EKONOMIA
EKONOMIA
Fazy cyklu koniunkturalnego
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
Zjawisko cykliczności w gospodarce
Z poprzednich wykładów wiemy, \
e produkcja wykazuje
krótkookresowe wahania.
Jednak cykliczność to nie tylko występowanie
okresowych odchyleń od trendu, lecz tak\
e pewna ich
regularność.
2
Cykliczność w gospodarce
Cykliczność w gospodarce
Obserwacje wieloletniego funkcjonowania rynków ró\
nych
krajów wykazały, \
e:
globalna produkcja społeczna i wydajność pracy nie
rosną równomiernie,
w niektórych latach zwiększają się w bardzo
szybkim tempie, w innych natomiast malejÄ….
3
Trend i cykl
Tendencja rozwojowa (trend) produkcji to wygładzona
ście\
ka obrazująca rozwój produkcji w długim okresie
po wyeliminowaniu krótkookresowych wahań.
Faktyczna wielkość produkcji oscyluje wokół trendu,
który w przybli\
eniu przedstawia obraz wzrostu
analizowanych wielkości.
4
Pojęcie  cyklu koniunkturalnego
W przeszłości wymienione wahania nazywane
były cyklem handlowym (ang. trade cycle)
Obecnie powszechnie stosowanym określeniem
jest cykl koniunkturalny (ang. business cycle).
Cyklem koniunkturalnym nazywamy krótkookresowe
odchylenia produkcji od jej trendu.
5
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny
A  Kryzys (spowolnienie)
Produkcja B - O\
ywienie
C - Rozkwit
D - Recesja
D
C
B
A
Czas
Rys. Fazy cyklu koniunkturalnego
6
Wnioski z rysunku
Wzrost produkcji i wydajności pracy w krótkim okresie
nie przebiega równomiernie,
Mimo faktu, \
e gospodarka nie wykazuje idealnie
regularnych cykli, to jednak występują następujące po
sobie fazy; kryzysu, o\
ywienia, rozkwitu i recesji,
Jeden pełny cykl trwa najczęściej około 4 - 5 lat.
W krótkim okresie występuje dość ścisła zale\
ność
między zmianami produkcji całkowitej, a zmianami
wydajności pracy.
7
Czynniki kształtujące ogólny poziom
popytu
Dz
wignią wzrostu popytu globalnego w krótkim okresie
mo\
e być np.:
wzrost eksportu,
wzrost wydatków państwa,
obni\
enie stopy procentowej.
8
Czynniki kształtujące poziom popytu
Czynniki kształtujące poziom popytu
Zmniejszenie poziomu globalnego popytu spowodowane
mo\
e być poprzez:
podwy\
kę podatków,
spadek popytu na eksport,
obni\
enie siÄ™ oczekiwanych przez
przedsiębiorstwa zysków.
9
Wyjaśnienie ...
Mo\
na przyjąć, \
e czynniki określające wielkość
globalnego popytu podlegają krótkookresowym
wahaniom, a obserwowane przez nas wahania produkcji sÄ…
pochodnÄ… tego zjawiska.
Ale nie jest to pełne wyjaśnienie cyklu
koniunkturalnego, poniewa\
nic nie mówi ono o
przyczynach dość regularnych wahań
czynników, od których zale\
y popyt globalny.
10
Wyjaśnienie ...
Wyjaśnienie ...
Innym objaśnieniem uwzględniającym przyczyny dość
regularnych wahań czynników, od których zale\
y popyt
globalny jest koncepcja politycznego cyklu
koniunkturalnego (ang. political business cycle).
Koncepcja politycznego cyklu koniunkturalnego spełnia
zasadnicze uwarunkowania, które kwalifikują ją do rangi
teorii.
11
Koncepcja politycznego cyklu
koniunkturalnego
Załó\
my, \
e:
wyborcy mają krótką pamięć i pozostają pod silnym
wpływem stanu koniunktury w okresie bezpośrednio
poprzedzajÄ…cym wybory,
rząd potrafi w krótkim okresie regulować ogólny poziom
popytu za pomocą narzędzi polityki pienię\
nej i
fiskalnej.
12
Koncepcja politycznego cyklu ...
Koncepcja politycznego cyklu ...
Aby zwiększyć szanse utrzymania się przy władzy w
następnych wyborach, rząd ten:
na poczÄ…tku stosuje restrykcyjnÄ… politykÄ™ pieniÄ™\
nÄ… i
fiskalnÄ…, doprowadzajÄ…c gospodarkÄ™ do kryzysu,
natomiast bezpośrednio przed nowymi wyborami,
wprowadza środki polityki pienię\
nej i fiskalnej
pobudzajÄ…ce o\
ywienie gospodarcze.
13
Koncepcja politycznego cyklu ...
Koncepcja politycznego cyklu ...
Poniewa\
w trakcie kryzysu narosły w gospodarce rezerwy
produkcyjne, mo\
liwy staje siÄ™ wzrost produkcji w tempie
znacznie szybszym od długookresowego trendu.
Wyborcy sÄ…dzÄ…, \
e rząd opanował samoistny kryzys i
w związku z tym udzielają mu poparcia na następną
kadencjÄ™.
14
Wahania eksportu netto?
Teorie cyklu koniunkturalnego
Teorie cyklu koniunkturalnego
Jednym z wa\
nych czynników mogą być wahania
eksportu netto.
Wahania importu są uwarunkowane jednak głównie
wahaniami produkcji krajowej.
Wahania eksportu są pochodną cykliczności zmian
koniunktury za granicÄ….
Handel międzynarodowy mo\
e więc być istotnym kanałem
przenoszenia cykli z jednych krajów do innych, ale dla
wyjaśnienia przyczyn cykliczności potrzebna jest teoria
odwołująca się do czynników wewnętrznych.
15
Teorie cyklu koniunkturalnego
Teorie cyklu koniunkturalnego
PoglÄ…d, \
e produkcja faktyczna wykazuje wahania wokół
trendu potencjalnej produkcji, jest zgodny z
dotychczasową (w trakcie wykładów) interpretacją
procesów dostosowawczych.
Interpretację tę określa się jako keynesowską w
odniesieniu do krótkiego okresu, oraz
klasycznÄ… bÄ…dz
monetarystycznÄ… w odniesieniu do
okresu długiego.
16
Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego
Nie wszyscy ekonomiści podzielają przedstawiony
dotychczas (w trakcie wykładów) punkt widzenia na
sposób funkcjonowania gospodarki.
Według klasycznej interpretacji cykl koniunkturalny
odzwierciedla wahania popytu w sytuacji, gdy wymuszone
zakłóceniami dostosowania gospodarcze mają powolny
przebieg.
Cykl koniunkturalny rozumiany jest jako krótkookresowe
wahania wokół trendu potencjalnej wielkości produkcji.
17
Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego
Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego
Jednak niektórzy ekonomiści uwa\
ajÄ…, \
e procesy
dostosowawcze prowadzÄ…ce gospodarkÄ™ do nowej
równowagi przebiegają szybko.
Przykładem jest wpływowy nurt we współczesnej
ekonomii, zwany nową szkołą klasyczną, pod
intelektualnym przywództwem Roberta Lucasa,
profesora uniwersytetu w Chicago.
18
Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego
Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego
Jednym z podstawowych zało\
eń tej szkoły jest
twierdzenie, \
e wszystkie rynki niemal natychmiast
odzyskują równowagę. Jest to tzw. poda\
owa koncepcja
cyklu koniunkturalnego.
W rezultacie produkcja niemal zawsze kształtuje się na
poziomie odpowiadającym pełnemu zatrudnieniu czynników
wytwórczych.
Szkoła klasyczna cykle koniunkturalne interpretuje jako
krótkookresowe fluktuacje produkcji potencjalnej.
19
Cechy współczesnego cyklu ...
Cechy charakterystyczne współczesnego cyklu
koniunkturalnego w krajach wysoko rozwiniętych (w
porównaniu z historycznym obrazem):
Skrócenie i spłycenie recesji (fazy spadku produkcji) oraz
relatywne wydłu\
enie okresu ekspansji.
Faza depresji (stagnacji produkcji na niskim poziomie)
występuje rzadko,
Między poprawą koniunktury, o\
ywieniem i rozkwitem
trudno przeprowadzić linie graniczne.
W wielu empirycznych analizach rozró\
nia siÄ™ tylko dwie
fazy cyklu: zwy\
kowÄ… i zni\
kowÄ… (ekspansjÄ™ i recesjÄ™).
20
Wyjaśnienia genezy kryzysów gospodarczych
Wg Keynesa
Kryzysy gospodarcze sÄ… wynikiem psychologicznych
zachowań konsumentów, którzy nie wydają całego
dochodu, tylko go oszczędzają.
Wg Friedmana
Kryzys jest spowodowany brakiem kontroli poda\
y
pieniÄ…dza wypuszczonego na rynek. Powoduje to
inflacjÄ™, bezrobocie i dekoniunkturÄ™.
21