Lata 1926-35:
Przewrót Majowy:
Początek akcji Piłsudskiego: Przygotowania zwolenników Piłsudskiego do zamachu stanu trwały od
jesieni 1925r. Sam marszałek nie tylko pragnął władzy, ale widział pogarszanie się sytuacji Polski - zagrożenia
zewnętrzne i zajadłe walki między partiami. Sądził, że należy wprowadzić rządy znaczenie bardziej
scentralizowane. Przygotowania weszły w fazę końcowa wiosna 1926r, w momencie kruszenia się koalicji.
Minister spraw wojskowych gen. Żeligowski wydał polecenie zgromadzenia na 10.05 specjalnie dobranych
oddziałów na poligonie w Rembertowie pod pozorem ćwiczeń. W nocy z 10/11.05 Żeligowski oddał dowództwo
nad zgrupowaniem zebranym w Rembertowie Piłsudskiemu. 12.05 zgrupowanie to podjęło marsz na Warszawę i
przy pomocy pułków z Garwolina, Pułtuska o oraz Ciechanowa opanował dworzec wschodni. Inne grupy
sprzyjające Piłsudskiemu zdobyły gmach MSW. Prezydent Wojciechowski udał się na most Poniatowskiego i
spotkał się w 4 oczy z Piłsudskim. Rząd nie ugiął się pod zamachowcami.
Przebieg działań: wieczorem oddziały Piłsudskiego przystąpiły do ataku na most Kierbedzia, a po jego
zdobyciu zajęły plac Zamkowy, krakowskie przemieście. Władze schroniły się do belwederu. Wojskami
wiernymi prezydentowi i rządowi dowodził gen. Józef Malczewski, a obroną gen. Rozwadowski. Piłsudskiego
poparł inspektor armii w Wilnie gen. Rydz-Śmigły.
Rezygnacja konstytucyjnych władz: 14.05 położenie wojsk rządowych stało się beznadziejne. Prezydent
i rząd wycofali się do Wilanowa, a następnie zaniechali oporu. Ustępujący prezydent przekazał swe uprawnienia
marszałkowi Sejmu. W ten sposób Rataj po raz drugi został pełniącym obowiązki głowy państwa. Ponieważ
Piłsudski nie zamierzał obejmować władzy w pełni dyktatorskiej, uznał konstytucyjne uprawnienia Zataja. Z
kolei marszałek Sejmu oświadczył, że nowy rząd powstanie po rozmowie z Piłsudskim. Rataj nakazał też
zaniechanie działań zbrojnych wysłannikom wojsk wiernych obalonym władzom. Walki zostały zakończone
15.05.1926. Zginęło 215 żołnierzy i 164 osoby cywile; rannych zostało 900osób. Taka była cena jaką
społeczeństwo zapłaciło za pragnienie Piłsudskiego, by zwiększyć dyscyplinę w państwie. Po zwycięstwie
marszałek wysuną hasła pojednania i współdziałania w budowie państwowości/.
Nowy rząd i prezydent: Misję utworzenia nowego rządu powierzono Bartlowi, związanemu z
Piłsudskim. W nowym gabinecie nie znalazł się ani jeden dotychczasowy minister. 31.05.1926 Zgromadzenie
Narodowe dokonało wyboru nowej głowy państwa. Lewica wysunęła kandydaturę Piłsudskiego, Piłsudskiego
endecja- Adolfa Banińskiego. Endecja głosowała z Piłsudskim,  Piast pozostawił posłom wolny wybór.
Piłsudski został głową państwa i jego przewrót został zalegalizowany. Piłsudski wyboru nie przyjął, tłumacząc
się ograniczeniami konstytucji marcowej. 1.06 Zgromadzanie Narodowe zebrało się ponownie. Marszałek
zaproponował na swe miejsce prof. I. Mościckiego i on tez został trzecim prezydentem RP.
Nowy system rządów:
Nowela sierpniowa: Piłsudski nie zdecydował się rozwiązać parlamentu sądząc ze dotychczasowy,
upokorzony przez przewrót, może być bardziej skłonny do posłuszeństwa. Stało się jednak inaczej. 16.06.1926
nowy rząd przedłożył Sejmowi projekt noweli konstytucyjnej przewidujący nadanie prezydentowi prawa
rozwiązywania sejmu i senatu, wydawania dekretów na mocy pełnomocnictw sejmowych. 2.08.1926 sejm
uchwalił ustawę zmieniająca konstytucję. Wraz z nowelą sierpniową sejm upoważnił też prezydenta do
wydawania rozporządzeń mocą ustaw do końca 1927r.
Dalsze kroki sanacji: rząd uzyskał w ten sposób swobodę realizowania dalszych planów sanacji czyli
uzdrowienia państwa. 6.08. 1926 prezydent wydał dekret o organizacji najwyższych władz wojskowych.
Powołano instytucję Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, która nie była odpowiedzialna przed Sejmem ani
rządem, podlegała tylko prezydentowi. W czasie wojny generalny inspektor stać się miał automatycznie wodzem
naczelnym.
Otaczanie prawicy: podczas debaty dotyczącej budżetu prawica i centrum i mniejszości uchwaliły
votum nieufności wobec dwóch ministrów. Zdymisjowano rząd, poczym powołano go ponownie i ponownie
zdymisjonowano. 2.10.1926 na czele nowego rządy stanął Piłsudski obejmując Ministerstwo Spraw
Wojskowych.
Metody rządzenia: B. Miedziński (PSL  Wyzwolenie ) i J. Moraczewski (PPS) wnosili do obozu
rządzącego tradycję socjalistyczną. Dezorientacja w poszczególnych partiach i sukcesy polityczne sanacji
powodowały, że parlament był systematycznie odsuwany od wpływu na rządy. Z chwilą uchwalenia budżetu w
marcu 1927 sejm stawał się niepotrzebny rządowi i sesję zamknięto. Piłsudskiemu łatwiej było rządzić za
pomocą dekretów prezydenckich. Sejm został rozwiązany 28.09.1927 w związku z zakończeniem jego kadencji.
Opozycja: 4.12.1926 Kierownictwo endeckie powołało do życia obóz wielkiej polski , organizację
nawiązującą do zasad faszyzmu włoskiego i łączącą działania oficjalne z konspiracyjnymi. Na czele wielkiej
rady owp staną Dmowski. Komuniści poparli początkowo przewrót majowy licząc na zyski polityczne, jednak
już po miesiącu stwierdzili że był to przewrót  faszystowski . Przemianowana w 1925r na KPP partia pro-
radziecka nie miała większego znaczenia.
Sejm drugiej kadencji:
 Powstanie BBWR: po wygaśnięciu pierwszej kadencji sejmu na jesieni 1927r nowe wybory rozpisano
na marzec 1928. Sanacja przed wyborami wycofała swoich głównych przedstawicieli ze stronnictw sejmowych
powołała do życia Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem ze Sławkiem na czele. W wyniku energicznej akcji
politycznej do BBW R przystąpiły różnorodne organizacje oraz grupy polityczne. Blok był kierowany przez
Piłsudskiego
Wybory 1928: odbyły się 4.03.1928. W rezultacie wyborów BBW R stał się największą frakcja
parlamentarną. Posiadał jednak niespełna 1/3 głosów. Na lewicy najsilniejsza partia była PPS. Sanacja nie
zdobyła planowanej przewagi, większość sejmie stanowiły ugrupowania opozycyjne do BBWR.
W nowym Sejmie: 27.031928 Piłsudski otwierając obrady sejmu usłyszał  Precz z faszystowskim
rządem Piłsudskiego . Po zamknięciu sesji ustąpił gabinet Piłsudskiego za szefem rządu ponownie zo stał Bartel.
1.07 Piłsudski zwymyślał w wywiadzie posłów. Nazwę endecji zmieniono na Stronnictwo Narodowe. 14.04
1929 w zawiązku ze złym stanem zdrowia Piłsudskiego powołano nowy gabinet ze płk. Świtalsim na czele.
Gabinet został zmilitaryzowany, gabinet póz
niej zyskał miano rządem pułkowników. 31.10.1929 Daszyński nie
pozwolił na otwarcie obrad sejmu. Prezydent Mościki odroczył sesję o 30 dni. Gdy sejm zebrał się ostatecznie
5.12, PPS postawiła wniosek o votum nieufności dla rządu. Świtalski ogłosił dymis ję gabinetu. 29.12.1929
Bartel utworzył nowy gabinet w którym zabrakło najbardziej krytykowanych ministrów rządu pułkowników.
25.08 Piłsudski ponownie stanął na czele rządu. 29.08 prezydent Mościki rozwiązał sejm i senat zapowiadając
nowe wybory.
Wybory brzeskie:
Aresztowanie posłów opozycji: Po rozwiązaniu parlamentu stronnictwa Centrolewu zawiązały
9.09.1930 blok wyborczy pod nazwą Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu. Władze tej samej nocy
aresztowały 19 posłów opozycyjnych z PPS, PSL  Wyzwolenie , Stronnictwa chłopskiego, PSL  Piast w tym
Witosa. Aresztowania dokonano bez nakazów pod zarzutem wywołania zamieszek, przewieziono ich do
twierdzy w Brześciu nad Bugiem. Kilka dni póz
niej przewieziono tam również przywódcę chadecji Korfantego.
Wybory roku 1930r: Kampania przedwyborcza odbywała się w warunkach uniemożliwiających
swobodną grę polityczną. Minister Sławoj-Składkowski polecił starostom by doprowadzili do triumfu :idei
Marszałka Piłsudskiego . Próbowano rozbijać partie opozycyjne. Na kresach BBWR przedstawiono jako
gwaranta polskości. W wyborach 16.11.1930 . Według oficjalnych wyników BBWR uzyskało 55%. Stronnictwo
narodowe 14% . W senacie BBWR uzyskało większość.
Początek dyktatury: po wyborach Piłsudski zrezygnował ze stanowiska premiera i oddał je Sławkowi.
Jego rząd był całkowicie zdominowany przez pułkowników. Zapowiedzią polityki twardej ręki było mianowanie
Czesława Michałowskiego, organizatora przed wyborczych aresztowań, ministrem sprawiedliwości. 9.12.1930
nastąpiło otwarcie parlamentu. Prezydent Mościki zapowiedział ze głównym celem będzie uchwalenie
konstytucji.
Umacnianie dyktatury:
Obóz rządzący i opozycja po wyborach: wybory 1930 rozpoczęły okres w którym przewaga sanacji w
sejmie zmniejs zyła zakres konfliktów między najwyższym organem przedstawicielskim a rządem. Gabinet
Walezego Sławka sprawował władzę przez pół roku a 27.05.1931 nowym premierem został Aleksander Prystor.
Zróżnicowanej wewnętrznie sanacji ton nadawał Piłsudski, Sławek, Prystor i Miedziński. W ładza ewoluowała w
stronę rządów autorytarnych. Opozycja została zepchnięta do roli obserwatora poczynań sanacji. 15.03.1931
przedstawiciele PSL  Piast , PSL  wyzwolenie , i stronnictwa chłopskiego utworzyli jednolite stronnictwo
ludowe na jego czele stanął Witos.
Proces brzeski: 26.10.1931 rozpoczął się w Warszawie proces przywódców opozycji aresztowanych w
1930 na ławie oskarżonych zasiadło 6 członków PPS, 5 ludowców. A kt oskarżenia zarzucał im usiłowanie
usunięcia rządu siłą. Skazano ich na wiezienie.
Nowe ustawodawstwo sanacyjne: sanacja dysponując większością głosów przeprowadził wiele zmian
ustawodawczych. Ustawa z dnia 1932 ograniczała swobodę organizowania zebrań publicznych. Zmieniono
ustawę o stowarzyszeniach i ustawę samorządową. Ograniczono autonomię uniwersyt etów. Ograniczono
wolność adwokatury.
Ponowny wybór Mościckiego: w maju 1933 upłynęła siedmioletnia kadencja prezydenta Mościckiego.
Zgromadzenie Narodowe 8.05.1933 ponownie wybrano Mościckiego na prezydenta. Nie miał on
kontrkandydatów. Po reelekcji Mościskiego nowym premierem 10.05.1933 został J. Jędrzejwicz, kolejny rząd
sformułowany 15.05.1934 przez L.Kozłowskiego nie przyniósł więks zych zmian personalnych.
Na prawicy: w kwietniu 1934 doszło do zasadniczego podziału w endecki Związku Młodych
narodowców. narodowców jego rezultacie powstał ONR z Mosdrofem i Rossmanem na czele.
Konstytucja k wietniowa:
Uchwalenie konstytucji: Celem głównym sanacji czyli obozu rządzącego była zmiana konstytucji.
26.01.1934 komisja konstytucyjna przedłożyła sejmowi główne tezy nowej ustawy zasadniczej. Opozycja
zamiast je odrzucić wyszła z Sali i dzięki temu obecna na posiedzeniu pozarządowa większość uchwaliła tezy
jako projekt konstytucji. 23.04.1935 prezydent Mościki złożył swój podpis pod sygnowanym wcześniej przez
Piłsudskiego tekście konstytucji.
Założenia konstytucji kwietniowej: pierwsze 10 artykułów odnosiło się do nadrzędności państwa.
Społeczeństwo miało kształtować swe losy w ramach państwa. Obowiązująca dotąd zasadę suwerenności narodu
zastąpiono zatem charakterystyczną dla obozu sanacji ideologię państwową. Prezydent skupiał w swoim ręku
jednolita i nie podzielną władzę państwową. Jego wyboru miano dokonywać co 7 Lat w głosowaniu
powszechnym spośród 2 kandydatów, jednego zgłaszano przez Zgromadzenie Elektorów, drugi zaś mianowany
był przez ustępującego prezydenta. Prezydent mógł mianować szefa rządu, odwoływać i zwoływać sejm i senat,
był zwierzchnikiem sił zbrojnych, zawierał i ratyfikował umowy międzynarodowe. Sejm miał pochodzić ze
powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich wyborów, przy czym czynne prawo wyborcze było od 24 lat a
bierne od 30lat. Nowa konstytucja zakończyła proces przebudowy ustroju państwa demokratycznego na
autorytarny. Nadrzędna rola państwa i prezydenta oraz ocena obywateli według wartości wysiłku i usług
upodabniały konstytucje to konstytucji Włoch czy portugalii.