MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
S Z T A B G E N E R A L N Y W O J S K A P O L S K I E G O
P R O G R A M
S T R Z E L A C

Z BRONI STRZELECKIEJ
WARSZAWA 2007
SZTAB GENERALNY WP
ROZKAZ NR 686/Szkol/P3
SZEFA SZTABU GENERALNEGO WP
z 12 sierpnia 2005 roku
w sprawie wprowadzenia do użytku  Programu strzelań z broni strzeleckiej
1. Na podstawie ż 7 pkt 2 Regulaminu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej
stanowiącego załącznik do Zarządzenia Nr 5/MON Ministra Obrony Narodowej
z dnia 20 lutego 2002 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa
Obrony Narodowej (Dz. Urz. MON Nr 3, poz. 20), wprowadzam do użytku
w Siłach Zbrojnych RP z dniem 01.01.2006r.  Program strzelań z broni
strzeleckiej .
2. Jednocześnie tracą moc:  Program strzelań pododdziałów piechoty (PSPP-86)
Szkol. 650/86,  Program strzelań z broni strzeleckiej (PSBS-86) Szkol. 654/86,
 Program strzelań pododdziałów czołgów (PSPCz-86) Szkol. 647/86.
SZEF
SZTABU GENERALNEGO WP
/-/ generał Czesław PI
TAS
2
SZEF
SZTABU GENERALNEGO WP
ROZKAZ NR 155/Szkol/P7
SZEFA SZTABU GENERALNEGO WP
z 19 lutego 2007 roku
w sprawie wprowadzenia zmian w programach strzelań
Na podstawie art. 8 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie
Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 56 z póz
n. zm.) oraz ż 7 ust.
3  Regulaminu Organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej stanowiącego
załącznik do zarządzenia nr 40/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 listopada
2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej (Dz.
Urz. MON Nr 21 poz. 270)
U s t a l a m:
1. W  Programie strzelań z broni strzeleckiej wprowadzonym rozkazem Nr
686/Szkol./P3 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 12 sierpnia 2005 r. 
sygn. Szkol. 807/2005 wprowadza się zmiany określone w  Uzupełnieniu
nr 1 stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego rozkazu.
2. W  Programie strzelań z wozów bojowych wprowadzonym rozkazem Nr
687/Szkol./P3 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 12 sierpnia 2005 r. 
w  Uzupełnieniu nr 1 stanowiącym załącznik nr 2 do niniejszego
rozkazu.
3. Rozkaz wchodzi w życie z dniem 1 sierpnia 2007 r.
/-/ generał Franciszek G
GOR
3
SPIS TREŚCI
ROZDZIAA
1 8
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO  METODYCZNE 8
ROZDZIAA
2 11
OCENA WYSZKOLENIA 11
ROZDZIAA
3 12
PORZ
DEK PODCZAS STRZELAC
12
ROZDZIAA
4 14
OBOWI
ZKI OSÓB FUNKCYJNYCH 14
ROZDZIAA
5 18
ZASADY BEZPIECZEC
STWA 18
ROZDZIAA
6 23
ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE 23
6.1. ĆWICZENIA W OBSERWACJI. 23
6.2. ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE Z BRONI STRZELECKIEJ ORAZ Z UŻYCIEM TRENAŻERÓW. 24
6.2.1. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka do pełnienia służby wartowniczej. 26
6.2.2. Ćwiczenie przygotowawcze z pistoletu maszynowego do pełnienia służby wartowniczej. 27
6.2.3. Ćwiczenie przygotowawcze z pistoletu maszynowego do pełnienia służby wartowniczej. 27
6.3. ĆWICZENIA W RZUCANIU GRANATAMI R
CZNYMI. 28
ROZDZIAA
7 29
STRZELANIA SZKOLNE I BOJOWE 29
7.1. STRZELANIE Z KARABINKA. 30
7.1.1 Strzelania szkolne. 30
7.1.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie na celność. 30
7.1.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej. 31
7.1.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w postawie leżącej i klęczącej. 31
7.1.1.4. Strzelanie szkolne Nr 4  strzelanie w postawie klęczącej i leżącej. 32
7.1.2. Strzelania bojowe. 33
7.1.2.1 Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie różnymi sposobami. 33
7.1.2.2 Strzelanie bojowe Nr B2  strzelanie różnymi sposobami. 34
7.1.2.3 Strzelanie bojowe Nr B3  strzelanie różnymi sposobami w ataku. 35
7.2. STRZELANIE Z KARABINKA GRANATNIKA WZ. 1974/5,56 MM KBS WZ. 96. 37
7.2.1. Strzelania szkolne. 37
7.2.1.1 Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie dowolnej. 37
7.3. STRZELANIE Z KARABINKA GRANATNIKA WZ. 1960/72. 37
7.3.1. Strzelania szkolne. 37
7.3.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie leżącej lub klęczącej. 37
7.4. STRZELANIE Z KARABINU MASZYNOWEGO. 38
7.4.1. Strzelania szkolne. 38
7.4.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie. 38
7.4.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie. 38
7.4.2. Strzelania bojowe. 39
7.4.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie różnymi sposobami. 39
7.5. STRZELANIE Z KARABINU WYBOROWEGO (DLA KARABINÓW WYBOROWYCH O KALIBRZE 12,7 MM
ODLEGA
OŚĆ DO CELÓW ZWI
KSZYĆ O 200 M, A STRZELANIE WYKONYWAĆ NA STRZELNICACH POLIGONOWYCH).
40
7.5.1. Strzelania szkolne. 40
7.5.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie leżącej. 40
7.5.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie na celność. 41
7.5.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w postawie leżącej. 41
7.5.2. Strzelania bojowe. 42
7.5.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie w różnych postawach. 42
7.5.2.2. Strzelania bojowe Nr B2  Strzelanie w różnych postawach. 43
7.6. STRZELANIA Z PISTOLETU MASZYNOWEGO. 44
4
7.6.1. Strzelania szkolne. 44
7.6.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie na celność. 44
7.6.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej. 44
7.6.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w postawie leżącej. 44
7.6.2. Strzelania bojowe. 45
7.6.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie w różnych postawach. 45
7.6.2.2. Strzelanie bojowe Nr B2  strzelanie w różnych postawach*. 46
7.7. STRZELANIE Z PISTOLETU WOJSKOWEGO. 47
7.7.1. Strzelania szkolne. 47
7.7.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie stojącej. 47
7.7.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie z jednej ręki lub oburącz. 47
7.7.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w marszu. 48
7.7.1.4. Strzelania szkolne Nr 4  strzelanie w ograniczonym czasie oburącz. 48
7.8. STRZELANIE Z GRANATNIKA PRZECIWPANCERNEGO. 49
7.8.1. Strzelania szkolne. 49
7.8.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w dowolnej postawie. 49
7.8.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej lub stojącej. 49
7.8.2. Strzelanie bojowe. 50
7.8.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie w różnych postawach. 50
7.9. STRZELANIE Z R
CZNEGO GRANATNIKA PRZECIWPANCERNEGO RPG-76. 51
7.9.1. Strzelania szkolne. 51
7.9.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie dowolnej. 51
7.10. RZUT GRANATEM. 51
7.10.1. Rzucanie granatami ręcznymi na odległość w różnych postawach. 51
7.10.2. Rzut granatem ręcznym w marszu. 51
7.10.3. Rzut granatem ręcznym z wozu bojowego. 52
7.10.4. Rzut granatem bojowym. 52
ROZDZIAA
8 53
STRZELANIA SYTUACYJNE 53
8.1. STRZELANIA SYTUACYJNE. 53
8.1.1. Strzelanie sytuacyjne S1  strzelanie dynamiczne z pistoletu wojskowego. 53
8.1.2. Strzelanie sytuacyjne S2  strzelanie do celów ukazujących się 54
8.1.3. Strzelanie sytuacyjne S3  strzelanie dynamiczne z pistoletu maszynowego. 55
8.1.4. Strzelanie sytuacyjne S4  strzelanie dynamiczne z dobiegiem z pistoletu maszynowego. 55
8.1.5. Strzelanie sytuacyjne S5  strzelanie na krótkich odległościach z karabinka / pistoletu maszynowego.
56
ZAA

CZNIK A 58
ZESTAWIENIE ĆWICZEC
I STRZELAC
: WOJSKA L
DOWE  PODODDZIAA
Y CZOA
GÓW 58
ZAA

CZNIK B 59
ZESTAWIENIE ĆWICZEC
I STRZELAC
: WOJSKA L
DOWE  PODODDZIAA
Y
ZMECHANIZOWANE(ROZPOZNAWCZE, DESANTOWO-SZTURMOWE, SPECJALNE) 59
ZAA

CZNIK C 61
ZESTAWIENIE ĆWICZEC
I STRZELAC
: WOJSKA L
DOWE  PODODDZIAA
Y WSPARCIA I
ZABEZPIECZENIA 61
ZAA

CZNIK D 63
ZESTAWIENIE ĆWICZEC
I STRZELAC
DLA JEDNOSTEK WOJSKOWYCH SIA

POWIETRZNYCH 63
ZAA

CZNIK E 65
ZESTAW ĆWICZEC
I STRZELAC
DLA JEDNOSTEK MARYNARKI WOJENNEJ 65
ZAA

CZNIK F 66
ZESTAW ĆWICZEC
I STRZELAC
DLA JEDNOSTEK WOJSKOWYCH ŻANDARMERIA
WOJSKOWA 66
ZAA

CZNIK G 67
5
ZESTAW ĆWICZEC
I STRZELAC
DLA DOWÓDZTWA GARNIZONU WARSZAWA I
PODLEGA
YCH JEDNOSTEK WOJSKOWYCH 67
ZAA

CZNIK H 68
WYKAZ FIGUR BOJOWYCH I TARCZ 68
ZAA

CZNIK I 70
LISTA WYNIKÓW OBSERWACJI 70
ZAA

CZNIK J 71
LISTA WYNIKÓW STRZELAC
Z BRONI STRZELECKIEJ 71
ZAA

CZNIK K 72
ŚREDNIE NORMY ZUŻYCIA AMUNICJI DO ZNISZCZENIA (TRAFIENIA) JEDNEGO CELU 72
ZAA

CZNIK L 73
WZORY ZNAKÓW OSTRZEGAWCZYCH 73
ZAA

CZNIK A
74
RZUTNIA GRANATÓW BOJOWYCH  SZKIC 74
ZAA

CZNIK M 75
REGULAMIN ZDOBYWANIA WOJSKOWEJ ODZNAKI STRZELECKIEJ 75
ZAA

CZNIK N 77
WZÓR PROTOKÓA
U ZAGUBIONYCH A
USEK 77
ZAA

CZNIK O 78
LISTA WYDAWANIA ŚRODKÓW BOJOWYCH 78
ZAA

CZNIK P 79
ZESTAWIENIE OCEN Z WYSZKOLENIA STRZELECKIEGO  WZÓR WYPEA
NIENIA 79
6
CZ
ŚĆ I
POSTANOWIENIA OGÓLNE
ROZDZIAA
1
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO  METODYCZNE
1000. Program strzelań przeznaczony jest do organizacji i prowadzenia strzelań oraz
sprawdzania umiejętności prowadzenia ognia z broni strzeleckiej do różnych celów w
różnorodnych warunkach. Program zawiera:
1) ćwiczenia w obserwacji - założenia;
2) ćwiczenia przygotowawcze - założenia;
3) ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi;
4) strzelania szkolne z broni strzeleckiej;
5) strzelania bojowe z broni strzeleckiej;
6) strzelania sytuacyjne.
1001. Właściwą realizację postanowień programu strzelań umożliwiają:
1) umiejętność posługiwania się uzbrojeniem oraz znajomość teorii i zasad strzelania;
2) prawidłową organizację zajęć ze szkolenia strzeleckiego;
3) systematyczne prowadzenie ćwiczeń przygotowawczych i strzelań;
4) efektywne wykorzystanie bazy szkoleniowej, urządzeń szkolno-treningowych
(trenażerów, symulatorów);
5) utrzymanie w stałej sprawności technicznej uzbrojenia;
6) utrzymanie wysokiego poziomu dyscypliny szkoleniowej.
1002. Kontrola wyszkolenia strzeleckiego może obejmować tylko te strzelania i ćwiczenia,
które zostały zrealizowane w toku szkolenia programowego.
1003. Kategorycznie zabrania się upraszczania (ułatwiania) strzelań, a także używania
większej liczby amunicji niż przewidziano to w warunkach strzelań. Zabrania się
powtarzania strzelania w tym samym dniu w celu uzyskania wyższej oceny (z
wyjątkiem ćwiczeń przygotowawczych).
1004. Ocenę strzelania obniża się o jeden stopień jeżeli:
1) nie przestrzegane są warunki określone we wskazówkach warunków strzelań. Ocenę
niedostateczną wystawia się, jeżeli podczas strzelania naruszono warunki
bezpieczeństwa, zostanie stwierdzone, że nie spełniono wszystkich jego warunków, na
przykład: inne rodzaje celów i mniejsza odległość do nich; większa liczba nabojów;
dłuższy czas strzelania; łatwiejsza postawa strzelecka; prowadzenie ognia do innej
tarczy niż nakazano w komendzie.
1005. Strzelania można powtórzyć w następujących przypadkach:
1) na skutek zaistnienia niesprawności urządzeń strzelnicy podczas strzelania;
2) w przypadku wystąpienia niesprawności broni lub amunicji, których nie można było
wykryć przed i w trakcie strzelania;
3) jeżeli do figury (celu) strzelającego ogień prowadził inny strzelający.
Decyzję o powtórzeniu strzelania podejmuje kierownik strzelania.
1006. Strzelanie ocenia się na podstawie trafień w cel pociskami poprzez:
1) rejestrację trafień figur bojowych;
2) bezpośrednie oględziny figur bojowych;
3) obserwacje figur bojowych.
8
1007. Oceniając strzelania, trafienia pociskami odbitymi zalicza się na równi z trafieniami
bezpośrednimi.
1008. Oceniając strzelanie do figur bojowych z pierścieniami, zalicza się bezpośrednie
trafienie (trafienie w pierścień liczy się na korzyść strzelającego).
1009. Oceniając rzut granatem ręcznym (bojowym lub ćwiczebnym), za punkt trafienia
przyjmuje się miejsce wybuchu granatu bojowego, a w czasie rzucania granatem
ćwiczebnym  miejsce uderzenia granatu o ziemię lub w cel. Nie zalicza się rzutu, gdy
w czasie wykonywania rzutu nie została wyjęta zawleczka z zapalnika. W takim
przypadku po dodatkowym przeszkoleniu żołnierza, ćwiczenie (rzut) należy
powtórzyć.
1010. Do prowadzenia ognia seryjnego wykorzystuje się naboje z pociskami zwykłymi i
smugowymi w stosunku 3 : 1 (czyli: trzy  zwykłe i jeden  smugowy  nie dotyczy
amunicji pakowanej fabrycznie np. do MG 3). Jeżeli obowiązuje zakaz strzelania
amunicją smugową, to za jeden nabój smugowy nalicza się dwa naboje zwykłe.
1011. Przed przystąpieniem do ćwiczeń przygotowawczych i strzelań szkolnych zezwala się
kierownikowi strzelania zapoznać szkolonych z rozmieszczeniem celów w terenie.
Podczas ćwiczeń przygotowawczych kierownikowi strzelania zezwala się na
podawanie uchyleń pocisków względem celu (np.: w prawo, w lewo, krótki, długi, w
celu), bez podawania jego wartości. Kategorycznie zabrania się pokazywania
rozmieszczenia celów w strzelaniach bojowych.
1012. Strzelania z broni zespołowej wykonuje się w składzie obsługi. Celowniczy wykonuje
strzelanie, pomocnik wyposażony w broń etatową wykonuje łączne czynności oraz
prowadzi obserwację przedpola. Podczas strzelania pomocnikowi zezwala się na
podawanie uchyleń pocisków względem celu.
1013. Amunicję niezbędną do strzelań (ćwiczeń), jeżeli nie podano jej liczby w warunkach
strzelania  oblicza się wykorzystując tabele - średnie normy zużycia amunicji do
zniszczenia (trafienia) celu  załącznik K.
1014. Na strzelnicach (pasach taktycznych) obowiązują następujące oznaczenia:
1) linia wyjściowa (LW)  określająca miejsce strzelającego przed rozpoczęciem
strzelania;
2) linia otwarcia ognia (LOO)  określająca miejsce, od którego można rozpocząć
prowadzenia ognia;
3) linia przerwania ognia (LPO)  miejsce w którym należy bezwzględnie przerwać
ogień.
Podczas strzelań z broni strzeleckiej linię wyjściową (LW) wyznacza się w odległości
10 m od linii otwarcia ognia (LOO). Podczas strzelań z granatników LW wyznacza się
w odległości 30 m. Powyższe linie oznacza się wyraz
nie widocznymi znakami (w
nocy światłami), LW  białymi, LOO  czerwonymi, LPO  zielonymi.
1015. Punkt amunicyjny do strzelania urządza się przed LW.
1016. Jeżeli warunki strzelania nie określają inaczej, to cele przewidziane do niszczenie w
pierwszej kolejności ukazują się po 30 sekundach od komendy  Naprzód lub
 Ognia .
1017. Czas strzelania liczy się od komendy kierownika strzelania  Naprzód ( Ognia ), a
kończy się po trafieniu (ukryciu się, zakończeniu ruchu lub upływie czasu określonego
w warunkach strzelania) celu, który w warunkach strzelania określa się jako ostatni w
kolejności.
1018. Odległość do celów mierzy się od LOO, a w przypadku celów ruchomych do
najdalszego ich położenia.
9
1019. Figury bojowe ustawia się bez prześwitu, z wyjątkiem ustawionych na płozach.
Dopuszcza się prześwit równy wysokości płóz (nie więcej niż 50 cm). Ponadto,
ustawia się je w sektorze nie szerszym niż 1 00 (sto tysięcznych) mierzone od LOO.
Figury bojowe muszą odpowiadać kształtom i kolorom określonym we wzorze
stanowiący załącznik niniejszego programu (nie mogą kontrastować z terenem).
1020. Prędkość poruszania się celów ruchomych, imitujących pojazdy, powinna wynosić: 12
 16 km/h (na PCO nie mniej niż 25  30 cm/s), a celów imitujących piechotę 7  10
km/h. Cele ruchome imitujące pojazdy ustawia się na ogół po jednym na każdym torze
(drodze). Jeżeli na jednym torze poprzecznym lub skośnym umieszcza się dwa cele, to
odstęp między nimi  mierzony z LOO  powinien wynosić co najmniej dziesięć
tysięcznych (0 10). Do celów ruchomych, poruszających się ruchem poprzecznym
stosować figury bojowe o projekcji bocznej, w ruchu skośnym płaszczyznę figury
bojowej ustawia się równolegle do LOO.
1021. W nocy strzelanie prowadzi się do celów oświetlonych, demaskujących się błyskami
oraz nie demaskujących się. Do celów oświetlonych i demaskujących się błyskami
strzałów prowadzi się ogień wykorzystując podświetlenie podziałek celownika
(nasadek samoświecących). Do celów nie demaskujących się prowadzi się ogień
wykorzystując celowniki noktowizyjne i termowizyjne, a cele demaskuje się
promiennikami podczerwieni i ciepła. Nie powinno się prowadzić strzelań z broni
niedostosowanej konstrukcyjnie do strzelań nocnych, jednakże dopuszcza się na czas
strzelania pokrywanie przyrządów celowniczych farbami (znacznikami)
fluorescencyjnymi, naklejanie na przyrządy celownicze pasków fosforyzujących,
montowanie dodatkowych z
ródeł podświetlających przyrządy celownicze itp.
1022. Jeżeli strzela się do celów oświetlonych, ich oświetlenie powinno umożliwić ocenę
odległości do celu sposobem  na oko oraz wycelowanie broni w cel. Do oświetlenia
celów stosuje się naboje (pociski) oświetlające lub światło elektryczne (umieszczone
na ziemi przed celem). Cele oświetla się tylko na czas ich ukazywania, określony
warunkami strzelania. Jeżeli mimo oświetlenia celu, użycia promiennika podczerwieni
lub ciepła  cel jest niewidoczny, strzelania nie prowadzi się.
1023. Podczas strzelań w nocy na każdej strzelnicy w głębi pola tarczowego ustawia się
główny dozór świetlny, wyraz
nie wskazujący ogólny kierunek strzelania oraz dozory
świetlne wskazujące granice lewego i prawego pasa ognia, różniące się od świateł
urządzeń strzelnicy.
1024. W przypadku gdy warunki atmosferyczne (mgła, zamieć, itp.) ograniczają widoczność
i nie widać celu z odległości określonych dla danych warunków strzelań  strzelań
nie prowadzi się. Decyzję o zaniechaniu strzelania lub o jego przerwaniu podejmuje
kierownik strzelania po konsultacji z kierownikiem strzelnicy (obiektu).
1025. Strzelnice, teren i sytuację tarczową przygotowuje kierownik strzelnicy lub obiektu
szkoleniowego  zgodnie z warunkami strzelania (ćwiczenia). Wszystkie prace
związane z przygotowaniem strzelnicy powinny być zakończone w czasie określonym
przez kierownika strzelania.
1026. Dla pododdziałów składających się wyłącznie z żołnierzy zawodowych oraz w
przypadku wykonywania przez pododdziały dodatkowych lub specyficznych zadań
zezwala się na opracowanie dodatkowego zbioru strzelań i ćwiczeń ogniowych.
Podlegają one zatwierdzeniu przez dowódcę jednostki.
1027. Podstawą do opracowania dodatkowych warunków strzelań oraz zbioru strzelań i
ćwiczeń ogniowych jest niniejszy program.
10
ROZDZIAA
2
OCENA WYSZKOLENIA
2000. Ocena poziomu wyszkolenia strzeleckiego ma na celu śledzenia postępów w
nauczaniu i podejmowanie takich działań szkoleniowych, aby żołnierze nieprzerwanie
umieli strzelać.
2001. Strzelania przygotowawcze, szkolne, bojowe i sytuacyjne ocenia się według
czterostopniowej skali ocen: 5, 4, 3, 2.
2002. Ocenę wyszkolenia strzeleckiego ustala się na podstawie średniej arytmetycznej
określonej z dokładnością do jednej setnej w następujący sposób:
1)  bardzo dobra (bdb)  średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 4,51;
2)  dobra (db)  średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 3,51;
3)  dostateczna (dst)  średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 2,51.
2003. Warunkiem otrzymania pozytywnej oceny za przedmiot, zagadnienie*, strzelanie
przez pododdział jest uzyskanie co najmniej 60% ocen pozytywnych dla
pododdziałów z żołnierzami służby zasadniczej i 70% dla pododdziałów
zawodowych (niemniej niż 51% stanowisk żołnierzy zawodowych w ukompletowaniu
pokojowym pododdziału).
2004. W przypadku, gdy ocenia się dwóch strzelających (przedmiot lub zagadnienie), to
ogólną ocenę ustala się stosując następującą zasadę: jeżeli jest jedna ocena
 niedostateczna  ogólna ocena jest  dostateczna pod warunkiem, że druga ocena
jest co najmniej  dobra .
2005. W przypadku, gdy z danego rodzaju uzbrojenia (np. kbw SWD) strzelał jeden
żołnierz, jego ocenę  podczas kontroli  dodaje się do oceny tego rodzaju uzbrojenia,
z którego strzelała największa liczba żołnierzy (np. kbk AK), wystawiając wspólną
ocenę.
2006. Ocenę indywidualną za ćwiczenia przygotowawcze oraz za strzelania wystawia się
zgodnie z warunkami strzelania. Ogólną ocenę indywidualną ustala się na podstawie
średniej arytmetycznej ocen ze wszystkich strzelań oraz ćwiczeń (zrealizowanych w
toku szkolenia programowego), a także wykonywania norm szkoleniowych oraz
znajomości broni i zasad strzelania.
2007. Ogólną ocenę pododdziału ustala się na podstawie średniej arytmetycznej ocen ze
wszystkich strzelań (zrealizowanych w toku szkolenia programowego), ćwiczeń w
rzucaniu granatami ręcznymi, norm szkoleniowych oraz znajomości broni i zasad
strzelania.
2008. Ocenę ogólną oddziału (samodzielnego pododdziału) za wyszkolenie strzeleckie
podczas kontroli ustala się na podstawie średniej arytmetycznej ocen ze strzelań ze
wszystkich rodzajów broni (zgodnie z metodyką zawartą w pkt. 2002 2005) oraz
znajomości budowy broni i zasad strzelania lub tylko na podstawie części z nich. W
jednostkach organizacyjnych szkolnictwa wojskowego dodatkowo z metodyki
szkolenia strzeleckiego. Ocenę strzelania z określonego rodzaju broni (jednego lub
kilku) pododdziałów ustala się na podstawie procentu ocen pozytywnych i średniej
arytmetycznej ocen indywidualnych wszystkich strzelających.
2009. Podczas kontroli wyszkolenia strzeleckiego oddziału (samodzielnego pododdziału)
sporządza się zestawienie ocen za poszczególne strzelania objęte kontrolą  zgodnie z
metodyką zawartą w pk. 2002 2005. Zestawienie i przykładowe wypełnienie ocenami
*
przez pojęcie  zagadnienia należy rozumieć: ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi, strzelania szkolne i
bojowe z broni strzeleckiej; znajomości broni, zasad strzelania oraz umiejętność wykonywania norm
szkoleniowych,
11
przedstawiono w załączniku P. W analogiczny sposób, uwzględniając postanowienia
punktów 2007 i 2008, ocenia się realizację zamierzeń szkoleniowych przez
pododdziały i oddziały w roku szkolnym lub innym okresie, a także określenia
postępów w nauczaniu.
2010. Podczas strzelań kontrolowanych odległość do celów i wariantowość ich ukazywania
ustala osoba kontrolująca (zgodnie z niniejszym programem i możliwościami
technicznymi strzelnicy).
2011. Strzelania należy realizować w kolejności od najłatwiejszych do najtrudniejszych,
wymaganych w załącznikach.
ROZDZIAA
3
PORZ
DEK PODCZAS STRZELAC

3000. Podczas strzelań i ćwiczeń, w ramach których prowadzi się  ogień , wszystkie
czynności wykonuje się na komendę kierownika strzelania (ćwiczenia). Komendy i
sygnały podaje się głosem, przez techniczne środki łączności lub inne urządzenia
(znaki umowne).
3001. Podczas strzelań z broni strzeleckiej obowiązuje następujący porządek:
1) po otrzymaniu zgody do strzelania od kierownika strzelnicy (osoby wyznaczonej w
rozkazie dowódcy JW.) kierownik strzelania podaje komendę  Uwaga  strzelanie!
 wszyscy strzelający i osoby funkcyjne zakładają ochronniki słuchu;
2) na komendę kierownika strzelania np.:  Zmiana (strzelający) na linii wyjściowej 
zbiórka zmiana (strzelający) ustawia się na LW na wprost stanowisk ogniowych.
Broń powinna być zabezpieczona i magazynek bez nabojów dołączony do niej;
3) na komendę kierownika strzelania np.:  Amunicyjny wydać zmianie po 3 naboje
amunicyjny przechodzi przed frontem zmiany i wydaje amunicję, a po wykonaniu tej
czynności melduje kierownikowi strzelania np.:  Panie poruczniku  wydałem
zmianie 15 nabojów . Amunicja może być wydana w magazynkach (taśmach).
Magazynki wkłada się do toreb, amunicję do karabinków granatników i granatników
ładuje się do toreb i noszaków. Skrzynki z amunicją podłącza się do karabinu;
4) po zakończeniu powyższych czynności, na komendę kierownika strzelania  Zmiana
(strzelający)  Naprzód zmiana (strzelający) zajmuje biegiem stanowisko ogniowe.
Po zajęciu stanowisk ogniowych zmiana (strzelający) przygotowuje się do strzelania 
ładuje broń, prowadzi obserwację w wyznaczonym sektorze, a po wykryciu celu
samodzielnie go ostrzeliwuje (w czasie strzelania szkolnego nr 1 z karabinka, pistoletu
maszynowego i pistoletu wojskowego, strzelający prowadzi ogień po komendzie
kierownika strzelania   Do popiersia  ognia );
5) jeżeli warunki przewidują zmianę stanowiska ogniowego lub postawy strzeleckiej, to
strzelający po zniszczeniu (ukryciu) celu, zabezpiecza broń i samodzielnie zmienia
stanowisko lub postawę strzelecką, trzymając cały czas broń skierowaną w kierunku
pola tarczowego i prowadzi ogień do następnego celu;
6) jeżeli warunki strzelania przewidują taką liczbę amunicji, która wymusza załadowanie
do dwóch magazynków to strzelający po wykorzystaniu pierwszego magazynka,
zabezpiecza broń i samodzielnie wymienia magazynek, trzymając cały czas broń
skierowaną w kierunku pola tarczowego, odbezpiecza i przeładowuje broń, a
następnie prowadzi ogień do celu;
7) jeżeli podczas strzelania nastąpi uszkodzenie (niesprawność) broni lub amunicji,
strzelający samodzielnie je usuwa i prowadzi dalej ogień; w razie niemożliwości
usunięcia podnosi rękę i melduje   Zacięcie ;
12
8) po zakończeniu strzelania strzelający zabezpiecza broń; kierownik podaje komendy:
 Przerwij ogień ,  Rozładuj ,  Do przejrzenia broń . Broń do przejrzenia
przedstawia się w takiej postawie (położeniu), w jakiej zakończono strzelanie i w
sposób umożliwiający sprawdzenie, czy w komorze nabojowej nie ma naboju. W nocy
podczas przeglądania broni należy oświetlić komorę nabojową;
9) w czasie przeglądu broni nie wystrzeloną amunicję odbiera amunicyjny (kierownik
punktu amunicyjnego), który towarzyszy kierownikowi strzelania. Po tej czynności
kierownik podaje komendy, np.:  Powstań ,  Na linię wyjściową  marsz oraz
komendę skierowaną do kierownika strzelnicy (osoby wyznaczonej w rozkazie
dowódcy JW.)  Sprawdzić wyniki , jeżeli wyniki strzelania są odczytywane poprzez
bezpośrednie oględziny figur bojowych lub tarcz. Podczas ćwiczeń
przygotowawczych i strzelań szkolnych nr 1 z karabinka, pistoletu maszynowego oraz
pistoletu wojskowego można prowadzić strzelających do tarczy, w celu omówienia
wyników;
10) po osiągnięciu linii wyjściowej przez strzelających, kierownik strzelania podaje
komendę:  Koniec strzelania strzelający i osoby funkcyjne zdejmują ochronniki
słuchu;
11) w czasie strzelania w maskach przeciwgazowych komendę  Maski włóż podaje się
na LW po wydaniu amunicji zmianie strzelającej, natomiast  Maski zdjąć po
ukończeniu strzelania i powrocie na LW;
12) łuski zbiera się i przekazuje kierownikowi punktu amunicyjnego po zakończeniu
strzelania przez zmianę lub pododdział;
13) podczas strzelań w marszu do nadzorowania strzelającego można wyznaczyć jego
bezpośredniego przełożonego. Kierownik strzelania obserwuje przebieg strzelania z
LOO.
3002. Podczas rzucania granatami bojowymi obowiązuje następujący porządek:
1) kierownik ćwiczenia sprawdza, czy szkoleni znają warunki ćwiczenia, zasady
bezpieczeństwa oraz obchodzenia się z granatami, po czym zapoznaje ich z
przebiegiem ćwiczenia (rozmieszczeniem punktów i stanowisk na rzutni granatów 
załącznik A
 oraz przedstawia sposób zachowania się na rzutni);
2) pododdział wprowadza się do schronu (którego nie wolno opuszczać bez rozkazu
kierownika ćwiczenia), kierownik ćwiczenia wyznacza kierownika schronu (np.
dowódcę plutonu) odpowiedzialnego za przestrzeganie ustalonego porządku na rzutni
i warunków bezpieczeństwa;
3) po osiągnięciu gotowości do rzutów na przedpiersiu okopu lub na wozie bojowym, z
którego prowadzi się rzut, ustawia się czerwoną chorągiew;
4) na komendę kierownika ćwiczenia (dwa sygnały dz
więkowe gwizdkiem  starszy
schronu podają komendę  szer. Kowalski do punktu amunicyjnego  naprzód )
szkolony udaje się do punktu wydawania granatów, odbiera granat i samodzielnie
przechodzi do punktu wydawania zapalników. Po pobraniu zapalnika udaje się na SO
do kierownika ćwiczenia, kolejny szkolony po pobraniu granatu i zapalnika ( na
komendę kierownika punktu  do punktu wyczekiwania  naprzód ) znajduje się w
punkcie wyczekiwania  kierownik punktu czerwoną chorągiewką sygnalizuje
obecność szkolonego na punkcie  (pozostali szkoleni znajdują się w schronie);
5) szkolony z punktu wyczekiwania na komendą kierownika punktu  na stanowisko
ogniowe  naprzód udaje się na SO. W tym czasie kierownik schronu nakazuje
kolejnemu szkolonemu udać się na punkt wydawania granatów (punkt amunicyjny).
Kierownik ćwiczenia po dokonaniu sprawdzenia czy we wszystkich punktach
znajdują się szkoleni  czerwone chorągiewki w górze rozpoczyna szkolenie;
13
6) granaty uzbraja się tylko na SO pod bezpośrednim nadzorem kierownika ćwiczenia na
komendę  Przygotować granat ;
7) na komendę kierownika ćwiczenia (poprzedzoną jednym sygnałem dz
więkowy
gwizdkiem  rozpoczęcie rzutu)  do atakującej piechoty, granatem  ognia
szkolony wykonuje rzut. Natychmiast po rzucie szkolony i kierownik ćwiczenia
chronią się za przednią ścianą SO;
8) po wybuchu kierownik ćwiczenia daje sygnał dwa sygnały dz
więkowe gwizdkiem
(ukończenie rzutu) oraz podaje komendę dla szkolonego  do punktu
obserwacyjnego  naprzód . Rzucający granatem udaje się na PO, skąd obserwować
będzie wybuch granatu przez peryskop. Szkolony, który przebywał na PO (po sygnale
kierownika ćwiczenia  dwa gwizdki ) samodzielnie udaje się do schronu  kierownik
schronu czerwoną chorągiewką sygnalizuje przybycie kolejnego szkolonego.
3003. Podczas ćwiczeń i strzelań obowiązuje ubiór polowy (ćwiczebny, specjalny), a
ponadto ćwiczący i osoby funkcyjne (w zależności od potrzeb) posiadają:
1) w czasie strzelań z broni strzeleckiej: broń, torbę z magazynkami, hełm (jeżeli
przysługuje etatowo), maskę przeciwgazową, torbę na granaty (podczas ćwiczeń w
rzucaniu granatami);
2) w czasie strzelań z broni strzeleckiej w niskich temperaturach (poniżej zera  w
okresie zimowym) zezwala się na jego realizację w czapce futrzanej (zamiast hełmu) 
decyzję podejmuje kierownik strzelania;
3) w czasie rzucania granatem  dodatkowo wszystkie osoby funkcyjne i ćwiczący
występują w hełmach;
4) w czasie strzelań na obiektach garnizonowych w oznaczonych strefach
(niebezpiecznego hałasu) wszyscy występują w ochronnikach słuchu.
ROZDZIAA
4
OBOWI
ZKI OSÓB FUNKCYJNYCH
4000. Do kierowania strzelaniem (ćwiczeniem), wykonywania czynności pomocniczych i
zapewnienia bezpieczeństwa podczas strzelania, wyznacza się (obowiązkowo) 
rozkazem dowódcy jednostki (co najmniej dzień przed zajęciami)  następujące
osoby funkcyjne:
1) kierownika strzelania;
2) lekarza (lub wykwalifikowany średni personel medyczny  licencjonowany ratownik
medyczny* lub sanitariusza z sanitarką);
3) kierownika punktu amunicyjnego oraz jeżeli zachodzi taka konieczność 
amunicyjnych (kierowników podpunktów amunicyjnych) na poszczególnych
kierunkach;
4) obserwatorów***;
5) jeżeli wymagają tego warunki lokalne lub potrzeby wyznacza się dodatkowo:
a) dowódcę i pododdział ubezpieczenia z samochodem;
b) technika łączności wyposażonego w niezbędny sprzęt;
c) radiotelefonistę (radiotelefonistów);
d) technika uzbrojenia wyposażonego w zapasowe części i narzędzia;
*
lekarz (wykwalifikowany średni personel medyczny - licencjonowany ratownik medyczny) z samochodem
może zabezpieczać dwie strzelnice, jednak pod warunkiem niezawodnej łączności między nimi oraz dobrej drogi
umożliwiającej jego przejazd na drugą strzelnicę w czasie do 5 minut. W takim przypadku na jednej strzelnicy
powinien być lekarz, a na drugiej sanitariusz wyposażony w środki medyczne;
***
obserwatorów wyznacza się spośród żołnierzy strzelającego pododdziału;
14
e) dowódcę i drużynę przeciwpożarową ze sprzętem i samochodem;
f) inne osoby funkcyjne (wówczas w rozkazie dziennym dowódcy JW. należy
określić ich zadania).
4001. Żołnierze wyznaczeni do pełnienia określonych funkcji podczas strzelania muszą
znać zasady bezpieczeństwa obowiązujące w czasie strzelania i zakres swoich
obowiązków.
4002. W czasie strzelań (ćwiczeń) prowadzi się obserwację w sektorach określonych w
instrukcji dotyczącej zasad bezpieczeństwa na poligonie (strzelnicy), a ponadto
podczas strzelań z granatników obserwację niewybuchów. Obserwację organizuje
kierownik strzelania, a obserwację niewybuchów kierownik strzelnicy.
4003. Na kierownika strzelania wyznacza się dowódcę strzelającego pododdziału od
szczebla dowódcy plutonu (równorzędnego) wzwyż (w WSO, centrach i ośrodkach
szkolenia wykładowcę, instruktora, dowódcę kursu, grupy). Kierownik strzelania jest
odpowiedzialny za przestrzeganie ustalonego porządku, zasad bezpieczeństwa oraz
warunków strzelania podlegają mu wszystkie osoby uczestniczące w strzelaniu.
Kierownik strzelania zobowiązany jest:
1) w okresie poprzedzającym strzelanie:
a) zapoznać się z rozkazem organizacyjnym do strzelania;
b) udzielić instruktażu osobom funkcyjnym.
2) bezpośrednio przed strzelaniem:
a) przyjąć meldunek od kierownika obiektu o gotowości obsługi i obiektu do
strzelania;
b) sprawdzić, czy funkcyjni strzelnicy znają swoje obowiązki;
c) sprawdzić zgodność ustawienia pola tarczowego z warunkami strzelania oraz
sprawność jego urządzeń;
d) sprawdzić wyposażenie strzelającego pododdziału (grupy szkoleniowej);
e) sprawdzić rozładowanie broni (dokonać przeglądu broni);
f) sprawdzić, czy strzelający znają warunki strzelania;
g) podać warunki bezpieczeństwa;
h) określić kolejność strzelania;
i) sprawdzić zrozumienie komend przez żołnierzy wykorzystujących środki ochrony
słuchu;
j) sprawdzić gotowość do szkolenia w punktach nauczania.
3) w czasie strzelania:
a) kierować osobiście strzelaniem  zgodnie z programem;
b) prowadzić na bieżąco ewidencję wyników strzelań;
c) w razie naruszenia zasad bezpieczeństwa przerwać strzelanie i usunąć ich
przyczynę.
4) po zakończeniu strzelania:
a) sprawdzić rozładowanie broni (dokonać przeglądu broni);
b) omówić przebieg strzelania i podać ocenę;
c) zorganizować obsługiwanie sprzętu i broni;
d) nadzorować rozliczenie amunicji.
4004. Jeżeli korzysta się jednocześnie z dwóch lub większej liczby strzelnic, które są pod
względem bezpieczeństwa od siebie zależne i mogą być wykorzystywane tylko
równolegle, to wyznacza się głównego kierownika strzelania (zajęć), który
odpowiada za bezpieczeństwo i ogólny porządkek na wszystkich strzelnicach.
Podlegają mu poszczególni kierownicy strzelań. W takim przypadku sygnały i
15
komendy podaje się w odpowiednim czasie  najpierw główny kierownik strzelania, a
następnie kierownicy strzelań przekazują je do wykonywania na poszczególnych
strzelnicach.
4005. Na każdej strzelnicy poligonowej (obiekcie) wyznacza się lekarza z samochodem
sanitarnym (śmigłowcem), niezbędnymi środkami łączności oraz sprzętem i
materiałami medycznymi do udzielania pierwszej pomocy. Jeżeli strzelnice na
poligonie sąsiadują ze sobą, na sąsiedniej strzelnicy zamiast lekarza może być
wyznaczony sanitariusz (ratownik medyczny), wyposażony w niezbędny sprzęt i
materiały medyczne do udzielenia pierwszej pomocy, pod warunkiem, że dojazd
lekarza z sąsiedniej strzelnicy (obiektu) nie przekracza 5 minut.
4006. /skreślony/
4007. Na strzelnicach garnizonowych zamiast lekarza może być wyznaczony sanitariusz
(wyposażony w niezbędny sprzęt i materiały medyczne do udzielenia pierwszej
pomocy), pod warunkiem, że czas dojazdu lekarza (wykwalifikowanego ratownika
medycznego) z izby chorych lub innego obiektu szkoleniowego nie przekracza 5
minut.
4008. Lekarza, wykwalifikowany średni personel medyczny (licencjonowany ratownik
medyczny, sanitariusz) do zabezpieczenia strzelania wyznacza się spośród personelu
służby zdrowia.
Do obowiązków lekarza należy:
1) znajomość rozmieszczenia i dróg dojazdu do najbliższych punktów medycznych oraz
ich możliwości w zakresie świadczonych usług;
2) dotarcie na wezwanie do miejsca zdarzenia i natychmiastowe udzielenie pierwszej
pomocy poszkodowanym;
3) przetransportowanie chorego do najbliższej placówki służby zdrowia w razie
konieczności udzielenia fachowej pomocy medycznej przez wyspecjalizowane ośrodki
zdrowia;
4) obecność przy chorym do czasu przekazania go wyspecjalizowanej placówce
medycznej.
4009. Kierownika punktu amunicyjnego wyznacza się spośród podoficerów strzelających
pododdziałów. Jest on zobowiązany:
1) znać zasady obchodzenia się z amunicją;
2) sprawdzić zgodność liczby i rodzajów amunicji przewidzianej do strzelania;
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa w punkcie amunicyjnym;
4) wydawać (na rozkaz kierownika strzelania) amunicję strzelającym, w ilościach
odpowiadających warunkom danego strzelania i odbierać od nich łuski, niewypały i
nie wystrzelone naboje;
5) prowadzić ewidencję wydawania i rozliczania amunicji;
6) utrzymywać porządek i dyscyplinę w punkcie amunicyjnym;
7) rozliczyć się z amunicji po zakończeniu strzelania i złożyć meldunek kierownikowi
strzelania.
Kierownik punktu amunicyjnego, na czas przewozu środków bojowych, może być
również wyznaczony rozkazem dziennym dowódcy JW. na dowódcę konwoju. W
przypadku konwoju składającego się z więcej niż trzech konwojentów, wyznacza się
dodatkowo zastępcę dowódcy konwoju (spośród żołnierzy zawodowych lub
zasadniczej służby wojskowej). Obowiązki i zasady służby konwojowej określa
 Regulamin ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej .
16
4010. Obserwator (obserwatorzy) wyposażony jest w: środki sygnalizacji (chorągiewki,
latarka elektryczna z możliwością zmiany kolorów światła, pistolet sygnałowy z
nabojami sygnałowymi, przyrządy obserwacyjne). Na strzelnicach pistoletowych i
broni małokalibrowej wyposażenie obserwatora ustala kierownik strzelania, według
potrzeb. Obserwator nie może bez rozkazu przełożonego opuścić wyznaczonego
punktu obserwacyjnego. Jest on zobowiązany prowadzić obserwację w wyznaczonym
sektorze i meldować kierownikowi strzelania o:
1) naruszeniu zasad bezpieczeństwa;
2) pojawieniu się ludzi, sprzętu lub zwierząt w wyznaczonym sektorze obserwacji;
3) zauważeniu sygnałów nakazujących przerwanie ognia;
4) powstaniu pożaru.
4011. Technika łączności wyznacza się spośród specjalistów pododdziału łączności
jednostki. W czasie strzelania podlega on kierownikowi strzelania i wykonuje jego
polecenia. Jego wyposażenie stanowi: środek łączności, komplet części zapasowych i
narzędzi. Do jego obowiązków należy:
1) znajomość systemu łączności zorganizowany na czas strzelań;
2) znajomość zasad prowadzenia korespondencji przez techniczne środki łączności;
3) znajomość sprzętu łączności przydzielony na czas strzelania, umiejętność
obsługiwania i usuwania podstawowych niesprawności w jego funkcjonowaniu;
4) wykonywanie czynności zgodnie z obowiązującymi instrukcjami, zakresem swoich
obowiązków oraz zadaniami postawionymi przez kierownika strzelania (np.
prowadzić szkolenie w punkcie nauczania).
4012. Radiotelefonistę (radiotelefonistów) na czas strzelania wyznacza się spośród
żołnierzy o specjalności łączność. Podlega on bezpośrednio kierownikowi strzelania i
wykonuje jego polecenia. Jego wyposażenie stanowią: środki łączności, chorągiewki
lub latarka sygnalizacyjna.
Do jego obowiązków należy:
1) znajomość przydzielonego sprzętu łączności i umiejętność obsługiwania;
2) znajomość zasad prowadzenia korespondencji przez techniczne środki łączności;
3) wykonywanie czynności zgodnie z obowiązującymi instrukcjami, zakresem
obowiązków oraz postawionymi przez kierownika strzelania.
4013. Technika uzbrojenia wyznacza się spośród kadry i pracowników wojska o
specjalności uzbrojenie. W czasie realizowania strzelań podlega on kierownikowi
strzelania. Jego wyposażenie stanowią: zestaw części zapasowych i narzędzia. Do jego
obowiązków należy:
1) znajomość sprzętu uzbrojenia wykorzystywanego w czasie strzelań, umiejętność
obsługiwania i usuwania podstawowe niesprawności;
2) zlokalizowanie uszkodzenia sprzętu uzbrojenia na polecenie kierownika strzelania,
dokonanie naprawy lub wnioskowanie o wymianę sprzętu;
3) wykonywanie pozostałych czynności zgodnie z zadaniami postawionymi przez
kierownika strzelania (np. prowadzić szkolenie w punkcie nauczania).
4014. Obserwatora (obserwatorów) niewybuchów wyznacza kierownik strzelania
(ćwiczenia) w przypadku, gdy na poligonie (strzelnicy) nie ma etatowej obsługi.
Obserwator prowadzi dziennik obserwacji zaznaczając w nim miejsca upadków
niewybuchów podczas prowadzenia ognia z granatników oraz przeciwpancernych
17
pocisków kierowanych. Po zakończeniu strzelania (ćwiczenia) obserwator dostarcza
dziennik obserwacji kierownikowi strzelnicy.
4015. Dowódca drużyny przeciwpożarowej w czasie strzelania podlega bezpośrednio
kierownikowi strzelania. Drużyna przeciwpożarowa wyposażona jest w środki
transportu i łączności oraz niezbędny sprzęt przeciwpożarowy. Obowiązkiem
dowódcy drużyny przeciwpożarowej jest:
1) utrzymywanie stałej łączności przez techniczne środki łączności z kierownikiem
strzelania;
2) utrzymywanie pododdziału i sprzętu ppoż. w stałej gotowości do natychmiastowego
przystąpienia do akcji gaśniczej;
3) dowodzenie pododdziałem ppoż. zachowując środki ostrożności i przestrzegając zasad
obowiązujących podczas akcji gaśniczych;
4) wykonywanie pozostałych czynności zgodnie z obowiązującymi instrukcjami oraz
postawionymi zadaniami przez kierownika strzelania.
4016. Inne osoby funkcyjne strzelania (strzelań) wykonują czynności zgodnie z
obowiązującymi instrukcjami oraz zadaniami postawionymi przez kierownika
strzelania (określone w rozkazie dowódcy JW.).
ROZDZIAA
5
ZASADY BEZPIECZEC
STWA
5000. ZASADY BEZPIECZEC
STWA S
NADRZ
DNE W STOSUNKU DO
WYMOGÓW TAKTYKI I ZASAD PROWADZENIA OGNIA
5001. Bezpieczeństwo zapewnia się przez właściwą organizację strzelań, ścisłe
przestrzeganie postanowień programu i zasad bezpieczeństwa ustalonych w
instrukcjach dla ośrodków szkolenia poligonowego (pasów taktycznych i strzelnic
garnizonowych).
5002. Dla każdego obiektu szkoleniowego opracowuje się instrukcję określającą
obowiązujące zasady bezpieczeństwa, dostosowaną do warunków miejscowych,
uwzględniającą zasady zawarte w programie strzelań. Powinna ona znajdować się na
stanowisku dowodzenia kierownika strzelania. Jej postanowienia ściśle obowiązują
wszystkich żołnierzy biorących udział w strzelaniu  ćwiczeniu (również osoby
kontrolujące).
5003. Kategorycznie zabrania się kierowania strzelaniami i ich obsługiwania przez
osoby funkcyjne nie znające swoich obowiązków, zasad bezpieczeństwa oraz
warunków strzelań.
5004. Wszystkie osoby funkcyjne i ćwiczący żołnierze są zobowiązani do przestrzegania
zasad bezpieczeństwa. Przed każdym strzelaniem (ćwiczeniem) dowódcy
pododdziałów mają obowiązek zapoznania żołnierzy ze szczegółowymi zasadami
bezpieczeństwa obowiązującymi na danym obiekcie szkoleniowym oraz zasadami
postępowania w przypadku wystąpienia (wykrycia) niewypałów i niewybuchów
amunicji bojowej i ćwiczebnej (pocisków, granatów, materiału wybuchowego,
spłonek, zapalników, środków trujących, itp.).
5005. Każdy żołnierz odpowiada za swoje postępowanie w zakresie przestrzegania
warunków bezpieczeństwa.
5006. Teren strzelnicy (obiektu szkoleniowego) przed strzelaniem należy sprawdzić pod
względem wymogów programu strzelań i usunąć z niego osoby postronne, zwierzęta
hodowlane oraz zbędny sprzęt.
18
5007. Podczas prowadzenia ognia w nocy kategorycznie zabrania się w rejonie
strzelnicy, pasa taktycznego, obiektu jakiegokolwiek przemieszczania sprzętu i
ludzi (za wyjątkiem sprzętu strzelających), używania otwartego ognia itp.
5008. Sposób poruszania się po strzelnicy (obiekcie) określa kierownik strzelania podczas
rozpoczęcia zajęć.
5009. Rejony ośrodka szkolenia poligonowego (pasa ćwiczeń taktycznych, strzelnicy),
na których znajdują się niewybuchy, niewypały, miny, zapalniki lub materiały
wybuchowe, trujące, urządzenia imitujące, itp., ogradza się i oznacza wskaz
nikami z
napisami ostrzegawczymi. Doraz
nie rejony te mogą być oznaczone chorągiewkami
lub innymi charakterystycznymi znacznikami określonymi przez kierownika obiektu.
5010. Obserwację organizuje się w celu uzyskania informacji podczas strzelań o pojawieniu
się ludzi, sprzętu i zwierząt w rejonie ćwiczeń (strzelania) lub powstania pożaru, a
także w celu określenia miejsc upadku niewybuchów.
5011. Wszyscy żołnierze znajdujący się na przedpolu powinni być ukryci w schronach
zapewniających bezpieczeństwo. Zmienianie chorągwi (świateł) na schronie odbywa
się bez wychodzenia z niego. Żołnierze, którzy na komendę kierownika strzelania
wychodzą ze schronów w celu sprawdzenia wyników, ustawienia nowych figur
bojowych w miejsce zniszczonych lub usunięcia niesprawności urządzeń (strzelnicy)
powinni być ubrani w specjalne kamizelki (odblaskowe) w kolorze pomarańczowym.
5012. Zezwolenie na prowadzenie strzelania amunicją bojową na obiektach
poligonowych wydaje komendant ośrodka poligonowego lub jego zastępca.
Praktyczna realizacja strzelań prowadzona jest za zgodą kierownika (komendanta)
obiektu (strzelnicy).
5013. Strzelanie rozpoczyna się po podniesieniu czerwonej chorągwi na stanowisku
dowodzenia kierownika strzelania, a w nocy  po zapaleniu czerwonego świata.
5014. Kategorycznie zabrania się strzelać:
1) z niesprawnej broni;
2) niesprawną amunicją lub amunicją, której używanie zabronione jest w rozkazach i
zarządzeniach oraz w instrukcjach sprzętu dotyczących danej broni i tabelach
strzelniczych;
3) poza wyznaczone pasy ognia (strzelnicy, pasa ćwiczeń taktycznych);
4) do schronów (niezależnie od tego, czy przebywają w nich ludzie), a także do innych
urządzeń poligonowych  strzelnicy  (wieże, dozory, itp.);
5) jeżeli jest podniesiona biała chorągiew lub zapalone białe światło na stanowisku
dowodzenia kierownika strzelania oraz na schronach, w których przebywają ludzie;
6) w przypadku utraty łączności między kierownikiem strzelania a schronami.
5015. Strzelanie przerywa się na komendę (sygnał) kierownika strzelania lub samodzielnie,
w razie:
1) pojawienia się przed strzelającymi ludzi, sprzętu i zwierząt;
2) padania pocisków poza wyznaczone pasy ognia (strzelnicy, pasa ćwiczeń
taktycznych);
3) utraty łączności z kierownikiem strzelania;
4) utraty orientacji w terenie przez strzelającego;
5) powstania pożaru;
6) podniesienia białej chorągwi lub zapalenia białego światła na stanowisku dowodzenia
kierownika strzelania lub na schronie;
7) utraty łączności ze schronami, w których znajdują się ludzie;
8) otrzymania meldunku lub sygnału o naruszeniu bezpieczeństwa.
19
5016. W celu natychmiastowego przerwania ognia przez wszystkich strzelających
kierownik strzelania podaje przez urządzenia techniczne, głosem komendę  Przerwij
ogień , a następnie rozkazuje opuścić czerwoną chorągiew (zgasić czerwone światło)
i podnieść białą chorągiew (zapalić białe światło) na stanowisku dowodzenia i na
schronach. W przypadku utracenia łączności, uszkodzenia urządzeń technicznych, itp.
sygnał natychmiastowego przerwania ognia podaje się nabojem sygnałowym
 czerwony ogień  pojedynczy . Nabojów tych zabrania się stosować we wszystkich
innych sytuacjach podczas ćwiczeń i strzelań.
5017. Amunicja w punkcie amunicyjnym powinna być chroniona przed zaborem, a także
działaniem czynników atmosferycznych, a zwłaszcza kurzu, wilgoci i promieni
słonecznych.
5018. W celu udzielenia pierwszej pomocy medycznej w ośrodku szkolenia poligonowego
(pasie ćwiczeń taktycznych) organizuje się punkt medyczny, a starszym obsług
schronów wydaje się niezbędne środki opatrunkowe (apteczki podręczne).
5019. Podczas ćwiczeń w rzucaniu ręcznymi granatami bojowymi należy kierować się
ustaleniami zawartymi w obowiązujących instrukcjach granatów ręcznych oraz
przestrzegać następujących zasad bezpieczeństwa:
1) bezwzględnego obowiązku dokładnego przejrzenia granatów i zapalników bojowych
przez kierownika punktu wydawania granatów i kierownika punktu wydawania
zapalników przed wydaniem ich żołnierzom. Podczas przeglądu należy zwrócić
uwagę, czy: skorupa granatu nie ma pęknięć lub rdzy, kadłub zapalnika nie jest
zanieczyszczony i nie ma wgłębień, zapalnik jest czysty, nie zardzewiały lub pęknięty,
końce zawleczki są zgięte i nie mają pęknięć na zgięciach.
2) zdania uszkodzonych granatów i zapalników służbie uzbrojenia w celu ich zniszczenia
w razie stwierdzenia powyżej wymienionych uszkodzeń;
3) wydawania szkolonym granaty i zapalników bezpośrednio przed wykonaniem rzutu;
4) przenoszenia wyłącznie nieuzbrojonych granatów (oddzielnie zapalnik  oddzielnie
granat);
5) dokonanie rozbrojenia granatu (z nie wyciągniętą zawleczką), który z jakichkolwiek
przyczyn nie został rzucony, odbywa się tylko na wyraz
ny rozkaz i pod bezpośrednim
nadzorem kierownika ćwiczenia.
5020. Kategorycznie zabrania się:
1) wydawania granatów bojowych żołnierzom nie przeszkolonym w rzucie granatem;
2) używania niesprawnych granatów i zapalników;
3) transportowania granatów bojowych i zapalników bez skrzyń, rozbierania i usuwania
niesprawności, podwieszania za kółko zawleczki lub wkładania dz
wigni spustowej za
pas;
4) rzucania granatami bojowymi przez dwóch lub większą liczbę żołnierzy jednocześnie;
5) rozbrajania granatów bojowych, jeżeli nie zostały one rzucone  rozbrojenia dokonuje
się jedynie w tym przypadku, jeżeli nie wyciągnięto z zapalnika zawleczki, na
wyraz
ny rozkaz pod ścisłym nadzorem kierownika ćwiczenia lub specjalisty służby
uzbrojenia.
5021. Żołnierze przebywający w strefie wzmożonego hałasu mają obowiązek postępować
zgodnie z przepisami bezpieczeństwa o ochronie słuchu.
20
5022. Podczas ćwiczeń z wykorzystaniem laserowych symulatorów strzelań (LSS) należy
przestrzegać następujących zasad:
1) sprawdzić oznakowanie klasy bezpieczeństwa (musi być I kl.);
2) nie wolno rozkręcać nadajnika (we wnętrzu obudowy występuje niebezpieczne
napięcie i promieniowanie laserowe);
3) nie należy patrzeć przez optyczne przyrządy powiększające na  strzelający nadajnik
laserowy z odległości mniejszej niż 10 m (lornetki, lunety, celowniki, okulary, lupy
itp.);
4) w przypadku ćwiczeń dwustronnych należy używać filtrów ochronnych (okularów
ochronnych);
5) obiekty szkoleniowe muszą posiadać aktualne atesty eksploatacyjne;
6) strefy bezpieczeństwa dla stosowanych laserów, a także wejścia (wjazdy) oznakowuje
się tabliczkami  załącznik L;
7) cele i dozory wykonuje się z materiałów o powierzchni nieodbijającej;
8) zabrania się kierowania urządzeń laserowych na świecące (połyskujące) powierzchnie;
9) cały personel musi być przeszkolony z zasad bezpieczeństwa.
5023. W celu przeciwdziałania wypadkom z bronią, zjawiskom zaboru amunicji i środków
pozoracji pola walki należy:
1) w czasie zajęć programowych z użyciem środków bojowych (lub środków pozoracji
pola walki) i strzelań prowadzić  Listę wydawania środków bojowych  załącznik
O, na której otrzymujący (strzelający) kwituje własnoręcznym podpisem fakt
otrzymania określonej liczby środków (nabojów, granatów, petard, kostek trotylu,
itp.). Listę  traktować jako załącznik do określonego zapotrzebowania na amunicję;
2) po każdym zagubieniu łusek podczas strzelania należy sporządzić protokół zagubienia
łusek  załącznik N;
3) przyjąć zasadę, że środki bojowe oraz pozorowania pola walki, których parametry
konstrukcyjne (sposób wykorzystania) uniemożliwiają dokładne rozliczenie ich
zużycia, wydawane są wyłącznie żołnierzom zawodowym. Nie dotyczy to środków
bojowych i pozorowania pola walki, po wykorzystaniu których zostają
charakterystyczne elementy, dające 100% pewność, że środki te zostały zużyte, a nie
przywłaszczone (np. zawleczki petard tarciowych, zawleczki i obudowy HLZ 1000
(500), łuski od 26 mm nb. oświetlających i sygnałowych, itp.);
4) rozliczanie amunicji i środków pozoracji pola walki dokonuje szef pododdziału
(kierownik punktu amunicyjnego), po zajęciach dziennych  tego samego dnia, po
zajęciach nocnych  w dniu następnym w godzinach rannych. W trakcie pobytu na
poligonie rozliczać się z amunicji tego samego dnia w magazynie oddziałowym bez
względu na porę dnia.
5024. Szczegółowe warunki bezpieczeństwa zawarte są w obowiązujących instrukcjach
przeznaczonych dla danego rodzaju sprzętu lub obiektu szkoleniowego.
21
CZ
ŚĆ II
ZESTAW ĆWICZEC
I STRZELAC

ROZDZIAA
6
ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE
6.1. Ćwiczenia w obserwacji.
6000. Ćwiczenia w obserwacji przygotowują żołnierzy do prowadzenia obserwacji pola
walki. Szkoleni powinni w czasie tych ćwiczeń opanować umiejętności wykrywania,
rozpoznawania i wskazywania celów, określania odległości do nich, prędkości i
kierunku ich ruchu, a także obserwacji wyników ognia oraz określania ważności
celów i kolejności ich niszczenia.
6001. Ćwiczenia w obserwacji na dany cykl opracowuje sztab batalionu (równorzędny)
lub odpowiednie komórki jednostki wojskowej z udziałem dowódców pododdziałów
 zbiór ćwiczeń zatwierdza dowódca batalionu (równorzędny) lub dowódca jednostki
wojskowej.
6002. Ćwiczenia w obserwacji prowadzi się w terenie o urozmaiconym pokryciu i rzez
bie, w
różnych porach doby i warunkach atmosferycznych, w czasie zajęć ogniowych jako
punkty nauczania oraz jako odrębne zajęcia. Określone elementy ćwiczeń w
obserwacji należy doskonalić w czasie innych zajęć w terenie. Ćwiczenia poprzedza
się szkoleniem z zakresu: posługiwania się przyrządami obserwacyjnymi (dziennymi i
nocnymi), zasad prowadzenia obserwacji, określania odległości i prędkości ruchu
celów przy pomocy urządzeń optycznych i środków podręcznych oraz rozpoznawania
charakterystycznych cech sprzętu bojowego.
6003. Cele do prowadzenia obserwacji rozmieszcza się stosownie do warunków terenowych
i możliwości placów ćwiczeń.
6004. Obiektami obserwacji mogą być figury bojowe, makiety, sprzęt bojowy, żołnierze, itp.
W nocy obiekty obserwacji demaskuje się poprzez oświetlenie ich światłem
punktowym lub rozproszonym, promiennikami podczerwieni, wystrzałami, błyskami
latarek i reflektorów, rozmowami, itp. Należy także uczyć rozpoznawania i
wskazywania celów powietrznych, pozorowanych, np. przez zdalnie sterowane
imitatory (modele).
6005. Obserwację prowadzi się z punktów, posterunków obserwacyjnych (stanowisk
ogniowych) za pomocą przyrządów optycznych (celowników, lornetek) określając
odległości do celu sposobem  na oko (na podstawie widoczności celów), metodą
porównywania oraz za pomocą środków podręcznych.
6006. Podczas wykorzystywania przyrządów laserowych należy przestrzegać zasad
bezpieczeństwa określonych w instrukcjach użytkowania.
6007. Kierownik ćwiczenia przed rozpoczęciem szkolenia określa dobrze widoczne
przedmioty terenowe jako dozory, sektory obserwacji i rejony rozmieszczenia celów,
ustala sygnały do kierowania polem tarczowym i pozorowaniem, mierzy rzeczywiste
odległości do przedmiotów terenowych i celów oraz ustala dopuszczalny błąd w
określaniu do nich odległości, opracowuje szkic pola tarczowego, a ponadto ustala
kolejność i czas ukazywania się poszczególnych celów.
6008. Każde ćwiczenie rozpoczynać od wprowadzenia szkolonych w sytuację taktyczną, a
następnie wskazać dozory i sektory (pasy) prowadzenia obserwacji. Na rozkaz
kierownika ćwiczenia żołnierze zajmują wskazany punkt obserwacyjny lub miejsce w
wozie i przygotowują się do ćwiczenia. Na komendę  Obserwować przystępują do
prowadzenia obserwacji w nakazanym storze wypełniając  Listę wyników
obserwacji lub  Szkic terenu . Po upływie określonego czasu kierownik ćwiczenia
podaje komendę  Przerwać obserwację , zbiera listy wyników obserwacji, sprawdza
a następnie omawia i ocenia czynności szkolonych. W miarę nabywania umiejętności
23
przez żołnierzy, ćwiczenia powtarza się, stopniując trudności, przez : skrócenie czasu
obserwacji i ukazywania się celów, zmniejszanie dopuszczalnego błędu oceny
odległości i prędkości celów, prowadzenie obserwacji w nocy i w maskach
przeciwgazowych wraz z pozorowaniem zjawisk pola walki (huk, ogień, kurz,
maskowanie obiektów itp.).
6009. Dopuszczalny błąd w ocenie odległości w zależności od sposobu jej określania może
wynosić:
1)  na oko  w dzień 15%, w nocy 20%;
2) za pomocą przyrządów optycznych  w dzień 10%, w nocy 15%.
Podczas określania odległości w ruchu każdą wartość dopuszczalnych błędów powiększa
się o 5%. Powyższe ustalenia nie dotyczą ćwiczeń, w których do pomiaru odległości
używa się przyrządów optycznych (celowników) z urządzeniami dalmierczymi.
6010. Ćwiczenia indywidualne uważa się za wykonane, gdy wykryto i rozpoznano, a także
określono odległość w granicach dopuszczalnych błędów do co najmniej 60% celów.
6.2. Ćwiczenia przygotowawcze z broni strzeleckiej oraz z użyciem trenażerów.
6011. Ćwiczenia przygotowawcze służą do nauczania oraz ciągłego doskonalenia
umiejętności i podtrzymywania kondycji strzeleckiej żołnierzy poprzez realizację
zadań w zakresie posługiwania się uzbrojeniem w różnych warunkach, przechodzenia
od teorii strzelania do praktycznego rozwiązywania zadań metodami bezogniowymi i
ogniowymi, na odległościach zmniejszonych i rzeczywistych, a także wyrabianiu
nawyków i doskonaleniu umiejętności indywidualnych i zespołowych w skutecznym
prowadzeniu ognia z etatowego uzbrojenia.
6012. Ćwiczenia przygotowawcze powinny poprzedzać realizację strzelań szkolnych z broni
strzeleckiej. W trakcie realizacji ćwiczeń przygotowawczych należy wykorzystywać:
broń strzelecką i sportową (pneumatyczną, małokalibrową), urządzenia szkolno
treningowe, trenażery i symulatory.
6013. Ćwiczenia przygotowawcze na dany cykl szkolenia opracowuje sztab batalionu
(równorzędny) lub jednostki wojskowej z udziałem dowódców pododdziałów,
odpowiednie komórki w jednostkach organizacyjnych szkolnictwa wojskowego z
uwzględnieniem warunków strzelań, terminu ich realizacji, wyposażenia bazy
szkoleniowej oraz na podstawie wniosków wypływających z dotychczasowego
procesu szkolenia. Zbiór ćwiczeń zatwierdza dowódca jednostki (komendant szkoły,
centrum i ośrodków szkolenia) z wyjątkiem ćwiczeń przygotowawczych do pełnienia
służby wartowniczej, które zostały określone w tym rozdziale.
6014. Ćwiczenia przygotowawcze prowadzi się na obiektach szkolenia strzeleckiego (w
garnizonie i na poligonie), z wykorzystaniem urządzeń szkolno treningowych i
symulatorów oraz etatowego uzbrojenia, w dzień i w nocy, z wykorzystaniem
zasadniczych i zapasowych urządzeń celowniczych. Winny one być prowadzone w
warunkach realnego pola walki, to znaczy z zastosowaniem efektów akustycznych i
wizualnych pola walki. W czasie realizacji ćwiczeń na PCO stosowane figury
zmniejsza się średnio od 4 do 10 razy.
6015. Ćwiczenia przygotowawcze prowadzą dowódcy pododdziałów wszystkich szczebli
dowodzenia (w jednostkach szkolnictwa wojskowego słuchacze pod nadzorem kadry
dydaktycznej) z zastrzeżeniem pkt. 4003.
24
6016. Podejmując decyzję szkoleniową dowódca batalionu dokonuje wyboru ćwiczeń z
opracowanego w sztabie batalionu (równorzędnym) zestawu ćwiczeń
przygotowawczych. W cyklu szkoleniowym ćwiczenia przygotowawcze muszą być
łączone kompleksowo z ćwiczeniami w obserwacji, zadaniami na trenażerach i
symulatorach, a także doskonaleniem znajomości zasad strzelania i budowy
uzbrojenia oraz norm szkoleniowych. Natomiast dowódca szkolonego pododdziału
(kompanii, równorzędny) do każdego strzelania szkolnego, strzelania bojowego oraz
w celu utrzymywania kondycji strzeleckiej pododdziału, dobiera jedno lub kilka
ćwiczeń przygotowawczych  wzajemnie ze sobą połączonych i o coraz wyższym
stopniu trudności.
6017. Opracowując warunki ćwiczeń przygotowawczych, w szczególności należy brać pod
uwagę następujące uwarunkowania organizacyjne i metodyczne:
1) Organizacyjne, uwzględniające:
a) rolę i zadania batalionu na kolejny cykl (okres) szkoleniowy;
b) przydzielone limity środków bojowych (pozoracji oraz resursów
eksploatacyjnych);
c) możliwości bazy szkoleniowej;
d) posiadaną liczbę dni przeznaczonych na szkolenie;
e) termin i miejsce zasadniczych przedsięwzięć szkoleniowych;
f) możliwości zabezpieczenia kadrowego i stopień wyszkolenia kadry.
2) Metodyczne, uwzględniające:
a) sposób strzelania  leżąca z wykorzystaniem podpórki, z wolnej ręki, klęcząca lub
stojąca w okopie;
b) rodzaj celu  od celów stałych, ukazujących się, ruchomych oraz dużych, średnich,
małych;
c) czas ukazywania się celów ćwiczenia umożliwiające swobodne wykrycie celu i
oddanie kilku strzałów;
d) rodzaj broni, z której prowadzony jest ogień;
e) rodzaj środków wizualizacji ćwiczenia z nakłuwaczem, impulsem laserowym,
amunicję bojową, ślepą;
f) liczbę amunicji  ćwiczenia umożliwiające oddanie kilku strzałów do tego samego
celu do ograniczania liczby amunicji;
g) zasięg celowania i pola widzenia celów  ćwiczenia, w których cele znajdują się w
zasięgu strzału bezwzględnego, na odległościach rzeczywistych i wydłużonych;
h) kolejność użycia środków nauczania  od ćwiczeń na urządzeniach do nauki i
kontroli celowania, poprzez szkolenie na trenażerach i symulatorach, strzelania z
broni sportowej, ćwiczenia i strzelania na placach ćwiczeń, strzelnicach bojowych
itd.;
i) kompleksowość szkolenia  ćwiczenia w wyrabianiu nawyków w obsługiwaniu
broni, posługiwaniu się mechanizmami, itp. prowadzić równolegle ze strzelaniami
przygotowawczymi;
j) kryteria oceniania  czuwać nad indywidualnymi postępami szkolonych, każdy
błąd musi być zauważony, przeanalizowany i usunięty.
6018. Podczas prowadzenia ćwiczeń przygotowawczych stosować ogólnie przyjęte zasady
nauczania, w szczególności eksponować zasadę stopniowania trudności oraz realizmu
w szkoleniu.
6019. Uzyskanie pozytywnych ocen z ćwiczeń przygotowawczych jest warunkiem
dopuszczenia do strzelań szkolnych. Z żołnierzami, którzy nie wykonują ćwiczeń
przygotowawczych na ocenę pozytywną prowadzić zajęcia doskonalące.
25
6020. Ćwiczenia z wykorzystaniem urządzeń treningowych (UT) mają na celu wyrobienie
nawyków manualnych w szybkim i sprawnym naprowadzaniu broni na cel, nauczanie
i doskonalenie umiejętności rozwiązywania zadań strzeleckich oraz podtrzymywania
kondycji strzeleckiej żołnierzy (obsługi, załogi).
6021. Szkolenie z wykorzystaniem UT prowadzi się w czasie zajęć programowych ze
szkolenia strzeleckiego, a także jako doskonalące w czasie innych zajęć i
samokształcenia, aby zapewnić opanowanie umiejętności posługiwania się bronią oraz
prowadzenie celnego ognia.
6022. Stopień trudności, rodzaj i liczbę ćwiczeń na UT w danym cyklu (miesiącu)
szkoleniowym określają dowódcy plutonów (instruktorzy) w zależności od etapu
szkolenia i umiejętności szkolonych w oparciu o istniejący zestaw zadań.
6023. Podczas szkolenia na UT należy wymagać od szkolonych właściwego i dokładnego
wykonywania poszczególnych elementów ćwiczenia stosując zasadę indywidualnego
nauczania i stopniowania trudności.
6024. W celu umożliwienia śledzenia postępów w szkoleniu wszystkie oceny za zdobyte
zadania i ćwiczenia na UT należy ewidencjonować w dokumentach szkoleniowych.
6025. Na podstawie analizy indywidualnych wyników uzyskanych w szkoleniu na UT,
dowódca pododdziału podejmuje decyzję o dopuszczeniu szkolonych do strzelań z
wykorzystaniem amunicji bojowej. W przypadku nie spełnienia przez szkolonych
warunków dopuszczających ich do strzelań amunicją bojową, ustala się ich przyczyny
i organizuje się zajęcia doskonalące.
6.2.1. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka do pełnienia służby wartowniczej.
Cele: nr 1*  2 x figura bojowa nr 40 (biegnący) ukazujące i ukrywające się
na komendę kierownika strzelania;
nr 2  figura bojowa nr 23 (popiersie);
nr 3  figura bojowa nr 30 (klęczący);
Cele nr 2 i 3 ukazującą się jednocześnie na 25 sekund po 10
sekundach od ukrycia się celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  150 m;
nr 2  75 m;
nr 3  100 m;
Liczba nabojów: 6 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.
Postawa: do celu:
nr 1  stojąca;
nr 2 i 3  klęcząca za ukryciem.
Rodzaj ognia: ogień pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 2;
 dostatecznie  trafić cel nr 3.
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: Strzelanie ma na celu nauczenie żołnierza regulaminowego postępowania z
użyciem broni w trakcie pełnienia służby wartowniczej. Po otrzymaniu magazynka z
amunicją, strzelający podłącza go do broni (bez wprowadzenia naboju do komory nabojowej),
zabezpiecza broń. Na komendę kierownika strzelania  Wartownik na posterunek  marsz ,
strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na LOO, przenosi broń w położenie określone w
tabeli posterunku. Kierownik strzelania nakazuje podnieść cel nr 1 i podaje komendę  Dwie
26
nieznane osoby , strzelający ostrzega  STÓJ  Służba wartownicza . Następnie kierownik
strzelania podaje  osoby zbliżają się , strzelający ostrzega  STÓJ  bo strzelam i
przeładowuje broń. Kierownik strzelania dodaje  Strzał ostrzegawczy został oddany,
zbliżający kryją się, ZABEZPIECZ BROC
 i nakazuje opuścić cel nr 1. Strzelający przyjmuje
postawę klęcząc za ukryciem, prowadzi obserwację i po wykryciu celu nr 2 i 3 prowadzi
ogień.
*do celu nr 1 nie prowadzi się ognia;
6.2.2. Ćwiczenie przygotowawcze z pistoletu maszynowego do pełnienia służby
wartowniczej.
Cele: nr 1*  2 x figura bojowa nr 40 (biegnący) ukazujące i ukrywające się
na komendę kierownika strzelania;
nr 2  figura bojowa nr 23 (popiersie);
nr 3  figura bojowa nr 30 (klęczący);
Cele nr 2 i 3 ukazującą się jednocześnie na 25 sekund po 10
sekundach od ukrycia się celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  150 m;
nr 2  50 m;
nr 3  75 m;
Liczba nabojów: 8 szt. (w pistoletach, które nie mają przełącznika rodzaju ognia  12
szt.);
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.
Postawa: do celu:
nr 1  stojąca;
nr 2 i 3  klęcząca za ukryciem.
Rodzaj ognia: ogień pojedynczy (w pistoletach, które nie mają przełącznika rodzaju
ognia  krótkimi seriami);
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 2;
 dostatecznie  trafić cel nr 3.
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: Strzelanie ma na celu nauczenia żołnierza regulaminowego postępowania z
użyciem broni w trakcie pełnienia służby wartowniczej. Po otrzymaniu magazynka z
amunicją, strzelający przyłącza go do broni (bez wprowadzenia naboju do komory
nabojowej), zabezpiecza broń. Na komendę kierownika strzelania  Wartownik na posterunek
 marsz , strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na LOO, przenosi broń w położenie
określone w tabeli posterunku. Kierownik strzelania nakazuje podnieść cel nr 1 i podaje
komendę  Dwie nieznane osoby , strzelający ostrzega  STÓJ  Służba wartownicza .
Następnie kierownik strzelania podaje  osoby uciekają , strzelający ostrzega  STÓJ  bo
strzelam i przeładowuje broń. Kierownik strzelania dodaje  Strzał ostrzegawczy został
oddany, uciekający kryją się, ZABEZPIECZ BROC
 i nakazuje opuścić cel nr 1. Strzelający
przyjmuje postawę klęcząc za ukryciem, prowadzi obserwację i po wykryciu celu nr 2 i 3
prowadzi ogień.
*do celu nr 1 nie prowadzi się ognia;
6.2.3. Ćwiczenie przygotowawcze z pistoletu maszynowego do pełnienia służby
wartowniczej.
27
Cele: nr 1  figura bojowa nr TS-10 ukazująca się dwa razy; pierwsze
ukazanie  na 20 sekund; drugie ukazanie  na 10 sekund,
bezpośrednio po trafieniu lub ukryciu się celu nr 2;
nr 2  figura bojowa TS-10, ukazująca się na 10 sekund, po 5
sekundach od trafienia lub ukryciu się celu nr 1 po jego pierwszym
ukazaniu;
nr 3  figura bojowa nr TS-10, ukazująca się na 10 sekund, cel
ukazuje się bezpośrednio po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1 po
jego drugim ukazaniu;
Odległość: do celu:
nr 1 i 2  40 50 m;
nr 3  20 25 m;
Liczba nabojów: 5 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.
Postawa: dowolna (według decyzji strzelającego);
Rodzaj ognia: ogień pojedynczy;
Ocena:  wykonał  trafić dwa cele;
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki:. Po otrzymaniu magazynka z amunicją, strzelający przyłącza go do broni (bez
wprowadzenia naboju do komory nabojowej), zabezpiecza broń. Na komendę kierownika
strzelania  Wartownik na posterunek  marsz , strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na
LOO (na miejsce wskazane jako posterunek), przenosi broń w położenie określone w tabeli
posterunku. Po ukazaniu się celu nr 1 strzelający ( wartownik ) kieruje broń w stronę celu i
zgodnie z zasadami regulaminu wzywa do zatrzymania  STÓJ  służba wartownicza ,
 STÓJ  bo strzelam , wprowadza nabój do komory nabojowej, oznajmia głosem  oddałem
strzał ostrzegawczy (strzału ostrzegawczego nie oddaje praktycznie), po czy ogniem
pojedynczym prowadzi ogień do celu. Po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1 za jego
pierwszym ukazaniem, strzelający może zmienić postawę strzelecką (klęcząca lub stojąca za
ukryciem)  istotnym jest, aby strzelający samodzielnie dokonał wyboru postawy strzeleckiej,
możliwej do przyjęcia na posterunku, na którym w przyszłości będzie pełnił służbę
wartowniczą. Po wykryciu kolejnych celów strzelający samodzielnie prowadzi ogień. Po
trafieniu lub ukryciu się celu nr 3 dalsze czynności kierownika strzelania i strzelającego
przebiegają zgodnie z ogólnymi ustaleniami programu strzelań.
6.3. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi.
6026. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi mają na celu nauczenia żołnierzy
posługiwania się i wykonywania rzutów granatami zaczepnymi, obronnymi i
przeciwpancernymi z różnych postaw i z wozów bojowych.
6027. Podczas ćwiczeń żołnierze rzucają granatami szkolnymi lub ćwiczebnymi w dzień i w
nocy oraz bojowymi  w dzień.
6028. Na rzucanie granatami bojowymi zezwalać tylko tym żołnierzom, którzy znają
warunki bezpieczeństwa i budowę granatów, opanowali umiejętność właściwego
obchodzenia się z nimi oraz odbyli wszystkie ćwiczenia w rzucaniu granatami
szkolnymi lub ćwiczebnymi.
6029. Ćwiczenia w rzucaniu granatami szkolnymi i ćwiczebnymi prowadzi się na obiektach
szkoleniowych itp.: placach ćwiczeń ogniowych, strzelnicach itp., natomiast
ćwiczenia w rzucaniu granatami bojowymi prowadzi się na specjalnych,
odpowiadających warunkom bezpieczeństwa rzutniach.
28
6030. Na kierownika ćwiczenia w rzucaniu granatami bojowymi wyznacza się dowódcę
kompanii (równorzędnego). Ćwiczenia w rzucaniu granatami szkolnymi i
ćwiczebnymi mogą prowadzić odpowiednio przygotowani instruktorzy.
6031. Rzutnia granatów bojowych powinna być urządzona tak, aby podczas rzucania
granatami zaczepnymi  w odległości 200 m, a obronnymi lub przeciwpancernymi 
400 m, nie znajdowało się nic co mogłoby być narażone na działanie odłamków
(ludzie, zwierzęta lub sprzęt). Rzutnia powinna być oznaczona chorągwiami i
tablicami z napisami ostrzegawczymi. Na drogach dojazdowych, ścieżkach itp.
Należy zorganizować posterunki ubezpieczające wyposażone w środki łączności.
6032. Po osiągnięciu gotowości do rzutów na przedpiersiu okopu (na wozie bojowym lub
samochodzie), z którego prowadzi się rzuty, ustawia się czerwoną chorągiew.
6033. W czasie rzucania granatami kierownik ćwiczenia i ćwiczący powinni być w hełmach
(z wozów bojowych w hełmofonach).
6034. Granatem bojowym rzuca tylko jeden ćwiczący (szkolony). Podczas rzucania
granatami bojowymi, kierownik ćwiczenia i ćwiczący znajdują się w okopie, każdy na
swoim miejscu. Na rzutniach typowych pozostali szkoleni znajdują się w schronach
urządzonych zgodnie z ustaleniami odpowiednich instrukcji. Na rzutniach
urządzanych czasowo (doraz
nie) jeden dwóch żołnierzy, którzy mają wykonać w
następnej kolejności rzut granatem bojowym, oczekuje w schronie. Pozostali znajdują
się w punkcie nauczania (w odległości 400 m od miejsca rzucania granatami
bojowymi).
6035. Podczas ćwiczeń w rzucaniu granatami ręcznymi ćwiczebnymi z wozów bojowych
(samochodów) można rzucać je ze wszystkich włazów, z wyjątkiem włazu kierowcy
(z samochodu  za wyjątkiem kabiny kierowcy). Z wozów bojowych (samochodów)
nie wykonuje się rzutów granatem bojowym.
6036. Między kierownikiem ćwiczenia a punktami nauczania w czasie rzucania granatami
bojowymi należy zorganizować łączność radiową i przewodową.
6037. Niszczenie uszkodzonych granatów bojowych i niewybuchów organizuje kierownik
ćwiczenia (rzutu) przy udziale grup (patroli) rozminowania lub specjalistów wojsk
inżynieryjnych mających odpowiednie przeszkolenie specjalistyczne.
ROZDZIAA
7
STRZELANIA SZKOLNE I BOJOWE
7000. Strzelania szkolne z broni strzeleckiej służą do nauki prowadzenia celnego ognia
różnymi sposobami w dzień i w nocy oraz w maskach przeciwgazowych, jak również
umiejętności samodzielnego rozwiązywania zadań strzeleckich. Przygotowują do
realizacji strzelań bojowych.
7001. Dopuszcza się możliwość opracowania dodatkowych strzelań szkolnych,
umożliwiających prowadzenie ognia w specyficznych warunkach  w takim
przypadku jego warunki winien zatwierdzić dowódca jednostki (równorzędny).
7002. Strzelanie szkolne prowadzi się na:
a) placach ćwiczeń ogniowych, strzelnicach garnizonowych i poligonowych dla
broni strzeleckiej z wyjątkiem granatników przeciwpancernych i
karabinkówgranatników;
b) strzelnicach poligonowych i dywizyjnych ośrodkach szkolenia dla granatników
przeciwpancernych i karabinków  granatników.
7003. Dopuszcza się realizację strzelań szkolnych z granatników przeciwpancernych i
karabinków  granatników w garnizonowych ośrodkach szkolenia  w przypadku
29
spełnienia określonych warunków strzelania oraz warunków bezpieczeństwa przez
strzelnicę (obiekt).
7004. Zasady realizacji strzelań szkolnych:
1) realizację strzelań szkolnych poprzedzić prowadzeniem ćwiczeń przygotowawczych;
2) stosować zasadę stopniowania trudności (od najprostszych do trudniejszych);
3) strzelania szkolne w warunkach nocnych winny stanowić minimum 1/3 ogólnej liczby
strzelań szkolnych;
4) w przypadkach wyposażenia karabinka w celownik holograficzny strzelania
realizowane są z jego wykorzystaniem;
5) każda oś strzelania winna posiadać 1 2 warianty ustawienia pola tarczowego (na
strzelnicach poligonowych).
7005. Strzelanie bojowe stanowią najwyższy stopień sprawdzenia umiejętności
funkcyjnych w zakresie samodzielnego prowadzenia ognia w różnych warunkach z
zasadniczych rodzajów uzbrojenia.
7006. Warunki strzelań bojowych określono w tym rozdziale i nie dopuszcza się żadnych
odstępstw.
7007. Strzelania bojowe prowadzi się na:
1) strzelnicach poligonowych i pasach taktycznych;
2) strzelnicach garnizonowych z broni strzeleckiej  w przypadku spełnienia warunków
strzelania i zachowania warunków bezpieczeństwa;
3) ośrodkach szkolenia poligonowego przystosowanych do prowadzenia ognia do celów
naziemnych.
7008. Zasady prowadzenia strzelań bojowych:
1) realizację strzelań bojowych obowiązkowo poprzedzić realizacją strzelań szkolnych;
2) kategorycznie zabrania się pokazywania pola tarczowego przed rozpoczęciem
strzelania;
3) w przypadkach wyposażenia karabinka w celownik holograficzny strzelania
realizowane są z jego wykorzystaniem;
4) każda oś strzelania winna posiadać co najmniej 2 warianty ustawienia pola
tarczowego.
5) dopuszcza się przed każdym strzelaniem bojowym przystrzelanie broni, której dane
strzelanie dotyczy (wykorzystując tarczę kontrolną dla danej broni).
7.1. Strzelanie z karabinka.
7.1.1 Strzelania szkolne.
7.1.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie na celność.
Cel: popiersie (figura bojowa nr 23) na tarczy o wymiarach 0,75 x 0,75 m,
cel stały;
Odległość: 100 m;
Liczba nabojów: 4 szt.;
Czas: nieograniczony;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel cztery razy;
 dobrze  trafić cel trzy razy;
 dostatecznie  trafić cel dwa razy.
30
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Kierownik
strzelania podaje komendę   Do popiersia  ognia .
7.1.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej.
Cele: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazująca się na 40
sekund;
nr 2  klęczący (figura bojowa nr 30) ukazujący się na 40 sekund, cel
ukazuje się po 10 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  150 m;
nr 2  200 m;
Liczba nabojów: 12 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 1;
 dostatecznie  trafić cel nr 2.
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający prowadzi ogień i samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe.
m
200
150
LOO
LW
Szkic strzelania szkolnego nr 2
7.1.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w postawie leżącej i klęczącej.
Cele: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazująca się na 30
sekund;
31
nr 2  pancerzownica (figura bojowa nr 31) ukazujący się na 30
sekund, cel ukazuje się po 10 sekundach od trafienia lub ukrycia się
celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  150 m;
nr 2  200 m;
Liczba nabojów: 15 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.
Postawa: do celu:
nr 1  leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 2  klęcząca za ukryciem.
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 2;
 dostatecznie  trafić cel nr 1.
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający prowadzi ogień i samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe.
m
200
150
LOO
LW
Szkic strzelania szkolnego nr 3
7.1.1.4. Strzelanie szkolne Nr 4  strzelanie w postawie klęczącej i leżącej.
Cel: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazująca się na 30
sekund;
nr 2  biegnący (figura bojowa nr 40a), poruszająca się ruchem
skośnym lub poprzecznym na odcinku 2 x 50 m po 15 s od trafienia
lub ukrycia się celu nr 1.
Odległość: do celu:
32
nr 1  150 m;
nr 2  200 300 m;
Liczba nabojów: 18 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów;
Postawa: do celu:
nr 1  klęcząca za ukryciem;
nr 2  leżąca z wykorzystaniem podpórki.
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 1;
 dostatecznie  trafić cel nr 2;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający biegiem zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień i zmienia stanowisko ogniowe.
m
300
200
150
LOO
LW
Szkic strzelania szkolnego nr 4
7.1.2. Strzelania bojowe.
7.1.2.1 Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie różnymi sposobami.
Cele: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa 27) ukazująca się na 25
sekund;
nr 2  klęczący (figura bojowa nr 30) ukazująca się na 25 sekund, cel
ukazuje się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
nr 3  biegnący (figura bojowa nr 40) ukazująca się na 30 sekund po
20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2;
Odległość: do celu:
nr 1  150 m;
nr 2  200 m;
33
nr 3  150 m;
Liczba nabojów: 24 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się;
Postawa: do celu:
nr 1 i 2  leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 3  klęcząca za ukryciem (po zmianie SO);
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego.
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić dwa cele, w tym cel nr 1;
 dostatecznie  trafić cel nr 1 lub cele nr 2 i 3;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje
przygotowane stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się
do strzelania. Strzelający po wykryciu celu samodzielnie prowadzi ogień. Po trafieniu lub
ukryciu się celu nr 1 strzelający samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe i prowadzi ogień
do kolejnego celu. Po trafieniu lub ukryciu się drugiego celu strzelający zmienia stanowisko
ogniowe, po wykryciu celu nr 3 prowadzi ogień.
m
200
150
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 1
7.1.2.2 Strzelanie bojowe Nr B2  strzelanie różnymi sposobami.
Cele: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa 27) ukazująca się na 25
sekund;
nr 2  pancerzownica (figura bojowa nr 31) ukazująca się na 20
sekund, cel ukazuje się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się
celu nr 1;
nr 3  biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszająca się ruchem
skośnym lub poprzecznym na odcinku 2 x 50 m, cel rozpoczyna ruch
po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2;
Odległość: do celu:
nr 1  200 m;
34
nr 2  200 250 m;
nr 3  200 300 m;
Liczba nabojów: 24 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się i ruchu celów;
Postawa: do celu:
nr 1 i 3  leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 2  klęcząca za ukryciem (po zmianie SO);
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego.
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić cel nr 1 i 2;
 dostatecznie  trafić cel;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje
przygotowane stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się
do strzelania. Strzelający po wykryciu celu samodzielnie prowadzi ogień. Po trafieniu lub
ukryciu się celu nr 1 strzelający samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe i prowadzi ogień
do kolejnego celu. Po trafieniu lub ukryciu się drugiego celu strzelający zmienia stanowisko
ogniowe po wykryciu celu ruchomego prowadzi ogień.
m
250
200
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 2
7.1.2.3 Strzelanie bojowe Nr B3  strzelanie różnymi sposobami w ataku.
Cele: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazująca się na 20
sekund;
nr 2  biegnący (figura bojowa nr 40) ukazująca się na 30 sekund, cel
ukazuje się po 50 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
nr 3  biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszająca się ruchem
skośnym lub poprzecznym na odcinku 2 x 50 m, cel rozpoczyna ruch
po 30 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2;
Odległość: do celu:
nr 1  200 m;
35
nr 2  200 250 m;
nr 3  250 300 m;
Liczba nabojów: 35 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się i ruchu celów;
Postawa: do celu:
nr 1  stojąca w okopie lub leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 2 i 3  w marszu podczas krótkich zatrzymań (stojąca lub
klęcząca);
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego.
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić w dwa cele;
 dostatecznie  trafić w cel;
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na LOO,
przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Strzelający po wykryciu celu
samodzielnie prowadzi ogień, po zniszczeniu lub ukryciu się celu nr 1 strzelający rusza do
ataku i samodzielnie prowadzi ogień podczas marszu (podczas krótkich zatrzymań w
dowolnej postawie) do celów nr 2 i 3. Amunicja załadowana do dwóch magazynków (ilość
amunicji w magazynku określa kierownik strzelania przed rozpoczęciem szkolenia).
Strzelający dokonuje zmiany magazynka tylko po uprzednim zabezpieczeniu broni i w czasie
przed ukazaniem się celu nr 2 lub nr 3.
m
300
250
200
LPO
100
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 3
36
7.2. Strzelanie z karabinka granatnika wz. 1974/5,56 mm kbs wz. 96.
7.2.1. Strzelania szkolne.
7.2.1.1 Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie dowolnej.
Cel: grupa piechoty: 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40)
rozmieszczone w środku pola prostokąta o szerokości 10 m i
głębokości 20 m;
Odległość: 200  250 m;
Liczba nabojów: 4 szt. NGO (NGC)  74/granat nasadkowy do kbs wz. 96
Czas: nieograniczony;
Postawa: dowolna;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w pole trzy razy;
 dobrze  trafić w pole dwa razy;
 dostatecznie  trafić w pole;
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnieprowadzi ogień.
7.3. Strzelanie z karabinka granatnika wz. 1960/72.
7.3.1. Strzelania szkolne.
7.3.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie leżącej lub klęczącej.
Cel: transporter (figura bojowa nr 50) lub grupa piechoty: 3 x biegnący (3
x figura bojowa nr 40) rozmieszczone w środku pola o szerokości 10
m i głębokości 20 m, ukazujące się jeden raz transporter na 1 minutę
a grupa piechoty na 1 minutę 15 sekund;
Odległość: do fig. boj. nr 50  100 m;
do fig. boj. nr 40  200  300 m;
Liczba nabojów: do fig. boj. nr 50  3 x PGN  60;
do fig. boj. nr 40  3 x KGN;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów;
Postawa: do fig. boj. nr 50  leżąca;
do fig. boj. nr 40  klęcząca za ukryciem.
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena: dla strzelających granatami PGN  60:
 bardzo dobrze  trafić cel dwukrotnie;
 dobrze  trafić cel pierwszym granatem;
 dostatecznie  trafić cel;
dla strzelających granatami KGN:
 bardzo dobrze  trafić w pole dwoma granatami;
 dobrze  trafić w pole pierwszym granatem;
 dostatecznie  trafić w pole.
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na LW strzelający przygotowuje karabinek do strzelania, otrzymane granaty
wkłada do noszaka, a magazynek z nabojami miotającymi do torby. Na komendę kierownika
37
strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą
strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po wykryciu celu strzelający samodzielnie
prowadzi ogień.
7.4. Strzelanie z karabinu maszynowego.
7.4.1. Strzelania szkolne.
7.4.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie.
Cel: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 3 razy po
30 sekund z przerwami 10 sekundowymi;
Odległość: 200 m;
Liczba nabojów: 15 szt. / 30 szt.(km MG 3);
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celu;
Postawa: leżąca z przygotowanego SO lub stojąca w okopie;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel trzy razy;
 dobrze  trafić cel dwa razy;
 dostatecznie  trafić cel.
Warunki strzelania: dzień, noc.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód obsługa (strzelający) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
7.4.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie.
Cel: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 2
razy po 30 sekund z przerwami 10 sekundowymi;
nr 2  biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszający się ruchem
poprzecznym lub skośnym 3 x 50 m, cel rozpoczyna ruch po 10
sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  200 m;
nr 2  200  300 m;
Liczba nabojów: 30 szt./ 60 szt. (km MG 3);
Czas: ograniczony ukazywaniem się i ruchem celu;
Postawa: leżąca z przygotowanego SO lub stojąca w okopie;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w dwa cele, w tym cel nr 1 dwa razy;
 dobrze  trafić w dwa cele;
 dostatecznie   trafić cel nr 1;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód obsługa (strzelający) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
38
m
300
200
LOO
LW
Szkic strzelania szkolnego nr 2
7.4.2. Strzelania bojowe.
7.4.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie różnymi sposobami.
Cele: nr 1  karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), ukazująca się na 25
sekund;
nr 2  wyrzutnia ppk z obsługą (figura bojowa nr 35) ukazująca się na
25 sekund, cel ukazuje się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia
się celu nr 1;
nr 3  biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszający się ruchem
poprzecznym lub skośnym na odcinku 2 x 50 m cel ukazuje się
bezpośrednio po trafieniu lub ukryciu celu nr 2;
Odległość: do celu:
nr 1  200 m;
nr 2  400 500 m (200 300 m z wykorzystaniem celownika
noktowizyjnego);
nr 3  200  300 m;
Liczba nabojów: 30 szt./ 70 szt. (km MG 3);
Czas: ograniczony ukazywaniem się i ruchem celów.
Postawa: do celu:
nr 1  leżąca z przygotowanego SO lub w okopie;
nr 2 i 3  dowolna po zmianie SO;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić dwa cele w tym cel nr 1 lub 2;
 dostatecznie  trafić cel nr 1 lub 2;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
39
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający biegiem zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
m
400
300
200
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 1
7.5. Strzelanie z karabinu wyborowego (dla karabinów wyborowych o kalibrze 12,7 mm
odległość do celów zwiększyć o 200 m, a strzelanie wykonywać na strzelnicach
poligonowych).
7.5.1. Strzelania szkolne.
7.5.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie leżącej.
Cel: popiersie (figura bojowa 23), cel ukazujący się 4 razy po 15 sekund z
przerwami 5 sekundowymi;
Odległość: 200  300 m.
Liczba nabojów: 8 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celu;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel cztery razy;
 dobrze  trafić cel dwa razy;
 dostatecznie  trafić cel;
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
40
7.5.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie na celność.
Cel: 3 x obserwator (3 x figura bojowa nr 20), z których każdy ukazuje się
raz na 20 sekund z przerwami 20 sekundowymi;
Odległość: 200  300 m;
Liczba nabojów: 6 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.
Postawa: dowolna ze zmianą SO:
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić dwa cele;
 dostatecznie  trafić cel;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień. Po każdym trafieniu lub ukryciu się
celu strzelający zmienia stanowisko ogniowe (w postawie dowolnej) i prowadzi ogień.
m
300
200
LOO
LW
Szkic strzelania szkolnego nr 2
7.5.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w postawie leżącej.
Cel: biegnący (figura bojowa nr 40a), poruszający się ruchem
poprzecznym lub skośnym na odcinku 2 x 50 m;
Odległość: 200 300 m.;
Liczba nabojów: 5 szt.;
Czas: ograniczony ruchem celu;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel trzy razy;
 dobrze  trafić cel dwa razy;
 dostatecznie  trafić cel;
41
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
7.5.2. Strzelania bojowe.
7.5.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie w różnych postawach.
Cele: nr 1  obserwator (figura bojowa nr 20) cel ukazujący się na 15
sekund;
nr 2  biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszający się ruchem
poprzecznym lub skośnym na odcinku 2 x 50 m cel rozpoczyna ruch
po 30 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  200 300 m;
nr 2  300 m;
Liczba nabojów: 4 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się i ruchu celów;
Postawa: do celu:
nr 1  stojąca w okopie;
nr 2  leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 1;
 dostatecznie  trafić cel nr 2;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień, po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1
strzelający zmienia stanowisko ogniowe i po wykryciu celu ruchomego prowadzi ogień.
m
300
200
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 1
42
7.5.2.2. Strzelania bojowe Nr B2  Strzelanie w różnych postawach.
Cele: nr 1  granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) ukazujący się na 15
sekund;
nr 2  głowa (figura bojowa nr 22), cel ukazuje się na 30 sekund, po
30 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 1;
nr 3  biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszający się ruchem
poprzecznym lub skośnym na odcinku 2 x 50 m cel rozpoczyna ruch
po 30 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 2;
Odległość: do celu:
nr 1  500 600 m;
nr 2  200 300 m;
nr 3  300 m;
Liczba nabojów: 8 szt.;
Czas: ograniczony ukazywania się i ruchem celów.
Postawa: do celu:
nr 1  stojąca w okopie;
nr 2 i 3  leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić dwa cele w tym cel nr 1;
 dostatecznie  trafić dwa cele;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający biegiem zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień, po trafieniu lub ukryciu się celu
nr 1 strzelający zmienia samodzielnie SO i prowadzi ogień do celów nr 2 i 3.
m
600
500
300
200
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 2
43
7.6. Strzelania z pistoletu maszynowego.
7.6.1. Strzelania szkolne.
7.6.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie na celność.
Cel: popiersie (figura bojowa nr 23), na tarczy o wymiarach 0,75 x 0,75 m
cel stały;
Odległość: 75 m ;
Liczba nabojów: 4 szt. (w pistoletach, które nie mają przełącznika rodzaju ognia,
naboje ładuje się na przemian ze szkolnymi lub pojedynczo);
Czas: nieograniczony  wpis poprawy w czasie;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel cztery razy;
 dobrze  trafić cel trzy razy;
 dostatecznie  trafić cel dwa razy.
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Kierownik
strzelania podaje komendę  Do popiersia ognia  ognia .
7.6.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej.
Cel: popiersie (figura bojowa nr 23g), cel ukazujący się 4 razy na 25
sekund z przerwami 10 sekund;
Odległość: 75 m;
Liczba nabojów: 16 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w cel cztery razy;
 dobrze  trafić w cel trzy razy;
 dostatecznie  trafić w cel dwa razy;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
7.6.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w postawie leżącej.
Cel: klęczący (figura bojowa nr 30), ukazująca się 3 razy, pierwsze dwa
ukazania na 25 sekund z przerwą 10 sekund. Trzecie ukazanie na 20
sekund po upływie 15 sekund od trafieniu lub ukryciu się celu za jego
drugim ukazaniem;
Odległość: 100 m;
Liczba nabojów: 12 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w cel trzy razy;
44
 dobrze  trafić w cel dwa razy;
 dostatecznie  trafić w cel raz;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: jak w strzelaniu szkolnym nr 1.
7.6.2. Strzelania bojowe.
7.6.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie w różnych postawach.
Cele: nr 1  biegnący (figura bojowa nr 40), ukazująca się na 20 sekund;
nr 2  klęczący (figura bojowa nr 30) ukazująca się na 20 sekund cel
ukazuje się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  100 m;
nr 2  75 m;
Liczba nabojów: 12 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów;
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki (do celu nr 2 klęcząca za
ukryciem po zmianie SO);
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego.
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 2;
 dostatecznie  trafić cel nr 1;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień. Po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1
strzelający zmienia stanowisko ogniowe i prowadzi ogień.
m
100
75
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 1
45
7.6.2.2. Strzelanie bojowe Nr B2  strzelanie w różnych postawach*.
Cele: nr 1  popiersie z granatem (figura bojowa nr 23g), ukazująca się na
10 sekund;
nr 2  biegnący (figura bojowa nr 40) ukazujący się na 10 sekund, cel
ukazuje się po 5 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 1;
nr 3  klęczący (figura bojowa nr 30) ukazująca się na 10 sekund, cel
ukazuje się po 5 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2;
Odległość: do celu:
nr 1  75 m;
nr 2  100 m
nr 3  50 m;
Liczba nabojów: 12 szt.;
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów;
Postawa: do celu:
nr 1  leżąca z wolnej ręki;
nr 2  klęcząca za ukryciem;
nr 3  stojąca za ukryciem;
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego.
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić dwa cele, w tym cel nr 1;
 dostatecznie  trafić dwa cele;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień. Po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1
strzelający zmienia stanowisko ogniowe i prowadzi ogień.
* strzelanie realizowane przez pododdziały specjalne;
m
100
75
50
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 2
46
7.7. Strzelanie z pistoletu wojskowego.
7.7.1. Strzelania szkolne.
7.7.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie stojącej.
Cel: popiersie (figura bojowa nr 23) na tarczy o wymiarach 0,75 x 0,75 m,
cel stały;
Odległość: 25 m;
Liczba nabojów: 4 szt.;
Czas: 4 min.;
Postawa: stojąca z wolnej ręki lub oburącz;
Rodzaj ognia: pojedynczy.
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w cel cztery razy;
 dobrze  trafić w cel trzy razy;
 dostatecznie  trafić w cel dwa razy;
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania, po czym
melduje o gotowości do strzelania. Kierownik strzelania podaje komendę  Do popiersia 
ognia i jednocześnie rozpoczyna mierzyć czas strzelania.
7.7.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie z jednej ręki lub oburącz.
Cele: 5 x biegnący (5 x figura bojowa nr 40) ukazujące się na 20 sekund 
odległość między figurami do 1,5 m, dwie figury oznaczone do
których nie wolno prowadzić ognia;
Odległość: 20 25 m.;
Liczba nabojów: 5 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów (cele ukazują się po
komendzie  Naprzód );
Postawa: stojąca z wolnej ręki lub oburącz;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić trzy cele;
 dobrze  trafić dwa cele;
 dostatecznie  trafić cel.
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: Na linii wyjściowej strzelający dołącza magazynek do pistoletu, wkłada broń
do kabury. Na komendę  Naprzód ćwiczący podbiega na LOO, wyjmuje broń, wprowadza
nabój do komory nabojowej, po czym prowadzi ogień. Trafienie figury oznaczonej, do której
nie wolno prowadzić ognia skutkuje uzyskaniem oceny niedostatecznej.
47
m
20
15
LOO
LW
Szkic strzelania szkolnego nr 2
7.7.1.3. Strzelanie szkolne Nr 3  strzelanie w marszu.
Cele: klęczący (figura bojowa nr 30) ukazujące się trzy razy po 5 sekund z
przerwą 5 sekund;
Odległość: 25 50 m.;
Liczba nabojów: 4 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celu;
Postawa: w marszu podczas krótkich zatrzymań;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel trzy razy;
 dobrze  trafić cel dwa razy;
 dostatecznie  trafić cel raz.
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: strzelający na LW dołącza magazynek z nabojami do zabezpieczonego
pistoletu i wkłada broń do kabury. Na komendę  Naprzód ćwiczący podbiega na LOO,
wyjmuje broń, odbezpiecza, przeładowuje i w marszu po wykryciu celu samodzielnie
ostrzeliwuje go.
7.7.1.4. Strzelania szkolne Nr 4  strzelanie w ograniczonym czasie oburącz.
Cele: biegnący (figura bojowa nr 40) ukazujące się trzy  pierwsze raz na 4
sekundy i dwa razy po 3 sekundy z przerwami 2 sekundowymi;
Odległość: 25 m;
Liczba nabojów: 6 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celu;
Postawa: oburącz;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w cel pięć razy;
 dobrze  trafić w cel cztery razy;
48
 dostatecznie  trafić w cel trzy razy.
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: Na linii wyjściowej strzelający dołącza magazynek do pistoletu, wkłada broń
do kabury. Na komendę  Naprzód ćwiczący podbiega na LOO, a następnie wyjmuje broń,
wprowadza nabój do komory nabojowej i prowadzi ogień  daje po dwa strzały przy każdym
ukazaniu się celu. Po ostrzelaniu celu opuszcza każdorazowo broń w dół pod kątem 45o do
kierunku strzelania.
7.8. Strzelanie z granatnika przeciwpancernego.
7.8.1. Strzelania szkolne.
7.8.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w dowolnej postawie.
Cel: czołg (figura bojowa nr 60), ukazująca się trzy razy po 40 sekund z
przerwą 25 sekund;
Odległość: 200 300 m;
Liczba nabojów: 3 szt. PG-7W;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów (cel ukazuje się po
upływie 1 minuty od podania komendy  Naprzód );
Postawa: leżąca lub klęcząca lub stojąca w okopie;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel dwa razy;
 dobrze  trafić cel pierwszym granatem;
 dostatecznie  trafić cel;
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający (obsługa) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający (obsługa) samodzielnie prowadzi ogień.
7.8.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2  strzelanie w postawie leżącej lub stojącej.
Cel: czołg (figura bojowa nr 60a) poruszający się ruchem skośnym lub
poprzecznym na odcinku 2 x 100m;
Odległość: 200 300 m;
Liczba nabojów: 3 szt. PG-7W;
Czas: ograniczony czasem ruchu celu (cel ukazuje się po upływie 1 minuty
od podania komendy  Naprzód );
Postawa: leżąca lub stojąca w okopie;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel dwa razy;
 dobrze  trafić cel pierwszym granatem;
 dostatecznie  trafić cel;
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający (obsługa) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający (obsługa) samodzielnie prowadzi ogień.
49
7.8.2. Strzelanie bojowe.
7.8.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1  strzelanie w różnych postawach.
Cele: nr 1  czołg (figura bojowa nr 60), ukazująca się dwa razy po 30
sekund z przerwą 25 sekund;
nr 2  czołg (figura bojowa nr 60a), poruszająca się ruchem skośnym
lub poprzecznym na odcinku 2 x 100 m, cel rozpoczyna ruch po 50
sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
Odległość: do celu:
nr 1  250 300 m;
nr 2  200 300 m;
Liczba nabojów: 4 szt. PG-7W;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się i ruchem celu (cel nr 1 ukazuje
się po upływie 1 minuty od podania komendy  Naprzód );
Postawa: do celu:
nr 1  leżąca lub klęcząca lub stojąca w okopie;
nr 2  dowolna (po zmianie SO);
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić dwa cele;
 dobrze  trafić cel nr 1;
 dostatecznie  trafić cel nr 2;
Warunki strzelania: dzień, noc;
Wskazówki: na komendę  Naprzód strzelający (obsługa) zajmuje stanowisko ogniowe na
LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po wykryciu strzelający
(obsługa) samodzielnie prowadzi ogień. Po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1, strzelający
(obsługa) zmienia stanowisko i po wykryciu celu prowadzi ogień.
m
300
250
200
LOO
LW
Szkic strzelania bojowego nr 1
50
7.9. Strzelanie z ręcznego granatnika przeciwpancernego RPG-76.
7.9.1. Strzelania szkolne.
7.9.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1  strzelanie w postawie dowolnej.
Cel: czołg (figura bojowa nr 60), cel stały;
Odległość: 75 100 m;
Liczba nabojów: 1 szt.;
Czas: nieograniczony;
Postawa: dowolna;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  wykonał  trafić w cel;
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przygotowuje się do strzelania i przekłada broń etatową przez plecy (na pas
dla pistoletów maszynowych) lub kładzie obok siebie. PO wykryciu celu strzelający
samodzielnie prowadzi ogień.
7.10. Rzut granatem.
7.10.1. Rzucanie granatami ręcznymi na odległość w różnych postawach.
Cel: biegnący (figura bojowa nr 40) ustawiony na kierunku rzutu;
Odległość: 40 m;
Liczba granatów: 3 szkolne (zaczepne lub obronne);
Postawa: stojąca w okopie, klęcząca i leżąca;
Czas: nieograniczony;
Ocena: stojąca w okopie; klęcząca; leżąca;
 bardzo dobrze 30 m; 25 m; 20 m;
 dobrze 25 m; 20 m; 15 m;
 dostatecznie 20 m; 15 m; 10 m;
Warunki rzutu: dzień;
Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby i na komendę
kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nadzorem kierownika
ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granat i melduje gotowość do rzutu. Kierownik ćwiczenia
podaje komendę  Do atakującej piechoty granatem  ognia  szkolony wyciąga zawleczkę,
rzuca granatem do celu, po czym  wraz z kierownikiem ćwiczenia  natychmiast kryje się w
okopie. Następnie szkolony samodzielnie dokonuje zmiany stanowiska ogniowego i
wykonuje kolejne rzuty.
7.10.2. Rzut granatem ręcznym w marszu.
Cel: grupa piechoty  3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40)  ustawiona
w okopie (widoczne popiersia) wzdłuż frontu w polu o szerokości 10
m i głębokości 5 m;
Odległość: 40 m (rzut granatem od 35 m do 25 m);
Liczba granatów: 1 szkolny/ćwiczebny;
Postawa: w marszu bez zatrzymania się;
Czas: 30 s liczony od komendy  Do ataku  Naprzód do komendy STÓJ ;
Ocena:  wykonał  trafił w pole;
51
Warunki rzutu: dzień;
Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby i na komendę
kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nadzorem kierownika
ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granat, wkłada go do torby i melduje gotowość do ataku.
Kierownik ćwiczenia podaje komendę  Do ataku  naprzód . Szkolony wyskakuje z okopu i
wykonuje atak. Kierownik ćwiczenia podaje komendę  Granatem  ognia w odległości
określonej warunkami rzutu. Po wykonaniu rzutu kontynuuje atak.
7.10.3. Rzut granatem ręcznym z wozu bojowego.
Cel: grupa piechoty  3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40)  ustawiona
na otwartej przestrzeni w kole o promieniu 2 m. Ponadto, wokół celu
wyznacza się dodatkowo koła o promieniu 4 i 6 m;
Odległość: 20 m;
Liczba granatów: 1 szkolny/ćwiczebny;
Postawa: z wozu bojowego (samochodu);
Czas: 10 s liczony od komendy Granatem  ognia do zaryglowania włazu
(ukrycia się za burtą samochodu);
Ocena:  bardzo dobrze  trafić w pole o promieniu 2 m;
 dobrze  trefić w pole o promieniu 4 m;
 dostatecznie  trafić w pole o promieniu 6 m;
Warunki rzutu: dzień;
Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby (granatnicy) i na
komendę kierownika ćwiczenia staje za wozem bojowym (samochodem). Na komendę
kierownika ćwiczenia, szkolony zajmuje miejsce w wozie bojowym bez zamykania włazu
(lub na skrzyni ładunkowej samochodu). Po komendzie  Uzbroić granat , szkolony
przygotowuje (uzbraja) granat, wkłada go do torby i melduje gotowość do ataku. Kierownik
ćwiczenia podaje komendę  Do piechoty granatem  ognia , szkolony rzuca granatem do
celu i razem z kierownikiem ćwiczenia chowają się w wozie bojowym ryglując włazy (z
samochodu  chowają się za burtą samochodu, która powinna być wzmocniona płytą
stalową). Po 10 sekundach kierownik ćwiczenia i szkolony wychodzą z wozu bojowego
(samochodu), kierownik ćwiczenia sprawdza wyniki i wystawia ocenę szkolonemu.
7.10.4. Rzut granatem bojowym.
Cel: grupa piechoty 3 x biegnący (3 x figura bojowe nr 40)  rozstawiona
wzdłuż frontu na odcinku 5 m, w środkowej części pola długości 10
m i głębokości 5 m;
Odległość: 20 m;
Liczba granatów: 1 bojowy (zaczepny lub obronny);
Postawa: stojąca w okopie;
Czas: nieograniczony;
Ocena:  wykonał  gdy wybuch granatu nastąpi w polu celu;
Warunki rzutu: dzień;
Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby i na komendę
(sygnał) kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nadzorem
kierownika ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granat i melduje gotowość do rzutu. Kierownik
ćwiczenia podaje komendę  Do atakującej piechoty granatem  ognia  szkolony wyciąga
zawleczkę, staje na stopniu, rzuca granatem do celu, po czym  wraz z kierownikiem
ćwiczenia  natychmiast kryje się w okopie.
52
ROZDZIAA
8
STRZELANIA SYTUACYJNE
8000. Warunki strzelań sytuacyjnych opracowane zostały dla żołnierzy pododdziałów
specjalnych, desantowo szturmowych, powietrzno desantowych, żandarmerii
wojskowej (ŻW) oraz wchodzących w skład Polskich Kontyngentów Wojskowych
(PKW) przygotowujących się do udziału w działaniach specjalnych i misjach poza
granicami kraju.
8001. Strzelania sytuacyjne przeznaczone są do nauczania, doskonalenia oraz sprawdzenia
umiejętności prowadzenia ognia w sytuacjach mogących wystąpić w czasie działań
specjalnych w rejonie misji oraz działań przeciwko terroryzmowi.
8002. Właściwą realizację strzelań umożliwiają: gruntowna znajomość uzbrojenia oraz teorii
i zasad strzelania, wysoki poziom wyszkolenia w tym sprawność w posługiwaniu się
bronią i umiejętność prowadzenia ognia, a także zgrania pododdziału.
8003. W czasie planowania dodatkowych lub specyficznych zadań do wykonywania przez
pododdziały specjalne, desantowo szturmowe, powietrzno desantowe, ŻW lub PKW,
należy opracować dodatkowe warunki strzelań sytuacyjnych. Podlegają one
zatwierdzeniu przez dowódcę jednostki wojskowej lub dowódcę PKW.
8004. Podczas strzelań sytuacyjnych wszystkie osoby funkcyjne wyznacza się zgodnie z
ustaleniami zawartymi w rozdziale 4.
8005. Strzelania sytuacyjne prowadzi się je na:
1) placach ćwiczeń ogniowych, strzelnicach garnizonowych dla broni strzeleckiej;
2) strzelnicach poligonowych i pasach taktycznych;
3) ośrodkach szkolenia poligonowego przystosowanych do prowadzenia ognia do celów
naziemnych, powietrznych i nawodnych;
8006. W celu zapoznania pododdziałów ze specyfiką wykonywanych strzelań przed
rozpoczęciem zajęć z wykorzystaniem amunicji bojowej należy przeprowadzić zajęcia
przygotowawcze (z użyciem trenażerów lub laserowych symulatorów strzelań LSS
oraz z amunicją  ślepą ).
8.1. Strzelania sytuacyjne.
8.1.1. Strzelanie sytuacyjne S1  strzelanie dynamiczne z pistoletu wojskowego.
Cel: popiersie (figura bojowa 23), cel stały;
Odległość: 15 m;
Liczba nabojów: 3 szt.;
Czas: 3 sekundy (wyjęcie broni i oddanie strzałów) dla broni bezkurkowej
i z kaburą otwartą lub 5 sekund (wyjęcie, przeładowanie broni i
oddanie strzału) dla pozostałych typów pistoletów;
Postawa: stojąca z wolnej ręki lub oburącz;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić cel 3 razy;
 dobrze  trafić cel 2 razy;
 dostatecznie  trafić cel.
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania (dołącza magazynek,
przeładowuje, zabezpiecza* i chowa broń do kabury). Na komendę kierownika strzelania
 Ognia strzelający prowadzi ogień do celu. Na komendę kierownika strzelania  Przerwij
53
ogień strzelający przerywa strzelanie. Oddanie strzału po upływie czasu strzelania skutkuje
nie uznaniem jednego trafienia.
* nie dotyczy broni bezkurkowej.
8.1.2. Strzelanie sytuacyjne S2  strzelanie do celów ukazujących się
z pistoletu wojskowego.
Cele: 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40) lub 3 x tarcze sportowe TS-10
rozstawione na odcinku o szerokości do 15 m., ukazujące się
przemiennie w losowej kolejności pojedynczo dla pistoletów
bezkurkowych na 10 sekund (dla pozostałych pistoletów na 13
sekund) z przerwą 3 sekund;
Odległość: 25 m;
Liczba nabojów: 6 szt.;
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów;
Postawa: stojąca z wolnej ręki lub oburącz;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo dobrze  trafić 3 cele;
 dobrze  trafić 2 cele;
 dostatecznie  trafić cel;
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania (dołącza magazynek,
przeładowuje, zabezpiecza* i chowa broń do kabury). Na komendę kierownika strzelania
 Ognia strzelający prowadzi ogień do celów. Na komendę kierownika strzelania  Przerwij
ogień , strzelający przerywa strzelanie. Oddanie strzału po upływie czasu strzelania skutkuje
nie uznaniem jednego trafienia.
* nie dotyczy broni bezkurkowej.
m
30
25
20
LOO
LW
Szkic strzelania sytuacyjnego nr 2
54
8.1.3. Strzelanie sytuacyjne S3  strzelanie dynamiczne z pistoletu maszynowego.
Cel: klęczący (figura bojowa nr 30), cel stały;
Odległość: 15 m;
Liczba nabojów: 3 szt.;
Czas: 5 sekund;
Postawa: stojąca oburącz;
Rodzaj ognia: pojedynczy;
Ocena:  bardzo bobrze  trafić cel 3 razy;
 dobrze  trafić cel 2 razy;
 dostatecznie  trafić cel 1 razy.
Warunki strzelania: dzień.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania. Na komendę kierownika
strzelania  Ognia strzelający prowadzi ogień do celu. Na komendę kierownika strzelania
 Przerwij ogień strzelający przerywa strzelanie.
8.1.4. Strzelanie sytuacyjne S4  strzelanie dynamiczne z dobiegiem z pistoletu
maszynowego.
Cel: biegnący (figura bojowa nr 40) lub tarcza sportowa TS-10, cel stały;
Odległość: 25 m;
Liczba nabojów: 8 szt. (po 4 szt. w magazynku).
Czas: 1 minuta;
Postawa: stojąca i klęcząca (pistolet trzymany oburącz);
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo bobrze  trafić cel 6 razy;
 dobrze  trafić cel 4 razy;
 dostatecznie  trafić cel 3 razy.
Warunki strzelania: dzień;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania. Na komendę kierownika
strzelania  Ognia strzelający prowadzi ogień do celu oddając 4 strzały. Po oddaniu
czwartego strzału strzelający zajmuje stanowisko ogniowe w postawie klęcząc przed LPO,
zmienia magazynek i prowadzi ogień do celu. Na komendę kierownika strzelania  Przerwij
ogień strzelający przerywa strzelanie. Oddanie strzału po upływie czasu strzelania skutkuje
nie uznaniem jednego trafienia.
55
m
25
20
LPO
15
LOO
LW
Szkic strzelania sytuacyjnego nr 4
8.1.5. Strzelanie sytuacyjne S5  strzelanie na krótkich odległościach z karabinka /
pistoletu maszynowego.
Cele: nr 1  popiersie (figura bojowa nr 23), ukazująca się na 15 sekund;
nr 2  klęczący (figura bojowa nr 30) ukazujący się na 15 sekund, cel
ukazuje się po 5 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
nr 3  popiersie z granatem (figura 23g), ukazująca się na 15 sekund,
cel ukazuje się po 15 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2;
nr 4  pancerzownica (figura bojowa nr 31) ukazująca się na 15
sekund, cel ukazuje się po 5 sekundach od trafienia lub ukrycia się
celu nr 3.
Odległość: do celu:
nr 1 i 3  20 40 m;
nr 2 i 4  40 60 m.
Liczba nabojów: 20 szt.
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów;
Postawa: do celu:
nr 1 i 2  klęcząca;
nr 3 i 4  leżąca.
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena:  bardzo bobrze  trafić wszystkie cele;
 dobrze  trafić dwa cele;
 dostatecznie  trafić cel.
Warunki strzelania: dzień, noc;
56
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania  Naprzód strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe w postawie klęcząc na LOO i przygotowuje się do strzelania. Po wykryciu celu
prowadzi ogień do celów nr 1 i 2, po czym samodzielnie zmienia SO i prowadzi ogień do
celów nr 3 i 4 w postawie leżącej.
57
ZAA

CZNIK A
Zestawienie ćwiczeń i strzelań: Wojska Lądowe  pododdziały czołgów
Strzelania i ćwiczenia
rzut
Lp. Funkcja Okres szkolenia Uwagi
pistolet pistolet
Karabinek granatem
maszynowy wojskowy
bojowym
Dowódca bcz,
1. w roku szkol. B1 2 x
zastępca dcy bcz
2. Sztab batalionu w roku szkol. 2N 2 x
Dcy kcz, z-cy dcy
3. w roku szkol. B1N 2 x
kcz, dcy plcz
4. Dowódcy załóg w roku szkol. B1N 2 x
1-3 miesiąc
2
służby
4-6 miesiąc
Działonowi 3m
służby
5. 7-9 miesiąc
3N x
służby
1-6 mcy szkol. 3N x
Żołnierz
7-12 mcy szkol. B1* x
zawodowy
13-18 mcy szkol. B1N x
1-3 miesiąc
2
służby
A
adowniczowie 4-6 miesiąc
3N
/w Leopard 2 A4/ służby
6. 7-9 miesiąc
3m x
służby
1-6 mcy szkol. 3N x
Żołnierz
7-12 mcy szkol. B1* x
zawodowy
13-18 mcy szkol. B1N x
1-3 miesiąc
2
służby
4-6 miesiąc
Kierowcy 3m
służby
7. 7-9 miesiąc
3N x
służby
1-6 mcy szkol. 3N x
Żołnierz
7-12 mcy szkol. B1* x
zawodowy
13-18 mcy szkol. B1N x
1 rok 3 2N 2 x
2 rok 3m 3 2
podchorążowie 3 rok 3N** 3N** 3** x**
8.
WSO 4 rok 4 3m 3
5 rok B1N** B1N** 3** x**
Studium Ofic. 3 2N 2 x
2 x
9. Instruktorzy Ośr. Sz. w roku szkol. B1N B1N
10. Elewi SP w roku szkol. 2m 3N 2 x
11. Pozostała kadra bcz; w roku szkol. 2m 2N 2 x
Pozostała kadra JW.
12. Sztabów i instytucji w roku szkol. 1 2 x
wojskowych
* - w zależności od określonego czasu osiągnięcia pełnej gotowości do działania w ramach misji. Jeżeli jednostka osiąga gotowość do 12
miesięcy obowiązuje zakres strzelań z okresu szkolenia w 13-18 miesiącu;
** - w ramach praktyki w JW. (wynikające z możliwości przydzielonych środków materiałowo-technicznych);
*** - w zależności od przewidzianych limitów jednostki wojskowej na dany rok.
UWAGA:
- przedstawione zestawienie określa strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie szkolenia;
- żołnierze rezerwy realizuje strzelania identycznie jak  pozostała kadra bcz , z broni będącej na jej etatowym wyposażeniu;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
58
ZAA

CZNIK B
Zestawienie ćwiczeń i strzelań: Wojska Lądowe  pododdziały
zmechanizowane(rozpoznawcze, desantowo-szturmowe, specjalne)
Strzelania i ćwiczenia
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
1. Dca bz, zca dcy bz w roku szkol. 1 2 2/2**** 3 1 x
2. Sztab batalionu w roku szkol. 2m 2N 2 x
Dca kz, zca dcy kz, 2N/
3. w roku szkol. B1 1 B1 1 2 1 x
dcy plz, pom dcy plz B1****
4. Dowódcy drużyn w roku szkol. B1 1 B1N 3/B1**** 2 1 x
1-3 miesiąc
2
służby
Działonowi 
4-6 miesiąc
operatorzy/strzelcy 2m
służby
broni pokładowej
5. 7-9 miesiąc
2N x
służby
1-6 mcy szkol. 3m x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. B1*
13-18 mcy szkol. B1N
1-3 miesiąc
2
służby
4-6 miesiąc
Kierowcy 2m
służby
7-9 miesiąc
2N x
służby
6.
1-6 mcy szkol. 3m/2**** x
B1*/
7-12 mcy szkol. 2m**** x
Żołnierz zawodowy
2N****
B1N/
13-18 mcy szkol. x
B1****
1-3 miesiąc
2
służby
4-6 miesiąc
Celowniczy km 2m
służby
7. 7-9 miesiąc
B1 x
służby
1-6 mcy szkol. 2N x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. B1* x
13-18 mcy szkol. B1N x
1-3 miesiąc
1 2
służby
4-6 miesiąc
Celowniczy rpg 2N 2N
służby
7-9 miesiąc
B1 2m x
służby
8.
1-6 mcy szkol. 2N 3/2**** x
B1*/
7-12 mcy szkol. B1* 2m**** x
Żołnierz zawodowy
2N****
B1N/
13-18 mcy szkol. B1N x
B1****
1-3 miesiąc
9. 1 2m
służby
Strzelcy karabinu 4-6 miesiąc
3
wyborowego służby
7-9 miesiąc
B1 x
służby
59
Uwagi
PW
rzut
ppanc
pistolet
karabin
Karabin
granatem
granatnik
granatnik
karabinek
karabinek
wyborowy
Karabinek
Mini Beryl
maszynowy
maszynowy/
bojowym ***
Strzelania i ćwiczenia
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
1-6 mcy szkol. 2**** 3N x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. B1N* x
13-18 mcy szkol. B2N x
1-3 miesiąc
1 1
służby
Strzelcy karabinka 4-6 miesiąc
3 1
wz. 74/wz. 96 służby
7-9 miesiąc
10.
B1 1 x
służby
1-6 mcy szkol. 3m 1 x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. B1N* 1 x
13-18 mcy szkol. B3 1 x
1-3 miesiąc
2
służby
4-6 miesiąc
Strzelcy karabinka 3m
służby
7-9 miesiąc
11. B1 x
służby
1-6 mcy szkol. 3N 2**** x
2m****
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. B1* x
2N****
13-18 mcy szkol. B3 B1**** x
1 rok 2N 1 4m 3 2 1 x
2 rok B1 3N
Podchorążowie 3 rok 2m** B1N** 1** 3m** 3** 2** x**
12.
WSO
4 rok B1 3N
5 rok B1** 1** B2** 1** B1** 3** 2** x**
Studium Ofic. 2N 1 B1 2m 2 1 x
13. Instruktorzy Ośr. Sz. w roku szkol. 2N 2 B1 1 3N 2 1 x
14. Elewi SP w roku szkol. 2m 1 4 1 3N 1 1 x
15. Pozostała kadra bz; w roku szkol. 2 2 2 x
Pozostała kadra JW.,
sztabów
16. w roku szkol. 2 2 2 x
i instytucji
wojskowych
* - w zależności od określonego czasu osiągnięcia pełnej gotowości do działania w ramach misji. Jeżeli jednostka osiąga
gotowość do 12 miesięcy obowiązuje zakres strzelań z okresu szkolenia w 13-18 miesiącu;
** - w ramach praktyki w JW. (wynikające z możliwości przydzielonych środków materiałowo-technicznych);
- pomocnicy celowniczych km i rpg strzelają te same strzelania z karabinka co strzelcy karabinka, a ponadto pomocnik cel.
km w 1-3 miesiącu służby strzela strzelanie szkolne nr 1 z km a w okresie 7-9 miesiąca służby strzelanie szkolne nr 2 z km ;
natomiast pomocnik celowniczego rgp strzela w okresie 1-3 miesiącu służby strzelanie szkolne nr 1 z rpg oraz w okresie 7-9
miesiąca służby strzelanie szkolne nr 2 z rpg;
*** - w zależności od przydzielonych limitów jednostki wojskowej na dany rok;
**** - dotyczy strzelania z karabinka wz. 96 (Mini Beryl)
UWAGA:
- warunki strzelania z Mini Beryl takie same jak z pistoletów maszynowych;
- przedstawione zestawienie określa strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie szkolenia;
- żołnierze rezerwy realizują strzelania identycznie jak  pozostała kadra bz z broni będącej na jej etatowym wyposażeniu;
- strzelania nocne realizowane są z wykorzystaniem celowników noktowizyjnych w zależności od wyposażenia etatowego
pododdziału;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
60
Uwagi
PW
rzut
ppanc
pistolet
karabin
Karabin
granatem
granatnik
granatnik
karabinek
karabinek
wyborowy
Karabinek
Mini Beryl
maszynowy
maszynowy/
bojowym ***
ZAA

CZNIK C
Zestawienie ćwiczeń i strzelań: Wojska Lądowe  pododdziały wsparcia i zabezpieczenia
Strzelania
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
d-ca batalionu
1. /dywizjonu; z-ca w roku szkol. 1 2 2**** 2 x
d-cy
Sztab batalionu/
2. w roku szkol. 2 2**** 2 x
dywizjonu
dca kompanii/baterii,
2m/
3. zca dcy kompanii/ w roku szkol. 1 B1 2 x
B1****
baterii
d-ca plutonu, d-cy
2m, 2N/
4. drużyn, obsług w roku szkol. 2N B1N 2 x
B1****
(kierownik warsztatu)
1-3 miesiąc
1 1
służby
4-6 miesiąc
Kierowcy 2 2
służby
7-9 miesiąc
2m 2N x
służby
5.
2N/
1-6 mcy szkol. 2m x
2****
3*/
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. 3* x
2****
3N/
13-18 mcy szkol. 3N x
2****
1-3 miesiąc
1 1
służby
4-6 miesiąc
Celowniczy km 2
służby
6. 7-9 miesiąc
2m x
służby
1-6 mcy szkol. 2m x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. 2N*
13-18 mcy szkol. B1
1-3 miesiąc
1 1
służby
4-6 miesiąc
Celowniczy rpg 2 2
służby
7. 7-9 miesiąc
2N 2N x
służby
1-6 mcy szkol. 2 2N x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. B1* 3*
13-18 mcy szkol. B1N B1
1-3 miesiąc
1 1
służby
Strzelcy karabinu 4-6 miesiąc
3
wyborowego służby
7-9 miesiąc
8.
3N x
służby
1-6 mcy szkol. 2N x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. 3* x
13-18 mcy szkol. B1 x
Strzelcy karabinka 1-3 miesiąc
9. 1 1
wz. 96/74/72/60 służby
4-6 miesiąc
2 1
służby
61
Uwagi
PW
rzut
ppanc
pistolet
karabin
Karabin
granatem
granatnik
granatnik
karabinek
wyborowy
Karabinek
Mini Beryl
maszynowy
maszynowy/
bojowym***
Strzelania
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
7-9 miesiąc
2m 1 x
służby
1-6 mcy szkol. 2m 1 1**** x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. 3* 1 1**** x
13-18 mcy szkol. 3N 1 1**** x
1-3 miesiąc
1
służby
Żołnierzy uzbrojeni w 4-6 miesiąc
2N
karabinek służby
10. 7-9 miesiąc
3 x
służby
1-6 mcy szkol. 3 x
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. 3N* x
13-18 mcy szkol. 3m x
1-3 miesiąc
1
służby
Żołnierze uzbrojeni w 4-6 miesiąc
2m
pistolet maszynowy służby
7-9 miesiąc
3 x
służby
11.
2N/
1-6 mcy szkol. x
2****
3*/
Żołnierz zawodowy 7-12 mcy szkol. x
2****
3N/
13-18 mcy szkol. x
2****
1 rok 3 2N 2 x
2 rok 3m 2m
3 rok 4m** 3** 3** x**
12. Podchorążowie WSO
4 rok 4N 3m
5 rok B1** B1** 3** x**
Studium Of. 3 2m 2 x
13. Instruktorzy Ośr. Sz. w roku szkol. 2N 3N 3 2 x
14. Elewi SP w roku szkol. 2 B1 2N 2 x
Pozostała kadra
15. batalionu/dywizjonu, w roku szkol. 2 2 2 x
kompanii, baterii
Pozostała kadra JW.,
16. sztabów i instytucji w roku szkol. 2 2 x
wojskowych
* - w zależności od określonego czasu osiągnięcia pełnej gotowości do działania w ramach misji. Jeżeli jednostka osiąga
gotowość do 12 miesięcy obowiązuje zakres strzelań z okresu szkolenia w 13-18 miesiącu;
** - w ramach praktyki w JW. (wynikające z możliwości przydzielonych środków materiałowo-technicznych);
- pomocnicy celowniczych km i rpg strzelają te same strzelania z karabinka co strzelcy karabinka, a ponadto pomocnik cel.
km w 1-3 miesiącu służby strzela strzelanie szkolne nr 1 z km, a w okresie 7-9 miesiąca służby strzelanie szkolne nr 1N z
km; natomiast pomocnik celowniczego rpg strzela w okresie 1-3 miesiącu oraz w okresie 7-9 miesiącu służby strzelanie
szkolne nr 1 z rpg;
*** - w zależności od przydzielonych limitów jednostki wojskowej na dany rok;
**** - dotyczy strzelania z karabinka wz. 96 (Mini Beryl)
UWAGA:
- warunki strzelania z Mini Beryla takie same jak z pistoletów maszynowych;
- przedstawione zestawienie określa strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie szkolenia;
- żołnierze rezerwy realizują strzelania identycznie jak  pozostała kadra batalionu/ dywizjonu z broni będącej na jej
etatowym wyposażeniu;
- strzelania nocne realizowane są z wykorzystaniem celowników noktowizyjnych w zależności od wyposażenia etatowego
pododdziału;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
62
Uwagi
PW
rzut
ppanc
pistolet
karabin
Karabin
granatem
granatnik
granatnik
karabinek
wyborowy
Karabinek
Mini Beryl
maszynowy
maszynowy/
bojowym***
ZAA

CZNIK D
Zestawienie ćwiczeń i strzelań dla jednostek wojskowych Sił Powietrznych
Strzelania i ćwiczenia
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
Kadra Dowództwa Sił
Powietrznych, dowództw
(sztabów) brygad lotnictwa
taktycznego, brygad
1. radiotechnicznych, brygad w roku szkol. 2 x
rakietowych OP, baz
lotniczych, eskadr lotnictwa
taktycznego i transportowo-
łącznikowego
Brygady Lotnicze
2. Personel latający w roku szkol. 3 x
3. Personel techniczny w roku szkol. 2 x
Brygady rakietowe i bazy lotnicze
B1*- w
Dowódcy wszystkich szczebli
zależności od
posiadanego
4. do dowódcy dywizjonu w roku szkol. B1* B1* 3 B1* B1* x
uzbrojenia w
włącznie
pododdziale
5. Pozostali żołnierze zawodowi w roku szkol. B1 2 x
1 miesiąc
1
służby
Obsługi karabinów 2-6 miesiąc
2 1 x
6. maszynowych służby
7-9 miesiąc
2 B1
służby
Żołnierz zawodowy w roku szkol. B1 B1 x
1 miesiąc
1
służby
Celowniczy granatnika ppanc 2-6 miesiąc
2 x
7. / rpg służby
7-9 miesiąc
2 B1
służby
Żołnierz zawodowy w roku szkol. B1 B1 x
1 miesiąc
1
B1*- w
służby
zależności od
Pozostali żołnierze 2-6 miesiąc
posiadanego
8. 3 x
zasadniczej służby wojskowej służby
uzbrojenia w
7-9 miesiąc pododdziale
B1* B1*
służby
Brygady radiotechniczne
Dowódcy wszystkich szczebli
9. do dowódcy batalionu w roku szkol. B1 3 x
włącznie
10. Pozostali żołnierze zawodowi w roku szkol. B1 2 x
1 miesiąc
1
służby
Żołnierze zasadniczej służby 2-6 miesiąc
11. 3 x
wojskowej służby
7-9 miesiąc
B1* B1*
służby
63
Uwagi
PW
rzut
pistolet
karabin
bojowym
granatem
granatnik
Karabinek
ppanc / rpg
maszynowy
maszynowy
Strzelania i ćwiczenia
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
Pozostałe jednostki wojskowe
12. Kadra dowództw (sztabów) w roku szkol. 2 x
13. Personel latający w roku szkol. 3 x
1 rok 1 1 1 x
2 rok 2N 2 2 x
3 rok 3 2N 2 x
14. Podchorążowie WSOSP
4 rok 4N 3N 2 x
5 rok B1 3m 3 x
Studium ofic. B1 3m 3 x
15. Elewi SP w roku szkol. 2 2 x
16. Elewi SMS w roku szkol. 2
B1*- w
zależności od
17. Dowódcy pododdziałów w roku szkol. B1* B1* 3 B1* B1* x posiadanego
uzbrojenia w
pododdziale
1 miesiąc
1
służby
Obsługi karabinów 2-6 miesiąc
2 1 x
18. maszynowych służby
7-9 miesiąc
2 B1
służby
Żołnierz zawodowy w roku szkol. B1 B1 x
1 miesiąc
1
służby
Celowniczy granatnika ppanc 2-6 miesiąc
2 x
19. / rpg służby
7-9 miesiąc
2 B1
służby
Żołnierz zawodowy w roku szkol. B1 B1 x
20. Pozostali żołnierze zawodowi w roku szkol. 2 x
1 miesiąc
1
B1*- w
służby
zależności od
Pozostali żołnierze 2-6 miesiąc
posiadanego
21. 3 x
zasadniczej służby wojskowej służby
uzbrojenia w
7-9 miesiąc pododdziale
B1* B1*
służby
** - w zależności od przydzielonych limitów jednostki wojskowej na dany rok;
UWAGA:
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
64
Uwagi
PW
rzut
pistolet
karabin
bojowym
granatem
granatnik
Karabinek
ppanc / rpg
maszynowy
maszynowy
ZAA

CZNIK E
Zestaw ćwiczeń i strzelań dla jednostek Marynarki Wojennej
Strzelania i ćwiczenia
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
Związki taktyczne, oddziały i pododdziały jednostek pływających
1. Kadra sztabu w roku szkol. 2
2. Kadra okrętu w roku szkol. 2m 2 x
I okres szkol. 2 x
Marynarze
3. II okres szkol. 2N
zawodowi
III okres szkol 2m
Marynarze służby
4. w okresie służby 1 x
zasadniczej*
UWAGA:
* - nie ocenia się marynarzy zasadniczej służby wojskowej będących członkami załóg jednostek pływających;
- kadra Dowództwa MW wykonuje strzelania jak kadra sztabu związku taktycznego.
Związek taktyczny, oddziały i pododdziały lotnicze, brzegowe
5 Kadra sztabu w roku szkol. 2
Kadra
6 w roku szkol. 1 1 3N 1 2N 2 2m x
pododdziału
I okres szkol. 1 1 2m 1 2 x
Marynarze
7 II okres szkol. 3 2N
zawodowi
III okres szkol 3N 2m
1-3 miesiąc służby 2 1 x
Marynarze służby
8 4-6 miesiąc służby 1 1 2N 1 2
zasadniczej
7-9 miesiąc służby 2m 2N
1 rok 2 x
2 rok 2N 1 1
Podchorążowie
9 3 rok 3N 2 2
AMW
4 rok 3m 2N
5 rok
10 Elewi SP CSMW w roku szkol. 2 2 2 x
Pododdziały ochrony
11 Kadra w roku szkol. 1 1 3N 1 1 2 x
I okres szkol. 1 1 2m 1 1 x
Marynarze
12 II okres szkol. 3
zawodowi
III okres szkol 3N
1-3 miesiąc służby 2 1 x
Marynarze służby
13 4-6 miesiąc służby 1 1 2N 1
zasadniczej
7-9 miesiąc służby 2m
* - w zależności od przydzielonych limitów jednostki wojskowej na dany rok;
UWAGA:
- powyższe wykazy określają strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie szkolenia;
- marynarzy obowiązują strzelania z broni etatowej;
- strzelania z broni zespołowej wykonuje celowniczy i jego pomocnik;
- żołnierze rezerwy wykonują strzelania nr 1 z broni etatowej;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
65
Uwagi
PW
rzut
ppanc
pistolet
karabin
Karabin
bojowym
granatem
granatnik
granatnik
karabinek
wyborowy
Karabinek
maszynowy
maszynowy
ZAA

CZNIK F
Zestaw ćwiczeń i strzelań dla jednostek wojskowych Żandarmeria Wojskowa
Strzelania i ćwiczenia
Okres
Lp. Funkcja
szkolenia
Żołnierze
1. kompanii w roku szkol. B1 4 x
manewrowych
2. Celowniczy km w roku szkol. B1 4 x
Celowniczy
3. w roku szkol. B1 4 x
granatnika ppanc.
Dowódcy
pododdziałów w
4 w roku szkol. 1 1 B1 4 x
kompaniach
manewrowych*
5 Żołnierze WDS w roku szkol. 2** 2 4
6Strzelcy karabinu w roku szkol. 4 B1
wyborowego
7 Żołnierze ochrony w roku szkol. 2 4
1-3 miesiąc
1
służby
Żandarmi
4-9 miesiąc
2
8
służby
Żołnierz
W roku szkol. 2 3
zawodowy
1-2 miesiąc
1
służby
Kierowcy
3-9 miesiąc
2
9
służby
Żołnierz
w roku szkol. 2 3
zawodowy
Dowódcy
pododdziałów
10 w roku szkol. 2 2 3
OŻW, WŻW,
PŻW
Pozostali
11 żołnierze w roku szkol. 2 2 3 x****
zawodowi ŻW***
Żołnierze w trakcie
12 1 1 1
szkolenia
rezerwy ***
* - z broni etatowej pododdziału;
** - celowniczy i pomocnik celowniczego;
*** - z broni etatowej;
**** - nie dotyczy KGŻW, OSZW Warszawa, OŻW, WŻW, PŻW;
- pomocnicy celowniczych km i rpg strzelają te same strzelania z km i rpg co celowniczy;
- WSD  Wydział Działań Specjalnych Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej w Warszawie;
***** - w zależności od przydzielonych limitów jednostki wojskowej na dany rok.
UWAGA:
- przedstawione strzelania określają strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie szkolenia;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
66
Uwagi
PW
ppanc
pistolet
karabin
Karabin
granatnik
granatnik
karabinek
wyborowy
Karabinek
maszynowy
maszynowy
rzut granatem
bojowym*****
ZAA

CZNIK G
Zestaw ćwiczeń i strzelań dla Dowództwa Garnizonu Warszawa i podległych jednostek
wojskowych
Strzelania i ćwiczenia
Lp. Funkcja Okres szkolenia
Dowódca batalionu,
1 w roku szkol. 2 2 x
z-ca dowódcy
2 Sztab batalionu w roku szkol. 2 2 x
Dowódca kompanii, z-
3 w roku szkol. 2 2 x
ca dowódcy kompanii
Dowódca plutonu,
dowódca drużyny
4 w roku szkol. 2 2 x
obsług (kierownik
warsztatu)
1-3 mieś. służby 1 1
Kierowcy 4-6 mies. służby 2 2
5 7-9 mieś. służby 3 3 x
Po II okresie
Żołnierz zawodowy 3 3 x
szkolenia
1-3 mieś. służby 1
6 Celowniczy km 4-6 mies. służby 1 2
7-9 mieś. służby 1 2 x
1-3 mieś. służby 1
Strzelcy karabinka wz.
4-6 mies. służby 2
74/72/60
7 7-9 mieś. służby 3 1 x
Po II okresie
Żołnierz zawodowy 3 1 x
szkolenia
1-3 mieś. służby 1
Żołnierze uzbrojeni w
4-6 mies. służby 2
karabinek
8 7-9 mieś. służby 3 x
Po II okresie
Żołnierz zawodowy 3 x
szkolenia
1-3 mieś. służby 1
Żołnierze uzbrojeni w
4-6 mies. służby 2
pistolet maszynowy
9 7-9 mieś. służby 3 x
Po II okresie
Żołnierz zawodowy 2 3 x
szkolenia
Pozostała kadra
10 pododdziałów, sztabu w roku szkol. 2 2 x
jednostek i DGW
* - w zależności od przydzielonych limitów jednostki wojskowej na dany rok.
UWAGA:
- przedstawione strzelania określają strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie szkolenia;
- strzelania dotyczą żołnierzy uzbrojonych w etatową broń;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m);
67
Uwagi
PW
rzut
pistolet
karabin
granatem
granatnik
karabinek
bojowym*
Karabinek
maszynowy
maszynowy
ZAA

CZNIK H
Wykaz figur bojowych i tarcz
Numer Wzór
L.p. figury figury bojowej
Nazwa figury bojowej
bojowej
1. Obserwator 20
2.
Głowa 22
Popiersie z pierścieniami 23p
3.
Popiersie 23
Popiersie z granatem 23g
4. Karabin maszynowy 27
5. Klęczący 30
Pancerzownica 31
6.
Pancerzownica 31b
7. Moz
dzierz z obsługą 34
8.
Ppk z obsługą 35
9. Granatnik ciężki 36
40
Biegnący
10.
Biegnący 40a
68
Numer Wzór
L.p. figury figury bojowej
Nazwa figury bojowej
bojowej
11. Działo przeciwpancerne 46
Transporter opancerzony
12. 49
rozpoznawczy
Transporter opancerzony 50
13. Transporter opancerzony 50a
Transporter opancerzony 50b
Wyrzutnia ppk na pojez
dzie
52
mechanicznym
14.
Wyrzutnia ppk na pojez
dzie
52a
mechanicznym
Czołg i haubica samobieżna 60
15.
Czołg i haubica samobieżna 60a
Czołg średni
60b
Wyrzutnia pocisków
16. rakietowych na pojez
dzie 67
gąsienicowym
18. Śmigłowiec 81
5 5
4 4 4 4
32 32
19. Tarcza sportowa TS-10
4 4 4 4
0 0
5 5
4 4 4 4
0 0 0 0
69
ZAA

CZNIK I
Lista wyników obserwacji
LISTA WYNIKÓW OBSERWACJI
Ćwiczenia w obserwacji nr ..........................................................................................................
Stanowisko, stopień, imię i nazwisko ..........................................................................................
Pododdział i funkcja strzelających ..............................................................................................
Data ćwiczenia .............................................................................................................................
Warunki obserwacji .....................................................................................................................
(pora doby, sposób określania odległości, warunki meteorologiczne itp.)
......................................................................................................................................................
Nazwa wykrytego i Odległość do celu
Uwagi
rozpoznanego celu oraz jego
L.p. Określona przez kierownika
położenie względem dozorów Rzeczywista
szkolonego ćwiczenia
lub rubieży
Ogólna liczba celów, które wykryto, rozpoznano i prawidłowo wskazano oraz określono do
nich odległość z dopuszczalnym błędem : ...................................................................................
Ocena wykonania ćwiczenia: ....................................................................................................
..............................................
Kierownik ćwiczenia
70
ZAA

CZNIK J
Lista wyników strzelań z broni strzeleckiej
LISTA WYNIKÓW STRZELAC
Z BRONI STRZELECKIEJ
Strzelanie ............................................................ z ......................................................................
(rodzaj i numer)
(nazwa broni)
...................................................................... data strzelania ........................................................
(pododdział) (rok, miesiąc, dzień)
Warunki strzelania .......................................................................................................................
(pora doby, warunki atmosferyczne)
Trafienia Ogólna liczba trafionych
L.p. St., imię i nazwisko Ocena Uwagi
figur bojowych (punktów)
1 2 3 4 5
Zestawienie wyników:
" strzelało.................................................
" bardzo dobrych .....................................
" dobrych ................................................
" dostatecznych .......................................
" niedostatecznych ..................................
" procent wykonania ...............................
" ocena średnia arytmetyczna .................
" ocena ogólna ........................................
Kierownik strzelania
..................................................
..................................................
stopień, imię i nazwisko
..................................................
podpis
71
ZAA

CZNIK K
Średnie normy zużycia amunicji do zniszczenia (trafienia) jednego celu
Średnia odległość strzelania (m)
Rodzaj uzbrojenia Postawa strzelecka i liczba amunicji (szt.)
100 200 300 500 700 900 1000
Leżąca (stojąca) z
wykorzystaniem podpórki 3/5 5/3 8/4 12/6 20/10 30/15 40/-
 dwójnogu
kbkAK, pistolet
Leżąca z wolnej ręki 4/3 6/4 10/6 20/10 30/15 - -
maszynowy, ręczny
Klęcząca 5/3 8/5 15/10 25/20 40/30 - -
karabin maszynowy na
Z krótkiego zatrzymania
dwójnogu 8/5 15/10 20/15 30/25 - - -
(stojąca)
W marszu 15/10 20/15 -/25 - - - -
W marszu 10/6 20/15 - - - - -
Leżąca (stojąca) z
1/1 1/1 1/1 2/1 3/2 5/3 8/5
podpórką
13/
Leżąca z wolnej ręki 1/1 1/1 2/2 3/2 5/3 8/5
Karabin wyborowy 8
Klęcząca 1/1 1/1 2/2 5/3 8/5 13/8 -
Z krótkiego zatrzymania
1/1 2/2 3/2 8/5 13/8 - -
(stojąca)
Z podstawy (trójnogu) 3 6 10 15 30 40 -
Karabin maszynowy PK Ogień posiewany (cele na
(PKS) szerokości 10 m przy 16 17 20 25 30 40 -
rażeniu 50% celów)
W miejscu 3 4 6 10 15 20 30
7,62 mm km PKT wozu
Z przystanków 4 6 10 15 20 - -
bojowego piechoty
W ruchu 5 8 15 30 45 - -
km KPWT W miejscu i przystanków 3 4 5 6 8 10 12
W miejscu do czołgu i
1 1 2 7 - - -
wozu bojowego
Rgppanc
W miejscu do czołgu i
1 2 5 - - - -
wozu bojowego w okopie
UWAGI:
1) W liczniku podano liczbę amunicji dla 7,62 mm kbk AK, a w mianowniku liczbę amunicji
do 5,56 mm kbk AK;
2) Podczas ześrodkowania ognia trzech i więcej środków ogniowych (strzelających) do
jednej figury bojowej (celu) liczbę nabojów powiększa się o 50%;
3) Podczas strzelań do celów ruchomych poruszających się ruchem skośnym lub
poprzecznym liczbę nabojów powiększa się o 25%;
4) Podczas strzelań w trudnych warunkach meteorologicznych (boczny lub skośny wiatr
wiejący z prędkością powyżej 10 m/s, intensywne opady śniegu lub deszczu, mgła) liczbę
nabojów powiększa się o 50%.
72
ZAA

CZNIK L
Wzory znaków ostrzegawczych
WZORY ZNAKÓW OSTRZEGAWCZYCH STOSOWANYCH NA OBIEKTACH
SZKOLENIOWYCH Z WYKORZYSTANIEM URZ
DZEC
I LASEROWYCH
SYMULATORÓW STRZELAC
( wg PN 91/T-06700)
UWAGA!
NIEWIDZIALNE
PROMIENIOWANIE
LASEROWE
Unikać wiązki laserowej
WZÓR OZNAKOWANIA STREFY ZAGROŻENIA HAA
ASEM
(Podstawa: Norma Międzynarodowa ISO 3864-198; Stanag 2899; Dz.U. 1997 poz. 129;844
rozdział 5. ż 78 i ż 79.)
73
ZAA

CZNIK A

Rzutnia granatów bojowych  szkic
2,8 m
SO
B
PO
1 m
0,6
m
0,6
m
4,5 m
1,7 m
2,8 m
1,2 m
Przekrój B
S S
ok. 16 m
S
1,5 m
12 m
A
Przekrój A
D
Przekrój D
PW
0,3 m
0,3 m
1,5 - 2 m
10,5 m
0,6 m 0,6 m
D
MZ
PUNKT
AMUNICYJNY
D
MG
Przekrój C
0,3 m
C
SCHRON
1,2 m
LEGENDA:
Wejście
- MG - magazyn na granaty (w schronie);
na rzutnie
- MZ - magazyn na zapalniki (w schronie);
- PW - punkt wyczekiwania (w schronie);
- SO - stanowisko ogniowe;
- PO - punkt obserwacyjny - obserwacja z wykorzystaniem peryskopu ( w schronie ) ;
- S - schody (wyjście ewakuacyjne);
kierunek przemieszczania się szkolonych;
74
1,2 m
3,5 m
1,8 m
1,2 m
1,6 m
1,6 m
43 - 55 m
1,2 m
1,9 m
ZAA

CZNIK M
Regulamin zdobywania Wojskowej Odznaki Strzeleckiej
Żołnierzom, którzy systematycznie osiągają  w strzelaniach z broni strzeleckiej 
dobre i bardzo dobre wyniki oraz w strzelaniach kwalifikacyjnych spełnili warunki określone
niniejszym regulaminem, przyznaje się Wojskową Odznakę Strzelecką (WOS): III stopnia 
brązową, II - srebrną i I  złotą.
WOS III stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy w ciągu co najmniej trzech
miesięcy wszystkie strzelania z broni strzeleckiej przewidziane programem szkolenia (w ty
także strzelania powtarzane), wykonywali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w
strzelaniu kwalifikacyjnych z 5,6 karabinka sportowego (7,62 mm karabinka) lub z pistoletu
wojskowego  co dotyczy tylko żołnierzy uzbrojonych w tę broń  uzyskali co najmniej 75
punktów.
WOS II stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy mają już odznakę III stopnia i
w ciągu co najmniej dwóch miesięcy od jej otrzymania wszystkie strzelania z broni
strzeleckiej przewidziane programem szkolenia (w ty także strzelania powtarzane),
wykonywali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w strzelaniu kwalifikacyjnych z
5,6 karabinka sportowego (7,62 mm karabinka) lub z pistoletu wojskowego  co dotyczy
tylko żołnierzy uzbrojonych w tę broń  uzyskali co najmniej 80 punktów.
WOS I stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy posiadają odznakę II stopnia i w
ciągu co najmniej dwóch miesięcy od jej otrzymania wszystkie strzelania z broni strzeleckiej
przewidziane programem szkolenia (w ty także strzelania powtarzane), wykonywali na ocenę
średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w strzelaniu kwalifikacyjnych z 5,6 karabinka
sportowego (7,62 mm karabinka) lub z pistoletu wojskowego  co dotyczy tylko żołnierzy
uzbrojonych w tę broń  uzyskali co najmniej 85 punktów.
Żołnierzy, którym przyznano WOS II i I stopnia wyróżnia się nagrodą.
W celu przyznania WOS III i II stopnia strzelania kwalifikacyjne prowadzi się na
szczeblu jednostki wojskowej (WOS I stopnie  na szczeblu ZT) w terminach stosownych do
potrzeb. Odznakę wręcza się wraz z legitymacją w dniu rozpoczęcia roku szkolnego lub przy
okazji innej uroczystości. Nazwiska żołnierzy, którym wręczono WOS ogłasza się w rozkazie
dziennym jednostki wojskowej. WOS nosi się zgodnie z przepisami ubiorczymi.
75
WARUNKI STRZELAC
KWALIFIKACYJNYCH
Strzelanie kwalifikacyjne z 5,6 mm karabinka sportowego
Odległość strzelania  50 m
Cel  tarcza sportowa 162/122 mm (TS-1)
Liczba strzałów  3 strzały próbne i 10 ocenianych
Czas strzelania  15 minut
Strzelanie kwalifikacyjne z 7,62 mm karabinka
Odległość strzelania  100 m
Cel  popiersie z pierścieniami (figura bojowa 23p)
Liczba strzałów  3 strzały próbne i 10 ocenianych
Czas strzelania  15 minut
Strzelanie kwalifikacyjne z pistoletu wojskowego
Odległość strzelania  25 m
Cel  tarcza sportowa 500/200 mm (TS-4)
Liczba strzałów  3 strzały próbne i 10 ocenianych
Czas strzelania  12 minut
Wyniki do zdobycia WOS
III stopnia  75 punktów;
II stopnia  80 punktów;
I stopnia  85 punktów.
UWAGA:
Oceniając strzelanie do figury bojowej z pierścieniami, zalicza się bezpośrednie trafienia (przestrzelina, która
trafiła w pierścień liczy się na korzyść strzelającego).
76
ZAA

CZNIK N
Wzór protokółu zagubionych łusek
DOWÓDCA JW.
& & & & & & & & & .
Dnia ..................
PROTOKÓA

Spisania zagubionych łusek w .....................................................................................................
( nazwa pododdziału )
sporządzony dnia .............................................................................. przez komisję w składzie:
Przewodniczący:...........................................................................................................................
Członkowie : ...........................................................................................................................
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
w dniu & & ........ ................. podczas ..........................................................................................
( rodzaj zajęć )
zostały zagubione niżej wymienione ilości łusek:
1 ....................................................................................................................................................
2 ....................................................................................................................................................
3 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ........
4 ....................................................................................................................................................
5 ....................................................................................................................................................
Przyczyny zagubienia łusek były następujące :
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
W związku z powyższym komisja występuje z wnioskiem o spisanie w/w łusek z ewidencji
jednostki.
Podpisy komisji:
Przewodniczący: ................................................
Członkowie: & & ........................................
Potwierdzam w/w przyczyny i warunki zagubienia:
Dowódca ........................................ / Kierownik sekcji ...............................................................
77
ZAA

CZNIK O
Lista wydawania środków bojowych
Do zapotrzebowania-protokołu zużycia nr & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Data strzelania & & & & & & & & & .. (pododdział) & & & & & & & & & & & & & & & & .
(dzień, miesiąc, rok)
Dotyczy wydania Dotyczy rozliczenia
Ilość Czytelny
Rodzaj
Czytelny zdanej Ilość Ilość podpis
Lp. amunicji Ilość Uwagi
podpis amunicji zdanych zagubionych kierownika
(środka (sztuk)
pobierającego (środka łusek łusek punktu
bojowego)
bojowego) amunicyjnego
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kierownik punktu amunicyjnego
& & & & & & & & & & & & &
(stopień, imię i nazwisko)
78
ZAA

CZNIK P
Zestawienie ocen z wyszkolenia strzeleckiego  wzór wypełnienia
Zestawienie ocen z wyszkolenia strzeleckiego objętego kontrolą
1 BPanc*
Lp
Zagadnienie
.
Nr 2 82 3,60
1. Strzelanie z kbk 76 3,40
Nr 3m 70 3,20
Nr 2 74 3,64
2. Strzelanie z pm 71 3,46
Nr 2N 68 3,28
Nr 2 78 3,66
3. Strzelanie z km 74 3,39
Nr 2N 70 3,12
3,37
100
(3)
4. Strzelanie z rgppanc Nr 1 60 3,00
Nr 1 88 4,24
5. Strzelanie z pw 82 4,00
Nr 2 76 3,76
6. Znajomość zasad strzelania 60 3,00
7. Znajomość budowy broni 78 3,34
* dla jednostki z żołnierzami służby zasadniczej
& .& & & & & & & & & & & & & .
(podpis przewodniczącego komisji)
79
Ocena
Ocena
ś
rednia
% ocen
% ocen
ś
rednia/
ogólna JW.
pozytywnych
pozytywnych
za zagadnien.