Ropopochodne węglowodory w środowisku .
Produkty naftowe stanowią mieszaninę związków, głównie węglowodorów, o
zróżnicowanych właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych. Obecność w
środowisku węglowodorów, nawet nietoksycznych, jest przyczyną niszczenia życia
biologicznego wskutek odcięcia dostępu powietrza i wody. Poszczególne ekosystemy
wodne bÄ…dz
lądowe stanowią jednostkę ekologiczną, w skład której wchodzą zespoły
organizmów tworzące pewną całość. Wprowadzenie do ekosystemów produktów
naftowych powoduje zaburzenia w przebiegu naturalnych cykli obiegu materii i energii.
Skład węglowodorowy ropy naftowej. W ropie naftowej w największej ilości
występują węglowodory naftenowe (cykloparafinowe) - zawiera ona ok. 50% naftenów, a
ich ilość rośnie wraz z temperaturą wrzenia. Następne w kolejności to węglowodory
parafinowe (CnH2n+2]), które dominują we frakcjach benzynowych i są podstawową grupą
węglowodorów najstarszych rodzajów ropy. Parafiny o prostym łańcuchu, zwane n-
parafinami są chemiczne inertne, nie stwarzają zatem żadnego zagrożenia dla
środowiska. Kolejna grupa węglowodorów występujących w ropie naftowej to
węglowodory aromatyczne (areny). Zawierają one przynajmniej jeden pierścień
benzynowy. Jest to płaski, 6-węglowy pierścień zawierający naprzemiennie podwójne i
pojedyncze wiązania z sąsiednimi atomami węgla. Ropa naftowa rzadko zawiera więcej
niż 15% węglowodorów aromatycznych. Kancerogenność benzenu oraz duża
toksyczność jego alkilowych pochodnych, które są dobrze rozpuszczalne w wodzie
powodują, że jest to grupa węglowodorów bardzo niebezpieczna dla środowiska o
działaniu mutagennym i kancerogennym.
Biodegradacja produktów naftowych Zanieczyszczenie gruntów i wód produktami naftowymi
wpływa niekorzystnie na produkcję roślinną. Stwarza zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt
(większość produktów naftowych działa toksycznie na organizmy żywe). Dlatego konieczne
jest przeprowadzenie szeregu zabiegów o charakterze fizycznym, chemicznym lub
biologicznym mających na celu oczyszczenie skażonych terenów.
Podstawowe metody postępowania z zanieczyszczeniami ropopochodnymi w środowisku
gruntowo-wodnym to:
¨ð unieruchomienie substancji ropopochodnych przez zastosowanie metod izolacji (bariery
fizyczne, bariery hydrauliczne, zagęszczenie materiału gruntowego)
¨ð likwidacja, inaczej dekontaminacja (m.in. utylizacja wysokotemperaturowa czyli
termiczny rozkład substancji ropopochodnych, płukanie i ogrzewanie gruntu).
W ostatnich latach coraz szersze zastosowanie znajdujÄ… technologie remediacji oparte na
metodach biologicznych. Podstawową rolę w procesie biologicznego oczyszczania spełniają
mikroorganizmy zdolne do wykorzystywania węglowodorów (szczególnie niebezpiecznych
składników produktów naftowych) w charakterze z
ródła węgla i energii.
Węglowodory obecne w środowisku są degradowane biologicznie głównie przez bakterie i
grzyby. Mikroorganizmy, które rozkładają tę grupę związków występują w środowisku
naturalnym w większych ilościach, przede wszystkim w miejscach zanieczyszczonych
produktami naftowymi. Stwierdzono, że około 100 gatunków mikroorganizmów ma zdolność
rozkładu węglowodorów. W środowisku wodnym dominują bakterie jako drobnoustroje
biorące udział w rozkładzie węglowodorów. Grzyby odgrywają nieco mniejszą rolę. W glebie
- zarówno bakterie, jak i grzyby rozkładające węglowodory występują licznie i biorą aktywny
udział w procesie biodegradacji.