholowych składa się z następujących etapów:
1. W celu obliczenia ceny gastronomicznej netto butelki: cenę zakupu netto butelki alkoholu
należy powiększyć o ustaloną marżę gastronomiczną.
2. W celu obliczenia ceny gastronomicznej brutto butelki: do ceny gastronomicznej netto
należy dodać 22% podatku od towarów i usług.
3. W celu obliczenia ceny gastronomicznej brutto jednego kieliszka: cenę gastronomiczną
brutto butelki należy podzielić przez ilość kieliszków mieszczących się w butelce.
Kalkulację ceny gastronomicznej potrawy przeprowadza się metodą kalkulacji
doliczeniowej, tzn. do kosztów zużycia surowców dolicza się pozostałe elementy, takie jak:
koszt przypraw i dekoracji, marżę, podatek od towarów i usług.
Wysokość marży ustalana jest przez przedsiębiorstwo usługowe we własnym zakresie. Jej
wysokość zależy przede wszystkim od:
- standardu lokalu i świadczonych w nim usług,
- wysokości zainwestowanego kapitału,
- sytuacji rynkowej (popytu na rynku i konkurencji),
- usytuowania lokalu i jego renomy,
- przyjętych przez właściciela zasad polityki cenowej.
W niektórych recepturach można spotkać tzw. zwroty poprodukcyjne. Zwroty poprodukcyjne
występują wówczas, gdy część surowca nie jest potrzebna i będzie wykorzystana w następnej
potrawie. Wartość tych zwrotów odejmuje się od wartości zużytych produktów, zmniejszając
tym samym koszt całej potrawy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Wydajność potrawy oznacza taką ilość tej potrawy, jaką uzyska się z podanej w recepturze ilości
surowców. Procentowy ubytek lub przyrost masy potrawy w stosunku do ilości surowców zależy
od ich rodzaju, jakości i zastosowanych technik kulinarnych. Jeśli np. wydajność potrawy
wynosi 97% oznacza to, że nastąpiła trzyprocentowa strata masy surowców.
Tabela 9. Przykład karty kalkulacyjnej [opracowanie własne]
KARTA KALKULACYJNA Nr
Nazwa przedsiębiorstwa Nazwa potrawy
Receptura nr ...
Wydajność
Lp. Składniki J.m. Ilość Cena zakupu (zł) Wartość (zł)
1.
Zwroty poprodukcyjne
2.
-
-
3. Zużycie zł x x
4. Przyprawy i dekoracja % x
5. Razem zużycie zł x x
6. Marża gastronomiczna % x
7. Cena gastronomiczna netto zł x x
8. VAT % x
Cena gastronomiczna
9. brutto zł x x
Cena 1 porcji x x x x
- x
10.
- x
- x
Sporządził: Zaakceptował:
Kalkulacja ceny gastronomicznej potraw składa się z następujących etapów:
1. Ilość każdego surowca zużytego do przyrządzenia potrawy mnoży się przez cenę zakupu
netto tego surowca.
2. W przypadku wystąpienia zwrotów poprodukcyjnych wycenia się je według cen zakupu
netto.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
3. Od sumy wartości wszystkich zużytych surowców odejmuje się wartość zwrotów
poprodukcyjnych i dolicza się narzut na pokrycie kosztu przypraw i dekoracji (jeśli
występują w recepturze).
4. Do otrzymanej kwoty dolicza się ustaloną marżę gastronomiczną  otrzymując w ten sposób
cenę gastronomiczną netto.
5. Do ceny gastronomicznej netto dolicza się podatek VAT  otrzymując w ten sposób cenę
gastronomiczną brutto.
Kalkulację ceny można sporządzić na formularzu zwanym kartą kalkulacyjną (tab.9). Na
kartę kalkulacyjną należy nanieść dane z receptury dotyczące nazwy potrawy, surowców i ich
gramatury, ilości zwrotów poprodukcyjnych, wydajności potrawy oraz wielkości porcji.
Następnie  wykorzystując podane ceny netto surowców  należy dokonać obliczeń, aż do
uzyskania ceny sprzedaży 1 porcji potrawy.
Ważną pozycją kosztową w zakładzie gastronomicznym jest wynagrodzenie dla
pracowników obsługi (w tym dla kelnerów). W praktyce stosuje się kilka sposobów
wynagradzania pracy kelnerskiej na podstawie:
- umowy o pracę z pracownikiem  kelnerem, wysokość wynagrodzenia określona jest
w umowie o pracę,
- rachunku wystawianego przez kelnera, który prowadzi własną działalność gospodarczą
i jako jednoosobowa firma świadczy usługi na rzecz zakładu gastronomicznego,
- umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia), korzystając z oferty firm outsourcingowych
(zewnętrznych).
Koszty ponoszone przez zakłady gastronomiczne na rzecz pracowników obsługi wpływają na
ceny oferowanych przez nie usług. Wysokość ponoszonych kosztów zależy od wielu czynników:
wielkości zakładu, potrzeb kadrowych, zajmowanych stanowisk, kwalifikacji pracowników oraz
obowiązków personelu restauracyjnego.
Jedną z form świadczenia usług przez zakłady gastronomiczne, która generuje jeszcze inne
koszty jest organizowanie przyjęć okolicznościowych. Aby odpowiednio przygotować przyjęcie
okolicznościowe należy dysponować:
- salą konsumencką,
- odpowiednim sprzętem,
- przeszkolonymi pracownikami.
Przyjęcia okolicznościowe powinny być uzgadniane przez osoby odpowiedzialne za bankiet
ze zleceniodawcą przyjęcia. Pierwszym krokiem w przygotowaniu przyjęcia okolicznościowego
jest dokładne zaplanowanie całej imprezy i podliczenie kosztów jej realizacji, tak by podpisać
umowę ze zleceniodawcą. Umowa powinna być zaakceptowana i podpisana przez obie strony.
Warunki umowy powinny być uzgodnione bardzo szczegółowo i zawierać m.in.: dane stron
umowy, miejsce, datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia imprezy, charakter imprezy, liczbę
i sposób rozmieszczenia gości, sposób ustawienia stołów, kolorystykę i rodzaj wystroju. Ponadto
należy ustalić menu, kolejność serwowania potraw, metodę serwisu i liczbę personelu.
W umowie należy przedstawić przewidywane koszty całej imprezy i cenę menu na jednego
uczestnika. Niezbędna jest także data i forma płatności, wysokość zaliczki oraz skutki zerwania
umowy.
Jednym z ważniejszych elementów przygotowania imprezy okolicznościowej jest analiza
kosztów całego przedsięwzięcia. Analiza kosztów powinna być przeprowadzona na podstawie
aktualnych cen surowców, materiałów i usług, które będą świadczone przy realizacji imprezy.
W analizie tej nie powinno zabraknąć:
- kosztów zakupu surowców potrzebnych do przygotowania potraw i napojów,
- kosztów dodatkowych (energii, gazu, wody),
- kosztów wynagrodzeń pracowników obsługi (kucharzy, pomocy kuchennych, kelnerów,
szatniarzy),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
- kosztów materiałów pomocniczych (dekoracji sali, stołów),
- kosztów transportu,
- innych (dekoracja, druk kart menu, toaleta, szatnia).
Tabela 10. Przykład formularza zamówienia przyjęcia okolicznościowego [1, s. 227]
Hotel Centrum Impreza: zlecenie przyjęcia
Przyjęcie (powitanie): restauracja ślub rodzinny Dzień i data przyjęcia: środa 13.07
K/W
Zleceniodawca: rodzina K Rachunek na kogo: Robert Kubacki, Kołobrzeg,
ul. Miejska 15
Zamówione przez: Maria Kubacka, Kołobrzeg, Pomieszczenie: restauracja
tel. [phone], ul. Miejska 15
Godziny: 19.20 Forma stołu: podkowa
Osoby 52 dorośli, 8 dzieci Obrus: biały
Rodzaj imprezy: ślub
Napoje: Przebieg przyjęcia:
na powitanie: rozpoczęcie: 19.20
- bezalkoholowy Florida Lady posiłek: 20.00
- Sherry Fino zakończenie: nie ustalone
- Campari z sokiem pomarańczowym coctail z krewetek, chleb tostowy i masło
do posiłków:
- rocznik 1996 Riesling Kabinett wytrawny krem z pieczarek
- Haut Sauternes rocznik 1996
po posiłku: stek cielęcy w maśle truflowym, ryż z szafranem
- na życzenie kawa mocca, likier wiśniowy, kulki migdałowe oraz letnie sałatki w pucharkach
Cognac Remy Martin, Calvados bomba lodowa  Loreen , bomba lodowa
orzechowa ze świeżymi truskawkami, śmietaną i
wyrobami cukierniczymi
86,00 PLN na osobę
Karty menu: druk na jedwabiu 12 zł za sztukę Uwaga: bar: goście płaca sami, dzieci: napoje
bezalkoholowe do wyboru, stół na prezenty:
wazony
Kwiaty: 1 duża owalna kompozycja w głównej Pokoje hotelowe:
części stołu 80,00 zł, 6 mniejszych kompozycji 8 pokoi jednoosobowych z prysznicem i WC od
owalnych po 3 na każdym ramieniu stołu 65,00 zł 13.07 do 14.07: 180 zł za pokój
w kolorze biało-zielonym 6 pokoi dwuosobowych z prysznicem i WC od
13.07 do 14.07: 280 zł za pokój
bufet śniadaniowy: 28,00 zł za osobę
Świeczki: białe 8x3 Fotograf: zamówione przez organizatora
Muzyka: 3 osoby Potwierdzenie: tak
Wyżywienie muzyków: menu ślubne bez
przystawek godz. 23.00
Godz. Data Zleceniodawca Dyrekcja Osoba odpowiedzialna
Aby prawidłowo przeprowadzić rozmowę ze zleceniodawcą na temat przygotowania
imprezy okolicznościowej należy:
1. Przywitać zleceniodawcę podając mu rękę, mówiąc:  Dzień dobry i przedstawiając się
imieniem, nazwiskiem i zajmowanym stanowiskiem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
2. Zaprowadzić zleceniodawcę do odpowiedniego pomieszczenia, w którym odbędzie się
rozmowa.
3. Zaproponować zleceniodawcy napoje lub przekąskę.
4. W miłej atmosferze przeprowadzić właściwą rozmowę.
5. Pokazać zleceniodawcy miejsce planowanej imprezy.
6. Po zakończeniu rozmowy odprowadzić zleceniodawcę do wyjścia i pożegnać.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie elementy wchodzą w skład ceny sprzedaży brutto?
2. Czym jest marża w firmie?
3. Jakie są podstawowe jednostki kalkulacyjne w branży gastronomicznej?
4. Jakie informacje zawarte są w recepturze?
5. Na czym polega kalkulacja napojów alkoholowych?
6. Na czym polega kalkulacja doliczeniowa?
7. Od jakich czynników zależy wysokość marży w firmie?
8. Czym są zwroty poprodukcyjne i jak wpływają na koszt potrawy?
9. Z jakich etapów składa się kalkulacja potraw?
10. Do czego służy karta kalkulacyjna?
11. Na czym polega rozmowa dotycząca zlecenia imprezy okolicznościowej?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz cenę gastronomiczną butelki alkoholu o pojemności 0,7 l oraz kieliszka o pojemności
0,05 l, wiedząc, że cena zakupu netto butelki wynosi 24 zł, a marża gastronomiczna 25 % (od
stu).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) obliczyć: cenę gastronomiczną netto butelki, cenę gastronomiczną brutto butelki, ilość
kieliszków mieszczących się w butelce, cenę gastronomiczną brutto kieliszka,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca procedur ustalania i kalkulacji cen.
Ćwiczenie 2
Wypełnij kartę kalkulacyjną dla potrawy:  Kluski ptysiowe grzybowe (skorzystaj z karty
kalkulacyjnej podanej w materiale nauczania). Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj
poniższą recepturę i cennik surowców. Pozostałe dane: nazwa przedsiębiorstwa:  Restauracja
Anna , stawka marży gastronomicznej 150 % (narzut od stu).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Tabela 1 do ćwiczenia 2
C-I-32 KLUSKI PTYSIOWE GRZYBOWE
Normatyw surowcowy Wydajność
Woda 350 g Grzyby po ugotowaniu 120 g
Masło 180 g Surowe ciasto 950 g
Mąka wrocławska 200 g Gotowa potrawa 1 000 g
Jaja 5 szt. Porcja potrawy 150 g
Grzyby suszone 50 g Porcja dodatku do II 100 g
dania
Pietruszka (nać) 10 g Porcja dodatku do zupy 75 g
Sól, pieprz 15 %
Sposób wykonania: Ugotować grzyby suszone, odcedzić, drobno posiekać lub przepuścić
przez maszynkę. Przygotować ciasto jak w przepisie C-I-31 (kluski ptysiowe), dodać
ugotowane, drobno posiekane grzyby, ugotować kluski. Podawać wg przepisu C-I-31.
Tabela 2 do ćwiczenia 2. Wykaz cen zakupu surowców
Lp. Nazwa surowca Jednostka Cena Stawka Wartość Cena
miary zakupu podatku podatku zakupu
netto VAT VAT brutto
1. grzyby suszone kg 144,56 7% 10,12 154,68
2. jaja szt. 0,35 7% 0,02 0,37
3. masło kg 11,10 7% 0,78 11,88
4. mąka kg 1,23 7% 0,09 1,32
5. pietruszka (nać)  10g pęczek 1,20 7% 0,08 1,28
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić kartę kalkulacyjną,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- karta kalkulacyjna,
- niebieski lub czarny długopis,
- kalkulator,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca procedur ustalania i kalkulacji cen.
Ćwiczenie 3
Wypełnij kartę kalkulacyjną dla potrawy:  Szaszłyk barani (skorzystaj z karty
kalkulacyjnej podanej w materiale nauczania). Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj
poniższą recepturę i cennik surowców. Pozostałe dane: nazwa przedsiębiorstwa:  Restauracja
Anna , stawka marży gastronomicznej 150 % (narzut).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Tabela 1 do ćwiczenia 3
M-IV-4 SZASZA
YK BARANI
Normatyw surowcowy Wydajność
Baranina z k. (udziec) 1 200 g Element uformowany 735 g
Słonina 200 g Gotowa potrawa b. k. 1 000 g
Cebula 300 g Zwroty poprodukcyjne:
Tłuszcz 50 g Kości
Sól, pieprz 15% Okrawki 180 g
220 g
Sposób wykonania: Przygotować comber tak jak podano w obróbce wstępnej, mięso
oszczędnie odciąć od kości, zdjąć tłuszcz i błony, pokrajać w półokrągłe kawałki lub w płaską
kostkę (2x2x1,5 cm), lekko rozbić każdy kawałek. Słoninę pokrajać w cienkie płatki
o kształcie kawałków baraniny. Cebulę pokrajać w talarki. Nadziewać na zaostrzone patyczki,
przekładając kawałek mięsa cebulą i słoniną. Oprószyć solą i pieprzem. Smażyć na
zamówienie, kładąc na silnie rozgrzany tłuszcz. Smażyć szybko z dwóch stron, nie dosmażając
do środka. Podawać z ryżem na sypko, upieczonym z pomidorami, ziemniakami i pomidorami
saut� oraz z surówkami sezonowymi.
Tabela 2 do ćwiczenia 3. Wykaz cen zakupu surowców
Lp. Nazwa surowca Jednostka Cena Stawka Wartość Cena
miary zakupu podatku podatku zakupu
netto VAT VAT brutto
1. baranina z k. (udziec) kg 36,89 3% 1,11 38,00
2. cebula kg 1,20 7% 0,08 1,28
3. kości (z baraniny) kg 2,91 3% 0,09 3,00
4. okrawki (z baraniny) kg 1,94 3% 0,06 2,00
5. słonina kg 2,30 7% 0,16 2,46
6. tłuszcz (smalec) kg 3,42 3% 0,10 3,52
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić kartę kalkulacyjną,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- karta kalkulacyjna,
- niebieski lub czarny długopis,
- kalkulator,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca procedur ustalania i kalkulacji cen.
Ćwiczenie 4
Wypełnij kartę kalkulacyjną dla potrawy:  Budyń z maku (skorzystaj z karty kalkulacyjnej
podanej w materiale nauczania). Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj poniższą recepturę
i cennik surowców. Pozostałe dane: nazwa przedsiębiorstwa:  Restauracja Anna , stawka marży
gastronomicznej 150 % (od stu).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Tabela 1 do ćwiczenia 4
A-II-2 BUDYC
Z MAKU
Normatyw surowcowy Wydajność
Mak 240 g Gotowa potrawa 1 050 g
Jaja 300 g Porcja potrawy 200 g
Cukier 180 g Porcja deseru 100 g
Skórka pomarańczowa smaż. 100 g
Skórka cytrynowa 20 g
Masło do smarowania formy 20 g
Bułka tarta 5 g
Sposób wykonania: Mak zalać wrzącą wodą i odstawić, gdy nasiona napęcznieją, odcedzić,
osączyć, zemleć kilka razy przez gęste sito. Utrzeć żółtka z cukrem, dodawać po trochu
mielony mak i utrzeć na pulchną masę, wymieszać ze skórką pomarańczową i cytrynową
pokrajaną w drobną kostkę. Ubić sztywną pianę, wymieszać z masą makową, wyłożyć do
przygotowanej formy, zamknąć i gotować przez 45 minut. Gdy masa jest ugotowana, budyń
wyporcjować i wydać. Budyń z maku może być podany na gorąco lub po ostygnięciu.
Podawać z sosem z wina lub waniliowym lub posypane cukrem pudrem.
Tabela 2 do ćwiczenia 4. Wykaz cen zakupu surowców
Lp. Nazwa surowca Jednostka Cena Stawka Wartość Cena
miary zakupu netto podatku podatku zakupu
VAT VAT brutto
1. bułka tarta kg 1,76 7% 0,12 1,88
2. cukier kg 2,13 7% 0,15 2,28
3. jaja szt. 0,35 7% 0,02 0,37
4. mak kg 7,19 3% 0,22 7,41
5. masło kg 11,10 7% 0,78 11,88
6. skórka cytrynowa kg 8,70 7% 0,61 9,31
7. skórka pomarańczowa kg 6,10 7% 0,43 6,53
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić kartę kalkulacyjną,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- karta kalkulacyjna,
- niebieski lub czarny długopis,
- kalkulator,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca procedur ustalania i kalkulacji cen.
Ćwiczenie 5
Przyjmij zamówienie imprezy okolicznościowej. Do tego celu wykorzystaj następujące
informacje:
- rodzaj imprezy: przyjęcie weselne,
- liczba zaproszonych gości: 60 osób,
- data imprezy: 13.07,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
- zleceniodawcy: państwo młodzi.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) przeprowadzić rozmowę,
4) wypełnić formularz zamówienia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- formularz zamówienia przyjęcia,
- 3 krzesełka,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca procedur ustalania i kalkulacji cen.
Ćwiczenie 6
Zredaguj umowę dotyczącą przeprowadzenia imprezy okolicznościowej. Do tego celu
wykorzystaj formularz zamówienia sporządzony w ćwiczeniu 5.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) sporządzić umowę,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- niebieski lub czarny długopis,
- kalkulator,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca procedur ustalania i kalkulacji cen.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić etapy ustalania ceny sprzedaży brutto?
2) ustalić kwotę ceny sprzedaży brutto butelki alkoholu?
3) ustalić kwotę ceny sprzedaży brutto kieliszka alkoholu?
4) sporządzić kartę kalkulacyjną?
5) ustalić cenę jednej porcji potrawy?
6) ustalić wpływ zwrotów poprodukcyjnych na koszt potrawy?
7) wymienić czynniki wpływające na wysokość marży?
8) opisać elementy receptury?
9) wskazać wydajność potrawy?
10) obliczyć procentowy ubytek masy surowców?
11) przeprowadzić rozmowę dotyczącą zlecenia imprezy okolicznościowej?
12) wymienić koszty dotyczące przygotowania imprezy okolicznościowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
4.5. Podatki w działalności usługowej
4.5.1. Materiał nauczania
Podatek to bezzwrotne, powszechne, przymusowe świadczenie pieniężne pobierane od osób
fizycznych i prawnych na rzecz państwa za pośrednictwem urzędów skarbowych. Podatki
spełniają trzy podstawowe funkcje:
- fiskalna  są z
ródłem dochodów państwa,
- stymulacyjna  poprzez podatki państwo wpływa na gospodarkę,
- redystrybucyjna  wyrównują nierówności społeczne.
Główne rodzaje podatków
Podatki bezpośrednie Podatki pośrednie
Podatek dochodowy od osób fizycznych Podatek od towarów i usług
Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek akcyzowy
Rys. 6. Klasyfikacja głównych podatków [2, s. 195]
Do podatków bezpośrednich zalicza się podatki dochodowe i niektóre podatki przychodowe.
Przychód to wyrażona w jednostkach pieniężnych sprzedaż towarów i usług. Dochód to
przychód pomniejszony o koszt jego uzyskania. Podatki bezpośrednie nie powinny być
przerzucane na inne podmioty. Do grupy podatków bezpośrednich zalicza się np. podatek PIT,
podatek CIT, podatek od nieruchomości, podatek rolny.
Podatki pośrednie charakteryzują się tym, że ciężar podatku nie spoczywa na podatniku, ale
jest przesunięty na inne osoby. Podatki pośrednie są wliczone w cenę towaru bądz
usługi
i zaliczamy do nich podatek VAT i akcyzę (tab. 11).
Podatki można również podzielić na centralne i lokalne. Podatki centralne zasilają budżet
państwa. Podatki lokalne zasilają budżety jednostek samorządu terytorialnego.
Każde przedsiębiorstwo rozlicza się z podatku dochodowego PIT lub CIT w momencie
osiągnięcia dochodu. Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) płacą:
- osoby fizyczne osiągające dochody z działalności gospodarczej lub pracy,
- osoby fizyczne będące wspólnikami spółek cywilnych i osobowych.
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) płacą przedsiębiorstwa posiadające osobowość
prawną (spółki z o.o., spółki akcyjne, spółdzielnie).
Rozpoczynając działalność gospodarczą przedsiębiorca może wybrać sposób rozliczania
z podatku dochodowego uwzględniając ograniczenia.
Najprostszą metodą opodatkowania jest karta podatkowa. Może być stosowana tylko
w ściśle określonych rodzajach działalności (np. usługi krawieckie, zegarmistrzowskie).
Wysokość podatku jest uzależniona od wielkości miejscowości prowadzenia działalności, liczby
zatrudnionych oraz rodzaju działalności. Podatek jest stały przez cały rok i nie zależy od
wysokości osiągniętego dochodu. Przedsiębiorca nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
rachunkowych i składania zeznań podatkowych. Podatnik na początku roku składa wniosek na
formularzu PIT-16, a na koniec roku deklarację PIT-16A.
Tabela 11. Charakterystyka głównych podatków [opracowanie własne]
Element Podatek Podatek dochodowy Podatek od towarów i Podatek akcyzowy
konstrukcji dochodowy od osób od osób prawnych usług (PTU)
podatku: fizycznych
1.Skrót podatku PIT CIT VAT -
2.Tłumaczenie Personal Income Corporate Income Value Added Tax -
skrótu podatku Tax Tax (Podatek od wartości
dodanej)
3.Podmiot Osoba fizyczna Osoba prawna Przedsiębiorca (osoba Producent lub
opodatkowania osiągająca dochody (spółka akcyjna, fizyczna lub prawna), importer wyrobów
z tytułu pracy, spółka z o.o., której przychody akcyzowych.
działalności spółdzielnia) przewyższają 10 000
gospodarczej, osiągająca zyski EURO (obligatoryjnie,
emerytury itp. z tytułu swojej a poniżej 10 000 można)
działalności.
4.Czego dotyczy Dochodów osoby Zysków osoby Wartości dodanej Produkcji lub
podatek fizycznej, czyli prawnej, czyli w każdej fazie obrotu sprzedaży wyrobów
przychodów przychodów towarami i usługami, po akcyzowych:
pomniejszonych pomniejszonych odliczeniu wartości wyrobów
o koszty ich o koszty ich opodatkowanej alkoholowych,
uzyskania. uzyskania. w poprzednich fazach tytoniowych, gazu,
obrotu. energii, wyrobów
luksusowych,
jachtów, kart do
gry
5.Stawki podatku Skala progresywna: Stawka liniowa: Stawka podstawowa: Stawki
19%, 30%, 40%. 19% 22%. maksymalne
Osoby prowadzące Stawki preferencyjne: wynoszą od 25%
działalność 0%, 3%, 7%. do 1 900%. Stawki
gospodarczą mają akcyzy mogą być
do wyboru różne wyrażone kwotowo
formy i stawki lub procentowo.
opodatkowania.
Kolejną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Jest to
forma uproszczona, którą mogą stosować przedsiębiorcy osiągający obrót mniejszy niż 250 000
EURO rocznie. Opodatkowaniu podlega przychód bez pomniejszenia go o koszty uzyskania.
Podstawowe stawki ryczałtu wynoszą:
- 8,5% dla działalności gastronomicznej ze sprzedażą alkoholu oraz dla osób osiągających
przychód z tytułu najmu i dzierżawy,
- 5,5% dla działalności wytwórczej i budowlanej,
- 3% dla działalności handlowej oraz gastronomicznej.
Przedsiębiorca ma obowiązek prowadzić ewidencję przychodów i posiadanych środków
trwałych oraz opłacać podatek do 20-ego dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Na koniec roku
podatkowego przedsiębiorca składa deklarację PIT-28.
Opodatkowanie na zasadach ogólnych jest podstawową formą rozliczania, która nie wymaga
składania oświadczenia o jej wyborze. Podstawą opodatkowania jest dochód, czyli przychód
pomniejszony o koszt jego uzyskania. Podatnik jest zobowiązany prowadzić podatkową księgę
przychodów i rozchodów, a po osiągnięciu przychodu netto 800 000 EURO założyć księgi
rachunkowe. Podatek na zasadach ogólnych można płacić w dwóch formach:
- według skali podatkowej: 19%, 30% i 40% (tab.12),
- podatek liniowy 19% (bez prawa do korzystania z ulg).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Tabela 12. Skala podatkowa na rok 2007 [20]
Podstawa obliczenia podatku Podatek dochodowy wynosi:
ponad do
43 405 19% podstawy obliczenia minus kwota 572,54 zł
43 405 85 528 7 674,41 zł plus 30% nadwyżki ponad 43 405 zł
85 528 20 311,31 zł plus 40% nadwyżki ponad 85 528 zł
Ustalenie podstawy opodatkowania odbywa się w oparciu o prawidłowe i rzetelne zapisy
w podatkowej księdze przychodów i rozchodów (tab.13). Za podstawę opodatkowania przyjmuje
się dochód, czyli różnicę pomiędzy osiągniętym przychodem a kosztem jego uzyskania. Aby
obliczyć kwotę należnego podatku dochodowego należy zastosować odpowiednią skalę
podatkową.
Tabela 13. Podatkowa księga przychodów i rozchodów
Za miesiąc & & & & & & & & & & & . 200& & r.
KONTRAHENT
Data zdarzenia Numer dowodu Opis zdarzenia
Lp.
Imię i nazwisko Adres
gospodarczego księgowego gospodarczego
(firma) (siedziba)
-1- -2- -3- -4- -5- -6-
Suma folio
Przeniesienie z folio
Razem
strona nr: & & &
PRZYCHÓD Zakup WYDATKI (KOSZTY)
towarów koszty
wartość Koszty
Razem handlowych i reprezentacji wynagrodzenia Razem
sprzedanych pozostałe uboczne pozostałe Uwagi
materiałów
przychód i reklamy w gotówce i wydatki
towarów przychody zakupu wydatki
(7+8) wg cen objęte naturze (12+13+14)
i usług
zakupu limitem
zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr zł gr
-7- -8- -9- -10- -11- -12- -13- -14- -15- -16- -17-
Przedsiębiorca co miesiąc wpłaca zaliczkę na podatek dochodowy do odpowiedniego urzędu
skarbowego (formularz PIT-5 lub PIT-5L), a na koniec roku składa deklarację:
- PIT-36 dla osób prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się według skali
podatkowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
- PIT-36L dla osób prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się na zasadach
podatku liniowego.
Zaletą podatkowej księgi przychodów i rozchodów jest możliwość odliczania faktycznie
poniesionych kosztów. Przy wysokich kosztach istnieje możliwość uzyskania korzyści
fiskalnych w porównaniu z ryczałtowymi formami opodatkowania firmy.
Wadą tej formy ustalania podatku dochodowego jest konieczność comiesięcznego składania
deklaracji do urzędu skarbowego. Prowadzenie księgowości wymaga orientacji w przepisach.
Podatek od towarów i usług, inaczej nazywany podatkiem VAT, doliczany jest do wartości
każdego sprzedawanego wyrobu i usługi. Podstawową stawką podatku jest 22%. Stosowane są
również stawki preferencyjne: 0%, 3%, 7%. Podatek VAT doliczany do wartości sprzedawanego
towaru nazywany jest podatkiem należnym. Podatek VAT zapłacony przy zakupie towarów
i usług określany jest mianem podatku naliczonego. Przedsiębiorca odprowadza do urzędu
skarbowego różnicę pomiędzy uzyskanym podatkiem należnym, a zapłaconym podatkiem
naliczonym. Z kwoty tej przedsiębiorca rozlicza się na deklaracji VAT-7 składanej do 25-ego
każdego miesiąca za miesiąc poprzedni lub na deklaracji VAT-7K kwartalnie jeśli dokona
takiego wyboru i nie przekroczył sumy 800 000 euro uzyskanej ze sprzedaży za rok poprzedni.
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czym jest podatek?
2. Jakie funkcje spełnia podatek w gospodarce?
3. Czym różni się przychód od dochodu?
4. Kiedy płaci się podatek dochodowy?
5. Co oznacza skrót PTU?
6. Jakie są podstawowe stawki podatku dochodowego?
7. Do czego służy podatkowa księga przychodów i rozchodów?
8. Na jakiej deklaracji rozliczają się z podatku dochodowego osoby zatrudnione?
9. Kto płaci podatek CIT?
10. Na czym polega różnica pomiędzy podatkiem należnym a naliczonym?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając ze skali podatkowej na 2007 rok ustal kwotę podatku dochodowego wiedząc, że
podstawa opodatkowania wynosi 40 000 zł.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) ustalić próg podatkowy,
4) obliczyć kwotę podatku dochodowego,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podatków w działalności usługowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Ćwiczenie 2
Ustal kwotę dochodu/straty z prowadzonej działalności wiedząc, że:
- przychody ze sprzedaży towarów wyniosły 8 000 zł,
- przychody ze sprzedaży usług wyniosły 4 500 zł,
- koszty zakupu materiałów i towarów 6 000 zł,
- koszty wynagrodzeń 5 900 zł,
- pozostałe wydatki 1 900 zł.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) ustalić kwotę całkowitych przychodów i kosztów,
4) obliczyć wynik firmy,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podatków w działalności usługowej.
Ćwiczenie 3
Ustal kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku VAT wiedząc, że:
1.Zakup towarów:
Jednostkowa Ilość Stawka
cena zakupu netto zakupionych towarów podatku VAT
12 zł 100 szt. 22%
2.Sprzedaż towarów:
Jednostkowa Ilość Stawka
cena sprzedaży netto sprzedanych towarów podatku VAT
uwzględnia marżę 25% 90% zakupionej ilości 22%
Aby wykonać zadanie skorzystaj z poniższej tabeli:
Zakup towarów Sprzedaż towarów VAT do urzędu
Wartość netto VAT naliczony Wartość netto VAT należny skarbowego
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) ustalić wartość netto zakupu i kwotę podatku VAT naliczonego,
4) ustalić wysokość marży, wartość netto sprzedaży i kwotę podatku VAT należnego,
5) uzupełnić tabelę  ustalić kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku VAT,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podatków w działalności usługowej.
Ćwiczenie 4
Sporządz
deklarację podatkową PIT-5 za sierpień 2007 r. Do wykonania tego ćwiczenia
wykorzystaj poniższe dane.
Tabela do ćwiczenia 4
Przedsiębiorca Anna Elżbieta Kowalska, PESEL 77031810466, NIP 852-158-13-
20
Adres zamieszkania 71-795 Szczecin, ul. Belgijska 16/13
Urząd Skarbowy Szczecin, ul. Drzymały
Osiągnięte przychody 7 180,00 zł
Poniesione koszty 3 735,37 zł
Zapłacona składki
ubezpieczeń społecznych 99,53 zł
Zapłacona składki
ubezpieczeń zdrowotnych 145,06 zł
Zapłacone zaliczki
podatku za poprzednie 0,00 zł
miesiące
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić deklarację podatkową PIT-5,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- deklaracja PIT-5,
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podatków w działalności usługowej.
Ćwiczenie 5
Sporządz
deklarację podatkową VAT-7 za wrzesień 2007 r. Do wykonania tego ćwiczenia
wykorzystaj poniższe dane.
Tabela do ćwiczenia 5
Przedsiębiorca Anna Elżbieta Kowalska, PESEL 77031810466,
NIP 852-158-13-20
Adres zamieszkania 71-795 Szczecin, ul. Belgijska 16/13
Urząd Skarbowy Szczecin, ul. Drzymały
Wartość netto sprzedaży 4 510,00 zł
Podatek VAT należny (22%) 992,00 zł
Podatek VAT naliczony (22%) 156,00 zł
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić deklarację podatkową VAT-7,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- deklaracja VAT-7,
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podatków w działalności usługowej.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) ustalić kwotę podatku dochodowego na podstawie skali podatkowej?
2) ustalić kwotę dochodu/straty z prowadzonej działalności?
3) ustalić kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku VAT?
4) odróżnić VAT należny od VAT naliczonego?
5) obliczyć marżę i cenę sprzedaży netto?
6) wybrać formę opodatkowania podatkiem dochodowym?
7) wskazać wady i zalety podatkowej księgi przychodów i rozchodów?
8) wskazać obowiązki podatnika korzystającego z karty podatkowej?
9) omówić elementy podatkowej księgi przychodów i rozchodów?
10) omówić obowiązki przedsiębiorcy wynikające z podatku VAT?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
4.6. Dokumentacja funkcjonowania działalności usługowej
4.6.1. Materiał nauczania
Operacja gospodarcza to takie zdarzenie wyrażone w jednostkach pieniężnych, które
wpływa na sytuację finansowo-majątkową przedsiębiorstwa (np. zakup sprzętu, sporządzenie
listy płac, sprzedaż towarów, przelew itp.). Każda operacja gospodarcza zachodząca
w przedsiębiorstwie powinna być odpowiednio udokumentowana za pomocą dowodu
księgowego. Na podstawie dowodów księgowych operacje gospodarcze są ewidencjonowane
w księgach rachunkowych.
Dowody księgowe
Dowody własne Dowody obce
Zewnętrzne Wewnętrzne
Rys. 7. Klasyfikacja dowodów księgowych [3, s. 33]
Dowody własne wystawiane są przez własne przedsiębiorstwo na potrzeby zarówno zewnętrzne,
jak i wewnętrzne, np. lista płac, polecenie przelewu, dokumenty magazynowe. Dowody
zewnętrzne przeznaczone są dla innej firmy, instytucji, np. faktura VAT oryginał. Dowody
wewnętrzne wystawiane są wyłącznie na własne potrzeby firmy, np. lista płac, dokument
magazynowy RW. Dowody obce wystawiane są przez inne firmy i instytucje dla naszej firmy,
np. wyciągi bankowe, weksle obce.
Dokumenty powinny być wystawiane w sposób staranny, trwały i czytelny, pismem ręcznym lub
przy pomocy komputera. Można korzystać z gotowych wzorów druków lub z programu
komputerowego. Każdy dokument księgowy powinien zawierać określone elementy takie jak:
- nazwę i numer dokumentu,
- pieczątkę wystawcy dokumentu,
- datę i miejsce wystawienia dokumentu,
- strony operacji gospodarczej,
- treść operacji gospodarczej,
- wartość operacji gospodarczej,
- podpis/podpisy osób odpowiedzialnych.
Pierwszym etapem procesu gospodarczego w każdym przedsiębiorstwie jest zaopatrzenie
w materiały potrzebne do produkcji. Dokumentacja zaopatrzeniowa jest częścią dokumentacji
magazynowej, do której zalicza się dokumenty własne: PZ, RW, WZ, karta ilościowo-
wartościowa. Dokument PZ   przyjęcie z zewnątrz wystawiany jest przy przyjęciu do
magazynu partii materiałów po dokonaniu ich zakupu od dostawcy (rys.8). Dokument RW 
 rozchód wewnętrzny służy do ewidencji wydania z magazynu partii materiałów potrzebnych
do użytku wewnętrznego firmy (rys.9). Dokument WZ   wydanie na zewnątrz
wykorzystywany jest do ewidencji rozchodu produktów z magazynu odbiorcom zewnętrznym
(rys. 10).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Rys. 8. Przykład dokumentu Pz  przyjęcie z zewnątrz
Rys. 9. Przykład dokumentu Rw  rozchód wewnętrzny
Karta ilościowo-wartościowa służy do chronologicznej ewidencji wszystkich przychodów
i rozchodów magazynowych na podstawie dowodów PZ, RW, WZ. Dla każdego typu materiału
lub towaru przeznaczona jest jedna karta ilościowo-wartościowa, z której w każdym momencie
można odczytać bieżący stan zapasów w magazynie.
Do dokumentów potwierdzających sprzedaż zalicza się paragon fiskalny i fakturę VAT.
Paragon fiskalny potwierdza sprzedaż towarów dla osób, które nie prowadzą działalności
gospodarczej. Faktura VAT jest podstawowym dokumentem potwierdzającym dokonanie
transakcji kupna-sprzedaży (rys.12). Wystawiana jest w dwóch egzemplarzach:
- oryginał faktury VAT trafia do nabywcy,
- kopia faktury VAT zostaje u sprzedawcy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Rys. 10. Przykład dokumentu Wz  wydanie na zewnątrz
Przedsiębiorstwo sprzedając lub nabywając towary dokonuje wielu rozliczeń pieniężnych ze
swoimi kontrahentami. Rozliczenia pieniężne mogą mieć charakter gotówkowy
i bezgotówkowy.
Do form obrotu gotówkowego zalicza się wpłatę gotówkową (rys. 11) i czek gotówkowy.
Korzystając z wpłaty gotówkowej dłużnik wpłaca na konto wierzyciela określoną na
dokumencie kwotę. Przedsiębiorca wystawiający czek gotówkowy wydaje polecenie swojemu
bankowi, aby wypłacił wskazanej na czeku osobie określoną kwotę pieniędzy ze środków
zgromadzonych na rachunku bankowym przedsiębiorcy. Na czeku nie można dokonywać
żadnych poprawek ani skreśleń. Czek jest płatny w ciągu 10 dni od daty jego wystawienia.
Rys. 11. Polecenie przelewu/Wpłata gotówkowa
Do form obrotu bezgotówkowego zalicza się polecenie przelewu (rys. 11) i czek
rozrachunkowy. Polecenie przelewu jest dyspozycją dłużnika (posiadacza rachunku bankowego)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
wydaną bankowi, aby z jego konta przekazał odpowiednią kwotę na rachunek bankowy
wierzyciela. Czek rozrachunkowy jest dokumentem stanowiącym dla banku zlecenie przelewu
określonej sumy pieniężnej z rachunku dłużnika na rachunek wierzyciela.
FAKTURA VAT
Miejscowość, data ORYGINAA
/KOPIA
pieczęć sprzedawcy
Data sprzedaży/zaliczki Nr ewid.
Sprzedawca Nabywca
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & .. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & .. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Nr ident& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Nr rach. bank. Nr ident.
& & & & & & & & & & & & .& & & & & & & & & & & & & & & . & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & .
Nr rach. bank.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & .
Sposób zapłaty
Termin zapłaty
Cena Wartość Wartość
Symb
jednostkowa towaru/usługi bez Podatek towaru/usługi
Lp Nazwa towaru lub ol J.
Ilość bez podatku podatku wraz z podatkiem
. usługi PKW m.
g g
iU zł zł % zł gr zł gr
r r
Słownie zł RAZEM X
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . W TYM z
& & & & & & & & & & & & & & & & gr w
& & & & & & & .
2
2
7
Podpis imienny osoby upoważnionej Podpis imienny osoby
do odbioru faktury VAT upoważnionej do wystawienia
0
faktury VAT
DO ZAPA
ATY
Rys. 12. Faktura VAT
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czym jest operacja gospodarcza?
2. Do czego służą dokumenty w firmie?
3. Czym różnią się dokumenty własne od obcych?
4. Do kogo trafiają dokumenty własne zewnętrzne i wewnętrzne?
5. Z jakich elementów składa się każdy dokument księgowy?
6. Kiedy wykorzystywane są dokumenty magazynowe: PZ, RW, WZ?
7. Do kogo trafia paragon fiskalny, a do kogo faktura VAT?
8. Z jakich elementów składa się faktura VAT?
9. Czym różnią się rozliczenia gotówkowe od bezgotówkowych?
10. Czym różni się polecenie przelewu od wpłaty gotówkowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządz
fakturę VAT wykorzystując dane z poniższej tabeli.
Tabela do ćwiczenia 1
Dłużnik:  Bomit sp. z o.o., ul. Wiśniowa 9, 78-446 Szczecin, NIP 842-18-64-779, rachunek bankowy:
PKO BP S.A. 56 4337 9646 1111 0000 3645 7333
Wierzyciel:  KABRI sp. z o.o. , ul. Majowa 3, 78-464 Szczecin, NIP 852-93-59-216, rachunek
bankowy: Pekao S.A. 53 1645 4996 1111 0000 6197 4318
Sposób zapłaty: przelew.
Termin zapłaty: 14 dni.
Produkt X:
- koszt wytworzenia = 10 zł/szt.
- marża = 20%
- ilość sprzedanych wyrobów = 100 szt.
- stawka podatku VAT = 3%
Produkt Y:
- koszt wytworzenia = 20 zł/szt.
- marża = 20%
- ilość sprzedanych wyrobów = 200 szt.
- stawka podatku VAT = 7%
Produkt Z:
- koszt wytworzenia = 30 zł/szt.
- marża = 20%
- ilość sprzedanych wyrobów = 100 szt.
- stawka podatku VAT - podstawowa
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić fakturę VAT,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- druk faktury VAT,
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji funkcjonowania działalności usługowej.
Ćwiczenie 2
Na podstawie danych z ćwiczenia 1 sporządz
odpowiedni dokument rozliczeń pieniężnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia 1,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
3) wybrać odpowiedni dokument,
4) wypełnić odpowiedni dokument rozliczeń pieniężnych,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- druki dokumentów rozliczeń pieniężnych,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji funkcjonowania działalności usługowej.
Ćwiczenie 3
Sporządz
dokument: wpłata gotówkowa. Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystaj dane
z poniższej tabeli.
Tabela do ćwiczenia 3
Dłużnik:  Elka-Dan S.A. ul. 3 Maja 1a, 71-214 Szczecin, NIP 852-17-25-342, rachunek
bankowy: Elka-Bank 36 8171 2700 1111 0000 5678 6987.
Wierzyciel: Hurtownia materiałów dekoracyjnych, ul. Wojciechowska 18, 70-240 Szczecin,
NIP 842-13-18-245, rachunek bankowy Elka-Bank 36 8171 2700 1111 0000 1234 4689.
Kwota zobowiązania: 1 500 zł
Termin płatności: 12.04.200X
Tytuł zapłaty: faktura VAT nr 23/200X
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) wypełnić dokument: wpłata gotówkowa,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- druk wpłata gotówkowa,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji funkcjonowania działalności usługowej.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wskazać wierzyciela i dłużnika w transakcji kupna-sprzedaży?
2) wskazać zleceniodawcę wpłaty w transakcji kupna-sprzedaży?
3) ustalić kwotę brutto faktury VAT?
4) ustalić kwotę netto faktury VAT?
5) sporządzić fakturę VAT?
6) wskazać termin płatności danej faktury VAT?
7) sporządzić polecenie przelewu?
8) wypełnić dokument wpłaty gotówkowej?
9) wymienić różnice pomiędzy wpłatą gotówkową a poleceniem przelewu?
10) wymienić zalety rozliczeń bezgotówkowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
4.7. Dokumentacja związana z pracownikiem
4.7.1. Materiał nauczania
Do podstawowych czynników wytwórczych potrzebnych w każdym przedsiębiorstwie
zalicza się zasoby materialne (budynki, urządzenia, środki transportu) i zasoby ludzkie
(pracownicy). Pracownicy przedsiębiorstwa decydują o sposobie wykorzystania zasobów
materialnych, kierują procesem gospodarczym, są inicjatorami zmian technicznych
i organizacyjnych w firmie. Dlatego właśnie dla każdego przedsiębiorstwa bardzo istotną rolę
odgrywa pozyskanie pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, dostosowanie ilości
i struktury zatrudnienia do wielkości firmy oraz optymalne wykorzystanie zasobów ludzkich.
Potrzeby personalne w zakładzie gastronomicznym uzależnione są od cyklu gospodarczego
(zaopatrzenia, produkcji, sprzedaży), wielkości firmy, jej planów inwestycyjnych i finansowych.
Na etapie zaopatrzenia potrzebni są handlowcy i magazynierzy, którzy znają branżę spożywczą.
Faza produkcji dotyczy głównie kuchni, gdzie potrzebni będą kucharze i ich pomocnicy.
Sprzedaż w firmie gastronomicznej odbywa się przy pomocy zatrudnionych bufetowych,
barmanów i kelnerów, którzy zajmują się obsługą gości. Prowadzenie firmy w branży
gastronomicznej wymaga także pozyskania pracowników zarządzających firmą (kierownicy
zakładów), pracowników prowadzących jej księgowość oraz pracowników pomocniczych
(sprzątaczki, szatniarze).
Wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy wiąże się z nawiązaniem stosunku pracy między
pracownikiem a pracodawcą, który reguluje Kodeks Pracy. Na podstawie stosunku pracy
pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju w miejscu i czasie
wyznaczonym przez pracodawcę oraz pod jego kierownictwem, natomiast pracodawca
zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika i do zapłaty wynagrodzenia. Stosunek pracy
najczęściej nawiązuje się poprzez zawarcie umowy o pracę. Umowa o pracę powinna być
zawarta na piśmie (rys. 14), z wyraz
nym określeniem rodzaju pracy i miejsca jej wykonywania,
terminu rozpoczęcia pracy oraz wynagrodzenia za pracę. Umowa o pracę jest sporządzana
w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdej ze stron umowy. Podpisaną
przez obie strony umowę pracodawca ma obowiązek wręczyć pracownikowi najpóz
niej w dniu
rozpoczęcia pracy.
Rodzaje
umów o pracę
Umowa na okres próbny Umowa na czas określony Umowa na czas nieokreślony
Rys. 13. Podstawowe rodzaje umów o pracę [2, s. 145]
Konsekwencją zawarcia umowy o pracę jest powstanie praw i obowiązków dla pracownika
i pracodawcy. Obowiązkiem pracownika jest sumienne i staranne wykonywanie swojej pracy
i stosowanie się do zaleceń przełożonych. Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia,
odpowiednich warunków pracy i wypoczynku. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie
pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, terminowe i systematyczne
wypłacanie wynagrodzeń, ułatwienie pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
prowadzenie dokumentacji pracowniczej oraz wydawanie świadectw pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
Umowa o pracę na okres próbny
zawarta w dniu .......................... w ................................... między:
...................................... reprezentowanym przez ........................ zwanym dalej Pracodawcą,
(oznaczenie pracodawcy)
a Panem/Panią ............................................................... legitymującym się dowodem osobistym
........................................., PESEL ................................, zamieszkałym ....................................
zwanym/zwaną dalej Pracownikiem.
ż 1
Umowa zostaje zawarta na okres próbny, który będzie trwał od dnia ............. do dnia .............
ż 2
Strony ustalają następujące warunki zatrudnienia:
- rodzaj umówionej pracy: .........................................................................................................,
- miejsce wykonywania pracy: ..................................................................................................,
- wymiar czasu pracy: ................................................................................................................,
- rozkład czasu pracy: .................................................................................................................
ż 3
W czasie trwania stosunku pracy Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie za wykonaną
pracę składające się z następujących składników:
1) wynagrodzenia zasadniczego  w kwocie ............ (słownie: ................) miesięcznie brutto,
płatne do 10. dnia miesiąca kalendarzowego, następującego po miesiącu przepracowanym,
2) dodatków do wynagrodzenia zasadniczego, w wysokości i na zasadach określonych
w przepisach prawa pracy obowiązujących u Pracodawcy.
ż 4
Niniejsza umowa zostaje zawarta pod warunkiem przeprowadzenia przez Pracownika
pozytywnych badań lekarskich.
ż 5
Każda ze stron oświadcza, że zapoznała się z treścią umowy oraz przyjęła do wiadomości i
wykonania, a także otrzymała po jednym egzemplarzu umowy.
.............................................. ..............................................
(podpis pracownika) (podpis pracodawcy)
Oświadczam, że zapoznałem/łam się z obowiązującymi u Pracodawcy przepisami prawa pracy
(regulamin pracy, regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy). Przyjmuję do
wiadomości treść tych przepisów oraz zobowiązuję się do ich przestrzegania i stosowania.
..............................................
(podpis pracownika)
Rys. 14. Przykład umowy o pracę [17, s. 148]
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy
w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Czas pracy nie
może przekraczać 8 godzin na dobę w pięciodniowym tygodniu pracy. Tygodniowy czas pracy
łącznie z godzinami nadliczbowymi nie powinien przekraczać przeciętnie 48 godzin.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
Umowa o pracę określa wysokość wynagrodzenia brutto pracownika. W skład
wynagrodzenia mogą wchodzić: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za godziny nadliczbowe,
nagroda, premia, dodatek funkcyjny, dodatek stażowy itp. Kwota wynagrodzenia netto, jaką
pracownik otrzymuje  na rękę , po odliczeniu potrąceń, ustalana jest na liście płac w każdym
kolejnym miesiącu pracy.
Tabela 14. Różnica między wynagrodzeniem brutto i netto
Wynagrodzenie = Wynagrodzenie - składki na - zaliczka na - składka
netto brutto ubezpieczenia podatek PIT zdrowotna
społeczne
Pracodawca jest zobowiązany, aby co miesiąc opłacać za pracownika składki
ubezpieczeniowe do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wykorzystuje do tego celu deklaracje
rozliczeniowe ZUS DRA.
Tabela 15. Charakterystyka składek na ubezpieczenia społeczne. [2, s. 169]
Rodzaj składki Cel ubezpieczenia Wysokość składki podmiotu finansującego:
pracodawcy pracownika
składka emerytalna z
ródło przyszłej 9,76% 9,76%
emerytury wynagrodzenia brutto wynagrodzenia brutto
składka rentowa z
ródło ewentualnej 6,5% wynagrodzenia 6,5% wynagrodzenia
renty brutto brutto
składka chorobowa z
ródło zasiłku - 2,45%
chorobowego wynagrodzenia brutto
składka wypadkowa z
ródło świadczenia 0,67% do 3,60% -
z tytułu wypadku wynagrodzenia brutto
Obok składek na ubezpieczenie społeczne pracodawca ma obowiązek opłacać także składki
na:
- Fundusz Pracy (2,45% wynagrodzenia brutto)  środki przeznaczone są m.in. na zasiłki dla
bezrobotnych,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (0,10% wynagrodzenia brutto) 
środki przeznaczone są na wynagrodzenia dla pracowników, w sytuacji niewypłacalności
pracodawcy.
Pracodawca ma obowiązek co miesiąc potrącać z wynagrodzenia pracownika zaliczkę na
podatek dochodowy od osób fizycznych (podatek PIT) i odprowadzać ją do odpowiedniego (ze
względu na miejsce zamieszkania pracownika) Urzędu Skarbowego. Zaliczka na podatek jest
obliczana od kwoty brutto pomniejszonej o składki na ubezpieczenia społeczne, koszt uzyskania
przychodu i kwotę wolną od podatku, a następnie pomniejszania o część składki zdrowotnej
wynoszącej 7,5% podstawy wymiaru tej składki.
Płatnikiem składki zdrowotnej jest pracodawca, który na liście płac oblicza 9%
wynagrodzenia brutto pomniejszonego o składki emerytalne, rentowe, chorobowe i odprowadza
tę kwotę do ZUS. Składka zdrowotna uprawnia pracownika do korzystania z usług służby
zdrowia, ze świadczeń w sytuacji ciąży, porodu, itp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Nazwa i adres zakładu pracy
............... ..............
Składki ZUS
Zaliczka na
Nazwisko i Płaca netto
Lp Płaca brutto podatek
emerytalne rentowe chorobowe zdrowotna zdrowotna
imię (do wypłaty)
dochod.
9,76% 6,5% 2,45% 7,75% 1,25%
RAZEM
Sporządzono dnia.....................
Sporządził.......................................... Zatwierdził.................................
Rys. 15. Lista płac
Pracę można wykonywać również na podstawie umów cywilnoprawnych, które reguluje
Kodeks Cywilny. Należy jednak pamiętać, że osoba wykonująca zlecone czynności nie jest
pracownikiem w rozumieniu przepisów Kodeksu Pracy i nie przysługują jej wynikające z tego
tytułu prawa. Do umów cywilnoprawnych zalicza się umowę zlecenia i umowę o dzieło.
Przy zawarciu umowy zlecenia przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do
dokonania określonej czynności dla dającego zlecenie (zleceniodawcy). Zleceniodawca
zobowiązuje się do zwrotu wydatków poniesionych w związku z wykonywaniem zlecenia,
udzielenia zaliczki na wykonanie zlecenia oraz do zapłaty wynagrodzenia po jego wykonaniu.
Umowa zlecenia może być w każdej chwili wypowiedziana przez każdą ze stron. Zleceniodawca
ma obowiązek opłacić podatek dochodowy i składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Nie opłaca się
składek na ubezpieczenia społeczne od umów zleceń zawartych z: uczniami, studentami (poniżej
26 roku życia) oraz osobami zatrudnionymi w innym zakładzie pracy w oparciu o umowę
o pracę. Okres pracy nie jest wliczany do emerytury.
Przy zawarciu umowy o dzieło wykonawca zobowiązuje się do realizacji oznaczonego
dzieła, to znaczy zobowiązuje się do uzyskania konkretnego efektu, a zamawiający zobowiązuje
się do wypłaty wynagrodzenia określonego w umowie. Dziełem jest na przykład uszycie
ubrania, przetłumaczenie tekstu, sporządzenie projektu technicznego, namalowanie obrazu,
przeprowadzenie wykładu, zrobienie fotografii, wybudowanie domu. Zadanie może być
wykonane w dogodnym dla wykonawcy czasie przy udziale podwykonawcy. Pracodawca nie
jest zobowiązany Kodeksem Pracy do udzielenia urlopu lub wypłaty zasiłku za czas choroby.
Zleceniodawca ma obowiązek opłacić podatek dochodowy. Nie odprowadza się składek ZUS,
więc podatek liczony jest od wynagrodzenia z umowy pomniejszonego o koszty uzyskania
przychodu. Okres pracy nie jest wliczany do emerytury.
Po zakończeniu roku podatkowego pracodawca w terminie do końca lutego sporządza
deklarację zbiorczą (PIT-11/8B) i przekazuje ją pracownikowi i odpowiedniemu urzędowi
skarbowemu. Informacje w niej zawarte dotyczą: osiągniętych przez pracownika przychodów,
kosztów uzyskania tych przychodów, opłaconych przez pracodawcę składek ZUS i składki
zdrowotnej, a także kwot zapłaconych zaliczek na podatek dochodowy. Pracownik, na podstawie
deklaracji od wszystkich swoich pracodawców, sporządza (w terminie do końca kwietnia)
deklarację roczną PIT-37. Oblicza w niej kwotę nadpłaty podatku dochodowego bądz
kwotę do
zapłaty. Kwota  do zapłaty oznacza, że podatnik musi ją wpłacić składając deklarację roczną.
Kwota  nadpłata oznacza, że tyle urząd skarbowy zwróci podatnikowi  ma na to 3 miesiące.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jacy pracownicy potrzebni są w zakładzie gastronomicznym na każdym etapie cyklu
gospodarczego?
2. Jakie prawa i obowiązki wynikają z umowy o pracę dla pracownika?
3. Jakie prawa i obowiązki wynikają z umowy o pracę dla pracodawcy?
4. Jakie informacje zawiera umowa o pracę?
5. Jakie składniki wpływają na wynagrodzenie pracownika?
6. Czym różni się wynagrodzenie netto od wynagrodzenia brutto?
7. Które składki ZUS płacone są z wynagrodzenia pracownika?
8. Na co przeznaczane są składki emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe?
9. Na jakie cele przeznaczone są środki Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych?
10. Czym różni się umowa o pracę od umowy zlecenia?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z Kodeksu Pracy ustal wymiar urlopu wypoczynkowego na dzień 31.01.2007r.,
wiedząc, że pracownik rozpoczął pracę 01.08.2006r. na � etatu i jest to jego pierwsza praca po
ukończeniu szkoły średniej. Praca jest wykonywana na cały etat.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) przeanalizować odpowiednie artykuły z Kodeksu Pracy,
4) ustalić wymiar urlopu wypoczynkowego,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- Kodeks Pracy,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji związanej z pracownikiem.
Ćwiczenie 2
Ustal kwotę wynagrodzenia netto pracownika wiedząc, że:
- płaca zasadnicza z umowy o pracę wynosi 2 000 zł,
- premia 25% płacy zasadniczej,
- składki ubezpieczeń społecznych wynoszą 467,75 zł,
- zaliczka na podatek PIT wynosi 160 zł,
- składka zdrowotna wynosi 182,90 zł.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
3) ustalić kwotę wynagrodzenia netto,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji związanej z pracownikiem.
Ćwiczenie 3
Ustal łączny miesięczny koszt pracodawcy związany z utrzymaniem jednego pracownika
wiedząc, że:
- kwota wynagrodzenia brutto wynosi 1 800 zł,
- składki ZUS opłacane ze środków pracodawcy to: składka emerytalna, składka rentowa i
składka wypadkowa (1,80%),
- dodatkowe obciążenia pracodawcy to: składka na Fundusz Pracy i składka na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z danymi z ćwiczenia,
3) ustalić kwoty składek i ogólny koszt pracodawcy związany z zatrudnianiem jednego
pracownika,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kalkulator,
- niebieski lub czarny długopis,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji związanej z pracownikiem.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) ustalić kwotę wynagrodzenia brutto pracownika?
2) ustalić kwotę wynagrodzenia netto pracownika?
3) wymienić wady i zalety umowy o pracę i umowy o dzieło?
4) ustalić koszt pracodawcy zw. z zatrudnianiem pracownika?
5) określić wpływ potrąceń z wynagrodzenia brutto na kwotę wynagrodzenia
netto?
6) obliczyć kwoty składek ubezpieczeń społecznych?
7) wskazać, które składki stanowią dodatkowy koszt dla pracodawcy?
8) opisać różnice pomiędzy umową na czas określony i na czas nieokreślony?
9) wymienić różnice pomiędzy umową zlecenia a umową o dzieło?
10) przedstawić elementy listy płac?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi,
tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X, w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Numer NIP jest nadawany przez:
a) Urząd Statystyczny.
b) Urząd Miasta.
c) Państwową Inspekcję Pracy.
d) Urząd Skarbowy.
2. Wynik netto przedsiębiorstwa to wynik brutto:
a) powiększony o podatek VAT.
b) powiększony o podatek dochodowy.
c) pomniejszony o podatek VAT.
d) pomniejszony o podatek dochodowy.
3. Cena sprzedaży to:
a) koszt wytworzenia.
b) cena, w jakiej sprzedaje się produkt gotowy.
c) cena zakupu.
d) cena bez marży.
4. Płaca brutto to kwota wynagrodzenia pracownika:
a) bez podatku dochodowego.
b) pomniejszona o składki ubezpieczeń społecznych.
c) obliczona do wypłaty.
d) określona w umowie o pracę.
5. REGON to numer przedsiębiorcy:
a) do identyfikacji podatkowej.
b) w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej.
c) w Krajowym Rejestrze Sądowym.
d) w Rejestrze Urzędu Gminy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
6. Podstawowa stawka podatku VAT wynosi:
a) 3%.
b) 7%.
c) 19%.
d) 22%.
7. Wskaż, które działanie nie oznacza działalności gospodarczej:
a) prowadzenie punktu skupu surowców wtórnych.
b) prowadzenie doradztwa personalnego.
c) sprzedaż przez uczniów używanych podręczników szkolnych.
d) naprawa sprzętu RTV.
8. Skrót PIP oznacza:
a) Państwowa Inspekcja Pracy.
b) Polskie Inwestycje Proekologiczne.
c) Podstawowa Inspekcja Podatkowa.
d) Publiczna Inspekcja Pracy.
9. Jeżeli cena sprzedaży brutto wynosi 36,60 zł, a podatek VAT 6,60 zł, to cena netto wynosi:
a) 6,60 zł.
b) 30 zł.
c) 36,60 zł.
d) 43,20 zł.
10. Leasing jest to:
a) pożyczka krótkoterminowa.
b) zastaw w lombardzie.
c) forma wypożyczenia środka trwałego.
d) pożyczka długoterminowa.
11. Cena równowagi rynkowej ustalana jest w punkcie, gdzie:
a) podaż = 0.
b) popyt = 0.
c) popyt = podaż.
d) popyt przyjmuje wartości ujemne.
12. Gdy kupujemy materiały z odroczoną płatnością to korzystamy z:
a) leasingu.
b) faktoringu.
c) kredytu kupieckiego.
d) franchisingu.
13. Pojęciem biznesplan określa się:
a) podsumowanie efektów rocznej działalności przedsiębiorstwa.
b) dokument przedstawiający plan działania firmy na pewien okres.
c) stan majątku przedsiębiorstwa na dany dzień.
d) dokumenty założycielskie przedsiębiorstwa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
14. Podatki spełniają między innymi funkcję:
a) restytucyjną.
b) refinansową.
c) redystrybucyjną.
d) rekonstrukcyjną.
15. Osoba fizyczna zakładająca działalność gospodarczą składa w Urzędzie Skarbowym
zgłoszenie na formularzu:
a) NIP-1.
b) NIP-2.
c) RG-1.
d) PIT-37.
16. Spółki akcyjne rejestrują się w:
a) urzędzie miasta.
b) urzędzie gminy.
c) Krajowym Rejestrze Sądowym.
d) urzędzie statystycznym.
17. Inspektora Pracy trzeba powiadamiać o nowozakładanym przedsiębiorstwie zawsze, gdy:
a) jest to działalność osoby fizycznej.
b) rozpoczyna się działalność gastronomiczną.
c) zatrudnia się pracowników.
d) zakłada się spółkę z o.o.
18. Wśród dokumentów założycielskich nie występuje:
a) ZUS ZUA.
b) NIP-1.
c) RG-1.
d) PIT-37.
19. Osoba, której jesteśmy winni pieniądze to nasz:
a) dłużnik.
b) kontrahent.
c) wierzyciel.
d) kredytobiorca.
20. Spółkami prawa handlowego są:
a) tylko spółki z o.o. i S.A.
b) spółka cywilna, jawna i komandytowa.
c) spółka jawna i z o.o.
d) wszystkie spółki z wyjątkiem spółki cywilnej i jawnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko
Prowadzenie działalności gospodarczej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
6. LITERATURA
1. Arens-Azevędo U. i inni: Technologia gastronomiczna z obsługą gości. Rea, Warszawa
2002
2. Janik B.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej. Difin,
Warszawa 2005
3. Janiszewski S., Kołaczyk Z., Pietraszewski M.: Rachunkowość przedsiębiorstw
gastronomiczno-hotelarskich. eMPi2, Poznań 2002
4. Kizukiewicz T., Sawicki K.: Rachunkowość małych firm. PWE, Warszawa 1998
5. Mielczarczyk Z., Urbańska B.: Gospodarka i rachunkowość w gastronomii. WSiP,
Warszawa 2002
6. Piasecki B.(red): Ekonomika i zarządzanie małą firmą. PWN, Warszawa 2001
7. Prawo pracy. Ubezpieczenia społeczne. Wydawnictwo AD Mrągowski S.A., Warszawa
2000
8. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia
podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. Nr 152, poz. 1475 z póz
n. zm.)
9. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535
z póz
n. zm.)
10. Ustawa z dnia 13 paz
dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 11,
poz. 74 z póz
n. zm.)
11. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 54,
poz. 654 z póz
n. zm.)
12. Ustawa z dnia 15 września 2000 r.  Kodeks Spółek Handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037
z póz
n. zm.)
13. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173,
poz.1807 z póz
n. zm.)
14. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 z póz
n. zm.)
15. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.  Kodeks Cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z póz
n. zm.)
16. Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 29, poz. 257 z póz
n.
zm.)
17. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks Pracy (Dz.U. Nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.)
18. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 14,
poz. 176 z póz
n. zm.)
19. Żaro Z. W.: Jak założyć i poprowadzić własną firmę. SIGMA, Skierniewice 2007
Czasopisma: Informator dla prowadzących działalność gospodarczą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58