Ćwiczenie nr 2  tworzenie i wypełnianie tabel, tworzenie
odnośników do tabel oraz konstruowanie kwerend
1. Uruchomić program Microsoft Access 2007.
2. Utworzyć nową pustą bazę danych o nazwie Metodyka. W tym momencie warto zmienić
ścieżkę dostępu, aby zapisać bazę we wskazanym przez nas miejscu (domyślnie baza jest
zapisywana w folderze moje dokumenty). Można to zrobić z poziomu ekranu startowego wy-
świetlanego po uruchomieniu programu Access (rys. 1.)  klikamy ikonę Pusta baza danych
lub klikając przycisk pakietu Office i wybierając polecenie Nowy (rys. 2.).
Rys. 1. Rys. 2.
3. Zaprojektować niezbędne tabele. Access 2007 domyślnie przechodzi do karty Tabela 1
(rys. 3.). W celu definiowania nowych pól tabeli należy przełączyć widok na Widok projektu
(rys. 4.). Program poprosi o nazwę tabeli w celu jej zapisania (rys. 5.). Projektowanie kolej-
nych tabeli można dokonać przechodząc do zakładki Tworzenie i klikając Tabela lub Projekt
tabeli (od razu otwiera tabelę w widoku projektu).
Rys. 3. Rys. 4. Rys. 5.
4. W celu uzupełnienia tabeli danymi należy przejśd do Widoku arkusza danych. Ustawienie Klucza pod-
stawowego dokonujemy przy pomocy ikony . Projektując tabele należy pamiętad, że za wyjąt-
kiem określenia typu formantu (Pole kombi, Pole tekstowe, Pole wyboru), którego dokonuje się na
zakładce Odnośnik (rys. 7.), wszystkie dany z kolumny Właściwości pola umieszczamy na zakładce
Ogólne (rys. 6.). Dotyczy to np.: Rozmiaru pola, Indeksowania, Maski wprowadzania, Formantu ko-
mórki, Wartości domyślnej czy też Nowych wartości.
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 1 / 11
 Rys. 6. Rys. 7.
W celu uzupełnienia tabeli należy przejść do Widoku arkusza danych (rys. 4.) za pomocą
ikony . Jeżeli chcemy dokonać poprawek w Widoku projektu tabeli  powracamy do niego
za pomocą ikony . Ustawienie klucza podstawowego dokonujemy przy pomocy ikony ,
lub w tekstowy menu Edycja, zaznaczając opcję Klucz podstawowy.
1.1. Zaprojektować tabelę  Projekty o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
ID_projektu Autonumerowanie
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Nazwa Tekst Rozmiar pola 90 znaków
Symbol Tekst Rozmiar pola 20 znaków
Opis Tekst Rozmiar pola 250 znaków
1.2. Zaprojektować tabelę  Pracownicy o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana
ID_osoby Autonumerowanie
bez powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Imię Tekst Rozmiar pola 20 znaków
Nazwisko Tekst Rozmiar pola 50 znaków
E-mail Hiperłącze
Adres Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Miasto Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Dzien_urodz Tekst Rozmiar pola 2 znaki
Miesiąc_urodz Tekst Rozmiar pola 2 znaki
Rok_urodz Tekst Rozmiar pola 4 znaki
Miejsce_urodzenia Tekst Rozmiar pola 20 znaków
Telefon Tekst Rozmiar pola 20 znaków
Telefon2 Tekst Rozmiar pola 20 znaków
Rozmiar pola 6 znaków, maska
Kod Tekst
wprowadzania 00-000;0;_
IDstan_cywilny Liczba Liczba całkowita długa
Prawo_jazdy Tak/Nie
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 2 / 11
1.3. Zaprojektować tabelę  Czynności o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
ID_Czynności Autonumerowanie
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
ID_rodzaju Liczba
powtórzeniami
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
ID_projektu Liczba
powtórzeniami
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
ID_osoby Liczba
powtórzeniami
Czynność Tekst Rozmiar pola 100 znaków
Data Data/Godzina Data krótka
Uwagi Tekst Rozmiar pola 100 znaków
1.4. Zaprojektować tabelę  Dokumenty o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
ID_dokumentu Autonumerowanie
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
ID_czynnosci Liczba
powtórzeniami
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
ID_osoby Liczba
powtórzeniami
Nazwa Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Lokalizacja Hiperłącze
Data Data/Godzina Data krótka, maska wprowadzania 0000-00-00;0;_
Opis Tekst Rozmiar pola 100 znaków
1.5. Zaprojektować tabelę  Rodzaj_czynności o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
ID_rodzaju Autonumerowanie Liczba całkowita długa, ustawić  klucz podstawowy
Rodzaj Tekst Rozmiar pola 90 znaków
1.6. Zaprojektować tabelę  Doświadczenie o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Autonumerowani Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDdoświadczenia
e powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
IDosoby Liczba
powtórzeniami
Nazwa_firmy Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Stanowisko Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Zakres_obowiązków Tekst Rozmiar pola 250 znaków
Przyczyny_odejścia Tekst Rozmiar pola 100 znaków
Czas_zatrudnienia_
Data/Godzina Data krótka
od
Czas_zatrudnienia_
Data/Godzina Data krótka
do
Wynagrodzenie Liczba Liczba całkowita
Uwagi Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 3 / 11
1.7. Zaprojektować tabelę  Wykształcenie o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDwykształcenia Autonumerowanie
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
IDosoby Liczba Liczba całkowita długa
Szkoła Tekst Rozmiar pola 70 znaków
Ilość_lat_nauki Liczba Liczba całkowita długa
Tytuł Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Specjalizacja Nota
Rok_ukończenia Tekst Rozmiar pola 20 znaków
1.8. Zaprojektować tabelę  Języki o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDjęzyka Autonumerowanie
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Język Tekst Rozmiar pola 20 znaków
1.9. Zaprojektować tabelę  Programy o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDprogramu Autonumerowanie
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Program Tekst Rozmiar pola 50 znaków
1.10.Zaprojektować tabelę  Stan_cywilny o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Autonumerowani Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDstan_cywilny
e powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Stan_cywilny Tekst Rozmiar pola 20 znaków
1.11. Zaprojektować tabelę  Stopien_znajomosci o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Autonumerowani Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDstopnia
e powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Stopień Tekst Rozmiar pola 15 znaków
1.12.Zaprojektować tabelę  Znajomosc_jezykow o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana bez
IDjęzyka Liczba
powtórzeń, ustawić  klucz podstawowy
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
IDosoby Liczba
powtórzeniami, ustawić  klucz podstawowy
Liczba całkowita długa, wartość indeksowana z
IDstopnia Liczba
powtórzeniami, ustawić  klucz podstawowy
Uwagi Tekst Rozmiar pola 50 znaków
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 4 / 11
1.13. Zaprojektować tabelę  Znajomosc_progamow o następujących właściwościach:
Nazwa pola Typ danych Właściwości pola
Liczba całkowita długa, indeksowana z
IDprogramu Liczba
powtórzeniami, ustawić  klucz podstawowy
Liczba całkowita długa, indeksowana z
IDosoby Liczba
powtórzeniami, ustawić  klucz podstawowy
Uwagi Tekst Rozmiar pola 50 znaków
2. Uzupełnić tabele danymi. Jeżeli jest to możliwe, to co najmniej 5 wierszy w każdej tabeli. Nie
wypełniać pól z ustawionym kluczem głównym i tych, które wg schematu relacji
pomiędzy tabelami będą z nimi połączone (polami te wyróżniają się nazwą
zaczynającą się od ID).
3. W celu zwiększenia funkcjonalności bazy należy utworzyć odnośniki, które są kluczami
obcymi, czyli są połączone relacjami z kluczem głównym. Przykładem jest pole ID_Osoby w
tabeli Czynności, które odwołuje się do tabeli Pracownicy.
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko,
Pracownicy.Imię FROM Pracownicy ORDER BY
Pracownicy.Nazwisko;
Rys. 9. Rys. 10.
Najważniejszym elementem odnośnika jest definicja y
ródła wierszy, które może być
utworzone poprzez wpisanie wyrażenia SQL (rys. 9) lub zbudowane przez Konstruktor
kwerend (rys. 10), wywołany przy pomocy ikony , znajdującej się po prawej stronie komórki
y
ródło wierszy na zakładce Odnośnik (rys. 7). Należy tu zaznaczyć, że do wykonania
powyższej operacji i pojawienia się komórki y
ródło wierszy trzeba zmienić na zakładce
Odnośnik typ formantu na Pole kombi (rys. 6).
3.1. Utworzyć odnośnik dla pola ID_osoby w tabeli Czynności.
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko, Pracownicy.Imię FROM
Pracownicy ORDER BY Pracownicy.Nazwisko;
3.2. Utworzyć odnośnik dla pola ID_rodzaju w tabeli Czynności.
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 5 / 11
SELECT Rodzaj_czynnosci.ID_rodzaju, Rodzaj_czynnosci.Rodzaj FROM
Rodzaj_czynnosci ORDER BY Rodzaj_czynnosci.Rodzaj;
3.3. Utworzyć odnośnik dla pola ID_projektu w tabeli Czynności.
SELECT Projekty.ID_projektu, Projekty.Symbol, Projekty.Nazwa FROM Projekty
ORDER BY Projekty.Symbol;
Właściwości pól na zakładce Odnośnik w tabeli Czynności
ID_osoby ID_rodzaju ID_projektu
Typ z
ródła wierszy Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda
y
ródło wierszy SELECT & SELECT & SELECT &
Kolumna
1 1 1
związana
Liczba kolumn 3 2 3
Szerokość kolumn 0; 3; 2 0; 6 0; 3; 12
Liczba wierszy
8 8 8
listy
Szerokość listy 5 6 Automatyczna
Ogranicz do listy Tak Tak Tak
3.4. Utworzyć odnośnik dla pola IDosoby w tabeli Doswiadcznie.
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko, Pracownicy.Imię FROM
Pracownicy ORDER BY Pracownicy.Nazwisko;
3.5. Utworzyć odnośnik dla pola ID_czynnosci w tabeli Dokumenty.
SELECT Czynnosci.ID_Czynnosci, Czynnosci.Czynność, Czynnosci.Data FROM
Czynnosci ORDER BY Czynnosci.Data DESC;
3.6. Utworzyć odnośnik dla pola ID_osoby w tabeli Dokumenty.
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko, Pracownicy.Imię FROM
Pracownicy ORDER BY Pracownicy.Nazwisko;
Właściwości pól na zakładce Odnośnik w tabeli Dokumenty i
Doswiadcznie
ID_czynnosci (tab.
IDosoby (tab. Dośw.) ID_osoby (tab. Dok.)
Dok.)
Typ z
ródła wierszy Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda
y
ródło wierszy SELECT & SELECT & SELECT &
Kolumna
1 1 1
związana
Liczba kolumn 3 3 3
Szerokość kolumn 0; 3; 2 0; 8; 2 0; 3; 3
Liczba wierszy
8 8 8
listy
Szerokość listy 5 Automatyczna 6
Ogranicz do listy Tak Tak Tak
3.7. Utworzyć odnośnik dla pola IDosoby w tabeli Wykształcenie.
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 6 / 11
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko FROM Pracownicy ORDER BY
Pracownicy.Nazwisko;
3.8. Utworzyć odnośnik dla pola IDprogramu w tabeli Znajomosc_programow.
SELECT Programy.IDprogramu, Programy.Program FROM Programy;
3.9. Utworzyć odnośnik dla pola IDosoby w tabeli Znajomosc_programow.
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko, Pracownicy.Imię FROM
Pracownicy ORDER BY Pracownicy.Nazwisko;
Właściwości pól na zakładce Odnośnik w tabeli Wykształcenie i
Znajomosc_programow
IDprogramu (tab.
IDosoby (tab. Wykszt.) ID_osoby ((tab. Zn.pr.)
Zn.pr.)
Typ z
ródła
Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda
wierszy
y
ródło wierszy SELECT & SELECT & SELECT &
Kolumna
1 1 1
związana
Liczba kolumn 2 2 3
Szerokość
0; 3 0; 3 0; 3; 2
kolumn
Liczba wierszy
8 8 8
listy
Szerokość listy 3 3 5
Ogranicz do listy Tak Tak Tak
3.10. Utworzyć odnośnik dla pola IDjęzyka w tabeli Znajomosc_jezykow.
SELECT Języki.IDjęzyka, Języki.Język FROM Języki;
3.11. Utworzyć odnośnik dla pola IDstopnia w tabeli Znajomosc_jezykow.
SELECT Stopien_znajomosci.IDstopnia, Stopien_znajomosci.Stopień FROM
Stopien_znajomosci;
3.12. Utworzyć odnośnik dla pola IDosoby w tabeli Znajomosc_jezykow.
SELECT Pracownicy.IDosoby, Pracownicy.Nazwisko, Pracownicy.Imię FROM
Pracownicy ORDER BY Pracownicy.Nazwisko;
3.13. Utworzyć odnośnik dla pola IDstan_cywilny w tabeli Pracownicy.
SELECT Stan_cywilny.IDstan_cywilny, Stan_cywilny.Stan_cywilny FROM
Stan_cywilny;
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 7 / 11
Właściwości pól na zakładce Odnośnik w tabeli Znajomosc_jezykow i
Pracownicy
IDstopnia (tab. IDosoby (tab. IDstan_cywilny
IDjęzyka (tab. Zn.j.)
Zn.j.) Zn.j.) (tab. Prac.)
Typ z
ródła
Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda Tabela/Kwerenda
wierszy
y
ródło wierszy SELECT & SELECT & SELECT & SELECT &
Kolumna
1 1 1 1
związana
Liczba kolumn 2 2 3 2
Szerokość kolumn 0; 3 0; 3 0; 3; 3 0; 3
Liczba wierszy
8 8 8 8
listy
Szerokość listy 3 3 6 3
Ogranicz do listy Tak Tak Tak Tak
4. W kolejnym etapie utworzyć relacje pomiędzy zaprojektowanymi tabelami zgodnie z rys. 8.
W tym celu na zakładce Narzędzia baz danych klikamy ikonę Relacje
Rys. 8.
5. W celu wyszukania informacji w bazie danych tworzymy kwerendy, które mogą pobierać
informacje z jednej lub wielu tabel lub kwerend. Najczęściej stosowane są kwerendy
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 8 / 11
wybierające oraz krzyżowe. Przy tworzeniu prostych kwerend możemy posłużyć się
Kreatorem (rys. 6), jednak większe możliwości uzyskamy podczas tworzenia kwerendy w
Widoku projektu (rys. 7).
Rys. 10. Rys. 11.
5.1. Tworzymy kwerendę K1_pracownicy, opartą na tabeli Pracownicy. Wybieramy pola:
Imię, Nazwisko, Miasto, Rok_urodz i IDstan_cywilny.
5.2. Tworzymy kwerendę K1a_pracownicy, opartą na tabeli Pracownicy. Wybieramy pola:
Imię, Nazwisko, Miasto, Rok_urodz. W kwerendzie tej zastosowano kryterium dla pola
Rok_urodz <=1974, natomiast dla pola Nazwisko ustawiono sortowanie Rosnąco.
5.3. Tworzymy kwerendę K1b_pracownicy, opartą na tabeli Pracownicy. Wybieramy pola:
Imię, Nazwisko, Miasto, Rok_urodz i Prawo_jazdy. W kwerendzie tej zastosowano
kryterium dla pola Rok_urodz <=1974, natomiast dla pola Prawo_jazdy ustawiono
kryterium Prawda, dzięki czemu wyświetlane są tylko osoby posiadające prawo jazdy.
5.4. Tworzymy kwerendę K2_pracownicy, opartą na tabeli Pracownicy. Jest ona
przykładem kwerendy parametrycznej, która pozwala na definiowanie kryterium w czasie
jej wywoływania. Wybieramy pola: Nazwisko, Imię, Miasto, Rok_urodz. W kwerendzie tej
dla pola Nazwisko ustawiamy kryterium: [Podaj nazwisko].
5.5. Tworzymy kwerendę K2b_pracownicy, opartą na tabeli Pracownicy. Jest ona
przykładem kwerendy parametrycznej, która pozwala na definiowanie częściowego
kryterium w czasie jej wywoływania (np. pierwszej litery nazwiska). Wybieramy pola:
Nazwisko, Imię, Rok_urodz. W kwerendzie tej dla pola Nazwisko ustawiamy kryterium:
Like [Podaj nazwisko] & "*".
5.6. Tworzymy kwerendę K3_doswiadczenie, opartą na tabelach Pracownicy i
Doswiadczenie. Tabele połączone są relacją o właściwościach sprzężenia Pokazuj
wszystkie wiersze z tabeli Pracownicy i sprzężone pola z tabeli Doswiadczenie.
Wybieramy pola Nazwisko z tabeli Pracownicy oraz Nazwa_firmy, Stanowisko i
Wynagrodzenie z tabeli Doswiadczenie.
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 9 / 11
5.7. Tworzymy kwerendę K4_wykształcenie, opartą na tabelach Pracownicy i
Wykształcenie. Tabele połączone są relacją o właściwościach sprzężenia Zawiera tylko
te wiersze, dla których sprzężone pola z obu tabel są równe. Wybieramy pola
Nazwisko i Imię z tabeli Pracownicy oraz Szkoła, Rok_ukończenia i Specjalizacja z
tabeli Wykształcenie. Po zapisaniu kwerendy możliwe jest zdefiniowanie nowego pola,
w tym celu wywołujemy Konstruktor wyrażeń poleceniem Buduj i wpisujemy: Osoba:
[Nazwisko] & " " & [Imię].
5.8. Tworzymy kwerendę K5_jezyki, opartą na tabelach Pracownicy i Znajomosc_jezykow.
Tabele połączone są relacją o właściwościach sprzężenia Uwzględniaj WSZYSTKIE
rekordy z Pracownicy i tylko te rekordy z Znajomosc_jezykow, dla których
sprzężone pola są równe. Wybieramy pola Nazwisko z tabeli Pracownicy oraz
IDjezyka i Idstopnia z tabeli Znajomosc_jezykow.
5.9. Tworzymy kwerendę K6_czynnosci, opartą na tabelach Czynności i Projekty. Tabele
połączone są relacją o właściwościach sprzężenia Zawiera tylko te wiersze, dla
których sprzężone pola z obu tabel są równe. Wybieramy pola Czynnosc, Data,
ID_osoby z tabeli Czynności oraz Symbol z tabeli Projekty.
5.10. Tworzymy kwerendę K6a_czynnosci, opartą na tabelach Czynności i Projekty.
Tabele połączone są relacją o właściwościach sprzężenia Zawiera tylko te wiersze, dla
których sprzężone pola z obu tabel są równe. Wybieramy pola Czynnosc, Data,
ID_osoby, ID_rodzaju z tabeli Czynności oraz Symbol z tabeli Projekty.
5.11. Tworzymy kwerendę K6b_czynnosci, opartą na tabelach Czynności, Pracownicy i
Projekty. Tabele połączone są relacją o właściwościach sprzężeń Zawiera tylko te
wiersze, dla których sprzężone pola z obu tabel są równe. Wybieramy pola
ID_rodzaju i Data z tabeli Czynności, pole Nazwisko z tabeli Pracownicy oraz Symbol z
tabeli Projekty.
5.12. Tworzymy kwerendę K7_dokumenty, opartą na tabeli Dokumenty. Wybieramy pola
Nazwa, ID_osoby, Data i Lokalizacja.
5.13. Tworzymy kwerendę krzyżową K8b_ czynnosci, opartą na kwerendzie wybierającej
K6b_czynnosci. Wybieramy pola Symbol (stanowi nagłówek wiersza; zastosowano
sortowanie rosnące), Nazwisko (nagłówek kolumny), ID_rodzaju (nagłówek wiersza) i
Data (wartość).
5.14. Tworzymy kwerendę krzyżową K8c_ czynnosci opartą na kwerendzie wybierającej
K6b_czynnosci i tabeli Rodzaj_czynnosci. Tabela i kwerenda połączone są relacją o
właściwościach sprzężenia Zawiera tylko te wiersze, dla których sprzężone pola z
obu tabel są równe. Wybieramy pola Rodzaj z tabeli Rodzaj_czynnosci (stanowi
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 10 / 11
nagłówek wiersza) oraz Symbol (nagłówek kolumny) i Nazwisko (wartość) z kwerendy
K6b_czynnosci.
Ćwiczenie nr 2   Metodyka projektowania &   autorzy W. FURMANEK, A. JASKÓLSKI, M. PAC  str. 11 / 11