10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Uproszczenia dla jednostek niemających obowiązku
badania bilansu
Prostsze zasady wyceny instrumentów finansowych
Jednostki, które mają obowiązek badania sprawozdania finansowego uzależniony od
wielkości zatrudnienia, sumy aktywów i wielkości przychodów, co roku sprawdzają, czy Do wyceny tych aktywów finansowych, które są instrumentami finansowymi, stosuje
spełniają warunki określone w ustawie o rachunkowości. Jeśli nie  mogą stosować uprosz- się rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod
czenia w ewidencji księgowej. wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U.
Badaniu i ogłaszaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup z 2001 r. nr 149, poz. 1674 ze zm.). Przepisy te bardzo szczegółowo podchodzą do kwestii
kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe  kontynuujących działalność: wyceny tych instrumentów, ich zastosowanie w praktyce jest trudne.
1) banków, zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji, jednostek działających Przepisów rozporządzenia mogą nie stosować jednostki, których sprawozdania finan-
na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o fundu- sowe nie podlegają obowiązkowemu badaniu zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachun-
szach inwestycyjnych, jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji kowości, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ich sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego (ż 2 ust. 2 rozporządzenia).
2) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji, Jednostki takie opisują w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości przyjęte przez nie
3) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporzą- zasady uznawania, metody wyceny, zakres ujawniania i sposób prezentacji instrumentów
dzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warun- finansowych. Ponadto muszą zamieścić w dodatkowych informacjach i objaśnieniach:
ków: 1) dla każdej grupy pochodnych instrumentów finansowych  informację o:
a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej a) wartości godziwej tych instrumentów, o ile wartość taka może być wiarygodnie
50 osób, ustalona,
b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w wa- b) rodzaju i charakterystyce tych instrumentów,
lucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro, 2) dla długoterminowych aktywów finansowych wykazanych w sprawozdaniu finanso-
c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za wym w wartości bilansowej przekraczającej ich wartość godziwą  informację o:
rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 a) wartości bilansowej i wartości godziwej poszczególnych składników aktywów lub
euro. odpowiednich grup składników aktywów,
Wynika tak z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Kwoty wyrażone w euro przelicza b) przyczynach niedokonania odpisów aktualizujących wartość bilansową tych ak-
się na walutę polską po średnim kursie, ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski, na dzień tywów, w tym przesłankach uzasadniających przekonanie jednostki, że wartość
bilansowy (art. 3 ust. 2 ustawy o rachunkowości). bilansowa zostanie przywrócona.
Dla jednostek, których roczne sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowi Wynika tak z ż 2a ust. 1 rozporządzenia.
badania i ogłoszenia w myśl tego przepisu, przewidziane są określone uproszczenia.
Nietworzenie aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku
Kto nie ma obowiązku badania sprawozdania za 2010 r.?
W związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych
Obowiązku badania i ogłaszania sprawozdania finansowego za 2010 r. nie będą miały wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą
podmioty wymienione wyżej w pkt 1 i 2, gdy nie spełnią warunku kontynuacji działalności do odliczenia w przyszłości, jednostka tworzy rezerwę i ustala aktywa z tytułu odroczonego
w 2011 r. podatku dochodowego, którego jest podatnikiem (art. 37 ust. 1 ustawy o rachunkowości).
Inaczej rzecz wygląda w przypadku podmiotów wymienionych w pkt 3, tj.  pozostałych Przepisy dotyczące odroczonego podatku dochodowego dotyczą wyłącznie osób prawnych.
jednostek , którymi mogą być m.in. spółki z o.o., komandytowe, komandytowo-akcyjne, Nie mają zastosowania do firm prowadzonych przez osoby fizyczne, spółek cywilnych osób
jawne, partnerskie, cywilne, a także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. fizycznych oraz spółek osobowych prawa handlowego, których właściciele rozliczają się z po-
Podmioty te mają obowiązek poddania badaniu i ogłoszeniu swego sprawozdania finanso- datku dochodowego na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
wego za 2010 r., jeśli łącznie zostaną spełnione następujące warunki: Jednak również osoby prawne mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu
1) będą kontynuować działalność w 2011 r.  nie ma obowiązku badania np. jednostka odroczonego podatku dochodowego, w przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe
postawiona w 2010 r. w stan likwidacji, jednostki nie podlega obowiązkowi badania i ogłoszenia w myśl art. 64 ust. 1 ustawy
2) za 2009 r. sporządziły sprawozdanie finansowe  nie ma obowiązku badania np. jed- o rachunkowości. Stanowi o tym art. 37 ust. 10 tej ustawy. Rezygnacja z ustalania aktywów
nostka, która rozpoczęła swą działalność gospodarczą dopiero od 2010 r. oraz taka, i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego może być zasadna wówczas,
która w zeszłym roku prowadziła podatkową księgę przychodów i rozchodów, gdy różnica między wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania  po wyeli-
3) sprawozdanie finansowe za 2009 r. nie osiągnęło dwóch z trzech wielkości: minowaniu tzw. trwałych różnic  jest nieznaczna.
a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty, ustalone według przyję- Jeśli jednostka do końca 2009 r. tworzyła rezerwę i ustalała aktywa z tytułu odroczonego
tych indywidualnie zasad, stosowanych w sposób ciągły (np. przy wykorzystaniu podatku dochodowego oraz wykazywała je w bilansie, a od początku 2010 r. postanowiła
przepisów dotyczących ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych dla celów z tego zrezygnować, to powinna pod datą otwarcia ksiąg rachunkowych za 2010 r. rozwiązać
naliczania odpisu na ZFŚS), wskazane w informacji dodatkowej: co najmniej 50 rezerwę na odroczony podatek dochodowy, zapisem:
osób,  Wn konto 83  Rezerwy ,
b) suma bilansowa z bilansu sporządzonego na dzień 31 grudnia 2009 r.: co najmniej  Ma konto 87  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finanso-
10.270.500 zł, wego .
c) suma przychodów netto ze sprzedaży towarów, przychodów netto ze sprzedaży Występujące aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego jednostka powinna
produktów (wyrobów i usług) i przychodów netto z operacji finansowych (w szcze- natomiast odnieść w ciężar wyniku finansowego, zwiększając obciążenie z tytułu podatku
gólności z tytułu dywidend, odsetek, zysków ze zbycia inwestycji, aktualizacji dochodowego, zapisem:
wartości inwestycji, nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi), usta-  Wn konto 87  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finanso-
lona na podstawie rachunku zysków i strat za 2009 r.: co najmniej 20.541.000 zł. wego ,
 Ma konto 65  Pozostałe rozliczenia międzyokresowe .
Uproszczenie w kwalifikacji umów leasingu
Uproszczenia w ustalaniu kosztu wytworzenia produktu
Jeżeli jednostka przyjęła do używania obce środki trwałe na mocy umowy, zgodnie
z którą finansujący oddaje korzystającemu środki trwałe do odpłatnego używania lub rów- Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku
nież pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te zalicza się do aktywów trwałych z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem
korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z siedmiu warunków określonych tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich,
w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości. W praktyce zdarza się, że umowa leasingu spełnia koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty po-
minimum jeden z warunków wymienionych w tym przepisie i w związku z tym dla celów niesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje
bilansowych leasing powinien zostać uznany za finansowy. Często w takiej sytuacji stanowi w dniu wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części
jednocześnie leasing operacyjny zgodnie z przepisami ustaw o podatku dochodowym, które kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych,
inaczej określają warunki kwalifikujące umowę leasingu. pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym
Uproszczenie w kwalifikacji umów leasingu polega na tym, że w przypadku gdy wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za normalny poziom wykorzystania zdolności
roczne sprawozdanie finansowe korzystającego nie podlega obowiązkowi badania produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach,
i ogłaszania w myśl art. 64 ust. 1 ustawy, to może on dokonywać kwalifikacji umów le- wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy uwzględnieniu planowych
asingu według zasad określonych w przepisach podatkowych. Stanowi o tym art. 3 ust. 6 remontów (art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości).
ustawy o rachunkowości. Kwalifikacji leasingu dokonuje się na dzień jego rozpoczęcia. W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiąz-
W trakcie trwania umowy leasingu może wystąpić w jednostce obowiązek poddania ba- kowi badania i ogłaszania w myśl art. 64 ust. 1 ustawy, to obliczając koszt wytworzenia
daniu sprawozdania finansowego. Jeżeli pozostała do rozliczenia wartość umowy jest istotna produktu, jednostka może do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie zwią-
z punktu widzenia rzetelnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku zane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności
finansowego, jednostka powinna rozważyć dokonanie w księgach zmiany kwalifikacji umów produkcyjnych. Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od ceny
leasingu. W sytuacji gdy pozostająca do rozliczenia wartość umowy nie jest istotna, jed- sprzedaży netto (art. 28 ust. 4a ustawy o rachunkowości).
nostka może taką umowę nadal kwalifikować na zasadach podatkowych. Wówczas będzie W praktyce oznacza to, że jednostki te nie mają obowiązku określania (ustalania) normal-
zobowiązana informacje na ten temat wykazać w informacji dodatkowej. nego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Jednostki zwolnione z obowiązku
ustalania normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych mogą ustalić koszty
pośrednio związane z wytworzeniem produktu, np. proporcjonalnie do zużytych materiałów
bezpośrednich.
PaMiętajMy!
Przewidziane w ustawie o rachunkowości prawo do uproszczeń dla podmiotów,
które nie mają obowiązku badania i ogłaszania sprawozdania finansowego w myśl
art. 64 ust. 1 ustawy, należy rozpatrywać mając na uwadze zasadę istotności. jeśli
zastosowanie opisanych ułatwień miałoby niekorzystny wpływ na rzetelny i wiary-
godny obraz jednostki, nie należy ich stosować. Każdorazowo przyjęcie uproszcze-
nia powinno być opisane w zasadach (polityce) rachunkowości.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 65 " 16.08.2010 r.