Istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania. Jednym z nich jest
skłonność do nadmiernego wytwarzania łoju i rogowacenia ujść mieszkowych. Skłonność ta
jest w części przypadków uwarunkowana genetycznie. Zaskórniki w tym przypadku powstają
w wyniku nagromadzenia się nieusuwanych mas rogowych, które to masy ulegają stanowi
zapalnemu i powstają w tym procesie grudki i krostki. Swoja rolę w patogenezie choroby
odgrywają również hormony, zwłaszcza androgeny. Propionibacterium acnes to bakterie,
która będąc obecna w gruczołach łojowych, ma działanie drażniące i wywołuje stan zapalny,
który sprzyja powstawania ropnych wykwitów.
Wykwitem pierwotnym w trądziku jest zaskórnik. Zaskórniki mogą być zamknięte lub otwarte.
Zaskórniki zamknięte są drobne, białe, dobrze widoczne po naciągnięciu skóry. Mogą mieć
widoczny otworek części środkowej. Ich powstanie warunkuje nadmierna proliferacja komórek
w ujściu gruczołu łojowego. Z kolei zaskórnik otwarty jest zazwyczaj wynikiem nadmiernej
produkcji komórek gruczołów łojowych w połączeniu z zastojem łoju. W zmianie obecne są
liczne bakterie Propionibacterium acnes. W części środkowej widoczny jest otwór, przez który
wydostają się masy rogowo - łojowe. Zaskórniki mają ciemny kolor na szczycie. W wyniku
ucisku i stanu zapalnego, dochodzi do powstania krostek i grudek oraz torbieli ropnych.
Lokalizacją choroby jest najczęściej twarz, skóra pleców i klatki piersiowej.
Przebieg trądziku ma charakter przewlekły, zazwyczaj łagodniejszy w porze letniej. Na
podstawie objawów klinicznych wyróżniono kilka odmian trądziku zwykłego. Są to: trądzik
młodzieńczy, w którym dominują zaskórniki i grudki a zmiany - nasilone w okresie pokwitania
w obrębie twarzy i pleców - ulegają stopniowemu wycofaniu wraz z wiekiem.; Trądzik
ropowiczy, dla którego typowe są torbiele ropne, które goją się przez wciągnięte, szpecące
blizny; trądzik skupiony, w którym z kolei zmiany o charakterze dużych zaskórników
wykazują tendencję do zlewania się i goją się przez rozległe niekiedy i szpecące blizny.
Odmiana ta jest typowo męską przypadłością, która niekiedy zajmuje okolice nietypowe, jak
pachy, pachwiny i pośladki. Kolejną odmianą trądziku jest trądzik bliznowcowy, którego
typową cechą jest tworzenie się bliznowców w obrębie wykwitów trądzikowych - często tylko
w okolicy karku. Ostatnią - najcięższą postacią choroby - jest trądzik z objawami ogólnymi
o ciężkim przebiegu, który występuje tylko u młodych mężczyzn. Wykwity są bardzo
nasilone, może im towarzyszyć rozpad lub objawy krwotoczne oraz objawy ogólne, jak
gorączka, bóle stawowe i zmiany w stawach obojczyków. Trądzik może być również
wywołany, na przykład przez leki, substancje drażniące czy z
le dobrane, kiepskiej jakości
kosmetyki.
Leczenie trądziku pospolitego
Celem leczenia trądziku jest zapobieganie nadmiernemu rogowaceniu skóry, zahamowanie
rozwoju bakterii Propionibacterium acnes oraz zmniejszenie łojotoku. Każdy z tych czynników
przyczynia się do rozwoju trądziku. Podstawową zasadą jest unikanie monoterapii.
Optymalne wyniki leczenie trądziku osiąga się stosując jednocześnie kilka leków, działających
na specyficzne objawy choroby. Metodę leczenia dobiera się do danego pacjenta.
Najważniejsza jest profilaktyka, czyli codzienne dokładne oczyszczenie skóry dobrym
środkiem myjącym. Dzięki profilaktyce można uniknąć wykwitów trądzikowych lub zmniejszyć
ich nasilenie. W leczeniu wspomagającym i profilaktyce stosuje się witaminy A, B, PP, C, a
także cynk. Do efektywnych zabiegów kosmetycznych zalicza się złuszczanie chemiczne
zrogowaciałego naskórka z użyciem alfa-hydroksykwasów.
Istnieje wiele leków dostępnych bez recepty, które w swoim założeniu mają leczyć trądzik. W
leczeniu trądziku pospolitego zwykle wystarczające jest leczenie miejscowe. Stosuje się leki
oparte na działaniu witaminy A, spirytusie salicylowym, siarce, cynku, nadtlenku benzoilu i
wielu innych substancjach leczniczych. W leczeniu miejscowym wskazane jest łączne lub
naprzemienne stosowanie kilku preparatów o różnych mechanizmach działania, co wzmacnia
efekt terapeutyczny i minimalizuje działania uboczne.
Leki stosowane do leczenia miejscowego mają działanie przeciwłojotokowe,
przeciwzaskórnikowe oraz przeciwbakteryjne. Do preparatów przeciwłojotokowych zalicza się
spirytus salicylowy, czysta chemicznie siarka oraz cynk. Najbardziej popularnym i cechującym
się wielostronnym działaniem lekiem jest kwas salicylowy w stężeniu 0,5-3% - w roztworze
alkoholowym. Ma on kompleksowe działanie: przeciwzaskórnikowe oraz przeciwzapalne i
odkażające. Preparaty przeciwzaskórnikowe to kwas azelainowy, nadtlenek benzoilu, alfa-
hydroksykwasy oraz retinoidy. Przeciwbakteryjnie z kolei działają antybiotyki, kwas
azelainowy, niektóre retinoidy.
Leczenie ogólne stosuje się u pacjentów ze średnio nasilonymi i ciężkimi objawami trądziku.
Grupy leków stosowanych w leczeniu ogólnym to antybiotyki, retinoidy, sulfony oraz leki
hormonalne.
Antybiotykami z wyboru są tetracykliny. Ponadto stosowane mogą być inne antybiotyki -
erytromycyna i klindamycyna. Podczas antybiotykoterapii należy unikać promieniowania
słonecznego. W przypadkach trądziku opornego na antybiotykoterapię, w którym pojawiają
się wykwity o charakterze cyst, jeśli leczenie przy pomocy retinoidów jest niemożliwe, podaje
się sulfony, które mają działanie bakteriostatyczne i przeciwzapalne.
Terapię hormonalną natomiast stosuje się u osób, u których nieskuteczne jest leczenie
antybiotykami oraz u tych, u których występują objawy hiperandrogenizmu a zmiany skórne
wyraz
nie zaostrzają się w trakcie miesiączki. Stosuje się hormony z grupy estrogenów i
progesteronu oraz ich pochodne. Najskuteczniejszym sposobem leczenia trądziku są jak
dotąd retinoidy stosowanie doustnie. Leczenie trwa kilka miesięcy i musi być prowadzone pod
ścisłą kontrolą lekarza. Może powodować nadmierne wysuszenie skóry i błon śluzowych.
Kobiety muszą przez cały okres terapii oraz 2 miesiące po zakończonym leczeniu stosować
skuteczną antykoncepcję. Wymagana jest pisemna zgoda pacjenta na to leczenie.
Oprócz farmakoterapii przydatne są inne metody służące wspomaganiu leczenia, eliminacji
blizn, cyst, itp. Pomocna jest fototerapia, szczepionki, krioterapia, laseroterapia, fizykoterapia
oraz inne metody pomocnicze.