21. Ropopochodne węglowodory  z
ródła obecności, mobilność , aspekty ekologiczne.
Głównymi z
ródłami zanieczyszczeń ropopochodnych są: górnictwo naftowe (zwłaszcza w
krajach, w których eksploatacja ropy naftowej jest prymitywna lub wręcz rabunkowa), stacje
benzynowe, warsztaty i myjnie samochodowe, przemysł chemiczny i elektromaszynowy,
transport kolejowy, wodny (wycieki z tankowców), powietrzny (zrzuty paliwa przez
samoloty) i samochodowy (wypadki, nieszczelne układy olejowe i paliwowe), mechanizacja
rolnictwa i leśnictwa, nawierzchnie asfaltowe (stale ścierane, nagrzewane słońcem i
wypłukiwane przez wody opadowe), wysypiska śmieci.
Mobilność:
Ropopochodne z łatwością przedostają się do gleb, wód powierzchniowych i podziemnych, a
stąd do organizmów roślin, zwierząt i ludzi, powodując  skażenie wszystkich ogniw łańcucha
pokarmowego. Poważnym i szczególnie niebezpiecznym czynnikiem masowo
rozpowszechniającym zanieczyszczenia ropopochodne w przyrodzie są powodzie.
W wodzie i ściekach zanieczyszczenia ropopochodne występują w postaci rozpuszczonej
(ścieki z dużym udziałem detergentów), warstwy cieczy (zawiesiny) lub emulsji. Cięższe
frakcje ropy opadają na dno zbiorników, adsorbując się na różnych przedmiotach.
W glebie węglowodorowe składniki ropy naftowej pokrywają powierzchnię cząstek
glebowych cienką warstewką izolacyjną. Węglowodory za pomocą wiązań chemicznych łączą
się z organicznymi składnikami próchnicy, dlatego też zalegają głównie w górnych poziomach
glebowych, gdzie humusu jest najwięcej. Im więcej próchnicy zawiera gleba tym więcej i
mocniej absorbuje zanieczyszczeń ropopochodnych.
Aspekty ekologiczne:
Ropa naftowa i jej pochodne produkty całkowicie niszczą strukturę koloidalną gleby,
zupełnie zaburzają właściwości fizyczne pierwotne (zwięzłość, plastyczność, lepkość) i wtórne
(właściwości wodne, powietrzne i cieplne) gleby; niweczą zdolności sorpcyjne gleby, niszcząc
przez to życie biologiczne środowiska glebowego.
Tymczasem węglowodory chlorowcopochodne są silnie kancerogenne (rakotwórcze) i
teratogenne (uszkadzające płód). Są lipofilne, więc kumulują się w skórze, wątrobie, nerkach,
mózgu i w sercu. U kobiet w okresie laktacji przedostają się do mleka, zatruwając noworodki.
Do ustroju człowieka fluoro-i chlorowcopochodne węglowodory dostają się przez układ
pokarmowy, oddechowy i spoconą skórę. y
ródłem węglowodorów jest zanieczyszczona
woda pitna, pokarm roślinny (warzywa, zioła z gleb zanieczyszczonych) i zwierzęcy (mleko,
sery, ryby, skorupiaki).
Węglowodory ropopochodne odkładają się w tkance tłuszczowej. Wnikają do krwi, wytrącają
się w płynach ustrojowych w postaci kropli. Uszkadzają układ nerwowy i rozrodczy,
najczęściej bogate w tkankę tłuszczową. W naczyniach płazów (zatoki skórne), ryb i
dżdżownic zaobserwowano zatory spowodowane gromadzącą się tam ropą.
Zanieczyszczenie gleby substancjami ropopochodnymi utrudnia lub uniemożliwia roślinom
pobieranie wody i soli mineralnych z podłoża; ponadto upośledza oddychanie korzeniowe.
21 Ropopochodne węglowodory
Ropa naftowa składa się z mieszaniny węglowodorów zawierających 90 atomów węgla w
cząsteczce. W ropie surowej występuje bardzo wiele różnych węglowodorów alifatycznych,
karbocyklicznych i heterocyklicznych.
Związki chemiczne występujące w ropie naftowej:
Alkany:
Etan (C2H6)
Metan (CH4)
Do skażenia terenu produktami ropopochodnymi dochodzi w wyniku rozległych powodzi,
awarii w zakładach chemicznych, zakładach wydobywających ropę naftową i gaz ziemnych,
podczas transportu w wyniku pęknięcia rurociągów, rozszczelnienia zbiorników, wycieku z
tankowców czy platform wiertniczych. Związki ropopochodne zatruwają wiele roślin,
zwierząt. Substancje oleiste utrudniają poruszanie się po powierzchni wody ptakom i innym
zwierzętom wodnym. Tworząca się na powierzchni plama blokuję wymianę gazową między
wodą i powietrzem atmosferycznym, zakłócając procesy życiowe fauny i flory wodnej.
Niewielkie stężenie substancji ropopochodnych powoduje zmiany cech organoleptycznych
wody. Wycieki do gruntu związków ropopochodnych powodują zanieczyszczenie warstw
wodonośnych, czyli skażenie wód gruntowych.