płk dypl. inż. Zdzisław SAKOWSKI
OPTYCZNE PRZYRZ
DY CELOWNICZE
DO BRONI STRZELECKIEJ
Poradnik metodyczny w zakresie eksploatacji, obsługiwań
i strzelań z broni strzeleckiej wyposażonej w celowniki optyczne
i noktowizyjne
WARSZAWA 2005 ROK
Spis treści: strona
1. Wstęp............................................................................................................ 4
2. Ogólna charakterystyka przyrządów celowniczych................................. 6
3. Optyczne przyrządy celownicze ............................................................... 11
4. Optoelektroniczne przyrządy celownicze.................................................. 28
2
1. WST
P
Przyrządy celownicze to urządzenia umożliwiające naprowadzanie lufy broni
w płaszczyz
nie pionowej i poziomej do takiego położenia , przy którym tor poci-
sku przechodzi przez cel.
W zależności od budowy i zasady działania dzielą się na mechaniczne, mecha-
niczno-optyczne, optyczne, noktowizyjne, termowizyjne i inne mające zastosowa-
nia do broni strzeleckiej oraz pokładowej wozów bojowych.
Mechaniczne przyrządy celownicze stanowią standardowe wyposażenie każdej
broni strzeleckiej, natomiast optyczne, noktowizyjne, termowizyjne tylko do broni
przeznaczonej do precyzyjnego strzelania, np. snajperska. W ostatnich latach
optyczne stanowią już standard w stosunku do broni strzeleckiej nowej generacji.
W oparciu o wnioski z współczesnych wojen lokalnych, wynika że w czasie
walk w terenie zurbanizowanym wskazane jest prowadzenie precyzyjnego ognia
celem unikania zbędnych strat w ludności nie zaangażowanej w walce. Dlatego też
coraz częściej nowoczesna broń wyposażana jest standardowo w celowniki
optyczne.
Natomiast w warunkach ograniczonej widoczności coraz rzadziej przewiduje
się oświetlanie terenu środkami oświetlającymi a prowadzenie działań w ciemności
z wykorzystaniem noktowizji i termowizji. Chociaż oba rodzaje przyrządów ce-
lowniczych, noktowizyjne i termowizyjne nie są w pełni odporne na zakłócenia
możliwe na polu walki, to posiadają wiele zalet. Najważniejsza z nich to pełne
maskowanie swojego stanowiska ogniowego i precyzja prowadzonego ognia.
Szybki rozwój techniki w ostatnich latach pozwala na zastosowanie w kon-
strukcjach celowników coraz to nowszych technologii i rozwiązań konstrukcyj-
nych.
W Siłach Zbrojnych RP systematycznie dokonuje się wymiany noktowizorów
aktywnych o przestarzałej konstrukcji radzieckiej na nowoczesne produkcji krajo-
wej o wysokich walorach bojowych. Chociaż na najnowsze rozwiązania przyjdzie
nam jeszcze długo poczekać, ze względu na kosztowność ich zakupu.
3
W ramach polskiego przemysłu zbrojeniowego problemami tymi zajmuje się
Przemysłowe Centrum Optyki S.A. w Warszawie. W efekcie prowadzonych prac
badawczo - rozwojowych w zakresie optoelektroniki opracowano dla potrzeb woj-
ska nowoczesne pasywne celowniki noktowizyjne do broni strzeleckiej.
4
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZYRZ
DÓW
CELOWNICZYCH
Optyczne przyrządy celownicze to najprostsze urządzenia celownicze skła-
dające się zazwyczaj z obiektywu, okularu, płytki z siatką celownicza i układu od-
wracającego obraz. Dzięki powiększeniu które daje luneta (najczęściej 63 a niekie-
dy 103 ) można prowadzić celowany ogień na duże odległości i do celów trudnych
do trafienia z broni wyposażonej tylko w celownik mechaniczny.
Optoelektroniczne przyrządy celownicze optyczne celowniki wyposażone
w układy elektroniczne wzbogacające ich możliwości. Do tej grupy przyrządów
celowniczych zalicza się celowniki noktowizyjne, termowizyjne, wzmacniacze
obrazu oraz wszelkiego rodzaju wykorzystujące dodatkowe układy elektroniczne,
np. do wyświetlania siatki celowniczej, dalmierze laserowe i kolimatorowe wspo-
magające celowanie.
Najprostsze optoelektroniczne przyrządy celownicze to zwykłe celowniki
optyczne wyposażone w układy wyświetlające (podświetlające) siatkę celowniczą
oraz celowniki kolimatorowe.
Nowoczesne celowniki optoelektroniczne przeznaczone głównie do celowa-
nia w warunkach ograniczonej widoczności lub do "przenikania" poprzez prze-
szkody naturalne do celów niewidocznych gołym okiem. Do tej grupy zalicza się
celowniki noktowizyjne, termowizyjne i wzmacniacze obrazu. Celowniki noktowi-
zyjne typu aktywnego posiadają własne z
ródło promieniowania podczerwonego,
służące do oświetlania celu. Odbite od celu promienie są wykrywane przez
wzmacniacz obrazu i cel widoczny jest w obiektywie przez strzelca.
Celowniki tego typu demaskują stanowisko strzelca, bowiem promieniowa-
nie jest także wykrywalne przez przeciwnika, przez co strzelec narażony jest na
wykrycie i zniszczenie.
Celowniki noktowizyjne typu pasywnego wykorzystują z
ródła światła cząst-
kowego pochodzące od oświetlenia naturalnego pochodzącego głównie od gwiazd,
księżyca. Promienie światła szczątkowego padające na cel zostają wychwycone
5
przez celownik i poprzez wzmacniacz obrazu przetworzone w obraz widzialny w
obiektywie.
Celowniki tego typu umożliwiają maskowanie własnego stanowiska a zasięg
przechwytywania promieniowania naturalnego odbitego od celu jest stosunkowo
większy od możliwości celownika aktywnego ( średnio o około 300%), przez co
zwiększa się możliwości obserwacyjne, wykrywanie i niszczenie celów na dal-
szych odległościach w warunkach ograniczonej widoczności.
W ostatnich latach zastosowano do celowników wzmacniacze obrazu
wkomponowane w układ optyczny. Celowniki z wzmacniaczami obrazu posiadają
znacznie większy zasięg widzenia w warunkach ograniczonej widoczności i są
całkowicie niewykrywalne przez przeciwnika, bowiem nie emitują promieniowa-
nia podczerwonego. Nowej - III generacji celowniki noktowizyjne wzmacniają ob-
raz widziany w nocy nawet 100 do 1000 razy, przez co cel odległy o np.. 400m
w księżycowa noc widziany jest w okularze takiego celownika bardzo wyraz
nie.
Wada je jedynie monochromatyczny obraz (szaro - zielony), lecz zaleta cał-
kowita niewykrywalność, bowiem celownik nie emituje na zewnątrz żadnego pro-
mieniowania.
Ze względu na małe wymiary im masę mogą mieć zastosowanie praktycznie
każdej broni strzeleckiej.
Najnowsze urządzenia optoelektroniczne to celowniki termowizyjne. Reje-
strują promieniowanie podczerwone o bardzo słabym natężeniu, przez co możliwa
jest obserwacja rozkładu temperatur na obserwowanej przestrzeni, tj. emitowanych
przez żywe organizmy, urządzenia wydzielające ciepło, np. silniki pojazdów, pra-
cujące radiostacje. Celowniki tego typu ze względu na znaczna cenę, w zasadzie
stosowany jest do broni stanowiącej wyposażenie grup specjalnych oraz broni
snajperskiej najnowszej generacji.
Kolejna grupę stanowią celowniki z dalmierzem laserowym, umożliwiają-
cym bardzo dokładny pomiar odległości do celu a w najnowszych generacjach tak-
że wypracowanie danych do strzelania.
6
Prostsze urządzenia celownicze produkcji krajowej zastosowane do broni
strzeleckiej to prostej konstrukcji celowniki kolimatorowe emitujące czerwony
punkt w osi celowania służący jako punkt celowniczy. Celowniki tego typu jako
prototypy zostały zastosowane w modelowych rozwiązaniach do 5,56 mm karabi-
na szturmowego kbs wz.96, 9 mm pistoletów maszynowych PM-84P.
Innym prostym celownikiem stosowanym na świecie do pistoletów są lase-
rowe wskaz
niki celu. Celownik ten emituje wiązkę czerwonego widzialnego świa-
tła. W czasie celowania wiązka odpowiada punktowi celowania, co umożliwia na
celne i szybkie strzelanie bez konieczności stosowania standardowych przyrządów
celowniczych a jedynie poprzez skierowanie broni w kierunku celu i naprowadze-
nie czerwonego punktu na cel.
Najnowszym rozwiązaniem w zakresie celowników do broni strzeleckiej
jest system kierowania strzałem np. FCS-2001. Jest przenośnym skomputeryzowa-
nym dzienno - nocnym celownikiem laserowym mogącym mieć zastosowanie do
broni strzeleckiej, maszynowej, wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowa-
nych. Pozwala on na precyzyjne wykrycie celów ruchomych
i nieruchomych z dużą dokładnością pomiaru odległości od 150 do 1500 m.
Celownik FCS-2001 emituje jako w osi celowania czerwony punkt, służący
do celowania. W warunkach nocnych stosowany jest łącznie z noktowizorem
N/SEAS. Celownik przekazuje strzelającemu informacje o celu poprzez alfanume-
ryczny panel monitora, który przekazuje wiadomości tekstowe służące operatorowi
za dane wyjściowe do strzelania.
Prostszej konstrukcji jak np. lunetki występują coraz częściej w wyposaże-
niu broni strzeleckiej pododdziałów zmechanizowanych. broń wyposażona w
optyczne przyrządy celownicze ułatwia prowadzenie obserwacji, wykrywania ce-
lów, określania odległości i precyzyjne prowadzenie ognia tak w warunkach
dziennych jak i w ograniczonej widoczności.
W wojskach zmechanizowanych naszych SZ RP dotychczas występowały
tylko optyczne przyrządy celownicze w wyposażeniu co trzeciego granatnika
7
przeciwpancernego RPG-7, karabinu maszynowego km PKMN i karabinu wybo-
rowego kbw SWD.
Obecnie każdy nowej konstrukcji 5,56mm karabin kbs wz.96 i kbk wz.96
może być przystosowany do montażu dowolnych optycznych przyrządów celow-
niczych (lunetki, noktowizora, celownika kolimatorowego, lunetki ze wskaz
nikiem
laserowym), w zależności od potrzeb zamawiającego.
Celownik optyczny wyposażony jest w obiektyw, układ odwracający (so-
czewkowy lub pryzmatyczny) i okular. Wewnątrz konstrukcji układu optycznego
celownik ma wmontowane znaki celownicze (skala, nić, pręcik) przeznaczone do
celowania. Na zewnątrz celownika optycznego znajdują się elementy nastawcze i
regulacyjne. Są to bębenki nastawy odległości strzelania i poprawek bocznych oraz
elementy służące zgrywaniu nastaw  zerowych czyli przystrzeliwania.
Celowniki optyczne dzielimy na dzienne, dzienno - nocne, i nocne (nokto-
wizyjne), ponadto w grupie celowników można wyróżnić celowniki kolimatorowe
(typu  RED POINT - czyli  czerwony punkt ) oraz ze wskaz
nikiem laserowym -
wydzielające cienką smugę światła w kierunku punktu celowania. Najnowsze
konstrukcje celowników optycznych do broni strzeleckiej wyposażane są dodat-
kowo w laserowe dalmierze do pomiaru odległości do celu.
Działania bojowe wojsk mechanizowanych mogą być prowadzone nie tylko
w warunkach dziennych ale także w o różnych porach doby i o różnym stopniu
widoczności terenu. Dlatego też dużo uwagi poświęca się działaniom w warunkach
nocnych, gdzie możliwości obserwacji terenu, wykrywania przeciwnika i celowa-
nia z broni strzeleckiej są utrudnione. W warunkach tych korzysta się z celowni-
ków dzienno - nocnych, (z podświetlaną skalą celownika) i nocne, tj. noktowizyj-
nych.
Celownik noktowizyjny - umożliwia prowadzenie ognia z broni strzeleckiej
w warunkach nocnych. Działanie celownika polega na przekształcaniu emitowane-
go przez cel (celowniki noktowizyjne pasywne) lub odbitego od celu (celowniki
noktowizyjne aktywne) niewidzialnego dla oka ludzkiego promieniowania pod-
8
czerwonego w obraz widzialny dla strzelającego w obiektywie na ekranie lumine-
scencyjnym przetwornika elektrooptycznego.
Aktywne celowniki noktowizyjne w zasadzie zostały już wycofane z wypo-
sażenia broni strzeleckiej ze względu na możliwość demaskowania się strzelające-
go, gdyż od strony przeciwnika można każdym celownikiem noktowizyjnym lub
innym noktowizyjnym przyrządem obserwacyjnym wykryć z
ródło promieniowa-
nia, otworzyć w tym kierunku ogień i zniszczyć cel.
Celownik kolimatorowy (typu  RED POINT ) jest optycznym przyrządem
celowniczym, w którym płytka fluorescencyjna oświetlona światłem naturalnym
emituje wiązkę światła czerwonego. Wiązka ta formowana jest przez kolimatoro-
wy układ optyczny a jej obraz w postaci okrągłej plamki jest widoczny w wizjerze
celownika na tle obserwowanego celu.
Wskaz
nik laserowy - to optyczny przyrząd celowniczy przeznaczony do
wskazywania celu za pomocą punktu świetlnego wytwarzanego przez miniaturowy
laser. Poprzez precyzyjne wskazywanie miejsca uderzenia pocisku poprawia cel-
ność szybkość strzelania w ruchu, w warunkach nocnych, ograniczonej widoczno-
ści, w pomieszczeniach zamkniętych.
Wiązka spójnego światła emitowanego przez diodę laserową przez układ
optyczny skupiana jest na celu w postaci owalnej plamki koloru jasno czerwonego.
Wskaz
nik laserowy jest wykorzystywany głównie w pistoletach wojskowych oraz
pistoletach maszynowych i karabinkach.
W wyposażeniu broni strzeleckiej wojsk zmechanizowanych występują na-
stępujące celowniki:
a/ optyczne: PSO-1 do kbw SWD, LD-6 do kbw SWD-M, PGO-7 do
RPG-7, LKA-4, CWL-1 i WL-3 do kbs i kbk wz 96;
b/ noktowizyjne: NSP -3, NSPU, PCS - 5, do karabinków kbk AKMN,
PKMN, RPG-7N oraz PCS-6 do 5,56 mm karabinków kbs i kbk wz 96.
Wymienione celowniki noktowizyjne są typu pasywnego. W wojskach zme-
chanizowanych w zasadzie nie spotyka się już celowników aktywnych typu PPN-
9
2, ze względu na przestarzała konstrukcję, duże wymiary gabarytowe i aktywną
zasadę działania.
10
3. OPTYCZNE PRZYRZ
DY CELOWNICZE
Poniżej przedstawiam charakterystykę taktyczno - techniczną i zasady dzia-
łania poszczególnych rodzajów celowników.
Celownik optyczny PSO-1
Jest celownikiem optycznym karabinu wyborowego kbw SWD. Ma on czte-
rokrotne powiększenie w polu widzenia 6o i składa się z części mechanicznej i
układu optycznego
Dane taktyczno -techniczne:
- powiększenie celownika - 4x;
- pole widzenia - 6o;
- średnica z
renicy wyjściowej - 6 mm;
- oddalenie z
renicy wyjściowej -68 mm;
- długość celownika z osłoną okularu i przysłoną -375 mm;
- wysokość celownika - 132 mm;
- szerokość celownika - 70 mm;
- masa celownika - 0,58 kg.
Rys.1. Celownik optyczny PSO-1
11
 W kadłubie rozmieszczone są wszystkie części celownika. Ma on wspornik
do zamocowania celownika na karabinie. Na kadłubie przymocowany jest wskaz
-
nik (podziałka) nastaw celownika i poprawek bocznych oraz osłona obiektywu.
Bębenek odległościowy (górny) - służy do wprowadzania nastaw odległości
strzelania, bębenek kierunkowy - do wprowadzania poprawek w kierunku.
Na kadłubie bębenka odległościowego jest zasadnicza podziałka z działkami od 1
do 10; cyfry te oznaczają odległość strzelania w setkach metrów. Na kadłubie bę-
benka kierunkowego znajduje się podziałka z działkami od 1 do 10 (w obie stro-
ny); wartość każdej działki odpowiada jednej tysięcznej (0-01).
Oświetlacz - służy do oświetlania siatki celownika podczas strzelania w wa-
runkach nocnych i o zmroku. W przypadku posługiwania się oświetlaczem w tem-
peraturach poniżej + 2o należy stosować specjalny ocieplacz baterii.
Obiektyw zmniejsza i odwraca obraz obserwowanego obiektu. Składa się on
z trzech soczewek, z których dwie są sklejone.
Układ odwracający jest przeznaczony do odwracania obrazu dostarczonego
przez obiektyw. Składa się on z czterech soczewek sklejonych parami.
Siatka celownika służy do celowania; jest ona wykonana na szkle umocowa-
nym w ruchomej ramce. Na siatce celownika są naniesione znaki celownicze.
Zasadniczy znak celowniczy (górny) służy do celowania podczas strzelania na od-
ległość do 1000 m.; dodatkowe znaki (poniżej podziałki poprawek bocznych w
linii pionowej) służą do celowania podczas strzelania na odległość 1100 m, 1200 m
i 1300 m. Poza tym jest podziałka poprawek bocznych i podziałka odległości do
celu.
Ekran luminescencyjny służy wykrywaniu z
ródeł promieni podczerwonych.
Jest to cienka płytka wykonana ze specjalnych środków chemicznych, ułożona
między dwiema płytkami szklanymi.
12
Celownik optyczny LD-6x42
Celownik optyczny LD-6x42 jest przeznaczony do celowania przy strzelaniu
z7,62 mm zmodernizowanego karabinu wyborowego kbw SWD-M.
Składa się z następujących części /zespołów/: układu optycznego, obudowy;
mechanizmu nastaw odległości, mechanizmów regulacji celownika (kierunku
i podniesienia), okulara z gumowym ocznikiem, filtrów, uchwytu.
Rys. 2 Celownik optyczny LD-6
Dane taktyczno - techniczne:
- powiększenie - 6x;
- kat pola widzenia - 4o ;
- średnica czynna obiektywu - 42 mm;
- średnica z
renicy wyjściowej - 7 mm;
- odległość z
renicy wyjściowej od
ostatniej soczewki - 72 mm;
zakres mechanizmu nastaw odległości - 100 - 1000 m (co 100 m);
Rys. 3. Układ optyczny celownika
1- obiektyw, 2- płytka ogniskowa, 3- zespół odwracający soczewek, 4- ze-
spół soczewek okulara, 5- filtr przeciwsłoneczny, 6- filtr przeciwmgielny.
13
Układ optyczny celownika
Obiektyw (1) tworzy zmniejszony i odwrócony obraz obserwowanego
obiektywu. Składa się z pojedynczego simpletu sklejonego zamocowanego w
obiektywie (13) rys. 5.
Płytka ogniskowa (2) służy do celowania i pomiaru odległości (rys. 4).
Składa się ze znaków celowniczych, podziałki poprawek bocznych i podziałki od-
ległości.
Zasadniczy znak celowniczy- górny (7) wyznacza linię celowania podczas
strzelania na odległości do 1000 m. Dodatkowe znaki celownicze (8), (9) i (10),
leżące pod zasadniczym znakiem celowniczym wyznaczają linię celowania pod-
czas strzelania na odległości 1100m, 1200 m i 1300 m przy ustawionym pokrętle z
bębenkiem (16) na wartość  10 .
Rys. 4. Siatka celownicza płytki ogniskowej
7- zasadniczy znak celowniczy, 8- dodatkowy znak celowniczy na odległość 1100 m, 9-
dodatkowy znak celowniczy na odległość 1200 m, 10- dodatkowy znak celowniczy na odległość
1300 m, 11- podziałka poprawek bocznych (1 działka wynosi 0-01), 12  podziałka odległości
200  1000m
Podziałka poprawek bocznych znajduje się na prawo i lewo od zasadniczego
znaku celowniczego. Wartość jednej działki wynosi 0-01.
14
Podziałka odległości służy do określania odległości stojącego człowieka o
wzroście 170 cm. Podziałka wyskalowana jest co 100 m, a oznakowana co 200 m
w zakresie od 200 do 1000 m.
Układ odwracający (3) przeznaczony jest do prostego odwzorowania obra-
zu siatki celowniczej i obserwowanego obiektywu w płaszczyz
nie ogniskowej
przedmiotowej okulara. Układ jest symetryczny i składa się z dwóch simpletów
sklejonych.
Okular przeznaczony jest do powiększenia prostego obrazu odwzorowane-
go przez układ odwracający. Składa się on z jednego simpletu sklejonego i poje-
dynczej soczewki. Okular zamocowany jest w oprawie (14) wykręcanej z obudo-
wy (13), co umożliwia zmianę ostrości obrazu siatki celowniczej i obserwowanego
obiektu z zakresie ą� 4 dioptrii. Na oprawie okulara nałożony jest gumowy ocznik
(15 na rys. 5) osłaniający oko strzelającego przed niekorzystnym światłem z ze-
wnątrz.
Rys.5. Celownik z uchwytem montażowych
13- obudowa, 14- oprawa okulara, 15- ocznik, 16- pokrętło z bębenkiem, 17- wkręt spe-
cjalny, 18- uchwyt, 19- obejma, 20- wkręt, 21- prowadnica, 22- rękojeść, 23- sprężyna płaska,
24- trzpień z ząbkami.
15
Filtry stanowią wyposażenie dodatkowe celownika i ułatwiają celowanie w
warunkach:
- długiego nasłonecznienia - filtr przeciwsłoneczny (5) koloru szarego;
- zamglenia - filtr przeciwmgielny (6) koloru żółtego.
Filtry wkręca się w nagwintowaną wewnątrz oprawę okulara po zdjęciu z niej gumowego
ocznika (15 na rys. nr 6).
Mechanizm nastaw odległości służy do nastawiania kątów celowania na
odległości od 100 do 1000 m. Kąty celowania nastawiane są za pomocą pokrętła z
bębenkiem (16), na którym naniesiona jest podziałka odległości co 100 m. Wybra-
ne odległości ustalone są przez sprężynowy zatrzask.
Rys. 6. widok z góry bez uchwytu o wkręta specjalnego.
5- filtr przeciwsłoneczny, 6- filtr przeciwmgielny, 14  oprawa okulara, 15-
ocznik, 24  wkręty, 25- pokrętło, 26- śruba regulacyjna, 27- zaślepka.
Mechanizmy regulacji służą do zgrywania linii celowania celownika
optycznego z linią celowania celownika mechanicznego karabina wyborowego
kbw SWD. Za pomocą mechanizmu regulacji podniesienia przesuwa się płytkę
ogniskową (2) w płaszczyz
nie pionowej (góra  dół).
Realizowane jest to przez pokręcanie śruby regulacyjnej (26), wkrętakiem,
po uprzednim wykręceniu wkręta specjalnego (17).
Mechanizm regulacji kierunku służy do przemieszczania płytki ogniskowej
(2) w płaszczyz
nie poziomej )lewo, prawo). Po odkręceniu zaślepki (27) w bocznej
części obudowy (13) uzyskuje się dostęp do radełkowego pokrętła (25), którego
pokręcenie powoduje przesuw płytki ogniskowej (2) w płaszczyz
nie poziomej.
16
 Uchwyt (16) przeznaczony jest do zamocowania celownika na karabinie
wyborowym. W górnej części uchwytu zamocowana jest obudowa (13) układu
optycznego celownika za pomocą obejm (19), z których każda przykręcona jest do
uchwytu czterema wkrętami (20). Natomiast w dolnej części uchwytu znajduje się
prowadnica (21) mocująca uchwyt z karabinem.
Sposób mocowania celownika do karabina wyborowego kbw SWD
Do zamocowania celownika przeznaczone jest na karabinie gniazdo osadzo-
ne w postaci  jaskółczego ogona . W celu zamocowania celownika należ:
- prowadnicę (21) nasunąć na gniazdo osadcze karabina;
- przy obróconej do tyłu rękojeści (22) przesunąć prowadnicę (21) do
przodu do oporu;
- zacisnąć uchwyt obracając rękojeść (22) do przodu i zatrzasnąć ją na ra-
mieniu prowadnicy (21).
W przypadku niewystarczającego (słabego) zacisku uchwytu na gniez
dzie
osadczym należy zdjąć sprężynę (23) i rękojeść (22) i przekręcić trzpień z ząbkami
(24) w lewo o taka liczbę ząbków, by uzyskać pewność zamocowania celownika
na gniez
dzie osadczym. Podobnie należy postąpić, gdy nie daje się nasunąć
uchwytu na gniazdo osadcze broni, że w tym przypadku trzpień z ząbkami (24)
należy przekręcić w prawo.
Sprawdzić pewność montażu jedną ręką trzymając karabin, a drugą porusza-
jąc celownik. W czasie wykonywania tej czynności nie powinien być wyczuwalny
luz.
Uwagi eksploatacyjne
Właściwe obchodzenie się celownikiem, prawidłowa konserwacja i transport
zapewniają długa i niezawodną pracę celownika. Elementów optycznych nie nale-
ży dotykać palcami, czyścić zabrudzonymi i zakurzonymi ściereczkami, a tym
bardziej szmatami przeznaczonymi do czyszczenia broni. W razie zabrudzenia
części optycznych okulara lub obiektywu błotem, kurzem lub wodą należy je oczy-
ścić flanelowa ściereczką.
17
Przed wytarciem ściereczką można zewnętrzne powierzchnie optyczne umyć
delikatnym strumieniem wody. W warunkach poligonowych można je delikatnie
przetrzeć chusteczką lub papierem. W razie niemożliwości doprowadzenia celow-
nika do stanu używalności można prowadzić strzelanie z przyrządów mechanicz-
nych.
Uwaga: Chronić celownik przed uderzeniami. W czasie silnych mrozów
strzec soczewki przed zaroszeniem (nie dmuchać i nie chuchać).
Znakowanie celownika
Na przedniej części obudowy (13) naniesione jest znakowanie celownika,
które zawiera:
- znak wyrobu;
- numer porządkowy celownika.
Przegląd techniczny
W trakcie eksploatacji należy regularnie przeprowadzać obsługiwania okre-
sowe. W czasie przeglądu technicznego należy:
- przeprowadzić oględziny zewnętrze: na zewnętrznych powierzchniach
celownika nie powinno być uszkodzeń, pęknięć, wgnieceń, śladów koro-
zji. Na elementach optycznych nie powinno być pęknięć, brudu, piasku
oraz zadrapań powierzchni;
- Sprawdzić prawidłowość i pewność mocowania celownika na karabinie:
ruch celownika przy zaciśniętej rękojeści (22) jest niedopuszczalny;
- Sprawdzić działanie mechanizmu nastaw odległości. Pokrętło (16) na-
staw odległości powinno obracać się bez zacięć i zatrzask utrzymywać
ustawione nastawy.
Przechowywanie
Pomieszczenie do przechowywania powinno być suche, wolne od działania
kwasów i innych żrących substancji. Do przechowywania przekazuje się tylko ce-
lowniki czyste w futerałach. Temperatura w magazynie powinna wynosić od +5 do
+300C, wilgotność nie większa niż 80%.
18
 Celowniki będące w magazynie poddaje się tylko obsłudze bieżącej i obsłu-
giwaniu okresowemu nr 2.
Przystrzeliwanie kbw SWD z celownikiem optycznym LD 6x42
Karabin powinien być przystrzelany na odległość 100 m z celownikiem me-
chanicznym, wg instrukcji dla karabina.
Karabin z celownikiem optycznym LD-6x42 zamocować na stojaku i przy
pomocy przyrządów mechanicznych wycelować do celu na odległość 100 m. Unie-
ruchomić urządzenie nastawcze stojaka. Sprawdzić położenie wierzchołka zasad-
niczego znaku celowniczego na cel.
Jeżeli nie pokrywa się on z punktem przycelowania wg przyrządów mecha-
nicznych, należy naprowadzić go na cel przy pomocy mechanizmów regulacyj-
nych celownika. Naprowadzenie wierzchołka zasadniczego znaku celowniczego na
cel w kierunku (w lewo  prawo) odbywa się przy pomocy radełkowego pokrętła
(25) po uprzednim odkręceniu radełkowej zaślepki (27).
W celu ustalenia podniesienia (góra  dół) zasadniczego znaku celownicze-
go należy odkręcić wkręt specjalny (17) i pokręcając wkrętakiem śrubę regulacyj-
ną sprawdzić wierzchołek zasadniczego znaku na cel.
Czynność regulacji znaku celowniczego przeprowadzić do momentu aż po-
kryją się dwie linie celowania (celownika mechanicznego i celownika LD-6x42).
Po wykonaniu czynności regulacyjnych dokonać przystrzelania karabinu wg
instrukcji jak dla celownika mechanicznego.
19
Punktowy celownik kolimatorowy CK-3
Przeznaczony jest do celowania przy strzelaniu z 5,56 mm karabinków kbs i
kbk wz 96 w warunkach dziennych i zmierzchowych.
Podstawowe dane taktyczno - techniczne:
- kat widzenia przy z
renicy oka umieszczonej w odległości
80 mm od ostatniej po wierzchni optycznej - min. 100;
- wymiar kątowy plamki celowniczej - 00 - 01,5 +10%;
- zakres regulacji położenia plamki
w płaszczyz
nie poziomej - min. ą� 00-08;
- zakres regulacji położenia plamki
w płaszczyz
nie pionowej - min. 00-19.
Rys. 7. Celownik kolimatorowy CK- 3
Celownik CK-3 jest przyrządem optycznym, w którym płytka fluorescen-
cyjna oświetlona światłem naturalnym emituje wiązkę światła czerwonego. Wiąz-
ka ta formowana jest przez kolimatorowy układ optyczny a jej obraz w postaci
okrągłej plamki widoczny jest w wizjerze celownika na tle obserwowanego celu.
20
Celownik składa się z następujących zespołów: oprawy (1) z pryzmatem
światłodzielącym (1a) i wziernikiem (1b), tulei (2) z kolimatorowym układem
optycznym (2a), korpusu z mechanizmami korekcji odległości, osłony (7), tulejki
(14), uchwytu mocującego celownik z karabinkiem.
Oprawa (1)posiada wziernik (1b), w który z jednej strony wkręcony jest
filtr polaryzacyjny (8), a z drugiej strony jest wkręcona lu netka 2,5x(12).
Tuleja (2) zawiera kolimatorowy układ optyczny (2a). Jest ona również
elementem łączącym korpus (3) z oprawą (1).
Korpus (3) posiada wmontowany mechanizm korekcji odległości wraz z
układem regulacji położenia plamki w płaszczyz
nie poziomej (3b). Bębenek z po-
krętłem posiada podziałkę oznakowaną od 0 do 6. Pozwala to na wprowadzanie
poprawki przy strzelaniu co 100m. (od 100 do 600 m).
Rys. 8. Budowa celownikaCK-3
1- oprawa, 1a- pryzmat światłodzielący, 1b- celownik, 2- tuleja, 2a- ko-
limatorowy układ optyczny, 3- korpus, 3a- wkręty,3b- wkręt regulacyjny,
3c- kapturek ochronny, 3d- wkręt, 7- przez
roczysta osłona, 7a  płytka
fluoroscencyjna 8- układ polaryzacyjny, 8a- korpus filtra, 9- korpus z
prowadzeniem typu  jaskółczy ogon , 10- obejma, 11- docisk, 12- wzier-
nik, 13,- nakrętki, 14- tulejka.
21
Przez
roczysta osłona (7) przepuszczająca światło naturalne zabezpiecza
płytkę fluorescencyjną (7a) przed uszkodzeniem.
W skład uchwytu mocującego celownik CK-3 do karabinka kalibru 5,56 mm
wchodzą: korpus (9), obejma (10), dociski (11)i nakrętka mocująca (13).
Filtr polaryzacyjny(8) składa się z płytki polaryzacyjnej oprawionej w tu-
lejce (8a), którą można obracać względem korpusu filtra (8b).
Celownik CK-3 jest optycznym przyrządem celowniczym, w którym płytka
fluorescencyjna oświetlona światłem naturalnym emituje wiązkę światła czerwo-
nego. Wiązka ta formowana jest przez kolimatorowy układ optyczny a jej obraz w
postaci okrągłej plamki widoczny jest w wizjerze celownika na tle obserwowanego
celu.
Umocowanie celownika CK-3 na karabinie szturmowym kbs wz. 96.
Zamocowany celownik CK-3 w korpus (9) przez obejmy (10) wsunąć na ja-
skółczy ogon od strony kolby na szynę do mocowania optycznych przyrządów ce-
lowniczych znajdującą się nad pokrywą komory zamkowej karabinu. Ustawić na
odpowiednim wycięciu, mocować dociskami (11) poprzez nakrętki (13). Spraw-
dzić pewność montażu jedna ręką trzymając karabin, a drugą poruszając celowni-
kiem CK-3. W czasie wykonywania tej czynności nie powinien być wyczuwalny
luz.
Celowanie przy pomocy celownika CK-3
Przystępując do celowania należy wykręcić tulejkę (14) z korpusu (3) ochra-
niającą osłonę (7). celowanie polega na skierowaniu karabinka w kierunku celu,
uchwyceniu okiem celu w wizjerze i ustawienie czerwonej plamki na celu. Zaleca
się patrzeć również drugim okiem na przedpole. daje to możliwość dokładniejszej
obserwacji i poszerza pole widzenia. po ustawieniu czerwonej plamki na cel moż-
na prowadzić strzelanie.
W przypadku, gdy jasny cel obserwowany jest w warunkach dużego nasło-
necznienia może nastąpić pogorszenie widoczności plamki w wizjerze celownika.
Jej obraz może być  nieostry , mniej intensywny na tle celu. W tej sytuacji należy
22
pokręcać pokrętłem filtra polaryzacyjnego (8b), przez co uzyskamy wyraz
ny obraz
plamki na tle przyciemnionego, lecz wyraz
nie widocznego celu.
Sprawdzenie stanu technicznego i przygotowania celownika CK-3 do strzela-
nia
Bezawaryjna praca zależy od stanu technicznego celownika. W trakcie eks-
ploatacji należy regularnie przeprowadzać przeglądy techniczne. W czasie prze-
glądu technicznego należy:
- przeprowadzić oględziny celownika. Na jego zewnętrznych powierzch-
niach nie powinno być uszkodzeń, pęknięć wgnieceń, śladów korozji. Na
elementach optycznych nie powinno być pęknięć, brudu, piasku oraz za-
drapań;
- sprawdzić prawidłowość i pewność mocowania celownika na karabinku.
Ruch celownika przy zaciśniętych zaciskach jest niedopuszczalny.
Przystrzeliwanie karabina szturmowego kbs.wz.96 z celownikiem CK-3
- pierwszej kolejności karabinek powinien być przystrzelany z celowni-
kiem mechanicznym na odległość 100m wg instrukcji broni;
- do dokładnego śledzenia i ustawienia czerwonej plamki celownika CK-3
zaleca się stosować lunetkę o powiększeniu x 4.
5, 56 mm karabin szturmowy wz.96 z celownikiem CK-3 zamocować na
stojaku i przy pomocy przyrządów mechanicznych wycelować na odległość 100 m.
Unieruchomić urządzenie nastawcze stojaka.
Sprawdzić położenie czerwonej plamki CK-3 na celu. Jeżeli nie pokrywa się
ona z punktem przycelowania wg przyrządów mechanicznych, należy naprowadzić
ją na cel przy pomocy mechanizmów regulacyjnych celownika CK-3 lub na szynie
montażowej na karabinie.
Naprowadzenie plamki na cel w poziomie dokonuje się wkrętami regulacyj-
nymi, po uprzednim zdjęciu kapturków ochronnych. Przy przesuwaniu plamki w
23
lewo należy wkręt odkręcać a prawy dokręcać (w prawo  odwrotnie). Po zakoń-
czeniu tej czynności oba wkręty powinny być dokręcone do oporu.
Dokręcenie wkrętów należy przeprowadzić w sposób uniemożliwiający
przemieszczenie się plamki w płaszczyz
nie poziomej tzn. dokręcać jako pierwszy
wkręt uprzednio poluzowany.
W celu ustawienia czerwonej plamki w płaszczyz
nie pionowej należy od-
kręcić dwa wkręty (3a) na bębnie korektora (0,5 do 1 obrotu) i pokręcając wkręta-
kiem wkręt sprowadzić plamkę na cel w płaszczyz
nie pionowej. Czynność regula-
cji plamki przeprowadzić do momentu, aż okryją się dwie linie celowania (przy-
rządów mechanicznych i celownika CK-3). Po zakończonej regulacji w pionie
ustawiamy cyferkę 1 na podziałce bębna korektora naprzeciw trójkąta wskaz
niko-
wego (pokręcając za moletowaną część bębna (przy unieruchomionym (wkrętaka-
mi) wkręcie i dokręcamy uprzednio odkręcone wkręty do oporu Po wykonaniu
czynności regulacyjnych dokonać przystrzelania karabinu wg instrukcji broni jak
dla celownika mechanicznego. Celownik w wersji CK-1 może posiadać mecha-
nizm montażowy do broni posiadają szynę boczną, np.: kbk AKMN, kbw SWD
Rys. 9. Celownik CK-1 zamontowany na kbw SWD i kbk AKM
Słowo kolimacja oznacza przetworzenie rozbieżnej wiązki promieni elek-
tromagnetycznych (np. światłą) na wiązkę równoległą, stąd kolimator jest urządze-
niem optycznym, służącym do otrzymywania takiej wiązki.
W celowniku CK-3 płytka fluoroscencyjna (7a), umieszczona w przez
roczy-
stej obudowie (7), oświetla światłem naturalnym lub sztucznym z u kładu oświetla-
jącego (1a), emituje światło czerwone. Diafragma, czyli przesłona (1b), przepusz-
24
cza wiązkę światła, która jest formowana przez kolimatorowy układ optyczny (2a),
a po przejściu przez zespół pryzmatów odbijających (1a) jej obraz, w postaci okrą-
głej plamki czerwonej, widoczny jest w wizjerze celownika na tle obserwowanego
celu.
Stosowanie celownika kolimatorowego CK-3 umożliwia:
- maksymalnie szybkie i precyzyjne strzelanie poprzez wyeliminowanie
w procesie celowania konieczności zgrywania muszki i szczerbinki
z celem;
- zniwelowanie błędu złożenia od kilku do kilkunastu milimetrów dzięki
niezmienności położenia świecącego punktu względem celu, niezależne
od kąta patrzenia;
- obserwację całego celu, bez ograniczania pola widzenia, podczas gdy
szczerbinka przesłania dolna część obrazu
- strzelanie do celów szybko poruszających się;
- skuteczne strzelanie przy strzelaniu ogniem ciągłym;
- strzelanie w złych warunkach oświetleniowych, także o zmroku.
Przy strzelaniu w warunkach dziennych nie wymaga żadnego z
ródła zasila-
nia. Baterie stosowane są wyłącznie w warunkach nocnych.
Zatem jest to doskonały celownik do broni strzeleckiej głównie dla żołnierzy
pododdziałów rozpoznawczych i grup specjalnych.
25
Celownik optyczny LKA-4
Przeznaczony jest do celowania z 5,56 mm karabinów kbs. wz. 96 i 5,56 kbk
wz. 96 w warunkach dziennych i o zmierzchu a także prowadzenia obserwacji te-
renu i wykrywania celów.
Montowany jest na specjalnej szynie na komorze zamkowej, posiadającej
elementy regulowania w czasie przystrzeliwania.
Dane taktyczno  techniczne:
- zasięg działania - 600 m;
- powiększenie lunetki - 3,4 x ;
- kat widzenia - 2 0202 ;
- średnica z
renicy wyjściowej - 7 mm;
- odległość z
renicy wyjściowej od ostatniej
powierzchni optycznej - 160 ą 24 mm;
- masa - 0,3 kg;
- wymiary - f�40x129x65 mm
Rys. 10. celownik LKA-4 oraz szyna do mocowania do 5,56 mm kbs.wz.96
Zasad działania.
Obiektyw (1), pryzmatyczny układ odwracający (2) i kolektyw (4) odwzo-
rowują obraz odległego przedmiotu na płaskiej powierzchni kolektywu, na której
znajdują się znaczki celowe. Płaszczyzna ta jest obserwowana przez okular (3), za
którym można zamontować dodatkowe filtry.
26
Celowanie przy użyciu celownika LKA-4 polega na skierowaniu karabina w
kierunku celu i naprowadzeniu na cel znaku celowniczego odpowiadającego odle-
głości strzelania.
Budowa celownika.
Celownik LKA-4 składa się z następujących zespołów i części:
- korpusu lunetki (5);
- zespołu obiektywu (1);
- zespołów pryzmatów (2);
- zespołu kolektywu (4);
- zespołu okularu (3);
- ocznika (6).
Rys. 11. Celownik LKA-4. Przekrój.
1- zespół obiektywu, 2- zespół pryzmatów, 3- zespół okularu, 4- zespół ko-
lektywu, 5- korpus lunetki, 6- ocznik.
W części przedniej korpusu wkręcony jest zespół obiektywu (1), a w części
środkowej zamontowany jest zespół pryzmatów (2). W oprawę pryzmatu wkręco-
no zespół kolektywu (4), na którym od strony zespołu okulara (3), naniesione są
znaki celownicze umożliwiające celowanie na 100, 300, 400 i 600 m.
Mocowanie celownika na karabinie.
Celownik LKA-4 wsunąć na  Jaskółczy ogon na karabin od strony kolby.
Zamocować celownik na karabinie na odpowiednim wycięciu i docisnąć dokręca-
jąc 2 nakrętki specjalne.
27
 Sprawdzić pewność montażu jedną ręką trzymając karabin, a drugą porusza-
jąc celownikiem. W czasie wykonywania tej czynności nie powinien być wyczu-
walny luz.
Sposób mocowania celownika w uchwycie pokazuje rys. 12. Celownik (1)
jest mocowany w zespole uchwytu (2) za pomocą dwóch obejm.
Rys. 12. Celownik LKA-4 z uchwytem mocującym.
1- celownik, 2- uchwyt mocujący.
Zespół uchwytu (2) umożliwia zamocowanie celownika na prowadnicach
typu  jaskółczy ogon na 5,56 mm karabinie szturmowym kbs. wz. 96  BERYL .
Pokrowiec jest opakowaniem transportowym celownika i jednocześnie służy jako
osłona celownika zamontowanego na karabinie.
Znaki celownicze celownika wraz z tabelą odległości do celu są zamiesz-
czone na rys. 13 i 14.
Rys. 13. znaki celownicze celownika LKA-4
28
Rys. 14. Pomiar odległości z wykorzystaniem znaków celowniczych
Sprawdzenie stanu technicznego i przygotowanie celownika do strzelania.
W czasie eksploatacji należy regularnie przeprowadzać obsługiwania okre-
sowe. W ramach tych obsługiwań należy:
- przeprowadzać oględziny celownika. Na jego powierzchni nie powinno
być uszkodzeń , pęknięć wgnieceń i śladów korozji. Na elementach
optycznych nie powinno być pęknięć. Brudu, piasku oraz zadrapań;
- sprawdzać prawidłowość i pewność mocowania celownika na karabinie.
Ruch celownika przy zaciśniętych nakrętkach jest niedopuszczalny.
Przystrzeliwanie karabinów z celownikiem LKA-4.
Przygotowując celownik do przystrzeliwania należy:
- przeprowadzić przegląd techniczny sprzętu wg. ustaleń przedstawionych
powyżej;
- zamocować celownik na karabinie;
- naprowadzić broń wg. mechanicznych przyrządów celowniczych (musz-
ka  szczerbinka) na punkt celowania położony w odległości 100 m;
- sprawdzić czy znak celowniczy celownika pokrywa się z punktem wyce-
lowania za pomocą celownika mechanicznego;
29
Jeżeli znak celowniczy celownika nie pokrywa się z punktem wycelowa-
nia, należy naprowadzić go na cel przy pomocy mechanizmów regulacyj-
nych karabinu;
- zdjąć broń ze stojaka i dać 4 strzały kontrolne do tarczy;
- określić średni punkt celowania tak, jak dla karabinu.
Jeżeli średni punkt celowania wypada poza punktem celowania z przy-
rządów mechanicznych na 100 m, a znak celowniczy celownika ustawić
na średni punkt trafień i powtórzyć strzelanie.
Przechowywanie.
Do przechowywania przekazuje się tylko celowniki obsłużone i czyste. Celowniki
przechowuje się w magazynie w pokrowcu.
- temperatura w magazynach powinna wynosić + 50C �� +300C;
- wilgotność w magazynie Ł� 80%.
Nie należy przechowywać celowników w pobliżu okien, pieców i grzejni-
ków.
Celowniki będące w magazynie poddaje się tylko obsłudze bieżącej i obsłudze
okresowej nr 1.
Wskaz
nik laserowy WL-1
Wskaz
nik laserowy WL-1 jest prostym w użyciu optoelektronicznym przy-
rządem celowniczym emitującym wiązkę laserową wyznaczającą punkt trafienia
pocisku. Jest ona wyraz
nie widoczna na odległości do 120 m przy zapadającym
zmroku lub w nocy. także w obiektach zamkniętych (dworce, hale, korytarze) przy
sztucznym oświetleniu.
Może być montowany do dowolnego typu broni, np.: pistoletów, pistole-
tów maszynowych i krótkich karabinków. Wskaz
nik laserowy posiada mechanizm
pozwalający na zgrywanie osi lasera z osią przyrządów celowniczych.
30
Rys.15. Wskaz
nik laserowy WL-1 i WL-1P
Wersja wskaz
nika laserowego WL- 1P emituje wiązkę promieniowania w
zakresie tak zwanej bliskiej podczerwieni niewidocznej dla oka, co umożliwia w
całkowitej ciemności prowadzenie ognia bez demaskowania się. Plamkę na celu
obserwuje strzelający przez gogle noktowizyjne lub noktowizor.
Podstawowe dane taktyczno - techniczne:
WL-1 WL-1P
- moc lasera - Ł� 3 mW - Ł� 3 mW
- długość fali - 670 nm - 780 nm
- rozbieżność wiązki - maks. 1 mrad - maks. 1 mrad
- zasilanie - 4x 1,35 V - 4x 1,35 V
- czas nieprzerwanej pracy - 1,5 h - 1,5 h
- wymiary - długość - 89 mm - 89 mm
- średnica mocowania - 23 mm - 23 mm
Wskaz
nik laserowy zbudowany jest z obudowy, w której jest korpus z ukła-
dem optycznym i diodą laserową. Wahliwe ułożyskowanie korpusu pozwala na
przemieszczanie w pionie i poziomie wiązki laserowej względem osi obudowy. W
obudowie wskaz
nika umieszczony jest także zasilacz i pojemnik z ogniwami.
Obudowa zakończona jest włącznikiem. Wyłącznik może być typu położeniowego
lub połączony ze spustem.
31
Celownik CWL-1
Celownik optyczny CWL-1 jest połączeniem celownika LD-4 i wskaz
nika
laserowego WL-1. Przeznaczony jest do celowania przy strzelaniu z 5,56 mm ka-
rabinków wz 96 w warunkach dziennych i o zmierzchowych.
W skład celownika wchodzą: celownik LKA-4, wskaz
nik laserowy WL-1,
uchwyt do montażu. Zasada działania jest identyczna jak wymienionych celowni-
ków w pojedynczym wydaniu.
Rys. 16. Celownik CWL-1.
Dane taktyczno - techniczne:
a/ celownik LKA-4:
- zasięg działania - 600 m;
- powiększenie lunetki - 3,4 x;
- kąt widzenia - 2o20 ;
- średnica z
renicy wyjściowej - 7 mm;
- odległość z
renicy wyjściowej od
ostatniej powierzchni optycznej - 160 ą� 24 mm;
b/ wskaz
nik laserowy:
- zasięg działania - 100 m;
- zasilanie 4x 1,35 V (ogniwo) - 2 kpl;
- czas pracy - 1,5 h nieprzerwane; 3 h z przerwami.
Osie optyczne celownika LKA-4 I wskaz
nika laserowego WL-1 zbieżne na
odległości 100 m.
32
Celowanie przy użyciu celownika LD-4 polega na skierowaniu karabinka w
kierunku celu i naprowadzeniu na cel znaków celowniczych. Natomiast przy uży-
ciu wskaz
nika laserowego wiązki światła na cel.
2
Rys. 17. celownik CWL-1. Budowa
1- uchwyt mocujący, - 2 i 4 wskaz
nik laserowy WL-1. 3  Celownik LKA-4,
5- docisk, 6- nakrętki.
Przystrzeliwanie.
Przystrzelać 5,56 mm karabin kbs wz.96 zgodnie z zasadami jak dla celow-
nika mechanicznego i zgrać nastawy celownika LKA-4 i wskaz
nika laserowego
WL-1.
Zasady obsługiwania, przechowywania jak przy celowniku LKA-4.
33
4. OPTOELEKTRONICZNE PRZYRZADY CELOWNICZE
W wyposażeniu SZ RP występują pasywne noktowizyjne celowniki PCS-5,
PCS-6 oraz szereg aktywnych, które zostają sukcesywnie zastępowane nową ich
generacją.
Noktowizor strzelecki PCS  5 /ATC/
Rys.18. Celownik noktowizyjny PCS-5. Widok ogólny
Przeznaczenie
Noktowizor strzelecki PCS-5 przeznaczony jest do celowania przy strzelaniu z:
- pistoletu AKMN-1 /AKMSN-1/
- karabinu PKMN-1 /PKMSN-1/
- karabinu wyborowego SWDN-1
- ręcznego przeciwpancernego granatnika RPG-7N1 /RPG-7DN1/
oraz obserwacji pola walki w warunkach naturalnego nocnego oświetlenia.
Odległość na jaką można strzelać z karabinów i granatnika w jasną bezksię-
życową noc wynosi 350m. /nie mniej niż 300 m./. Zasięg widzenia celu zależy od
34
wielkości naturalnego nocnego oświetlenia, przez
roczystości atmosfery, kontrastu
pomiędzy celem a tłem i wielkości celu. Zasięg zwiększa się dla celów ruchomych.
Podstawowe charakterystyki techniczne
- zasięg dostrzegania: 350 m. lecz nie mniej niż 300 m dla celu tj. sylwetka sto-
jącego
żołnierza na tle trawy przy dobrej przejrzystości atmosfery /transmisja nie mniej
niż 80%/, kontraście 30%, poziomie oświetlenia 3 �� 5 mlx/ odpowiada to oświe-
tleniu
w jasną bezksiężycową noc/.
- powiększenie - 2,2 x
- kąt pola widzenia - 12,2��
- średnica z
renicy wyjściowej - 5 mm
- odległość z
renicy. wyjściowej od ostatniej
powierzchni optycznej - 52 mm -2 mm;
- ogniskowa obiektywu - 81,28 mm;
- zakres poprawek linii celowania - w pionie ą� 0  16;
- w poziomie ą� 0  08;
- zakres ruchu dioptryjnego - ą� 4 dptr;
- zasilanie 3,6V  25% - 1 ogniwo litowe rozmiar
/AA/1 ogniwo ER 15/51/;
- prąd pobierany przez celownik - 16 mA;
35
- wymiary zewnętrzne długość - 300 mm;
szerokość - 95 mm;
wysokość - 195 mm;
- wymiary gabarytowe futerału długość - 488 mm;
szerokość - 226 mm;
wysokość - 135 mm;
- ciężar celownika ze z
ródłem zasilania i uchwytem na broń - 1.5 kg;
- ciężar celownika w położeniu marszowym - 2,5 kg;
- zakres temperatur pracy - -40��C �� +45��C;
Ukompletowanie
W skład zestawu noktowizora strzeleckiego PCS-5 wchodzą:
- Celownik Zs1/10310701 - bez ogniwa - 1 szt.;
- Torba Zs2/10310751 - 1 szt.;
- Futerał Zs3/10310752 - 1 szt.;
- Klucz 1/10311001 - 1szt;
- Ściereczka II A Nr 2 /PCO-N/K-30/ - 2 szt;
- Opis i użytkowanie - 1 szt;
- Książka urządzenia - 1 szt;
- Tulejka wymienna 2/10311002 - 1 szt;
- Tulejka wymienna 3/10311002 - 1 szt;
- Tulejka wymienna 4/10311002 - 1 szt.
W skład wyposażenia i części zapasowych wchodzą:
- Osuszacz Zs4/10310704 - 1 szt;
- Pojemnik DA-1 18-1/13601951 - 1 szt;
- Pkrywa DA-1 18-2/13601952 - 1 szt;
- Pojemnik DA-1 1-45/13601045 - 1 szt;
36
- Ogniwo litowe 3,6 V /rozmiar AA/ - 3 / 2 szt.
zapas/ogniwo ER 15/51 CLAiO Poznań/
Budowa i zasada działania celownika
Zasada działania
Praca celownika oparta jest na zasadzie elektronooptycznego wzmocnienia
jasności obrazu /celu/ otrzymanego w celowniku przy naturalnym nocnym oświe-
tleniu. Schemat optyczny przedstawia rys 19. Obiektyw /2/ odwzorowuje obraz
odległego przedmiotu w płaszczyznę fotokatody wzmacniacza obrazu /5/. Po
wzmocnieniu obraz przedmiotu otrzymany na ekranie wzmacniacza obrazu obser-
wowany jest przez okular /7/.
Rys.19. Schemat optyczny celownika noktowizyjnego PCS-5
Budowa celownika
Celownik /rys20/ składa się z następujących głównych podzespołów:
- Obiektywu /2/
- Filtru ochronnego /1/
- Mechanizmu poprawek w elewacji /3/ i azymucie /4/
- Okulara /7/
- Korpusu /6/
- Uchwytu /11/
37
Rys.20. Budowa celownika noktowizyjnego PCS-5
Obiektyw /rys.19,poz.2/
Obiektyw odwzorowuje obraz odległego przedmiotu w płaszczyznę fotoka-
tody wzmacniacza obrazu, na tle znaczka celowego umieszczonego na płytce ogni-
skowej znajdującej się w bliskiej odległości przed wzmacniaczem obrazu. Obiek-
tyw /2/ jest zamocowany w oprawie przykręconej do korpusu /6/ czterema wkrę-
tami. Obrót radełkowanego pierścienia /2a/ na obudowie obiektywu umożliwia
uzyskanie ostrego obrazu obserwowanego przedmiotu.
Filtr ochronny /rys.19, poz.1/
Filtr ochronny /1/ nakładany na oprawę obiektywu /2/ zabezpiecza wzmac-
niacz obrazu przed nadmiernym oświetleniem np. w czasie przystrzeliwania broni
oraz umożliwia /w razie konieczności/ pracę w warunkach dziennych.
Mechanizm poprawek /rys.21/ ma na celu:
- wprowadzenie poprawek w elewacji /góra  dół/ i poprawek celowania w zależ-
ności od odległości do celu;
- wprowadzenie poprawek w azymucie /prawo  lewo/
Mechanizm poprawek umieszczony jest w korpusie.
38
Rys.21. Mechanizm poprawek
Mechanizm poprawek w elewacji składa się ze śruby pomiarowej /4/, popychacza
/6/, tulei wymiennej /1/ (z naniesioną skalą kątów celowania oraz odpowiadający-
mi im kanałkami), pokrętła ustawczego /2/ (z naniesioną podziałką na obwodzie i
działce elementarnej 0  01) oraz wkręta /3/.
Tulejki wymienne dla broni AKMN-1, PKMN-1, SWDN-1 posiadają nanie-
sione skale kątów celowania, których nastawa oznacza:
��1�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 100 m
��2�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 200 m
��3�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 300 m
��4�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 400 m
39
��5�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 500 m
��6�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 600 m
Tulejka wymienna dla granatnika RPG-7N1 posiada naniesioną skalę celowania,
której nastawa oznacza:
��2�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 200 m
��3�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 300 m
��4�� - odpowiada kątowi celowania na odległość 400 m
Wprowadzanie poprawek kątów celowania:
- po dokręceniu wkręta /3/ poprzez obrót pokrętła ustawczego /2/ obracamy śru-
bą pomiarową /4/ co powoduje przesuw popychacza /6/ zabezpieczonego przed
obrotem kołkiem /5/ i przemieszczenie znaku celowniczego /7/ w górę lub w
dół względem osi optycznej celownika.
- położenie skali tulejki wymiennej /1/ ustalone jest za pomocą palca zatrzasku
/15/ zakończonego czaszą kulistą, który pod wpływem sprężyny /14/ wskazuje
w kanałki tulejki.
Po dokręceniu wkręta /3/ pokrętło ustawcze /2/ obraca się wspólnie z tulejką wy-
mienną /1/.
Wprowadzanie poprawek w elewacji:
- po odkręceniu wkręta /3/ o 1 lub 2 obroty obracamy pokrętłem ustawczym /2/,
co powoduje przesuw znaku celowniczego /7/ w górę lub w dół względem osi
optycznej celownika.
- po odkręceniu wkręta /3/ o 1 lub 2 obroty pokrętło ustawcze /2/ wraz ze śrubą
pomiarową /4/ obracają się niezależnie od tulei wymiennej /1/.
- mechanizm poprawek w azymucie składa się ze śruby pomiarowej /11/,
popychacza /12/ oraz nakrętki /13/ z naniesioną podziałką na obwodzie o
działce elementarnej 0  01.
Wprowadzanie poprawek w azymucie:
40
Pokręcając kluczem 1/10311001 śrubę pomiarową /11/ powodujemy prze-
suw popychacza /12/, zabezpieczonego kołkiem /10/ przed obrotem i przesunięcie
znaku celowniczego /7/ w lewo lub w prawo względem osi optycznej celownika.
Zakres przesuwu znaku celowniczego w pionie wynosi ą� 0  16, a w po-
ziomie ą� 0  0,8.
Sprężyny /8/ i /9/ mają na celu kasowanie martwego ruchu.
Znak celowniczy jest naniesiony na płytce ogniskowej, która ma możliwość
przemieszczania się w prowadnicach typu  jaskółczy ogon w kierunkach wza-
jemnie prostopadłych.
Okular /rys119, poz.7/
Okular /7/ jest przeznaczony do powiększania obrazu otrzymanego na ekra-
nie wzmacniacza obrazu. Obrót okularem w zakresie ą� 4 dptr umożliwia dopaso-
wanie przyrządu do oka obserwatora.
Na oprawę okulara jest założony gumowy ocznik /7a/. Przyłożenie oka do
ocznika powoduje ugięcie miękkiej części, odsłonięcie zasłonek, co umożliwia ob-
serwację ekranu wzmacniacza obrazu. Istniejąca w oczniku zasłonka zapobiega
oświetleniu twarzy strzelca światłem z ekranu wzmacniacza obrazu i możliwości
demaskowania własnej pozycji.
Korpus /rys.19, poz.6/
W korpusie /6/ umieszczone są: pasywny wzmacniacz obrazu II-giej genera-
cji /5/, osuszacz /9/, przełącznik oraz ogniwo /10/.
Wzmacniacz obrazu II-giej generacji działa na zasadzie elektronooptycznego
wzmocnienia obrazu przedmiotów oświetlanych światłem naturalnym nocnym (nie
wymaga dodatkowego z
ródła światła). Jest on zasilany ogniwem /10/ o napięciu
3,6 V umieszczonym w gniez
dzie korpusu /6/. Wymiana ogniwa może nastąpić po
odkręceniu radełkowanej tulejki /10a/.
Przełącznik /8/ w osłonie gumowej służy do załączenia napięcia zasilającego
wzmacniacza obrazu.
41
Przełącznik może znajdować się w obu pozycjach:
��ZAA
�� - załączone napięcie zasilania
��WYA
�� - odłączone napięcie zasilania.
Osuszacz /9/ ma na celu pochłanianie szczątkowej wilgoci, w przypadku przed-
ostania się jej do wnętrza celownika. Wnętrze osuszacza wypełnione jest żelkiem
krzemionkowym o kolorze fioletowym, który przy nasyceniu wilgocią zmienia ko-
lor na różowy.
Uchwyt /rys19. poz.11/
Służy do zamocowania celownika na broni. Uchwyt składa się z: prowadni-
cy /11f/, dz
wigni /11b/, trzpienia /11e/, sprężyny płaskiej /11c/ i rękojeści /11a/.
Rys.22. Schemat elektryczny
Zalecenia eksploatacyjne
W celu zapewnienia normalnej i długotrwałej pracy celownika należy prze-
strzegać podanych wskazówek;
- zaleca się używanie celownika noktowizyjnego dopiero wówczas, gdy jest już
niemożliwa praca celowników optycznych dziennych;
- zaleca się pracę celownika dopiero wówczas, gdy tło obrazu na ekranie
wzmacniacza obrazu nie posiada charakterystycznego  plastra miodu ;
- zasilanie celownika włączać tylko na czas pracy;
- w warunkach dziennych zasilanie celownika można włączać tylko z nałożo-
nym filtrem na obiektyw. Światło dzienne wchodzące bezpośrednio w obiektyw
może uszkodzić wzmacniacz obrazu;
42
- zabrania się używania innych typów ogniw niż wymienione w pkt.2;
- ogniwo należy podłączyć w sposób zgodny z oznaczeniami na korpusie;
- w czasie przechowywania i transportu ogniwo powinno być wyjęte z celownik;
- bezzwłocznie wymienić ładunek osuszacza w przypadku zmiany zabarwienia
na różowy;
- chronić przed uderzeniami podczas użytkowania, przechowywania i transportu;
- nie dotykać rękoma części optycznych;
- pokrowiec można nakładać na celownik zamocowany na broni.
Zalecenia przy doprowadzaniu celownika w położenia marszowe
W trakcie doprowadzenia celownika w położenie marszowe należy:
- wyjąć celownik z nałożonym filtrem z futerału;
- umieścić celownik oraz części zapasowe (osuszacz w pojemniku 1szt., 2 ogni-
wa) w torbie brezentowej;
Zalecenia przy doprowadzaniu celownika w położenie bojowe
W trakcie doprowadzenia celownika w położenie bojowe należy:
- doprowadzić broń do stanu bojowego wg instrukcji strzelania bez noktowizora
z założonym tłumikiem płomieni;
- umieścić ogniwo w celowniku;
- zamocować celownik na broń
- włączyć celownik;
- w razie konieczności zdjąć filtr.
Mocowanie, pakowanie i znakowanie celownika
Mocowanie celownika
Do mocowania celownika na broni wykonane jest miejsce osadcze w postaci
 jaskółczego ogona . Przy mocowaniu celownika należy umieścić  jaskółczy
ogon celownika w gniez
dzie prowadnicy na broni, przesuwając celownik do
przodu do oporu (przy obróconej rękojeści do tyłu) i zacisnąć uchwyt obracając do
przodu i zatrzaskując na ramieniu prowadnicy.
Celownik powinien trwale utrzymać się w miejscu osadczym.
43
Układanie celownika
Podczas transportu i magazynowania celownik wraz z książką urządzenia,
opisem, ściereczką flanelową należy włożyć w pokrowiec.
Znakowanie
Na korpusie naniesione jest znakowanie celownika.
Znakowanie celownika zawiera:
- znak wyrobu;
- numer porządkowy celownika.
Sprawdzanie stanu technicznego i przestrzeliwanie broni z celownikiem
Przegląd techniczny noktowizora
Bezawaryjna praca zależy od stanu technicznego celownika. W trakcie eks-
ploatacji należy regularnie przeprowadzić obsługiwania okresowe.
W czasie obsługiwań okresowych należy:
- sprawdzić kompletność celownika zgodnie ze skompletowaniem;
- przeprowadzić oględziny zewnętrzne;
- sprawdzić stan osuszacza;
- sprawdzić stan ogniw oraz stan ważności ogniw;
- umieścić ogniwo w celowniku, włączyć celownik, w polu widzenia powinna
pojawić się zielonkawa poświata z obrazem przedmiotów znajdujących się
przed noktowizorem;
- sprawdzić prawidłowość i pewność mocowania celownika na broni;
- ogniwo wyjąć z celownika po sprawdzeniu stanu technicznego wyrobu.
-
Przystrzeliwanie broni z celownikiem PCS-5  kontrola celownika
Przygotowując celownik do przystrzeliwania należy:
- przeprowadzić przegląd techniczny sprzętu wg opisu w niniejszej instrukcji;
- zamocować celownik na broń;
- zamocować broń na stanowisku celowniczym;
44
- naprowadzić broń wg mechanicznego celownika broni na punkt celowania po-
łożony w odległości 100m;
- włączyć celownik;
- sprawdzić czy znaczek celowy pokrywa się z mechanicznym celownikiem;
- zdjąć broń ze stojaka i oddać 4 strzały kontrolne do tarczy;
- określić średni punkt celowania na tarczy.
-
Jeśli średni punkt celowania wypada poza punktem celowania z przyrządów
mechanicznych powtórzyć regulację ustawiając karabinek wg przyrządów mecha-
nicznych na 100m.
Znaczek celowy noktowizora ustawić na średni punkt trafień i powtórzyć
strzelanie.
Regulację prowadzić do momentu, kiedy średni punkt trafień z wykorzysta-
niem noktowizora pokrywa się z punktem celowania z przyrządów mechanicz-
nych.
Określanie odległości za pomocą celownika
Aby określić odległość do celu za pomocą celownika należy:
- ocenić wymiar przedmiotu /celu/;
- ocenić wielkość kątową celu w tysięcznych posługując się znakiem celowni-
czym widocznym w polu widzenia rys.23
- wyliczyć odległość wg wzoru
W x 1000
D = ----------------
V
gdzie: D  odległość w m;
W  wymiar celu w m;
V  kątowa wielkość celu w tysięcznych.
45
Rys. 23. Znaki celownicze
Przechowywanie
Do przechowywania przekazuje się tylko przyrządu czyste. Celowniki prze-
chowuje się w magazynie w pokrowcu.
Temperatura w magazynach powinna wynosić +5��C �� +30��C, wilgotność
niw większa niż 80%.
Nie przechowywać celowników w pobliży okien, pieców itp..
Celowniki będące w magazynie poddaje się tylko obsłudze bieżącej i obsłudze
technicznej nr.2.
Obsługa techniczna
Obsługa bieżąca.
Obsługę bieżącą celownika znajdującego się w eksploatacji przeprowadza
bezpośrednio użytkownik. Obsługę bieżącą w magazynie przeprowadza pracownik
magazynu. Podczas obsługi bieżącej należy przeprowadzić oględziny celownika,
sprawdzić niezawodność mocowania i stan techniczny.
W razie konieczności należy przeprowadzić zabiegi konserwacyjne polegające na :
- oczyszczeniu z brudu;
- oczyszczaniu powierzchni optycznych czystą ściereczką flanelową;
- zabezpieczaniu przed korozją części metalowych nie lakierowanych warstwą
wazeliny
46
technicznej;
- przeczyszczaniu kontaktów celownika i styków ogniw;
- wymianie uszkodzonych ogniw.
Obsługiwanie okresowe nr1 (OO-1).
Obsługiwanie okresowe nr.1 celownika znajdującego się w eksploatacji prze-
prowadza użytkownik z pomocą specjalistów z warsztatów oraz w przypadku:
- przekazywania celownika do magazynu;
- przed i po zajęciach szkoleniowych;
- po przeprowadzeniu strzelania.
Podczas OO-1 wykonuje się czynności przewidziane w obsłudze bieżącej oraz:
- jeżeli celownik w przeciągu roku nie pracował dłużej niż 2 h należy go włą-
czyć i sprawdzić parametry elektryczne oraz zasięg widzenia rzeczywistych ce-
lów na trasie.
W przypadku potrzeby dokonania poważnych napraw sprzęt należy przekazać do
zakładu remontowego.
Obsługiwanie okresowe nr2. (OO-2)
Podczas OO-2 wykonuje się czynności przewidziane w OO-1, a ponadto sprawdza
się:
- stan wszystkich mechanizmów zewnętrznych;
- stan części optycznych;
- stan uszczelnień i uszczelek;
- jakość obrazu.
Oprócz tego podczas OT-2 przeprowadza się następujące prace:
- zmienia się niesprawne części i zespoły;
- justuje się celownik za pomocą stanowisk kontrolno  justerskich;
- przeprowadza się wymianę stanu i kitu uszczelniającego we wszystkich miej-
scach podlegających naprawie.
W przypadku potrzeby dokonania poważniejszych napraw sprzęt należy oddać
do zakładu remontowego.
47
Charakterystyka uszkodzeń, objawy, sposób ich usuwania
Po wykryciu nieprawidłowości w pracy celownika należy przede wszystkim
sprawdzić:
1. Położenie dz
wigni przełącznika.
2. Widoczność bez nałożonego filtr.
3. Napięcie ogniwa, czystość styków.
4. Czystość powierzchni optycznych.
5. Prawidłowość zamocowania celownika na broni.
Charakterystyczne głównych niesprawności celownika
Tabela
L.p Rodzaj uszkodzenia Przyczyna Sposób usunięcia
1 Nie świeci ekran wzmac- a) nie włączone zasila- a) ustawić dz
wignię
niacza nie; przełącznika w po-
łożenie  ZAA
 ;
b) uszkodzony wzmac- b) przekazać do
niacz obrazu. warsztatu remon-
towego
2 Ekran wzmacniacza obrazu a) słabe oświetlenie, na- a) zdjąć filtr ochron-
świeci  brak obrazu łożony filtr; ny z obiektywu
(uwaga na światło
dzienne);
b) uszkodzony wzmac- b) oddać do warszta-
niacz. tu remontowego.
3 Obraz terenu jest rozmyty i a) zapocone i zabrudzo- a) wytrzeć ściereczką
słabo widoczny w polu wi- ne wewnętrzne po- obiektyw i okular;
dzenia wierzchnie obiektywu
lub okulara; b) wymienić *) osu-
b) zapocone wewnętrzne szacz. Przeprowa-
48
powierzchnie obiek- dzić suszenie ce-
tywu lub fotokatoda; lownika suchym
powietrzem;
c) obiektyw niezogni- c) ustawić ostrość
skowany na przed- poprzez obrót
miot obserwowany obiektywem.
*) Uwaga
Wymianę pochłaniacza wilgoci należy przeprowadzić w suchym pomiesz-
czeniu. Nowy osuszacz nie może leżeć w stanie odkrytym dłużej niż 2 �� 3 min
Zużyty osuszacz należy wykręcić z korpusu celownika kluczem (1/10311001) i od
razu wkręcić nowy. Osuszacz należy wkręcać do momentu pojawienia się zauwa-
żalnej deformacji gumowego pierścienia uszczelniającego. Nasycony wilgocią si-
likażel można regenerować w temp. 120��C ą� 3��C.
Wymianę silikażelu przeprowadza się w następujący sposób:
- odkręcić pokrywę osuszacza, wysypać silikażel do czystego metalowego po-
jemnika, następnie umieścić go na z
ródle ciepła (maszynka elektryczna, kuch-
nia).
Temperaturę mierzy się termometrem bezpośrednio na silikażelu.
Niedopuszczalne jest bezpośrednie zetknięcie silikażelu z płomieniem.
Transport
Transport przyrządów powinien odbywać się wyłącznie w zamkniętych po-
krowcach. Większą ilość celowników należy wkładać w typowe pojemniki trans-
portowe lub skrzynie. W czasie transportu skrzyń z PCS-5 nie wolno rzucać. W
miarę możliwości skrzynie powinny być przewożone na podściółce amortyzującej.
49
Noktowizor strzelecki PCS  6
Przeznaczenie
Noktowizor strzelecki PCS-6 służy do obserwacji i celowania w warunkach na-
turalnego nocnego oświetlenia z broni strzeleckiej a szczególnie z karabinka auto-
matycznego 5.56mm. Może także współpracować z Dalmierzem laserowym typu
A
PR-1. Zasięg widzenia celu zależy
od wielkości naturalnego nocnego oświetlenia, przezroczystości atmosfery, kontra-
stu pomiędzy celem a tłem i wielkości celu. W jasną księżycową noc powinien być
nie gorszy niż 300m.
Rys.24. Celownik noktowizyjny PSC-6. Widok ogólny
Podstawowe dane taktyczno  techniczne:
- zasięg dostrzegania : - >300m dla celu wielkości sylwetki żołnie-
rza i kontraście 50% oraz poziomie naturalnego oświetlania terenu co najmniej
5mlx i widoczności meteorologicznej 8 km.
- powiększenie - 2,2x
- kąt pola widzenia -12,2
- średnica . z
renicy wyjściowej - 5mm
50
- odległość z
renicy . wyjściowej od ostatniej
powierzchni optycznej - 50mm
- ogniskowa obiektywu - 80,8 mm
- zakres ruchu dioptryjnego - +- 4dptr
- zasilanie 3,6V  25% - 1 ogniwo litowe rozmiar /AA/ /1
ogniwo ER 15/51/
- prąd pobierany przez celownik - 16 mA
- wymiary zewnętrzne:
długość -225mm
szerokość -77mm
wysokość -79mm
- ciężar celownika ze z
ródłem zasilania - 1,5kg
- zakres temp. pracy - -40C +45C
Ukompletowanie
W skład zestawu noktowizora strzeleckiego PCS-6 wchodzą:
- Pasywny Celownik Strzelecki Zs1/10800701 - 1 szt.
- Pokrowiec Zs2/10800751 - 1 szt.
W skład wyposażenia i części zapasowych wchodzą:
- Ogniwo litowe  3,6 V /AA/ szt. 2/ER 15/51 CLAiO Poznań + 1 zapaso-
we
- Ściereczka II A Nr 2 /PCO-N/K-30/ - 2 szt.
- Opis i użytkowanie - 1 szt.
- Książka urządzenia - 1 szt.
Budowa i zasada działania celownika
Zasada działania
Praca celownika oparta jest na zasadzie elektrooptycznego wzmocnienia jasno-
ści obrazu / celu / otrzymanego w celowniku przy naturalnym nocnym oświetleniu.
51
Obiektyw odwzorowuje obraz odległego przedmiotu w płaszczyznę fotokatody
wzmacniacza obrazu. Po wzmocnieniu obraz przedmiotu otrzymany na ekranie
wzmacniacza obrazu obserwowany jest przez okular na tle znaczków celowych.
Rys. 25. Schemat optyczny celownika noktowizyjnego PCS-6
Budowa celownika
W korpusie z uchwytami /1/ umieszczone są układ soczewek stanowiący
obiektyw /2/, pasywny wzmacniacz obrazu GEN II+ /5/, soczewka ze znaczkami
celowymi /3/, przełącznik /6/, ogniwo /7/ oraz filtr w oprawie /8/.
Rys. 26 Budowa celownika noktowizyjnego PCS-6
1- korpus z uchwytem, 2- obiektyw, 3- soczewka ze znakami celowniczymi, 4-
okular, 5- pasywny wzmacniacz obrazu, 6- przełącznik, 7- ogniwo, 8- filtr ochron-
ny w oprawie, 9- radełkowa obudowa, 10- gumowy ocznik, 11-płytka  osłona
przełącznika.
52
Obiektyw stanowi układ soczewek, które odwzorowują obraz odległego
przedmiotu w płaszczyz
nie fotokatody wzmacniacza obrazu, na tle znaczków ce-
lowych umieszczonych na soczewce znajdującej się w bliskiej odległości przed
wzmacniaczem obrazu.
Wzmacniacz obrazu GEN II+ działa na zasadzie elektrooptycznego wzmocnienia
obrazu przedmiotów oświetlanych światłem naturalnym nocnym ( nie wymaga do-
datkowego z
ródła światła). Jest on zasilany ogniwem /7/ o napięciu 3,6 V umiesz-
czonym w gniez
dzie korpusu /1/. Wymiana ogniwa może nastąpić po odkręceniu
radełkowanej obudowy /9/.
Przełącznik /6/ w osłonie gumowej służy do załączenia napięcia zasilającego
wzmacniacza obrazu. Na oprawę okulara jest założony gumowy ocznik /10/.
Filtr ochronny /8/ nakładany na korpus zabezpiecza wzmacniacz obrazu
przed nadmiernym oświetleniem np. w czasie przestrzeliwania broni oraz umożli-
wia pracę w warunkach dziennych.
Płytka /11/ stanowi osłonę przełącznika /6/ który może znajdować się w
trzech pozycjach:
 ON  załączone napięcie zasilania wzmacniacza oraz włączenia podświetlenia
znaczków celowych
 OFF  odłączone napięcie zasilania
 ONP  załączone napięcie zasilania wzmacniacza bez podświetlenia znaczków
celowych
Okular /4/ jest przeznaczony do powiększania obrazu otrzymanego na ekranie
wzmacniacza obrazu. Obrót okularem umożliwia dopasowanie przyrządu do oka
obserwatora.
Korpus z uchwytami typu  jaskółczy ogon umożliwia zamocowanie celownika
na uchwycie w który wyposażony jest np.. karabinek automatyczny 5,56mm.
53
Schemat elektryczny.
W1  Wzmacniacz obrazu M801
D1  Dioda BAF
W1  Przełącznik 1TW1-A
E  Ogniwo ER 15/51 (bateria litowa 3,6V)
Rys. 27. Schemat elektryczny
Rys.28 Skala celownicza i przeliczone wartości odległości dla
kątów celowania
 100  celowanie na odległość 100m
 300  celowanie na odległość 300m
 400  celowanie na odległość 400m
 600  celowanie na odległość 600m
Orientacyjny pomiar odległości przedstawia rys. 6
Tabela orientacyjnych odległości do celu
Wymiar Żołnierz (0,7m) Czołg (2,m)
A 56 200
B 100 360
C 260 920
Zalecenia eksploatacyjne
W celu zapewnienia normalnej i długotrwałej pracy celownika należy prze-
strzegać podanych wskazówek:
54
- zaleca się używanie celownika dopiero wówczas, gdy jest już niemożliwa
praca przyrządami do obserwacji dziennej;
- zaleca się pracę celownika dopiero wówczas, gdy tło obrazu na ekranie
wzmacniacza obrazu nie posiada charakterystycznego  plastra miodu ;
- zasilanie celownika włączać tylko na czas pracy;
- w razie konieczności zdjąć filtr;
- w warunkach dziennych zasilanie celownika można włączać tylko z nałożo-
nym filtrem na obiektyw. Światło dzienne wchodzące bezpośrednio w
obiektyw może uszkodzić wzmacniacz obrazu;
- zabrania się używania innych typów ogniw;
- ogniwo należy podłączyć w sposób zgodny z oznaczeniami na korpusie;
- w czasie przechowywania i transportu ogniwo powinno być wyjęte z celow-
nika;
- nie dotykać rękoma części optycznych;
- pokrowiec można nakładać na celownik zamocowany na broni.
Mocowanie, pakowania i znakowania celownika
Mocowanie celownika
Do mocowania celownika na broni wykonana jest prowadnica w postaci  ja-
skółczego ogona . Przy mocowaniu celownika należy umieścić  jaskółczy ogon
celownika w prowadnicy  jaskółczego ogona na broni, a następnie przesuwając
celownik do przodu lub tyłu wzdłuż prowadnicy zacisnąć uchwyty obracając po-
krętłami i zatrzaskując  ząbek w odpowiednim rowku prowadnicy. Celownik po-
winien trwale utrzymać się w miejscu osadczym.
Pakowanie celownika
Podczas transportu i magazynowania celownik wraz z książką urządzenia, opi-
sem, ściereczką flanelową należy włożyć w pokrowiec.
Znakowanie
Na korpusie naniesione jest znakowanie celownika.
Znakowanie celownika zawiera:
55
- znak wyrobu;
- numer porządkowy celownika.
Sprawdzanie stanu technicznego i przestrzeliwanie broni z celownikiem
Przegląd techniczny noktowizora
Bezawaryjna praca zależy od stanu technicznego celownika. W trakcie eksplo-
atacji należy regularnie przeprowadzić przeglądy techniczne.
W czasie przeglądu technicznego należy:
- sprawdzić kompletność celownika zgodnie ze skompletowaniem;
- przeprowadzić oględziny zewnętrzne;
- sprawdzić stan ogniw oraz stan ważności ogniw;
- umieścić ogniwo w celowniku, włączyć celownik, w polu widzenia powinna
pojawić się zielonkawa poświata z obrazem przedmiotów znajdujących się
przed noktowizorem;
- sprawdzić prawidłowość i pewność mocowania celownika na broni;
- ogniwo wyjąć z celownika po sprawdzeniu stanu technicznego wyrobu.
Przystrzeliwanie broni z celownikiem PCS-6  kontrola celownika
Przygotowując celownik do przestrzeliwania należy:
 przeprowadzić przegląd techniczny celownika wg czynności określonych w
instrukcji obsługi;
 zamocować celownik na broń;
 zamocować broń na stanowisku celowniczym;
 naprowadzić broń wg mechanicznego celownika broni na punkt celowania
położony w odl. 100m.;
 włączyć celownik;
 sprawdzić czy znaczek celowy pokrywa się z mechanicznym celownikiem;
 zdjąć broń ze stojaka i oddać 4 strzały kontrolne do tarczy;
 określić średni punkt celowania na tarczy.
Jeśli średni punkt celowania wypada poza punktem celowania z przyrządów
mechanicznych powtórzyć regulację ustawiając karabinek wg przyrządów mecha-
56
nicznych na 100m, a znaczek celowy noktowizora ustawić na średni punkt trafień i
powtórzyć strzelanie.
Regulację prowadzić do momentu kiedy średni punkt trafień z wykorzystaniem
noktowizora pokrywa się z punktem celowania z przyrządów mechanicznych.
Przechowywanie
Do przechowywania przekazuje się tylko przyrządu czyste.
Celowniki przechowuje się w magazynie w pokrowcu. Temperatura w magazy-
nach powinna wynosić +5C +30C, wilgotność niw większa niż 80 %. Nie prze-
chowywać celowników w pobliży okien, pieców itp..
Celowniki będące w magazynie poddaje się tylko obsłudze bieżącej i obsłudze
technicznej nr.2.
Obsługiwania techniczne
Obsługa bieżąca.
Obsługę bieżącą celownika znajdującego się w eksploatacji przeprowadza
bezpośrednio użytkownik. Obsługę bieżącą w magazynie przeprowadza pracownik
magazynu. Podczas obsługi bieżącej należy przeprowadzić oględziny celownika,
sprawdzić niezawodność mocowania i stan techniczny celownika.
W razie konieczności należy przeprowadzić zabiegi konserwacyjne polegające na :
- oczyszczeniu z brudu;
- oczyszczaniu powierzchni optycznych czystą ściereczką flanelową;
- zabezpieczaniu przed korozją części metalowych nie lakierowanych warstwą
wazeliny technicznej;
- przeczyszczaniu kontaktów celownika i styków ogniw;
- wymianie uszkodzonych ogniw.
Obsługiwanie okresowe nr1 (OO-1).
Obsługiwanie okresowe nr1 celownika znajdującego się w eksploatacji prze-
prowadza użytkownik z pomocą specjalistów z warsztatów oraz w przypadku :
- przekazywania celownika do magazynu;
- przed i po zajęciach szkoleniowych;
57
- po przeprowadzeniu strzelania.
Podczas OO-1 wykonuje się czynności przewidziane w obsłudze bieżącej oraz :
- jeżeli celownik w przeciągu roku nie pracował dłużej niż 2 h należy go włą-
czyć i sprawdzić parametry elektryczne oraz zasięg widzenia rzeczywistych
celów na trasie
W przypadku potrzeby dokonania poważnych napraw sprzęt należy przekazać do
zakładu remontowego.
Obsługiwanie okresowe nr2 (OO-2).
Podczas OO-2 wykonuje się czynności przewidziane w OO-1, a ponadto
sprawdza się :
- stan wszystkich mechanizmów zewnętrznych;
- stan części optycznych;
- stan uszczelnień i uszczelek;
- jakość obrazu.
Oprócz tego podczas OO-2 przeprowadza się następujące prace:
- zmienia się niesprawne części i zespoły
- justuje się celownik za pomocą stanowisk kontrolno - justerskich
- przeprowadza się wymianę stanu i kitu uszczelniającego we wszystkich
miejscach podlegających naprawie
W przypadku potrzeby dokonania poważniejszych napraw sprzęt należy oddać
do zakładu remontowego.
Charakterystyka uszkodzeń, objawy, sposób ich usuwania.
Po wykryciu nieprawidłowości w pracy celownika należy przede wszystkim
sprawdzić :
- położenie dz
wigni przełącznika;
- widoczność bez nałożonego filtru;
- napięcie ogniwa, czystość styków;
- czystość powierzchni optycznych;
- prawidłowość zamocowania celownika na broni.
58
Charakterystyczne głównych niesprawności celownika
Tabela
L.p Rodzaj uszkodzenia Przyczyna Sposób usunięcia
1 Nie świeci ekran c) nie włączone zasilanie; c) ustawić dz
wignię
wzmacniacza przełącznika w po-
łożenie  ZAA
 ;
d) uszkodzony wzmacniacz d) przekazać do
obrazu. warsztatu remon-
towego
2 Ekran wzmacniacza ob- c) słabe oświetlenie, nało- c) zdjąć filtr ochron-
razu świeci  brak obra- żony filtr; ny z obiektywu
zu (uwaga na światło
dzienne);
d) uszkodzony wzmacniacz. d) oddać do warszta-
tu remontowego.
3 Obraz terenu jest rozmy- d) zapocone i zabrudzone d) wytrzeć ściereczką
ty i słabo widoczny w wewnętrzne powierzch- obiektyw i okular;
polu widzenia nie obiektywu lub okula-
ra;
e) zapocone wewnętrzne e) wymienić osu-
powierzchnie obiektywu szacz. Przeprowa-
lub fotokatoda; dzić suszenie ce-
lownika suchym
powietrzem;
f) ustawić ostrość
f) obiektyw niezognisko- poprzez obrót
wany na przedmiot ob- obiektywem.
serwowany
59
Transport.
Transport przyrządów powinien odbywać się wyłącznie w zamkniętych po-
krowcach. Większą ilość celowników należy wkładać w typowe pojemniki trans-
portowe lub skrzynie. W czasie transportu skrzyń z PCS-6 nie wolno rzucać. W
miarę możliwości skrzynie powinny być przewożone na podściółce amortyzującej.
60