6 rozB 8-11-02 15:33 Page 676
6. Stale i inne stopy żelaza
Tablica 6.90
Struktury żeliw stopowych o różnym składzie chemicznym
Dodatki stopowe
Struktura
Własności w zależności od dodatków stopowych
grafityzujÄ…ce
oraz rodzaju i postaci wydzieleń grafitu
osnowa postać węgla
węglikotwórcze
Ni Cu Si
mała twardość, dobre własności
wytrzymałościowe, duże wydłużenie,
<35% <7% <6%
duża udarność w niskiej temperaturze (do  200°C),
austenit
bardzo dobra odporność na korozję,
Mo Cr Mn
dobra odporność na zmęczenie cieplne,
średnia obrabialność
<1% <5% <7%
Ni Co Si
mała twardość, dobre własności
wytrzymałościowe, duże wydłużenie,
<2,5% <4% <15%
duża żaroodporność, duża odporność na działanie
ferryt
kwasów (szczególnie żeliwa krzemowego),
Ti Zr Al
łatwość usuwania naprężeń (z wyjątkiem żeliwa
krzemowego)
<0,2% <0,2% 23÷25%
grafit płatkowy,
modyfikowany
Ni Cu Sn
lub sferoidalny
<4% <2% <0,
1%
średnia twardość, dobre własności
wytrzymałościowe, duża odporność na ścieranie,
Al
perlit dobre własności ślizgowe,
dobra odporność na korozję,
<4%
dobra obrabialność
Cr V W Mo
<1,5% <0,5% <2,4% <1%
Ni Cu
duża twardość, bardzo dobre własności
<8% <1,5%
martenzyt
wytrzymałościowe, bardzo duża odporność
lub bainit
na ścieranie, zwiększona odporność na korozję
Mn Mo W
<1% <1,5% <4%
Ni
<6%
Al
bardzo duża twardość, mała ciągliwość,
różna
największa odporność na ścieranie,
12÷16%
węgliki
 z węglikami
28÷32% bardzo duża odporność na korozjÄ™ i erozjÄ™,
bardzo dobra żaroodporność,
Cr Mo Mn V
bardzo trudna obrabialność
<3%
<35% <4% <1%
Nb B Sb Te
<1%
<0,3% <0,2% <0,
1%
676
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 677
6.8. Odlewnicze stopy żelaza
Tablica 6.91
Porównanie względnej intensywności działania dodatków stopowych na pierwotną i wtórną grafityzację żeliwa
Wpływ na grafityzację
Dodatek stopowy
pierwotną (z cieczy) wtórną (w stanie stałym)
Si +1 +1
Mn 0  0,3
Ni +0,5  0,25
Cr  1,2  1,2
P +0,1  0,1
Cu +0,35  0,8
Al +3 +1
S  1  0,25
Ti +0,3  0,1
Mo  0,5  1,4
+ sprzyja grafityzacji  przeciwdziała grafityzacji
Stężenie pierwiastków stopowych, % w żeliwie
Tablica 6.92
Dodatek stopowy
Orientacyjna klasyfikacja
niskostopowym średniostopowym wysokostopowym
żeliw ze względu na stęże-
Ni 0,3÷2,8 2,8÷6 6÷36
nie pierwiastków stopowych
Cr 0,2÷2,7 6÷20 e"20
Cu 0,3÷2  
Mo 0,1÷1,2  
V 0,1÷0,5  
Ti 0,1÷1  
W 0,1÷1  
Al.  5÷18 e"18
Si  4,5÷7 e"12
Mn   e"7
A
Ä…cznie <3 3÷20 >20
odlewów, niezależnie od cech geometrycznych, głównie grubości ścianek odlewu.
Wraz ze zwiększeniem grubości odlewu do żeliwa wprowadza się w coraz więk-
szym stężeniu pierwiastki z dopuszczalnego dla danego gatunku zakresu. Do pier-
wiastków stopowych dodawanych do żeliw tej grupy należą: Cr, Ni, Mo, W, Cu, V,
Ti i P. Pierwiastki te mogą być dodawane pojedynczo lub w różnych zestawieniach.
Porównanie podstawowych własności żeliw o różnym stężeniu pierwiastków stopo-
wych przedstawiono schematycznie w tablicy 6.90.
677
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 678
6. Stale i inne stopy żelaza
W tablicy 6.93 przykładowo porównano skład chemiczny i własności wybra-
nych grup krajowych żeliw stopowych o podwyższonej odporności na ścieranie.
Żeliwa niskostopowe o podwyższonej odporności na ścieranie są stosowane na ele-
menty maszyn o dobrej odporności na ścieranie, na działanie podwyższonej tempe-
ratury, a także spalin i wód naturalnych. Żeliwa średnio- i wysokostopowe stosuje
się na elementy pracujące w cięższych warunkach. Do grupy żeliw o szczególnie
wysokiej odporności na ścieranie należą żeliwa średnio- i wysokostopowe zawiera-
jące Cr lub Mn i dodatki pierwiastków węglikotwórczych. Są one stosowane na wy-
Tablica 6.93
Ogólna charakterystyka krajowych żeliw stopowych odpornych na ścieranie*)
Żeliwa stopowe odporne na ścieranie
nisko- średniostopowe wysoko-
Cecha żeliwa
i średniostopowe sferoidalne niklowo chromowe wysokochromowe białe manganowe
szare białe białe
C 2,5÷3,9 3÷3,6 2,8÷3,6 2,4÷3,6 3÷3,4
Si 0,9÷3,1 2÷2,8 0÷1 0,3÷1,5 0,5÷1,5
Mn 0,4÷1,2 0,2÷0,6 0,6÷1,3 0,4÷2,5 8÷12
Stężenie Cr 0÷1 0÷0,4 1÷2,5 13÷30 
pierwiastków
Ni 0÷2,5 0÷2,5 2÷5  
stopowych, %
Cu 0÷2 0÷1,2 0÷2,6 0÷1,5 
Mo: 0÷1, Ti: 0÷0,2,
Mo: 0,5÷2,
inne V: 0÷0,35, W: 0÷1,   
V: 0÷0,7
P: 0÷1,55, B: 0÷0,02
1)
ZlCr, ZlCrWTi, ZsNi2,0, ZbNi2,2Cr2,1Cu2,4, ZbCr16Mo1,2Cu1,2, ZbMn10
ZlNi1,4, ZlNiCrC, ZsNi0,8CuCr, ZbNi4,2Cr2 ZbCr28Mo1,2
Gatunki
ZlNi2,2Mo0,9CuTiB, ZsCu1,0
1)
( wybrane)
ZlMo0,8CrV, ZlTiV,
ZlCu1,6, ZlP1,4
Własności:
twardość, HB 180÷400 220÷320 400÷650 420÷610 300÷450
wytrzymaÅ‚ość Rm, MPa 150÷290 500÷600 110÷200 170÷380 ok. 100
perlit lub bainit perlit lub bainit z martenzyt martenzyt austenit
Struktura
z grafitem płatkowym grafitem kulkowym z cementytem z węglikami chromu z węglikami
odlewy elementów odlewy silnie obcią- odlewy o dużej twar- odlewy elementów odlewy
maszyn i urządzeń żonych elementów dości i odporności maszyn o wysokiej odporne
odporne na ścieranie, maszyn, od których na ścieranie, elemen- odporności na ścieranie na ścieranie
elementy silników, wymagana jest ty urządzeń w prze- w temperaturze poko- w warunkach
pomp i sprężarek, odporność na ście- myśle energetycz- jowej i podwyższonej, obciążeń
Zastosowanie
koła zębate, niektóre ranie, części turbin, nym, transporcie łopatki rzutowe śruto- udarowych
narzędzia (np. matryce, pomp i sprężarek, pneumatycznym, wnic, kolana rurociągów
wlewnice,walce), wały korbowe części pomp szlamo- szlamowych, elementy
bębny i klocki wych i czyszczarek młynów węglowych
hamulcowe śrutowych
*)
Porównaj przypis do tablicy 6.60.
678
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 679
6.8. Odlewnicze stopy żelaza
kładziny młynów, elementy kruszarek i urządzeń do rozdrabniania kamieni, rud
i węgla. Przykłady zastosowania żeliw stopowych podano w tablicy 6.93.
Żeliwa białe odporne na ścieranie objęte normą europejską EN 12513:2000
zestawiono w tablicach 6.94 i 6.95. Klasyfikowane sÄ… na podstawie wymaganej
Tablica 6.94
Orientacyjny skład chemiczny i twardość europejskich żeliw stopowych odpornych na ścieranie
Stężenie pierwiastków1), %
Minimalna
Grupa żeliw Znak żeliwa
twardość, HV
C Si Mn Cr Ni Mo Cu
Niskostopowe
EN GJN HV350 3,2 1 0,6 d"2    350
EN GJN HV520 2,8 d"0,8 d"0,8 2,3 4,3   520
Ni Cr i Cr Ni EN GJN HV550 3,3 d"0,8 d"0,8 2,3 4,3   550
EN GJN HV600 3 2 0,6 9 5,5   600
EN GJN HV600(XCr11) 12,5
EN GJN HV600(XCr14) 16
Wysokochromowe
2,7 d"1 1 d"2 d"3 d"1,2 600
EN GJN HV600(XCr18) 20,5
EN GJN HV600(XCr23) 25,5
1)
P d"0,08÷0,1, S d"0,08÷0,1; wartoÅ›ci bez znaku d" oznaczajÄ… stężenie Å›rednie.
Tablica 6.95
Ogólna charakterystyka europejskich żeliw stopowych białych odpornych na ścieranie
Żeliwa stopowe białe odporne na ścieranie
Cecha żeliwa
niklowo chromowe
niskostopowe wysokochromowe
i chromowo niklowe
C 2,4÷3,9 2,5÷3,5 1,8÷3,6
Si 0,4÷1,5 0÷2,5 d"1
Mn 0,2÷1 0÷0,8 0,5÷1,5
Stężenie
pierwiastków Cr d"2 1,5÷10 11÷28
stopowych, %
Ni  3÷6,5 d"2
Cu   d"1,2
Mo   d"3
Gatunki podano w tablicy 6.94
Własności:
twardość, HV e"350 e"520÷600 e"600
Struktura perlit z cementytem martenzyt z cementytem martenzyt z węglikami chromu
odlewy elementów maszyn i urzą- odlewy o dużej twardości i odpor- odlewy elementów maszyn o wyso-
dzeń odporne na ścieranie, elemen- ności na ścieranie, elementy urzą- kiej odporności na ścieranie w tem-
ty pomp szlamowych, urządzeń dzeń w przemyśle górniczym, peraturze pokojowej i podwyższonej,
Zastosowanie
do transportu pneumatycznego, przetwórstwa kopalin, energety- w przemyśle górniczym, budowlanym
czyszczarek śrutowych, maszyn cznym, maszynowym, transporcie i energetycznym, np. na elementy
budowlanych do robót ziemnych pneumatycznym młynów węglowych
679
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 680
6. Stale i inne stopy żelaza
twardości oraz składu chemicznego. Litera N w ich znaku informuje o strukturze
niezawierającej grafitu, z węglem związanym w węglikach Fe3C w żeliwach nisko-
stopowych, M3C i M7C3  w chromowo niklowych oraz M3C, M7C3 i M23C6
 w wysokochromowych (gdzie M to Cr, Mo, Fe). Węgliki te, w większości eutek-
tyczne, sÄ… rozmieszczone w osnowie perlitycznej lub martenzytycznej z niewielkim
udziałem austenitu szczątkowego i niekiedy bainitu. Odlewy z żeliwa nisko- i śred-
niostopowego stosuje się w stanie surowym (można je poddać wyżarzaniu odprę-
żającemu), natomiast z wysokochromowego  hartuje się z temperatury
900÷1050°C w oleju lub sprężonym powietrzu (niekiedy z rozpylonÄ… wodÄ…) i od-
puszcza w zakresie od 200 do 550°C w zależnoÅ›ci od wymaganej twardoÅ›ci. Å»eli-
wa te są stosowane na elementy maszyn górniczych, budowlanych, w przemyśle
przetwórstwa kopalin i w energetyce, np. na elementy młynów węglowych.
Tablica 6.96
Ogólna charakterystyka krajowych żeliw stopowych żaroodpornych*)
Żeliwa stopowe żaroodporne
Cecha żeliwa
chromowe krzemowe aluminiowe wysokochromowe wysokoniklowe
C 3÷3,8 2,5÷3,3 2,5÷3,4 0,5÷3,2 d"2,5
Si 1,5÷3,8 4,5÷6 0÷2,9 0,5÷2,5 4,5÷5,5
Mn d"1 d"0,8 d"1 d"1 0,5÷1,5
Stężenie
pierwiastków Cr 0,6÷3 0÷1 0÷3 25÷34 1,5÷4,5
stopowych, %
Ni     18÷22
Al  d"0,3 3÷8  
inne    Ti d"0,35 Cu d"0,5
ZlCr0,8, ZlSi5Cr, ZlAl7, ZbCr28, ZlNi20Si5Cr3
Gatunki
ZlCr1,5, ZlCr2,5 ZsSi5 ZlAl4Cr2,2 ZbCr32
Własności:
twardość, HB 200÷360 140÷300 180÷260 215÷340 140÷250
wytrzymaÅ‚ość Rm, MPa d"150÷170 d"150÷290 d"130÷140 d"370÷390 d"190
ferryt i perlit ferryt z grafitem ferryt z grafitem ferryt lub perlit austenit z grafitem
Struktura z grafitem płatkowym lub płatkowym z węglikami płatkowym
płatkowym kulkowym
odlewy pracujące odlewy odlewy żarood- odlewy elementów odlewy odporne na
w temperaturze żaroodporne porne pracujące urządzeń odpornych utlenianie i obciążenia
podwyższonej do pracujące w atmosferze na działanie atmosfery mechaniczne w tem-
ok. 550÷650°C, w temperaturze utleniajÄ…cej w utleniajÄ…cej w tempe- peraturze do ok. 800°C,
np. elementy kon- do ok. 700°C, temperaturze do raturze do ok. 1100°C; np. elementy aparatu-
strukcyjne pieców, np. retorty, ok. 750÷800°C, żeliwa sÄ… także odporne ry chemicznej, pomp,
Zastosowanie
palenisk, aparatury ruszty np. elementy kot- na ścieranie oraz elementy pieców;
chemicznej, łów, ruszty, tygle działanie niektórych żeliwo jest także odpor-
niektóre elementy do topienia stopów czynników korozyjnych ne na działanie niektó-
silników metali lekkich, (porównaj tabl. 6.97) rych czynników koro-
elementy aparatury zyjnych (porównaj
chemicznej tabl. 6.97)
*)
Porównaj przypis do tablicy 6.60.
680
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 681
6.8. Odlewnicze stopy żelaza
ŻELIWA STOPOWE ŻAROODPORNE I ŻAROWYTRZYMAA
E
Niestopowe żeliwo szare wykazuje niewielką żaroodporność, którą można po-
lepszyć przez wprowadzenie dodatków stopowych. Korzystnie oddziałują Si i Cr.
Przy stężeniu 10% Ni żeliwa wysokochromowe uzyskują strukturę austenityczną
o żarowytrzymałości większej od struktury ferrytycznej. Całkowicie stabilny auste-
nit otrzymuje się również przez wprowadzenie Mn, częściej łącznie z Ni. Nikiel,
polepszając żarowytrzymałość oraz plastyczność żeliwa, słabiej od Si i Cr podnosi
odporność na utlenianie.
Żarowytrzymałość ulega znacznemu zwiększeniu przez dodatek Mo. Dodatek
Al, zmniejszając własności mechaniczne żeliwa w temperaturze pokojowej, znacz-
nie podwyższa żaroodporność, a przy tym także podatność żeliwa na pęcznienie.
Zjawisko to jest związane z trwałym zwiększeniem objętości żeliwa i występuje
w wyniku długotrwałego wygrzewania odlewu w warunkach pracy w temperaturze
wyższej od ok. 400°C lub w wyniku wielokrotnego podgrzewania odlewu do tej
temperatury z następnym chłodzeniem do temperatury pokojowej. Pęcznienie jest
związane z grafityzacją żeliwa w stanie stałym, utlenianiem wewnętrznym oraz roz-
szerzaniem się i kurczeniem żeliwa w czasie nagrzewania i chłodzenia w zakresie
temperatury krytycznej. W wysokiej temperaturze następuje utlenianie wewnętrz-
ne, zwiÄ…zane z wypalaniem wolnego grafitu, Fe lub Si przez gazy penetrujÄ…ce
wzdłuż płatkowych wydzieleń grafitu w głąb odlewu. Z tego względu znacznie
większą żaroodporność od żeliwa szarego wykazuje żeliwo białe, nieulegające
pęcznieniu.
Charakterystyczne własności żeliw żaroodpornych i żarowytrzymałych w zależ-
ności od składu chemicznego zestawiono w tablicy 6.96.
ŻELIWA STOPOWE ODPORNE NA KOROZJ

Żeliwo, nawet niestopowe, wykazuje
1,2
większą odporność na korozję niż stale
lub staliwa niestopowe. Dalsze zwięk-
skupienia grafitu w strukturze,
mała szczelność odlewu szenie odporności na korozję powodują
1,0
pierwiastki stopowe, spośród których
najintensywniej oddziałują Si, Cr, Ni,
0,8 w mniejszym stopniu Mn, a także Cu. Na
rysunku 6.47 przedstawiono zakres opty-
malnego stężenia węgla w żeliwach wyso-
0,6
kokrzemowych odpornych na korozjÄ™.
Na rysunku 6.48 przedstawiono nato-
żeliwo zbyt kruche,
miast wpływ stężenia chromu i węgla na
0,4
duży skurcz,
odporność korozyjną oraz obrabialność
trudna obróbka
i żaroodporność żeliw.
0,2
Orientacyjny skład chemiczny pod-
13 14 15 16 17 18
stawowych grup żeliw odpornych na ko-
ST
ŻENIE MASOWE Si (%)
rozję oraz wpływ składu chemicznego na
Rysunek 6.47 ich strukturę i własności podano w tabli-
Wykres określający optymalne stężenie węgla w żeliwie cy 6.97.
wysokokrzemowym (według W. Sakwy)
681
ST
ŻENIE MASOWE C (%)
zakr
es op
t
ymalnego s
t
Ä™
żenia węgla
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 682
6. Stale i inne stopy żelaza
Tablica 6.97
Ogólna charakterystyka krajowych żeliw stopowych odpornych na korozję*)
Żeliwa stopowe odporne na korozję
Cecha żeliwa
wysokoniklowe wysokoniklowe
krzemowe niklowo miedziowe wysokochromowe
sferoidalne szare
C 0,5÷0,8 d"3 d"2,6÷3 d"2,5 0,5÷3,2
Si 14÷16 1÷2,8 1÷3 4,5÷5,5 0,5÷2,5
Mn d"0,8 0,5÷1,5 0,5÷2,5 0,5÷1,5 d"1
Stężenie
pierwiastków Cr  1÷2,5 d"0,5÷3,5 1,5÷4,5 25÷34
stopowych, %
Ni  13,5÷17,5 18÷32 18÷22 
Cu  5,5÷7,5 d"0,5 d"0,5 
Ti     d"0,35
ZlSi15 ZlNi15Cu6Cr2 ZsNi22, ZlNi20Si5Cr3 ZbCr28,
Gatunki ZsNi20Cr3, ZbCr32
ZsNi30Cr3
Własności:
twardość, HB 290÷390 140÷200 130÷255 140÷250 215÷340
wytrzymaÅ‚ość Rm, MPa d"60 d"170 d"370÷390 d"190 d"370÷390
ferryt z grafitem austenit z grafitem austenit z grafitem austenit z grafitem ferryt lub perlit
Struktura
płatkowym płatkowym kulkowym płatkowym z węglikami
odlewy o wysokiej odlewy odporne na odlewy odporne odlewy odporne na odlewy elementów
odporności na ko- działanie kwasu siar- na działanie za- działanie większości odpornych na dzia-
rozję w stężonych kowego, kwasów orga- sad, rozcieńczo- kwasów, zasad i soli łanie roztworów
i rozcieńczonych nicznych, zasad (z nych kwasów, roz- oraz na utlenianie kwasów, zasad i soli
kwasach oraz wyjątkiem amoniaku), tworów soli i ga- w temperaturze do oraz czynników
roztworach soli, roztworów soli, i gazów zów utleniajÄ…cych ok. 800°C (porównaj utleniajÄ…cych w tem-
Zastosowanie
mało obciążone utleniających w tem- w temperaturze tabl. 6.96) w prze- peraturze do ok.
mechanicznie, peraturze do ok. 700°C, do ok. 800°C, np. myÅ›le chemicznym 1100°C (porównaj
np. elementy w przemyśle chemi- pompy, zawory, papierniczym, ma- tabl. 6.96) w prze-
pomp i armatury cznym, maszynowym, obudowy turbo- szynowym, hutni- myśle chemicznym
chemicznej naftowym i okrętowym zespołów, kole- czym i spożywczym i spożywczym
ktory spalin
ŻELIWA STOPOWE DO PRACY W NISKIEJ TEMPERATURZE
W niskiej temperaturze, w zakresie do  200°C, zastosowanie znajdujÄ… żeliwa
o strukturze austenitycznej (porównaj rozdz. 6.7.7). Orientacyjny ich skład che-
miczny oraz własności mechaniczne podano w tablicy 6.98.
ŻELIWA STOPOWE O SPECJALNYCH WA
ASNOÅšCIACH FIZYCZNYCH
Własności fizyczne żeliw, w tym głównie własności magnetyczne i elektryczne,
są zależne od struktury stopu. Własności niemagnetyczne wykazują żeliwa o struk-
turze austenitycznej, zawierajÄ…ce Ni lub Mn (tabl. 6.96÷6.98). Å»eliwa o strukturze
*)
Porównaj przypis do tablicy 6.60.
682
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 683
6.8. Odlewnicze stopy żelaza
40
odporne
żaroodporne
a) b)
na korozjÄ™
bez obróbki
35
cieplnej
obrabialne
30
nieobrabialne
25
20
nieodporne na korozjÄ™
15
nieodporne
na korozjÄ™
10
ledeburyt
5
0 1 2 3 4 0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5
ST
ŻENIE MASOWE C (%)
Rysunek 6.48
Wpływ stężenia chromu i węgla w żeliwie na: a) odporność korozyjną żeliw, b) obrabialność i żaroodporność
żeliw (według W. Sakwy)
austenitycznej cechują się również bardzo dużą elektryczną opornością właściwą,
mniejszą jednak niż żeliwa aluminiowe. Elektryczna oporność właściwa rośnie
wraz ze zwiększeniem grubości płatkowych wydzieleń grafitu oraz zwiększeniem
stężenia C, Si, Ni i Al w żeliwie. Zmniejszenie oporności właściwej powodują Cr,
Mo i V oraz wydzielenia cementytu i węglików stopowych.
Tablica 6.98
Orientacyjny skład chemiczny i własności mechaniczne żeliw o strukturze austenitycznej
do pracy w niskiej temperaturze
Stężenie pierwiastków, % Własności mechaniczne
C Si Mn Ni Cr Cu V Rm, MPa A, % HB KCU, J/cm2
2,2÷3 1,7÷3 0,7÷4,4 18÷24 d"4 d"3,4 d"0,5 380÷500 6÷45 130÷250 20÷40
683
ST
ŻENIE MASOWE Cr (%)
óbce cieplnej
ozjÄ™ po obr
ne na kor
podeut
odpor
nadeut
ekt
r
oztwór s
y
ekt
czne węgliki
yczne węgliki
t
ały
6 rozB 8-11-02 15:33 Page 684
6. Stale i inne stopy żelaza
Stale wysokochromowe
3
1 2
Struktura
1) cienkiej folii ze stali X20CrMoV11-1, pow.
25000x; 2) stali X12Cr13 zahartowanej
z 1000°C w oleju i odpuszczonej w 650°C, pow.
500x; 3) stali X30Cr13 po walcowaniu, pow.
1000x; 4) stali typu X20CrNi17-2 po walcowa-
niu, pow. 1000x; 5) cienkiej folii ze stali typu
X30CrMo17-1; wydzielenia drobnych węglików
na dyslokacjach ferrytu ´, pow. 52000x;
6) cienkiej folii ze stali typu X30CrMo17-1;
eutektoid D  w osnowie ferrytu Ä… wydzielenia
węglików M23C6, pow. 25000x; 7) cienkiej folii
ze stali typu X30CrMo17-1; wydzielenia fazy
·-Fe2Mo w ziarnach ferrytu ´ oraz na granicy
ziarn obok drobnych węglików, pow. 20000x;
8) stali typu X30CrMo17-1; w osnowie marten-
zytu z austenitem szczątkowym byłe pasma fer-
rytu ´ przemienione prawie caÅ‚kowicie
w obszary o znacznym zagęszczeniu drobnych
5
4
wydzieleń węglików, pow. 400x
6 7 8
684
684