SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE WOBEC ZA-
BORCÓW W II POŁOWIE XIX WIEKU
Pozytywizm - ruch społeczno-polityczny przeciwsta-
wiający się postawom idealistycznym i romantyzmowi.
Odrzucał możliwość odzyskania niepodległości Polski
drogą zbrojną, krytykował powstania i tradycje szla-
checkie, opowiadał się za swobodnym rozwojem ka-
pitalistycznej gospodarki, kładł nacisk na rozwój
oświaty i szerszy jej dostęp także do środowisk wiej-
skich tzw. praca u podstaw, dostrzegał także
konieczność integracji społeczeństwa (postulaty rów
nouprawnienia i asymilacji Żydów polskich, emancy
pacja kobiet);- główny ośrodek pozytywizmu na ziemiach
polskich to Warszawa,- twórcy pozytywizmu
warszawskiego: Aleksander Świętochowski, Bolesław
Prus, także Eliza Orzeszkowa i in.
Polityka ugody z zaborcami:
- specjalny adres galicyjskiego Sejmu Krajowego do
cesarza Franciszka Józefa I - "przy tobie najjaśniejszy
Panie stoimy i stać chcemy" 1866,
- ogłoszenie programu ugody, sformułowanego
w utworze "Teka Stańcyka" na łamach krakowskiego
"Przeglądu Polskiego". Autorzy: Walerian
Kalinka, Józef Szujski, Stanistaw Tarnowski i Sta-
nisław Koźmian potępili koncepcję walki zbroj-
nej o niepodległość i lansowali teorię rozszerzenia
autonomii poprzez lojalną współpracę z zaborcą
1869,
- trójlojatizm - postawa polityczna części społeczeń-
stwa polskiego po powstaniu styczniowym, oparta
na przekonaniu, że tylko lojalność wobec zabor-
ców umożliwi Polakom przetrwanie. Trójlojalizm
popularny był zwłaszcza w Galicji ,częściowo w zaborze
rosyjskim (arystokracja i burżuazja); minimalny oddźwięk
w zaborze pruskim, gdzie trwała brutalna germanizacja.
Walka z germanizacją:- strajki polskiej młodzieży
szkolnej (Września1901-1902),- polskie towarzystwa
gospodarcze, kredytowe chroniły polska własność
ziemską przed zakusami Komisji Kolonizacyjnej
(a nawet wykupywały grunty z rąk Niemców) - ksiądz
Piotr Wawrzyniak inicjatorem tego typu działalności,
- działalność oświatowa, często pod opieką Kościoła
katolickiego - prasa polska ("Górnoślązak"wydawany przez
Wojciecha Korfantego),- działalność naukowa (Wojciech
Kętrzyński założył Towarzystwu Mazurskiej Inteligencji
Ludnowej 1872),- działalność literacka, indywidualne przykł.
walki z antypolskim prawodawstwem (Michał Drzymała
nie uzyskawszy pozwolenia na budowę domu prowadził
gospodarstwo żyjąc w wozie cyrkowym 1904),
- zajęcia sportowe w Towarzystwie Gimnastycznym
"Sokół" 1866.
Walka z rusyfikacją:- walka o przetrwanie narodu głównie
przez pracę organiczną (z inicjatywy polskiego kapitału po-
wstaje Szkoła Handlowa i Szkoła Techniczna),
- rozwój tajnego nauczania w języku polskim (odpo-
wiedź na rusyfikację szkół),- oświata ludowa (m.in. szereg
elementarzy autorstwa Konrada Prószyńskiego).