10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Odpisywanie materiałów w koszty w momencie zakupu
Kierownik jednostki może podjąć decyzję o odpisywaniu w koszty wartości materiałów  Wn konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Zużycie materiałów)
na dzień ich zakupu, połączonym z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wy- lub konto zespołu 5, np. konto 50  Koszty działalności podstawowej ,
ceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu nie póz
niej niż na dzień bilansowy. Stanowi  Ma konto 31  Materiały ,
o tym art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości. Wybrana metoda wyceny i ewidencji 2) pozostawić zapisy w księgach do końca kolejnego okresu sprawozdawczego i wtedy
składników majątku obrotowego, spośród przewidzianych w ustawie o rachunkowości, dopiero dokonać zapisów:
powinna zostać zapisana w zasadach (polityce) rachunkowości. a) gdy następuje zwiększenie zapasu: Wn konto 31, Ma konto 40 lub konto zespołu 5,
Należy podkreślić, że decydując o stosowaniu uproszczonej metody ewidencji materiałów b) gdy następuje zmniejszenie zapasu: Wn konto 40 lub konto zespołu 5, Ma konto 31.
kierownik jednostki powinien mieć na uwadze art. 8 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Zgodnie W przypadku korekty kosztów zakupu materiałów (zapisów po stronie Ma konta), dla
z tym przepisem, dokonując wyboru uproszczeń dopuszczonych ustawą o rachunkowości zachowania czystości obrotów na koncie tych kosztów wprowadza się zapis techniczny.
i dostosowując je do potrzeb jednostki, należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości Sposób dokonywania korekty kosztów powinien zostać opisany w zasadach (polityce)
wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku rachunkowości.
finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności.
Częstotliwość ustalania stanu zapasów
W przypadku odpisywania wartości materiałów w koszty w momencie zakupu, w księ-
gach rachunkowych zapas materiałów nie jest objęty ewidencją bilansową. Rezygnacja Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bieżąco, jeżeli m.in. pochodzące z nich
z ewidencji zapasów aktywów obrotowych pozbawia jednostkę możliwości kontrolowa- informacje pozwalają w terminie sporządzić wymagane prawem sprawozdania finansowe
nia stanu zapasów znajdujących się w magazynach, rozliczania osób odpowiedzialnych i inne sprawozdania, deklaracje podatkowe oraz dokonanie rozliczeń finansowych. Mówi
i zwiększa ryzyko powstania szkód. Dlatego odpisywanie wartości materiałów w koszty o tym art. 24 ust. 5 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z przepisami podatkowymi księgi
w momencie ich zakupu może być stosowane tylko wówczas, gdy działalność jednostki rachunkowe są podstawą rozliczeń podatkowych. Zatem zawarte w księgach rachunkowych
jest prowadzona w niewielkich rozmiarach, zapasy materiałów stanowią kwotę zapisy powinny być podstawą do prawidłowego ustalenia dochodu (straty) z prowadzonej
nieistotną, nie są powierzane pracownikom, a za ich stan odpowiadają właściciele działalności, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku.
lub członkowie ich rodziny. Metody tej nie powinno się stosować w jednostkach zatrud- U podatników prowadzących księgi rachunkowe koszty uzyskania przychodów bezpo-
niających pracowników, którzy przyjęli odpowiedzialność materialną za powierzone im średnio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz
mienie. w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały
odpowiadajÄ…ce im przychody. Wynika tak z art. 22 ust. 5 ustawy o pdof oraz art. 15 ust. 4
Zapisy w księgach rachunkowych
ustawy o pdop. A zatem koszt materiałów staje się kosztem uzyskania przychodów w mo-
W razie przyjęcia rozwiązania przewidzianego w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachun- mencie osiągnięcia przychodów z ich sprzedaży. Dlatego podatnik odpisujący w księgach
kowości, ewidencja zakupu materiałów, ich zużycia lub wydania do produkcji oraz korekta rachunkowych wartość materiałów w koszty w momencie zakupu w celu ustalenia do-
kosztów na koniec okresu sprawozdawczego może przebiegać następującymi zapisami: chodu do opodatkowania powinien sporządzić inwentaryzację materiałów i skorygować
1. Zakup materiałów na podstawie np. faktury VAT: wielkość kosztów o rzeczywisty stan zapasów tych składników aktywów.
a) wartość w cenie zakupu Korekta kosztów w wyniku ustalenia stanu materiałów powinna być dokonana
 Wn konto 30  Rozliczenie zakupu , w każdym okresie rozliczeniowym, za który ustalana jest zaliczka na podatek docho-
b) VAT naliczony do rozliczenia dowy. Jednostki opłacające zaliczki na podatek dochodowy na zasadach ogólnych muszą
 Wn konto 22-2  VAT naliczony i jego rozliczenie , ustalać kwotę należnych zaliczek za okresy miesięczne lub kwartalne. Powinny więc ustalić
c) łączna kwota zobowiązania stan niesprzedanych materiałów mających bezpośredni związek z przychodami odpowied-
 Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami , nio co miesiąc lub kwartał i o ich wartość skorygować koszty podatkowe w momencie
d) zaliczenie nabytych materiałów w cenach zakupu w koszty obliczania zaliczki na podatek dochodowy. Przeprowadzenie inwentaryzacji tylko na dzień
 Wn konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Zużycie materiałów) albo bilansowy, tj. koniec roku obrotowego (podatkowego) nie wystarczy.
konto zespołu 5, np. konto 50  Koszty działalności podstawowej , Zaznaczmy, że powyższe dotyczy podatników opłacających zaliczki na podatek
 Ma konto 30  Rozliczenie zakupu . dochodowy na zasadach ogólnych. Jeżeli natomiast podatnik wybrał uproszczoną formę
2. Korekta kosztów  na koniec okresu sprawozdawczego  o wartość stanu zapasów opłacania zaliczek na podatek dochodowy, o której mowa w art. 44 ust. 6b ustawy o pdof
materiałów, ustaloną na podstawie spisu z natury: oraz art. 25 ust. 6 ustawy o pdop, inwentaryzacja i wycena materiałów odpisywanych
 Wn konto 31  Materiały , w koszty na dzień zakupu może odbyć się na dzień bilansowy przypadający na koniec roku
 Ma konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Zużycie materiałów) lub obrotowego. W takiej bowiem sytuacji kwota zaliczki ustalana jest na podstawie dochodu
konto zespołu 5, np. konto 50  Koszty działalności podstawowej . wykazanego w zeznaniu w latach ubiegłych.
W kolejnym okresie sprawozdawczym należy dokonać odpowiedniej korekty kosztów
Podstawa prawna:
 ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.),
i wartości materiałów. Można to zrobić w dwojaki sposób:
 ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.),
1) na początek następnego roku dokonać ponownego zarachowania w koszty wartości
 ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.).
materiałów, zapisem:
Dorota Przybyszewska
Ostatni odpis amortyzacyjny
Podatkowa księga
Podatnik dokonał w czerwcu 2010 r. fizycznej likwidacji naczepy ujętej
przychodów i rozchodów
w ewidencji środków trwałych. W jakim miesiącu należało wpisać do księgi
podatkowej ostatni odpis amortyzacyjny?
Udzielenie rabatu cenowego przed wystawieniem
Generalnie odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków
faktury
trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten
Prowadzę działalność handlową (hurtownię). Udzielam kontrahentom środek trwały wprowadzono do ewidencji, do końca tego miesiąca, w którym następuje
rabatów przy zakupie towarów na kwotę przekraczającą ustaloną wartość. zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym
Kwota tego rabatu jest wyszczególniona na wystawianych przeze mnie postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Wynika to z art. 22h
fakturach VAT. Jak ująć ten rabat w księdze podatkowej? ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof.
Postawienie środka trwałego w stan likwidacji należy odpowiednio udokumentować.
Z ustawy o pdof wynika, że za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej W praktyce sporządza się na tę okoliczność dowód OT, który zawierać powinien m.in.
uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu war- datę postawienia środka trwałego w stan likwidacji, jego wartość początkową i dotych-
tości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących czasowe umorzenie. Na tej podstawie podatnik dokonuje wykreślenia środka trwałego
sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z ewidencji środków trwałych.
z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług Ostatni odpis amortyzacyjny ujmuje się w księdze podatkowej w miesiącu, w któ-
(art. 14 ust. 1 tej ustawy). rym nastąpiło faktyczne wycofanie środka trwałego z eksploatacji (postawiono środek
Ustawa o pdof nie zawiera definicji rabatu. Nie wyjaśnia także tego pojęcia rozpo- trwały w stan likwidacji).
rządzenie Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów Jeżeli zatem środek trwały został wycofany z eksploatacji w czerwcu 2010 r., to
i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.). Według słownikowej definicji ostatni odpis amortyzacyjny od tego środka trwałego powinien zostać wpisany do księgi
rabat to zniżka, ustępstwo procentowe od ustalonych cen towarów, głównie na rzecz podatkowej w czerwcu 2010 r. Ponieważ dokonano fizycznej likwidacji tej naczepy (np.
nabywców płacących gotówką, kupujących dużą ilość towaru jednorazowo lub w okre- sprzedano naczepę do punktu złomu), to w takim przypadku niezamortyzowaną wartość
ślonym czasie; opust, bonifikata (Uniwersalny Słownik Języka Polskiego z 2003 r. pod początkową tego środka trwałego (wartość netto) podatnik może ująć w księdze podat-
redakcją prof. Stanisława Dubisza). kowej również w czerwcu 2010 r.
W sytuacji gdy podatnik udziela kontrahentom rabatu przed wystawieniem faktury W sytuacji gdyby środek trwały, o którym mowa w pytaniu, został postawiony w stan
VAT, to w takim przypadku rabat ten obniża cenę sprzedaży wykazaną w fakturze. Zatem likwidacji np. w kwietniu 2010 r., ostatni odpis amortyzacyjny należało wpisać do księgi
przychodem podlegającym ujęciu w księdze podatkowej jest wartość netto sprzedaży podatkowej w kwietniu 2010 r. Wówczas nieumorzoną wartość początkową tego środka
pomniejszona o kwotę udzielonego rabatu. Przychód ten ujmuje się w księdze podatkowej trwałego podatnik mógłby wpisać do księgi podatkowej dopiero w dacie jego fizycznej
w kolumnie 7  Wartość sprzedanych towarów i usług . Tak więc kwoty rabatu udzie- likwidacji, tj. w czerwcu 2010 r. Samo postawienie środka trwałego w stan likwidacji
lonego kontrahentom spełniającym kryteria uprawniające do jego otrzymania nie nie daje bowiem prawa do zaliczenia nieumorzonej wartości takiego środka trwałego
należy ewidencjonować w księdze podatkowej. do kosztów uzyskania przychodu. Konieczna jest jego faktyczna likwidacja.
Odpisy amortyzacyjne oraz nieumorzoną wartość początkową zlikwidowanego
Przykład środka trwałego wpisuje się do księgi podatkowej w kolumnie 13  Pozostałe wydatki .
Przedsiębiorca prowadzi hurtownię artykułów chemicznych. Przy zakupie towarów Należy jeszcze zwrócić uwagę, że z ustawy o pdof wynika, że nie zalicza się do
na kwotę przekraczającą 5.000 zł netto klient nabywa prawo do rabatu w wysokości kosztów uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni
3%. W dniu 25 czerwca 2010 r. klient zakupił towary na kwotę 6.000 zł (wartość netto). umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na
Kwota udzielonego rabatu wynosi: 180 zÅ‚ (6.000 zÅ‚ × 3%). Rabat w tej wysokoÅ›ci zostaÅ‚ skutek zmiany rodzaju dziaÅ‚alnoÅ›ci (art. 23 ust. 1 pkt 6 wymienionej ustawy). Jeżeli
wyszczególniony na wystawionej fakturze VAT. więc przesłanką powodującą likwidację naczepy nie było jej fizyczne zniszczenie
(zużycie), lecz zmiana rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, to podatnik
Zapis w księdze podatkowej
nie będzie mógł ująć w księdze nieumorzonej wartość początkowej zlikwidowanego
Pod datą 25 czerwca 2010 przedsiębiorca wpisał do księgi podatkowej w kolumnie 7
środka trwałego.
przychód ze sprzedaży w wysokości 5.820 zł (6.000 zł  180 zł).
Odpowiedzi udzieliła Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 52 " 1.07.2010 r.