psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
Marta Pachocka: Organa państwa polskiego działające za granicą
Autor: Marta Pachocka
26.01.2008.
Polityka zagraniczna danego państwa, w tym przypadku Rzeczypospolitej Polski, realizowana
jest zarówno przez organa wewnętrzne państwa, jak i zewnętrzne - działające za granicą. W
niniejszej pracy zostaną opisane te drugie.
1. Wstęp Poseł jest to zacny człowiek wysłany zagranicę, aby kłamać dla dobra państwa.sir
Henry Wotton Dyplomata to człowiek, który dwukrotnie się zastanowi, zanim nic nie
powie.Winston Churchill Polityka zagraniczna danego państwa, w tym przypadku
Rzeczypospolitej Polski, realizowana jest zarówno przez organa wewnętrzne państwa, jak i
zewnętrzne - działające za granicą. Przedmiotem niniejszej pracy są organa funkcjonujące
poza granicami Polski.Realizacją zadań z zakresu stosunków międzynarodowych zajmują się
przede wszystkim przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne. Prawne podstawy
funkcjonowania szeroko rozumianych zagranicznych organów państwa to:1. Prawo
międzynarodowe i konwencje międzynarodowe (poniżej wymieniono wszystkie najważniejsze
dokumenty prawa dyplomatycznego i konsularnego w ujęciu historycznym):
- Regulamin Wiedeński z 1815 r. - Regulamin o rangach agentów dyplomatycznych z 19
marca 1815 r.
- Protokół Akwizgrański z 1818 r. - Protokół Kongresu Akwizgrańskiego z 21 listopada 1818 r.
- Konwencja Hawańska z 1928 r. - Konwencja dotycząca urzędników dyplomatycznych
przyjęta na VI Konferencji Interamerykańskiej w Hawanie 20 lutego 1928 r. + Konwencja
dotycząca urzędników konsularnych przyjęta na VI Konferencji Interamerykańskiej w Hawanie
20 lutego 1928 r.
- Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 r. (Dz. U. z 1965
r., nr 37, poz. 232 i 233)
- Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych z 24 kwietnia 1963 r. (Dz. U. z 1982 r.,
nr 13, poz. 98 i 99)
- Konwencja o misjach specjalnych z 8 grudnia 1969 r.
- Konwencja ONZ o zapobieganiu i karaniu przestępstw przeciwko osobom korzystającymi z
ochrony międzynarodowej, włączając w to przedstawicieli dyplomatycznych z 14 grudnia 1973
r.
- Konwencja Wiedeńska o reprezentacji państw w ich stosunkach z ich organizacjami
międzynarodowymi o charakterze uniwersalnym z 14 marca 1975 r.
- Konwencja o bezpieczeństwie personelu ONZ i personelu współdziałającego z 6 grudnia
1994 r.
- Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich (załączony do
traktatu ustanawiającego jedną Radę i jedną Komisję Wspólnot Europejskich z dnia 8 kwietnia
1965 r., Bruksela).2. Prawo wewnętrzne kraju akredytacji (państwa przyjmującego) i kraju
reprezentowanego (państwa wysyłającego - tu: RP):
- Ustawa o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403)
- Ustawa o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 lutego 1984 r. (Tekst jedn.
Dz.U. z 2002 r. nr 215, poz. 1823).Organy zewnętrzne państwa reprezentują bezpośrednio
dany kraj oraz jego interesy na arenie międzynarodowej. Wypełniają tymczasowo lub stale
określone przez to państwo zadania i funkcje. Korzystają przy tym w państwie przyjmującym i
państwach trzecich z określonych przywilejów i immunitetów na podstawie norm prawa
zwyczajowego lub w oparciu o traktatowe normy prawa międzynarodowego
(konwencje).Organy państwa za granicą obejmują:
- Stałe misje dyplomatyczne
- Stałe misje i przedstawiciele państw przy organizacjach międzynarodowych
- Urzędy konsularne
- Przedstawicielstwa handlowe
- Misje specjalne, zwane misjami ad-hoc
- Ośrodki kulturalno-propagandowe
- Oddziały wojskowe
- Okręty wojenne
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
- Samoloty wojskowe
- Misje wojskowe
- Oddziały uczestniczące w doraz
nych siłach zbrojnych ONZ
- Przedstawiciele państwa w komisjach międzynarodowych.2. Stałe misje dyplomatyczne
(przedstawicielstwa, placówki)2.1. Podstawy prawne funkcjonowaniaPodstawy prawne
funkcjonowania stałych misji dyplomatycznych regulowane są zarówno przez konwencje
międzynarodowe, jak i ustawodawstwa krajowe.Konwencje międzynarodowe:
- Regulamin Wiedeński z 1815 r. - Regulamin o rangach agentów dyplomatycznych z 19
marca 1815 r.[1]
- Protokół Akwizgrański z 1818 r. - Protokół Kongresu Akwizgrańskiego z 21 listopada 1818 r.
[2]
- Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 r. (Dz. U. z 1965
r., nr 37, poz. 232 i 233) Prawodawstwo krajowe:
- Ustawa o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. nr 128, poz.
1403)Misje dyplomatyczne odgrywają najważniejszą rolę wśród zagranicznych organów
państwa. Pojęcie misji dyplomatycznej nie zostało wyjaśnione w Konwencji Wiedeńskiej o
stosunkach dyplomatycznych. Jednak zwyczajowo termin ten oznacza ,,specyficzny stały
organ zewnętrzny państwa wysyłającego dla reprezentowania go i pełnienia innych funkcji
dyplomatycznych w państwie przyjmującym. Misja dyplomatyczna to faktycznie szefa
misji dyplomatycznej, składające się z zespołu funkcjonariuszy merytorycznych i pracowników
techniczno-administracyjnych, będących urzędnikami państwa wysyłającego'' [3]. Misja
istnieje niezależnie od zmian w jej składzie osobowym. Nie posiada osobowości prawnej w
prawie wewnętrznym państwa przyjmującego i nie może stawać w jego sądach. To państwo
wysyłające ponosi odpowiedzialność za działalność misji, która chroni nietykalność i immunitet
jurysdykcyjny tego państwa.W celu powołania misji dyplomatycznej - ambasady należy
spełnić liczne warunki:
- Występują dwa podmioty prawa międzynarodowego - państwo przyjmujące i państwo
wysyłające,
- Oba podmioty wzajemnie się uznają i wyrażają zgodę na utworzenie misji (prawo legacji
czynnej - państwo wysyłające może wysłać swoich przedstawicieli do państwa przyjmującego i
prawo legacji biernej - państwo przyjmujące może przyjąć obcych przedstawicieli),
- Obowiązuje zasada suwerennej równości państw i wzajemności,
- Władze państwa wysyłającego, najczęściej rząd, muszą wydać odpowiednią decyzję w
omawianej materii.Obecnie w stosunkach bilateralnych wyróżniamy następujące kategorie
misji dyplomatycznych:
- Ambasady,
- Nuncjatury,
- Poselstwa,
- Internuncjatury,
- Wysokie Komisariaty państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (nowy twór).2.2.
StrukturaWewnętrzna struktura organizacyjna misji zależy od woli i potrzeb państwa
wysyłającego, przydzielonych jej funkcji i zasobów finansowych tego państwa.Z zasady
struktura polskiej misji obejmuje następujące elementy składowe:
- Szefa misji i jego sekretariat (odpowiada także za obsługę protokolarną)
- Wydział polityczny
- Wydział prasowy [4]
- Wydział ekonomiczny
- Wydział promocji handlu i inwestycji (w PRL Biuro Radcy Handlowego, wywiad gospodarczy)
- Wydział kulturalno-naukowy [5]
- Wydział administracyjny
- Wydział finansowy
- Wydział konsularny [6]
- Ataszat wojskowy
- Dział łączności [7]
- Ochrona placówkiPowyższa struktura to pewne uogólnienie. Może ona przybierać różne
formy w różnych państwach. Ponadto, mogą istnieć inne komórki organizacyjne lub
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
pojedyncze stanowiska (dział ds. imigracji, rolnictwa, komunikacji). Dla przykładu, w
szwajcarskiej służbie dyplomatycznej mamy komórki ds. politycznych i prawnych.2.3.
FunkcjonowanieMisja dyplomatyczna jest oficjalnym urzędem państwa wysyłającego o
charakterze przedstawicielskim, które znajduje się i działa na terytorium państwa
przyjmującego, kierowanym przez właściwie upełnomocnionego przedstawiciela
dyplomatycznego, jednoosobowo odpowiedzialnego za działalność misji. Misja działa na
podstawie dyrektyw i poleceń rządu wydawanych poprzez MSZ. Misja posługuje się własnymi
pieczęciami i blankietami firmowymi w korespondencji oficjalnej. Dysponuje swoimi środkami
finansowymi. Może otwierać konta bankowe, zarządzać majątkiem ruchomym i nieruchomym,
w celu realizacji funkcji dyplomatycznych (majątek ten jest objęty przywilejami i
immunitetami dyplomatycznymi). Misja jako jednostka budżetowa Skarbu Państwa - tak jak
MSZ - nie ma osobowości prawnej w świetle prawa wewnętrznego państwa
przyjmującego. 2.4. Funkcje misji Zgodnie z art. 3. ust.1 Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
dyplomatycznych: Funkcje misji dyplomatycznej obejmują między innymi:a) reprezentowanie
państwa wysyłającego w państwie przyjmującym;b) ochronę w państwie przyjmującym
interesów państwa wysyłającego i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo
międzynarodowe;c) prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego;d) zaznajamianie
się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i z
rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa
wysyłającego;e) popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym a
państwem przyjmującym oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych,
kulturalnych i naukowych. Inaczej mówiąc, mamy tu do czynienia z funkcjami:
- Reprezentacyjną,
- Ochrony interesów państwa w i jego obywateli,
- Negocjacyjną,
- Informacyjną,
- Promocyjną (w dziedzinie stosunków politycznych, gospodarczych, kulturalnych,
naukowych),
- Konsularną,
- Lobbingową (często jest ona dodawana na zasadzie domniemania).Misja i jej szef mają
prawo używania flagi i godła państwa wysyłającego na pomieszczeniach misji łącznie z
rezydencją szefa misji i na jego środkach transportu. Państwo przyjmujące powinno zgodnie
ze swym ustawodawstwem ułatwić na swym terytorium nabycie przez państwo wysyłające
pomieszczeń koniecznych dla jego misji bądz
pomóc mu w uzyskaniu takich pomieszczeń w
inny sposób. Powinno ono również pomóc misjom w razie potrzeby w uzyskaniu odpowiednich
mieszkań dla ich członków.2.5. PersonelPersonel misji składa się z:Szefa misji (3 klasy)
- Członków personelu dyplomatycznego - oznacza członków personelu misji posiadających
stopień dyplomatyczny
- Członków personelu administracyjnego i technicznego - oznacza członków personelu misji
zatrudnionych w administracji i technicznej służbie misji (np. referent, sekretarka, księgowa,
kierowca - intendent, pracownicy ochrony)
- Członkowie personelu służby - oznacza członków personelu misji zatrudnionych w służbie
domowej misji (np. kucharz).Warto także zwrócić uwagę na następujące pojęcia stosowane w
nomenklaturze personelu związanego z misją:
- Przedstawiciel dyplomatyczny - oznacza szefa misji lub członka personelu dyplomatycznego
misji
- Prywatny służący - oznacza osobę zatrudnioną w służbie domowej członka misji, która nie
jest pracownikiem państwa wysyłającegoNa powyżej wymienioną strukturę organizacyjną
ambasady nakładają się stopnie dyplomatyczne.Art. 8. ust. 1. Ustawy o służbie zagranicznej z
2001 roku wymienia następujące stopnie dyplomatyczne w służbie zagranicznej:1) ambasador
tytularny,2) radca - minister,3) I radca,4) radca,5) I sekretarz,6) II sekretarz,7) III
sekretarz,8) attach�. Najniższym stopniem dyplomatycznym jest stopień attach�. Stopnie
dyplomatyczne są jednocześnie stanowiskami pracy, a w placówkach zagranicznych
funkcjami, na których członek personelu dyplomatyczno-konsularnego wykonuje czynności
służbowe.W przypadku żołnierzy sytuacja wygląda odmiennie. Stosunek służbowy oraz
wynikające z niego prawa i obowiązki żołnierzy pełniących służbę w placówkach zagranicznych
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
określają odrębne przepisy. Osobom wyznaczonym do wykonywania zadań Ministra Obrony
Narodowej w placówce zagranicznej nadaje się stopień dyplomatyczny: 1) attach� obrony
(wojskowy, morski, lotniczy) 2) zastępca attach� obrony (wojskowego, morskiego,
lotniczego).Minister Spraw Zagranicznych wraz z Ministrem Obrony Narodowej określają, w
drodze zarządzenia, szczególne zasady wykonywania obowiązków służbowych przez w.w.
osoby, a także organizację i funkcjonowanie w placówkach zagranicznych ataszatów obrony, z
uwzględnieniem przepisów o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. W Polsce stopnie
dyplomatyczne nadaje dyrektor generalny służby zagranicznej. Wyjątek stanowi stopień
ambasadora tytularnego, który to na wniosek dyrektora generalnego służby zagranicznej,
nadaje minister właściwy do spraw zagranicznych.Podsumowując, stopień dyplomatyczny
można nadać członkowi służby zagranicznej, który: 1) odbył aplikację dyplomatyczno-
konsularną albo jest urzędnikiem służby cywilnej lub ukończył Krajową Szkołę Administracji
Publicznej,2) złożył egzamin dyplomatyczno-konsularny,3) zna co najmniej dwa języki obce,4)
posiada tytuł magistra lub równorzędny,5) wykazuje się odpowiednim stanem zdrowia
psychicznego i fizycznego.W szczególnie uzasadnionych przypadkach członkowi służby
zagranicznej niespełniającemu wymagań określonych pkt 1-4, w związku z wykonywaniem
zadań w placówce zagranicznej, można nadać stopień dyplomatyczny na czas niezbędny do
wykonywania tych zadań. 2.5.1. Mianowanie i akredytacja ambasadoraJeśli oba państwa
uznają się i nawiążą stosunki dyplomatyczne, mamy podstawę do założenia stałych misji
dyplomatycznych w tych państwach i wymiany przedstawicieli dyplomatycznych. Jeśli w
danym państwie jest już ambasador - szef misji, którego kadencja - w przypadku polskiej
praktyki czteroletnia - dobiega końca, to na ogół składa on wizytę w MSZ państwa
przyjmującego. Informuje on o swoim przewidywanym odwołaniu, planowanej dacie wyjazdu
oraz informuje o typowanym następcy, przekazując jego notę biograficzną. Zawiera ona dane
osobowe potencjalnego ambasadora, przebieg kariery zawodowej i osobistej. Państwo
przyjmujące na tej podstawie wyraża zgodę na przysłanie danej osoby do placówki na swoim
terytorium i jest to tzw. agr�ment. Państwo przyjmujące ma jednak prawo odmówić przyjęcia
danej osoby, bez podania przyczyn. Wystąpienie o agr�ment jest poufne i może mieć
charakter ustny, by uniknąć ewentualnych nieprzyjemności przed oficjalną nominacją.
Generalnie prośba o udzielenie agr�ment ma postać noty dyplomatycznej. W Polsce agr�ment
jest udzielane przez MSZ po otrzymaniu zgody Kancelarii Prezesa RM (premiera) i Kancelarii
Prezydenta RP (prezydenta). Ambasador jest najwyższym rangą przedstawicielem państwa za
granicą, który reprezentuje głowę państwa i kieruje przedstawicielstwem dyplomatycznym
(jest szefem misji). Pełny tytuł szefa misji brzmi ambasador nadzwyczajny i pełnomocny:
- Nadzwyczajny - niegdyś ambasadorowie wysyłani w misjach specjalnych byli podejmowani
lepiej niż ambasadorowie na stałe rezydujący w danej stolicy, czyli zwykli. Stąd specjalnych
wysłanników głów państw zwyczajowo tytułowano mianem nadzwyczajnych.
- Pełnomocny - dany ambasador miał pełnomocnictwo/upoważnienie do regulowania
wszystkich spraw swojego kraju. Głowa państwa jakby scedowała na niego część swoich
kompetencji w danej materii.Proces nominacji ambasadora jest czasochłonny i złożony. We
Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech, krajach Beneluksu, Skandynawii, ChRL i Japonii
ambasadorami zostają tylko pracownicy służby dyplomatycznej - zawodowi dyplomaci. W
Polsce i USA natomiast normę stanowią nominacje polityczne. Ambasadorem może zostać
osoba, która cieszy się dużym zaufaniem w kręgu rządzących, jest znaną i cenioną osobą
publiczną (zasłużony lekarz, prawnik) lub tez ma szerokie kontakty zawodowe/naukowe w
państwie przyjmującym. Kandydat na ambasadora musi on być obywatelem polskim. W
przypadku dwóch obywatelstw rezygnuje z drugiego lub zawiesza je na czas pełnienia funkcji.
Minister Spraw Zagranicznych występuje z wnioskiem o nominację danej osoby. Musi w tej
materii uzyskać zgodę prezydenta i premiera oraz agr�ment państwa przyjmującego.
Następnie minister lub oddelegowany wiceminister przedstawia kandydaturę do zaopiniowana
sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. Kandydat jest przesłuchiwany. Ocena Komisji nie jest
wiążąca, ma tylko charakter doradczy. Teraz Kancelaria prezydenta przygotowuje
prezydentowi do podpisu nominację nowego ambasadora, którą uprzednio asygnuje Minister
Spraw Zagranicznych. Równocześnie Protokół Dyplomatyczny MSZ przygotowuje Listy
Uwierzytelniające nowego i Listy Odwołujące starego ambasadora. Oba dokumenty najpierw
podpisuje minister, potem prezydent. Sporządza się ich kopie oficjalne (Copies figur�s). Nowy
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
ambasador składa wizytę Ministrowi Spraw Zagranicznych, by odbyć rozmowę merytoryczną i
otrzymać nominację od Prezydenta. Przed wyjazdem ambasador udaje się także do
prezydenta. Nowy ambasador przyjeżdża do państwa przyjmującego po wyjez
dzie
poprzedniego. Często w chwili przyjazdu misją kieruje charg� d’affaires a.i. Ambasador
jest witany przez przedstawiciela kierownictwa Protokołu Dyplomatycznego MSZ w państwie
przyjmującym. Jedna osoba może być akredytowana w więcej niż jednym państwie, o ile
poszczególne państwa przyjmujące wyraziły na to zgodę. Jeżeli państwo wysyłające
akredytuje szefa misji w kilku państwach jednocześnie, to może ono ustanowić misję
dyplomatyczną, kierowaną przez charg� d'affaires ad interim, w każdym z państw, gdzie szef
misji nie ma swojej stałej siedziby. Szef misji lub członek personelu dyplomatycznego misji
może reprezentować państwo wysyłające wobec każdej organizacji międzynarodowej. Z
drugiej strony, dwa lub więcej państw może akredytować tę samą osobę jako szefa misji w
innym państwie, chyba, że państwo przyjmujące sprzeciwia się temu. Uważa się, że szef misji
objął swoje funkcje w państwie przyjmującym, gdy złożył swoje listy uwierzytelniające bądz
,
gdy notyfikował o swoim przybyciu, a wierna kopia jego listów uwierzytelniających została
złożona w Ministerstwie Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego lub w innym
ministerstwie uznanym za właściwe, zgodnie z praktyką panującą w państwie przyjmującym,
która powinna być stosowana w jednolity sposób. Kolejność składania listów
uwierzytelniających lub ich wiernych kopii jest ustalana według daty i godziny przybycia szefa
misji.W myśl art. 16. Konwencji Wiedeńskiej kierujący placówką zagraniczną:1) jest
przełożonym wszystkich członków służby zagranicznej w kierowanej przez niego placówce
zagranicznej oraz osób niebędących członkami służby zagranicznej (m.in. osób zatrudnionych
w placówce zagranicznej na podstawie umowy o pracę zawartej zgodnie z prawem państwa
przyjmującego, zawartej na czas określony - wykonywanie funkcji na placówce przez członka
rodziny - chyba, że są one członkami korpusu służby cywilnej, konsul honorowy)2) odpowiada
przed dyrektorem generalnym służby zagranicznej za prawidłowe gospodarowanie mieniem,
przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych, przestrzeganie przepisów, w szczególności
przepisów prawa pracy oraz przepisów dotyczących tajemnic ustawowo chronionych. Dyrektor
generalny nawiązuje z ambasadorem, który przed mianowaniem nie był członkiem służby
zagranicznej, stosunek pracy na podstawie powołania, na czas pełnienia funkcji ambasadora,
nadając mu na ten czas stopień dyplomatyczny. Odwołanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej ambasadora jest równoznaczne z odwołaniem w rozumieniu przepisów prawa
pracy.Zadania Ambasadora w państwie przyjmującym:1) reprezentuje Rzeczpospolitą
Polską,2) chroni interesy Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej obywateli, zgodnie z prawem
międzynarodowym i prawem państwa przyjmującego,3) uczestniczy w czynnościach
przedstawicieli organów władzy publicznej w zakresie prowadzonych przez nich negocjacji i
podejmowanych działań, zapewnia współdziałanie tych przedstawicieli, dba o zgodność ich
czynności z założeniami polskiej polityki zagranicznej, a także udziela im pomocy i współdziała
z nimi w zakresie ich zadań w stosunkach z państwem przyjmującym,4) działa na rzecz
promocji Polski, a zwłaszcza polskiej kultury, nauki i gospodarki,5) udziela pomocy i
współdziała w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań przez członków służby
zagranicznej oraz innych osób delegowanych do załatwienia określonych spraw w państwie
przyjmującym,6) nadzoruje działalność wszystkich placówek zagranicznych w państwie
przyjmującym,7) prowadzi rokowania z państwem przyjmującym,8) popiera przyjazne
stosunki między Rzeczpospolitą Polską a państwem przyjmującym,9) zaznajamia się z
warunkami, wydarzeniami i działalnością prowadzoną przez państwo przyjmujące i przekazuje
właściwym organom władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej informacje na ten
temat.2.5.2. Mianowane personelu misjiPaństwo wysyłające może mianować według swego
uznania członków personelu misji. W przypadku szefa misji, o czym była już mowa, attach�s
wojskowych, morskich i lotniczych państwo przyjmujące może żądać, aby ich nazwiska były
mu uprzednio przedłożone celem wyrażenia na nie zgody.Członkowie personelu
dyplomatycznego misji powinni mieć obywatelstwo państwa wysyłającego. W przeciwnym
wypadku - jeśli posiadają obywatelstwo państwa przyjmującego - muszą najpierw uzyskać
zgodę tego państwa, które może ją cofnąć w każdym czasie. Państwo przyjmujące może
zastrzec sobie to samo prawo w odniesieniu do obywateli państwa trzeciego, którzy nie są
zarazem obywatelami państwa wysyłającego.Państwo przyjmujące może w każdym czasie i
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
bez obowiązku uzasadnienia swej decyzji zawiadomić państwo wysyłające, że szef misji bądz

którykolwiek z członków personelu dyplomatycznego misji jest persona non grata, zaś
którykolwiek inny z członków personelu misji jest osobą niepożądaną. Państwo wysyłające
odpowiednio do okoliczności bądz
odwoła daną osobę bądz
położy kres jej funkcjom w misji.
Dana osoba może być uznana za non grata albo za niepożądaną przed przybyciem na
terytorium państwa przyjmującego.Państwo wysyłające i jego misja mają obowiązek
zawiadamiania MSZ państwa przyjmującego lub innego właściwego ministerstwa o:a)
mianowaniu członków misji, ich przybyciu i ostatecznym wyjez
dzie lub też o zakończeniu ich
funkcji w misji;b) przybyciu i ostatecznym wyjez
dzie osoby należącej do rodziny członka misji
oraz zależnie od okoliczności o tym, że jakaś osoba staje się lub przestaje być członkiem
rodziny członka misji;c) przybyciu i ostatecznym wyjez
dzie prywatnych służących
zatrudnionych u osób wymienionych wyżej w punkcie (a) oraz zależnie od okoliczności o fakcie
opuszczenia przez nie służby u tych osób;d) zatrudnieniu i zwolnieniu osób zamieszkałych w
państwie przyjmującym bądz
jako członków misji bądz
jako prywatnych służących
uprawnionych do korzystania z przywilejów i immunitetów.W braku wyraz
nego porozumienia
co do liczebności misji, państwo przyjmujące może żądać, aby liczebność ta była utrzymana w
granicach uznanych przez nie za rozsądne i normalne, uwzględniając okoliczności i warunki
panujące w państwie przyjmującym oraz potrzeby danej misji. To samo dotyczy przyjmowania
urzędników określonej kategorii.2.6. Szefowie misjiWyróżnia się 3 klasy szefów misji:
- Ambasadorów i nuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw oraz innych szefów misji
równorzędnego stopnia;
- Posłów, ministrów i internuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw;
- Charg� d’affaires en pied (en titre), akredytowanych przy ministrach spraw
zagranicznych.Poza sprawami pierwszeństwa i etykiety nie będzie się czyniło żadnych różnic
między szefami misji w zależności od ich klasy. Jeżeli stanowisko szefa misji nie jest
obsadzone lub jeżeli szef misji nie może pełnić swoich funkcji, charg� d’affaires ad
interim będzie działał przejściowo jako szef misji. Nazwisko charg� d’affaires ad
interim będzie podane do wiadomości bądz
przez szefa misji, bądz
, w przypadku, gdy nie
może on tego uczynić, przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych państwa wysyłającego
Ministerstwu Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego lub innemu ministerstwu
uznanemu za właściwe.Ambasadorowie przy organizacjach międzynarodowych (ONZ, NATO)
to Stali Przedstawiciele.2.7. Charg� d’affaires en titre (en pied) a charg�
d’affaires ad interim:
- Charg� d’affaires en titre (en pied) - tytularny, szef misji dyplomatycznej trzeciej
klasy szefów misji. Akredytowany jest przy ministrze spraw zagranicznych państwa
przyjmującego. Instytucja charg� d’affaires en pied powstała na mocy ustaleń
kongresu wiedeńskiego i jest już rzadkością. W odróżnieniu od ambasadorów składa on listy
wprowadzające (lettres d'introduction) ministrowi spraw zagranicznych państwa
przyjmującego. Jeśli w stosunkach bilateralnych jedna strona wysyła charg� d’affaires,
może zostać to z
le odebrane przez państwo przyjmujące. Wręcz może je to urazić i zagrozić
poprawności stosunków dyplomatycznych. W państwach przyjmujących, które stanowią
najważniejszych partnerów, za wszelką cenę powinno się wysyłać szefów misji klasy wyższej
niż charg� d’affaires. Ponieważ klasa druga praktycznie nie funkcjonuje, to najlepiej
wysłać wówczas ambasadora.
- Charg�s d'affaires ad interim - tymczasowy charg� d’affaires. Nie jest to szef misji
najniższej klasy, lecz osoba zastępująca właściwego szefa misji dyplomatycznej wyższej klasy
w przypadku choroby, śmierci, opuszczenia placówki, czasowej nieobecności. Najczęściej jest
nim najwyższy stopniem członek personelu dyplomatycznego misji. Jeśli ambasador przebywa
w państwie przyjmującym, to w ambasadzie nie może być charg� d’affaires, chyba, że
ambasador nie jest w stanie pełnić funkcji z powodu choroby i jest formalnie notyfikowane do
MSZ państwa przyjmującego.
3. Urzędy konsularne3.1. Podstawy prawne funkcjonowania: Konwencje międzynarodowe:
- Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych z 24 kwietnia 1963 r. (Dz. U. z 1982 r.,
nr 13, poz. 98 i 99)Nawiązanie stosunków konsularnych miedzy państwami następuje za
wzajemną zgodą. Zgoda udzielona na nawiązanie stosunków dyplomatycznych miedzy dwoma
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
państwami oznacza, jeżeli nie postanowiono inaczej, zgodę na nawiązanie stosunków
konsularnych. Zerwanie stosunków dyplomatycznych nie pociąga za sobą natomiast ipso facto
zerwania stosunków konsularnych. b) Prawodawstwo krajowe:
- Ustawa o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403)
- Ustawa o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 lutego 1984 r. (Tekst jedn.
Dz.U. z 2002 r. nr 215, poz. 1823).3.2. Struktura Urząd konsularny może być ustanowiony na
terytorium państwa przyjmującego jedynie za zgodą tego państwa. Siedziba urzędu
konsularnego, jego klasa i okręg konsularny są ustalane przez państwo wysyłające i podlegają
aprobacie państwa przyjmującego. Zgoda państwa przyjmującego jest również wymagana,
jeżeli konsulat generalny lub konsulat pragnie otworzyć wicekonsulat lub agencję konsularną
w innej miejscowości niż ta, w której sam jest ustanowiony. Urząd konsularny stanowi stałe
biuro konsula w państwie przyjmującym. Współcześnie wyróżnia się:a) Urząd konsularny
zawodowyb) Urząd konsularny honorowyc) Wydział konsularny w misji dyplomatycznejNa
powyższą klasyfikację nakłada się dodatkowy podział uwzględniający klasy kierowników
urzędów, w tym:
- Konsulaty generalne
- Konsulaty
- Wicekonsulety
- Agencje konsularneW Konwencji Wiedeńskiej z 1963 r. brak definicji urzędu konsularnego,
ale wiadomo, iż nie ma on osobowości prawnej w prawie wewnętrznym państwa
przyjmującego. To aparat wykonawczy szefa urzędu konsularnego. Urzędem kieruje i
odpowiada za niego jego szef. Odpowiedzialność cywilnoprawną ponosi jednak państwo
wysyłające. O powołaniu urzędu decyduje Minister Spraw Zagranicznych. Organizacyjnie,
funkcyjnie, finansowo podlega on MSZ państwa wysyłającego. Urząd konsularny ma charakter
stały, niezależny od rotacji pracowników. Dysponuje majątkiem ruchomym i nieruchomym,
ma własne pieczęcie i blankiety.Struktura organizacyjna urzędu zależy od jego zakresu zadań
i ukierunkowania problemowego w polityce wobec danego państwa przyjmującego oraz
finansów państwa wysyłającego. Im niższa klasa urzędu, tym jest on skromniejszy. Z zasady
konsulaty honorowe są niewielkie w porównaniu do konsulatów zawodowych. Urzędy
konsularne usytuowane w krajach wyspiarskich lub blisko morza będą skupiać się na
zagadnieniach morskich, a te w USA czy Kanadzie rozwiną komórki związane z imigrantami i
Polonią. Wydziały konsularne w ramach ambasad mają na ogół znaczenie symboliczne i są
nieliczne. W skład typowego urzędu konsularnego wchodzą:
- Szef urzędu konsularnego (konsul generalny/konsul/wicekonsul/agent konsularny)
- Sekretariat
- Kancelaria
- Zastępca szefa konsulatu (konsul lub wicekonsul)
- Dział paszportowo-wizowy
- Dział organizacyjny - opieka nad obywatelami, uwierzytelnianie dokumentów,
reprezentowanie interesów przed sądem)
- Dział spadkowy
- Dział ekonomiczno-handlowy
- Dział administracyjny
- Dział prawny
- Dział opieki konsularnej i spraw morskichW zależności od wielkości państwa przyjmującego,
liczby obywateli państwa wysyłającego zamieszkałych w nim oraz innych przyczyn, w jednym
kraju można powołać kilka konsulatów (urzędów konsularnych), którym podlegają okręgi
konsularne. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku polskich konsulatów we Francji [8],
RFN czy USA. Nieraz całe terytorium państwa stanowi jeden integralny okręg konsularny,
który podlega wydziałowi konsularnemu w ambasadzie. W innych przypadkach jeden konsulat
obsługuje kilka państw (dotyczy państw odległych, odgrywających mniejszą rolę w stosunkach
dyplomatycznych, z niewielka liczbą Polonii). W ramach konsulatów mogą działać referaty ds.
handlu i współpracy gospodarczej. 3.3. Funkcje konsularne W myśl Konwencji Wiedeńskiej z
1963 r. funkcje konsularne polegają na: a) ochronie w państwie przyjmującym interesów
państwa wysyłającego oraz jego obywateli, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, w
granicach dozwolonych przez prawo międzynarodowe;b) popieraniu rozwoju stosunków
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
handlowych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych między państwem wysyłającym a
państwem przyjmującym oraz na popieraniu wszelkimi innymi sposobami przyjaznych
stosunków miedzy tymi państwami zgodnie z postanowieniami niniejszej
konwencji;c) zapoznawaniu się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami i rozwojem życia
handlowego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego państwa przyjmującego, zdawaniu z
tego sprawy rządowi państwa wysyłającego oraz udzielaniu informacji osobom
zainteresowanym;d) wydawaniu paszportów i dokumentów podróży obywatelom państwa
wysyłającego, jak również wiz lub odpowiednich dokumentów osobom, które pragną udać się
do państwa wysyłającego;e) udzielaniu pomocy i opieki obywatelom państwa wysyłającego,
zarówno osobom fizycznym, jak i prawnym;f) działaniu w charakterze notariusza i urzędnika
stanu cywilnego oraz wykonywaniu podobnych czynności, jak również pewnych funkcji o
charakterze administracyjnym, jeżeli nie sprzeciwiają się temu ustawy i inne przepisy państwa
przyjmującego;g) ochronie interesów obywateli państwa wysyłającego, zarówno osób
fizycznych, jak i prywatnych, w sprawach spadkowych, na terytorium państwa
przyjmującego, zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa;h) ochronie, w
granicach ustalonych przez ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego, interesów
małoletnich i innych osób nie posiadających pełnej zdolności do czynności prawnych,
obywateli państwa wysyłającego, w szczególności gdy zachodzi potrzeba ustanowienia nad
nimi opieki lub kurateli;i) z zastrzeżeniem przestrzegania praktyki i procedury obowiązujących
w państwie przyjmującym - zastępowaniu lub zapewnianiu odpowiedniego zastępstwa
obywateli państwa wysyłającego przed sądami lub innymi władzami państwa przyjmującego w
celu uzyskiwania, zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa, podjęcia
tymczasowych środków dla ochrony praw i interesów tych obywateli, gdy osoby te z powodu
nieobecności lub z jakiejkolwiek innej przyczyny nie są w stanie podjąć w odpowiednim czasie
obrony swych praw i interesów;j) przesyłaniu sądowych i pozasądowych dokumentów oraz
wykonywaniu rekwizycji sądowych zgodnie z obowiązującymi umowami międzynarodowymi
lub, w braku takich umów, w sposób zgodny z ustawami i innymi przepisami państwa
przyjmującego;k) wykonywaniu przewidzianych przez ustawy i inne przepisy państwa
wysyłającego praw nadzoru i inspekcji w odniesieniu do statków morskich i rzecznych
posiadających przynależność państwową państwa wysyłającego oraz statków powietrznych
zarejestrowanych w tym państwie, jak również w stosunku do ich załóg;l) udzielaniu pomocy
statkom morskim, rzecznym i powietrznym wymienionym w punkcie k) niniejszego artykułu,
jak również ich załogom, przyjmowaniu oświadczeń dotyczących podróży tych statków,
badaniu i wizowaniu ich dokumentów oraz, z zastrzeżeniem uprawnień władz państwa
przyjmującego, przeprowadzaniu dochodzenia w sprawie wypadków, które zdarzyły się w
czasie podróży, i załatwianiu sporów między kapitanem, oficerami i marynarzami, o ile
zezwalają na to ustawy i inne przepisy państwa wysyłającego;m) wykonywaniu powierzonych
urzędowi konsularnemu przez państwo wysyłające wszelkich innych funkcji, których nie
zakazują ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego lub którym państwo to nie sprzeciwia
się lub też które są przewidziane w umowach międzynarodowych obowiązujących między
państwem wysyłającym a państwem przyjmującym. Akredytacja konsula generalnego lub
kierownika urzędu konsularnego jest odmienna od procedury mianowania ambasadora.
Ambasador państwa wysyłającego w państwie przyjmującym wysyła do MSZ państwa
przyjmującego listy komisyjne konsula generalnego wraz z notą (prośba o exequatur). Zgoda
jest odsyłana w formie noty wraz z listami komisyjnymi.3.4. PersonelSkład osobowy urzędu
konsularnego to: a) Urzędnicy konsularni (4 klasy) - każda osoba łącznie z kierownikiem
urzędu konsularnego, powołana w tym charakterze do wykonywania funkcji konsularnych.
Wyróżniamy urzędników:
- Zawodowych
- Honorowychb) Pracownicy konsularni - każda osoba zatrudniona w służbie administracyjnej
lub technicznej urzędu konsularnegoc) Członkowie personelu służby - każda osoba
zatrudniona w służbie domowej urzędu konsularnegod) Członkowie personelu prywatnego -
osoba zatrudniona wyłącznie w służbie prywatnej członka urzędu konsularnegoe)
Pracownicy i personel służby honorowych urzędników konsularnych.Kierownicy urzędów
konsularnych dzielą się na cztery klasy (KW 63 r.): a) konsulów generalnych,b) konsulów,c)
wicekonsulów,d) agentów konsularnych.3.4.1. Mianowanie kierownika urzędu
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
konsularnego Kierownicy urzędów konsularnych są mianowani przez państwo wysyłające i
dopuszczani do wykonywania swych funkcji przez państwo przyjmujące. Państwo wysyłające
zaopatruje kierownika urzędu konsularnego w dokument posiadający formę listów
komisyjnych lub podobnego dokumentu, wystawiony w związku z każdą nominacją, a
stwierdzający jego charakter urzędowy i wskazujący w zasadzie jego imiona i nazwisko oraz
kategorię i klasę, jak również okręg konsularny i siedzibę urzędu konsularnego. Państwo
wysyłające przekazuje listy komisyjne lub podobny dokument w drodze dyplomatycznej
rządowi państwa przyjmującego. Kierownik urzędu konsularnego zostaje dopuszczony do
wykonywania swych funkcji na mocy upoważnienia państwa przyjmującego, zwanego
exequatur, bez względu na formę tego upoważnienia. Państwo, które odmawia udzielenia
exequatur, nie jest obowiązane do podania państwu wysyłającemu przyczyn odmowy.W
państwie, w którym państwo wysyłające nie posiada przedstawicielstwa dyplomatycznego i nie
jest reprezentowane przez przedstawicielstwo dyplomatyczne państwa trzeciego, urzędnik
konsularny może być za zgodą państwa przyjmującego upoważniony do dokonywania
czynności dyplomatycznych, co nie ma wpływu na jego status konsularny. Dokonywanie tych
czynności przez urzędnika konsularnego nie daje mu żadnego prawa do przywilejów i
immunitetów dyplomatycznych. 3.4.2. Mianowanie personelu konsularnego Państwo
wysyłające może mianować członków personelu konsularnego według swego uznania, ale w
rozsądnej liczbie, przy uwzględnieniu faktycznego zapotrzebowania. Państwo wysyłające
notyfikuje państwu przyjmującemu imiona, nazwiska, kategorię i klasę wszystkich urzędników
konsularnych poza kierownikiem urzędu konsularnego odpowiednio wcześnie. Urzędnicy
konsularni powinni w zasadzie mieć obywatelstwo państwa wysyłającego. Jeśli państwo
przyjmujące zgadza się w danym przypadku, to urzędnik konsularny może mieć obywatelstwo
państwa przyjmującego lub państwa trzeciego. Urzędnik może być uznany za persona non
grata, a każdy inny członek personelu konsularnego za osobę niepożądaną. Funkcje członka
urzędu konsularnego ulegają zakończeniu między innymi przez:a) państwo wysyłające
informuje państwo przyjmujące, że funkcje danej osoby uległy zakończeniu;b) cofnięcie
exequatur przez państwo przyjmującec) państwo przyjmujące informuje wysyłające, że
przestało uważać daną osobę za członka personelu konsularnego.Państwo przyjmujące
powinno, nawet w razie konfliktu zbrojnego, zapewnić członkom urzędu konsularnego i
członkom personelu prywatnego, którzy nie są obywatelami państwa przyjmującego, jak
również członkom ich rodzin pozostającym z nimi we wspólnocie domowej, niezależnie od ich
obywatelstwa, czas i ułatwienia niezbędne dla umożliwienia im przygotowania ich wyjazdu i
opuszczenia jego terytorium w możliwie najbliższym terminie po zakończeniu ich funkcji. W
szczególności państwo przyjmujące powinno w razie konieczności dać do ich dyspozycji środki
transportu niezbędne dla nich samych i dla ich mienia, z wyjątkiem mienia nabytego w
państwie przyjmującym, którego wywóz w chwili wyjazdu jest zabroniony. W razie zerwania
stosunków konsularnych między dwoma państwami:a) państwo przyjmujące jest obowiązane,
nawet w razie konfliktu zbrojnego, szanować i ochraniać pomieszczenia konsularne, mienie
urzędu konsularnego i archiwa konsularne;b) państwo wysyłające może powierzyć pieczę nad
pomieszczeniami konsularnymi, mieniem znajdującym się w tych pomieszczeniach i archiwami
konsularnymi państwu trzeciemu, zaakceptowanemu przez państwo przyjmujące;c) państwo
wysyłające może powierzyć ochronę swych interesów oraz interesów swych obywateli państwu
trzeciemu zaakceptowanemu przez państwo przyjmujące. W myśl Ustawy o służbie
zagranicznej konsulem może być mianowany ten, kto:1) jest obywatelem polskim i korzysta z
pełni praw publicznych,2) ma pełną zdolność do czynności prawnych,3) jest nieskazitelnego
charakteru oraz ze względu na posiadane kwalifikacje i praktykę zawodową daje rękojmię
należytego wykonywania obowiązków służbowych, zgodnie z prawem i interesami
Rzeczypospolitej Polskiej,4) posiada tytuł magistra lub równorzędny,5) nie był karany za
przestępstwo popełnione z winy umyślnej,6) spełnia inne wymogi określone w przepisach o
pracownikach służby dyplomatyczno-konsularnej.Jeżeli wymagają tego potrzeby służby,
wykonywanie funkcji konsula można powierzyć osobie, która nie spełnia wymogów
określonych.Zadania konsula:1. Konsul, o ile nie zabrania tego prawo państwa
przyjmującego, z urzędu podejmuje przed sądami lub innymi władzami państwa
przyjmującego czynności niezbędne dla ochrony praw i interesów obywateli polskich, jeżeli z
powodu nieobecności lub innej ważnej przyczyny nie mogą oni w odpowiednim czasie bronić
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
swoich praw i interesów ani nie ustanowili pełnomocników. O podjęciu tych czynności konsul
zawiadamia niezwłocznie osobę zainteresowaną.2. Konsul, za zgodą ministra właściwego do
spraw zagranicznych i na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, może zastępować lub
zapewniać zastępstwo obywateli polskich przed sądami i innymi organami państwa
przyjmującego w celu ochrony praw i interesów reprezentowanych osób, o ile nie zabrania
tego prawo państwa przyjmującego.3. Konsul czuwa, aby obywatele polscy zatrzymani,
aresztowani lub w inny sposób pozbawieni wolności w państwie przyjmującym mieli
zapewnioną ochronę prawną i traktowanie zgodne z prawem tego państwa oraz z prawem i
zwyczajami międzynarodowymi. 4. Zwraca się do sądów i innych organów o udzielenie
informacji o przyczynach zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności w inny sposób,
a zwłaszcza o zarzutach stawianych tym obywatelom,5. Odwiedza tych obywateli oraz
porozumiewa się z nimi w inny sposób 6. Na wniosek obywatela ułatwia mu
porozumiewanie się z rodziną i innymi osobami bliskimi 7. Wykonuje czynności dotyczące
zabezpieczenia i realizacji spadków lub innych należności przysługujących Skarbowi
Państwa8. Wydaje zastępcze dokumenty podróży obywatelom innych państw oraz udziela
wiz uprawniających do wjazdu do innych państw.9. Wydaje decyzje o przyjęciu
oświadczenia w sprawie wyboru i odzyskania obywatelstwa polskiego,10. Wydaje decyzje w
sprawie uznania za osobę pochodzenia polskiego w rozumieniu Ustawy z dnia 9 listopada 2000
r. o repatriacji (Dz. U. Nr 106, poz. 1118 i z 2001 r. Nr 42, poz. 475),11. Przyjmuje od osób
zamieszkałych w okręgu konsularnym podania o nadanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej obywatelstwa polskiego oraz podania o wyrażenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.12. Konsul wykonuje funkcje w
odniesieniu do statków podnoszących polską banderę oraz ich załóg, pasażerów i ładunków, a
w szczególności:a) Kontroluje, czy statek jest uprawniony do podnoszenia bandery
polskiej, oraz wystawia statkowi, który otrzymał polską przynależność, tymczasowe
świadectwo polskiej przynależności statku,b) Przeprowadza inspekcje statku lub występuje z
wnioskiem do organu administracji państwa, w którego porcie przebywa statek, o
przeprowadzenie inspekcji lub przeglądów statku związanych z przedłużeniem ważności
międzynarodowych świadectw,c) Przedłuża termin ważności dokumentów bezpieczeństwa
statku i dokumentów dotyczących ochrony środowiska morskiego,d) Wydaje statkom o
polskiej przynależności dokumenty przewidziane w odrębnych przepisach oraz przedłuża
termin ich ważności,e) Wystawia książeczki żeglarskie oraz przedłuża termin ich
ważności,f) W razie uszkodzenia lub innego wypadku morskiego statku udziela pomocy w
organizowaniu akcji ratowniczej oraz podejmuje czynności niezbędne dla zapewnienia
bezpieczeństwa uratowanych osób, jak również zabezpieczenia ich mienia oraz ładunku i
mienia statku, a także interesów armatora polskiego,g) Przyjmuje protesty morskie oraz
przesłuchuje kapitana i innych członków załogi, a także pasażerów na okoliczność wypadku
morskiego,h) Uczestniczy przy wszelkich czynnościach podejmowanych na statku przez
władze państwa przyjmującego związanych z zatrzymaniem, aresztowaniem lub pozbawieniem
wolności w inny sposób członka załogi statku względnie pasażera albo zajęcia mienia
znajdującego się na statku,i) Zapewnia opiekę i pomoc prawną członkom załogi statku w
razie ich zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności w inny sposób, a także przy
rozpatrywaniu przez sądy i organy administracyjne państwa przyjmującego spraw
dotyczących tych osób,j) Udziela pomocy członkom załogi statku pozostałym na lądzie z
powodu choroby lub z innych przyczyn oraz umożliwia im powrót do Rzeczypospolitej
Polskiej,k) Podejmuje interwencje w razie dyskryminowania przez władze państwa
przyjmującego statku lub członków jego załogi.13. Konsul prowadzi, w szczególności w formie
zapisu elektronicznego, rejestry spraw, rejestry czynności konsularnych, jak również inne
rejestry określone odrębnymi przepisami i przetwarza umieszczone w nich dane osobowe na
zasadach określonych w przepisach odrębnych.Konsul może odmówić wykonania czynności,
która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Realizując swoje
zadania, konsulowie jednocześnie pełnią funkcje wielu urzędów krajowych, działając w oparciu
o prawo wewnętrzne państwa wysyłającego, zawarte konwencje konsularne i prawo
wewnętrzne państwa przyjmującego. Działalność konsulów nadzoruje ambasador RP w
państwie przyjmującym, zaś w MSZ w państwie wysyłającym - Departament konsularny i
polonijny. 3.5. Egzamin konsularnyZgodnie z art. 21 ust. 1 Ustawy o służbie zagranicznej z
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
dnia 27 lipca 2001 r. (Dz. U. Nr 128, poz. 1403) funkcje konsula wykonuje, wyznaczony przez
dyrektora generalnego służby zagranicznej, członek personelu dyplomatyczno-konsularnego,
który złożył egzamin konsularny. Ustęp 2 wspomnianego artykułu dodaje, iż minister właściwy
do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia, zakres egzaminu konsularnego oraz
sposób jego przeprowadzania, uwzględniając możliwość powtarzania egzaminu, a także
sposób powoływania członków komisji egzaminacyjnej oraz wysokość wynagrodzenia. W
oparciu o przywołany artykuł 21 wydano Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych w
sprawie zakresu egzaminu konsularnego oraz sposobu jego przeprowadzania z dnia 22 lipca
2002 r. (Dz. U. z 2002 nr 136 poz. 1149). W myśl owego aktu prawnego egzamin konsularny
ma na celu sprawdzeniu wiedzy i umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania
funkcji konsula w państwie przyjmującym. Podczas egzaminu weryfikuje się następujące
obszary wiedzy i umiejętności kandydata: 1) ogólne wiadomości o państwie przyjmującym,
współpracy i stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a tym państwem,2) znajomość
zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych zawartych między Rzecząpospolitą
Polską a państwem przyjmującym,3) znajomość przepisów dotyczących problematyki
konsularnej, a w szczególności paszportowej, wizowej, opieki konsularnej, repatriacji
cudzoziemców, obywatelstwa, obrotu prawnego z zagranicą, aktów stanu cywilnego,
spadkowej oraz przepisów o postępowaniu przed konsulem,4) praktyczne umiejętności
załatwiania spraw i dokonywania czynności konsularnych,5) wiedzę o organizacji i zasadach
funkcjonowania urzędów konsularnych, w tym urzędów konsularnych kierowanych przez
konsulów honorowych,6) znajomość polityki Rzeczypospolitej Polskiej wobec Polonii i Polaków
mieszkających Kandydat musi być członkiem personelu dyplomatyczno-konsularnego RP.
Przystąpienie do egzaminu konsularnego i zdanie go z wynikiem pozytywnym stanowią
warunek konieczny do wykonywania funkcji konsularnych w danym państwie przyjmującym.
Nad przebiegiem egzaminu czuwa komisja egzaminacyjna do spraw przeprowadzenia
egzaminu konsularnego, powołana przez dyrektora generalnego służby zagranicznej. Zadania
komisji obejmują:1) opracowanie i sprawdzenie testu wyboru,2) przeprowadzenie części
ustnej egzaminu konsularnego,3) rozstrzygnięcie o wyniku egzaminu konsularnego. 3.6.
Konsul honorowy
Do zagadnienia konsulów honorowych bezpośrednio odnosi się cały rozdział trzeci Konwencji
Wiedeńskiej z 1963 r., zatytułowany: Przepisy dotyczące honorowych urzędników
konsularnych i kierowanych przez nich urzędów konsularnych. Artykuły 58-68 regulują jednak
głównie kwestie przywilejów i immunitetów konsulów honorowych. Na szczególną uwagę
zasługują dwa przepisy:
- Art. 64: Ochrona honorowych urzędników konsularnych. Państwo przyjmujące jest
obowiązane udzielać honorowemu urzędnikowi konsularnemu ochrony, jaka może okazać się
niezbędna z uwagi na jego urzędowe stanowisko.
- Artykuł 68: Fakultatywny charakter instytucji honorowych urzędników konsularnych.Każde
państwo ma swobodę decydowania o mianowaniu lub przyjmowaniu honorowych urzędników
konsularnych. Dokumenty i akty prawne związane z zagadnieniem konsulów honorowych RP:
- Zarządzenie Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie konsulów honorowych RP z 29 marca
1993 r. (Monitor Polski 1993, nr 21 poz. 229)
- Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie konsulów honorowych RP,
opublikowany na stronie MSZ RP w dniu 26 kwietnia 2006 r.Zarządzenie w sprawie konsulów
honorowych RP odnosiło się do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 1974 r. w
sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Spraw Zagranicznych oraz Ustawy z dnia 13
lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zastąpiło Zarządzenie
Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 22 kwietnia 1986 r. w sprawie konsulów honorowych w
PRL. Utraciło moc prawną z dniem 3 grudnia 1999 r. W rozumieniu zarządzenia konsul
honorowy to honorowy konsul generalny, konsul, wicekonsul i agent konsularny RP. Okręg
konsularny i rangę urzędu konsularnego oraz rangę i zakres funkcji konsula honorowego
określa Minister Spraw Zagranicznych w akcie powołania. Powołanie następuje w oparciu o
przepisy dotyczące trybu mianowania kierowników urzędów konsularnych RP. Konsul
honorowy pełni swoje funkcje od momentu uzyskania exequatur lub innego upoważnienia od
państwa przyjmującego. Zakres jego funkcji określa akt powołania, przy czym za zgodą
Ministra może być modyfikowany. W urzędzie konsularnym konsula honorowego może
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
pracować zawodowy urzędnik lub pracownik konsularny oddelegowany z MSZ, o ile konsul
wyrazi zgodę. Okręg konsularny urzędu konsularnego konsula honorowego nie obejmuje
siedziby urzędu konsularnego kierowanego przez zawodowego urzędnika konsularnego.
Konsul podlega zawodowemu urzędnikowi, jest zobowiązany współpracować z nim i
informować o wszystkich ważnych kwestiach na bieżąco. Konsul honorowy pełni swoje
funkcje do momentu:1. Wręczenia odwołania od Ministra Spraw Zagranicznych 2.
Cofnięcia exequatur przez państwo przyjmujące3. Złożenia pisemnej rezygnacji kierownikowi
przedstawicielstwa dyplomatycznego w państwie przyjmującym lub Ministrowi Spraw
Zagranicznych. Kierownik przedstawicielstwa dyplomatycznego w przypadku 1 i 3 informuje o
tym właściwy organ państwa przyjmującego. Konsul honorowy niejednokrotnie jest
obywatelem państwa przyjmującego. W przypadku Polski funkcja ta często jest powierzana
przedstawicielom Polonii. Konsul honorowy ma własny zawód i prowadzi określoną działalność.
Funkcje konsula pełni on niezależnie od swojej działalności zawodowej, a dokumentacja
konsularna jest utrzymywana niezależnie od dokumentów prywatnych. Konsul nie otrzymuje
wynagrodzenia od RP i nie nabywa uprawnień z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych, przewidzianych przez polskie prawo. Może na własną rękę zatrudniać miejscowy
personel oraz przyjmuje pracowników skierowanych przez MSZ. Wszelkie koszty związane z
wykonywaniem swych funkcji (lokal, media, pracownicy nie z MSZ-u) pokrywa sam. W 2006
roku przygotowano projekt Rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie konsulów
honorowych RP. Przemysław Czyż, Zastępca Dyrektora Biura Dyrektora Generalnego w MSZ,
odpowiadał za opracowanie projektu. Opracowanie rozporządzenia uzasadniano:
- Wprowadzeniem z dniem 30 marca 2001 r. przepisami art. 25 Ustawy z dnia 22 grudnia
2000 roku o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych
oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 120, poz. 1268) nowelizacji Ustawy z dnia 13 lutego
1984 roku o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 9 poz. 34 z póz
niejszymi
zmianami)
- Wprowadzeniem z dniem 9 maja 2002 r. Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie
zagranicznej (Dz.U. Nr 128 poz. 1403), gdzie (art. 4 pkt 3 oraz odnoszący się do niego art. 22
ust. 1 i 2 ustawy) regulowano zagadnienia dotyczące funkcji, jakie wykonuje konsul honorowy
w ramach polskiej służby konsularnej.Istota rozwiązań zawartych w projekcie [9]Projekt
rozporządzenia określa tryb powoływania i odwoływania konsulów honorowych oraz zasady
wykonywania przez nich funkcji konsularnych, wskazuje zakres tych funkcji, zasady
współdziałania konsulów honorowych z zawodowymi kierownikami urzędów konsularnych,
ponoszenia kosztów sprawowania funkcji, a także określa przypadki, w których konsulowie
honorowi przestają wykonywać swoje funkcje.Podsumowując, celem opracowania i
ewentualnego wprowadzenia w życie rozporządzenia o konsulach honorowych jest zebranie w
jednym akcie i dokładne określenie wszelkich kwestii dotyczących konsulów. Obecnie owy
projekt wchodzi w skład zagadnień objętych pracami legislacyjnymi, mimo że rozstrzygnięcia
w jego sprawie planowane były na II półrocze 2006 roku. 4. Attachaty wojskowe Prekursora
stałego attach� ustanowił Napoleon Bonaparte, który w 1806 r. wysłał kapitana hr. De la
Grange’a do Ambasady Francji w Wiedniu w stopniu drugiego sekretarza. Na
przestrzeni XIX w. Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Austria, Prusy i Rosja oficjalnie
mianowały już swoich attach� w ramach ambasad. Attachat - urząd attach� a także miejsce
jego pracy. Attachat stanowi bardzo ważną komórkę w ramach ambasady, może być z niej
wydzielony. Na czele attachatu stoi attach� wojskowy (obrony) - oficer w stopniu od majora
do generała. Attach� jest członkiem personelu dyplomatycznego misji, radzi szefowi misji w
sprawach wojskowych.
Skład attachatu:
- Attach� wojskowy
- Zastępca/y z określonych rodzajów broni
- Pracownicy techniczni (np. starszy technik, kierowca-intendent)
Funkcje attach�:
- Utrzymywanie kontaktów oficjalnych z władzami wojskowymi państwa przyjmującego (m.in.
w odniesieniu do współpracy wojskowej)
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
- Przygotowanie wizyt
- Rozmowy w sprawie zawarcia porozumień w określonej dziedzinie
- Reprezentowanie sił zbrojnych podczas uroczystości, defilad, manewrów
- Zapoznawanie się wszelkimi legalnymi sposobami ze stanem sił zbrojnych państwa
przyjmującego i jego problemami, polityką obronną
- Informowanie władz państwa wysyłającego o stanie rzeczy w kwestii wojskowości w
państwie przyjmującym
- Udzielanie rad szefowi misji w sprawach wojskowych Mianowanie attach�
wojskowego Mianowany jest przez Ministra Spraw Zagranicznych na wniosek Ministra Obrony
Narodowej. Podlega służbowo szefowi misji, ale działa według poleceń z MON-u. Tam też
kieruje swoje sprawozdania. Attach� wojskowego dotyczą wszystkie zasady i normy z
Konwencji Wiedeńskiej z 1961 r. W sensie formalno-prawnym nie jest on bezpośrednim
przedstawicielem władz polskich sił zbrojnych przy Siłach Zbrojnych państwa przyjmującego
(tym różni się od wojskowych misji specjalnych bezpośrednio akredytowanych przy władzach
armii państwa przyjmującego). Ponieważ attach� zajmuje się sprawami dotyczącymi istotnych
kwestii obrony i bezpieczeństwa, to też artykuł 7 KW z 1961 r. stwierdza: W przypadku
attach�s wojskowych, morskich i lotniczych państwo przyjmujące może żądać, aby ich
nazwiska były mu uprzednio przedłożone celem wyrażenia na nie zgody. Owa zgoda stanowi
jakoby odpowiednik agr�ment.5. Stałe misje (przedstawicielstwa) przy organizacjach
międzynarodowychDokumentem prawnym regulującym status tych misji jest Konwencja
Wiedeńska o reprezentacji państw w ich stosunkach z ich organizacjami międzynarodowymi o
charakterze uniwersalnym z 14 marca 1975 r.Zagadnienie to wiąże się z dyplomacją
wielostronną i konferencyjną, i współcześnie stanowi ważne uzupełnienie tradycyjnej
dyplomacji bilateralnej. Państwa angażują się w politykę międzynarodową, uczestnicząc w
konferencjach (dawna KBWE) i działając pod auspicjami różnych organizacji
międzynarodowych (ONZ i jej organizacje wyspecjalizowane). Następuje to na ogół poprzez
stałe przedstawicielstwa/misje przy nich. Często szefowie ambasad lub kierownicy urzędów
konsularnych pełnią jednocześnie funkcje takich stałych przedstawicieli, o ile siedziba danej
organizacji znajduje się w danym państwie przyjmującym. Wiąże się to z redukowaniem
kosztów. Instytucja stałych przedstawicielstw rozwinęła się wraz z powstaniem Ligi Narodów,
kiedy to organizacje międzynarodowe stały się nowym istotnym podmiotem prawa
międzynarodowego, na wzór państw. Struktura tych misji jest zbliżona do struktury misji
dyplomatycznych. Zadania ambasadora przy organizacji międzynarodowej:Art. 20. Ustawy o
służbie zagranicznej stwierdza:Ambasador przy organizacji międzynarodowej, zwanej dalej
"organizacją", w szczególności:1) reprezentuje Rzeczpospolitą Polską wobec organizacji,2)
utrzymuje łączność między Rzeczpospolitą Polską a organizacją,3) prowadzi rokowania z
organizacją i w ramach organizacji,4) zaznajamia się z działalnością prowadzoną przez
organizację i przekazuje właściwym organom władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej
informację na temat jej działalności,5) zapewnia udział Rzeczypospolitej Polskiej w pracach
organizacji,6) chroni interesy Rzeczypospolitej Polskiej, jej obywateli oraz polskich osób
prawnych w stosunkach z organizacją,7) popiera realizację celów i zasad organizacji przez
współpracę z organizacją i w ramach organizacji,8) uczestniczy, poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej oraz w zakresie przedmiotu działalności organizacji, w czynnościach
przedstawicieli organów władzy publicznej w zakresie prowadzonych przez nich negocjacji i
podejmowanych działań, zapewnia współdziałanie tych przedstawicieli, dba o zgodność ich
czynności z założeniami polskiej polityki zagranicznej, a także udziela im pomocy i współdziała
z nimi w zakresie ich zadań w stosunkach z organizacją.6. Misje specjalne ad hocDokumentem
prawnym regulującym status tych misji jest Konwencja o misjach specjalnych z 8 grudnia
1969 r.Są wysyłane do jednego/kilku państw, by wypełnić określone funkcje i uregulować
dane sprawy. Mają charakter czasowy i tracą rację bytu wraz z chwilą osiągnięcia
zamierzonych celów lub w sytuacji niemożności ich realizacji, kiedy dalsza ich aktywność
pozbawiona jest sensu. Często państwa wysyłają misje specjalne w celu:
- Zawarcia danej umowy/rozejmu
- Rozwoju stosunków bilateralnych
- Dokonania wymiany poglądów
- Udziału w uroczystościach. Są powoływane i w czasach wojny, i pokoju. Ze względu na ich
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
charakter można je podzielić na:
- Misje na spotkania na szczycie
- Misje ceremonialno-polityczne
- Misje dyplomatyczne ad hoc
- Misje gospodarcze
- Misje techniczne. Misje specjalne, nieraz składające z grupy specjalistów w danej dziedzinie,
wysyłane są na ważne sympozja i konferencje. Stąd ich znaczenie obecnie rośnie. 7. Stałe
przedstawicielstwa polityczne To specjalne organy, które oficjalnie nie są stałymi misjami
dyplomatycznymi, ale pełnią ich funkcje faktycznie. Dotyczy to sytuacji, gdy:
- Brak końcowych wzajemnych regulacji po wojnie
- Dane państwo ma specyficzny ustrój np. komunistyczny
- Brak uznania danego państwa. Przykłady z historii:
- Austria w latach 1945-55 (podpisanie pokojowego Układu Państwowego) wymieniała z
państwami przedstawicieli politycznych
- RFN i NRD utrzymywały między sobą takie przedstawicielstwa
- Libia od 1979 r. zastąpiła ambasady Biurami Ludowymi.
- ChRL i USA - do marca 1979 r. utrzymywały quasi-dyplomatyczne stosunki poprzez Biura
A
ącznikowe.
- Izrael i RP - w latach 1986-90 w Ambasadzie Holandii w Warszawie był wydział,
reprezentujący interesy Izraela w Polsce i filii polskiego Banku Handlowego w Izraelu.
Podstawą było porozumienie o ułatwieniach wizowych i humanitarnych z 1986 r.
- Wszelkie przedstawicielstwa rządów i narodów walczących o wyzwolenie (są podmiotem
prawa międzynarodowego).
8. Misje wojskowe Misje wojskowe wysyłane są do niektórych państw na podstawie
specjalnych porozumień pomiędzy innymi państwami. Mają charakter polityczno-wojskowy,
stały lub tymczasowy. Mogą działać samodzielnie jako specjalne przedstawicielstwa wojskowe
państwa wysyłającego lub też stanowić integralną składową danego organu
międzynarodowego, obejmującego kilka państw. Popularność misji wojskowych wzrosła w
okresie po drugiej wojny światowej, np.:
- Misja wojskowa w Korei, nadzorująca układy rozejmowe w 1953 r.
- Misja wojskowa w Indochinach, kontrolująca realizację postanowień układów o przerwaniu
działań wojennych (z Genewy, 1954 r.) Misje wojskowe korzystają z przywilejów i
immunitetów dyplomatycznych. Do misji tymczasowych ma zastosowanie Konwencja o
misjach specjalnych z 1969 r., jeśli godzą się na to zainteresowane państwa. 9. Oddziały
wojskowe Status oddziałów wojskowych określany jest każdorazowo na podstawie umowy
międzynarodowej. Praktyka międzynarodowa zakłada, że, jeśli oddziały wojskowe państwa
wysyłającego znajdą się na terytorium państwa przyjmującego w sposób legalny, to mają
prawo korzystać z przywilejów i immunitetów. Wiele spraw związanych z pobytem żołnierzy za
granicą regulują przepisy wewnętrzne poszczególnych państw. 10. Okręty wojenne i inne
rządowe jednostki pływające używane do celów niehandlowych Zgodnie z międzynarodowym
prawem zwyczajowym okręty wojenne sił zbrojnych państwa wysyłającego są jego organami i
korzystają z immunitetu jurysdykcyjnego na morzu otwartym i obcych wodach terytorialnych.
Okręty wojenne wraz z całą zawartością i załogą podlegają zwierzchnictwu okrętowemu
państwa bandery. Zasady odnoszące się do okrętów wojennych oraz innych statków
rządowych, używanych do celów niehandlowych, reguluje Konwencja Narodów Zjednoczonych
o prawie morza z Montego Bay z 9 grudnia 1982 r. 11. Doraz
ne Siły Zbrojne ONZ United
Nations Emergency Forces - UNEF są powoływane tylko na mocy decyzji Rady Bezpieczeństwa
ONZ i na podstawie specjalnych porozumień zawieranych przez Sekretarza Generalnego ONZ
z poszczególnymi państwami. Siły te określa się często mianem sił pokojowych,
porządkowych, obserwacyjnych, policyjnych. UNEF mają jednocześnie charakter
międzynarodowy i narodowy, stąd też podlegają zarówno umownemu zwierzchnictwu
dowództwu wyznaczonemu przez ONZ, jak i jurysdykcji państwa pochodzenia. W ten oto
sposób żołnierze UNEF-u noszą mundury narodowe, służą pod flagą ONZ, a ich przykrycie
głowy to błękitne berety lub hełmy. 12. Oddziały uczestniczące w operacjach pokojowych
NATO poza obszarem sojuszu Udział oddziałów NATO w operacjach pokojowych poza
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
obszarem sojuszu odbywa się na podstawie specjalnych porozumień z poszczególnymi
państwami i ONZ. Przykłady:SFOR - Siły Stabilizacyjne NATO w Bośni i HercegowinieKROF -
siły międzynarodowe pod auspicjami NATO na terenie Kosowa. 13. Komisje międzynarodowe,
misje obserwatorów Powstają one głównie pod auspicjami ONZ, OBWE i UE. W ich skład
wchodzą zarówno osoby cywilne jak i wojskowi. Wysyłane są do regionów objętych
konfliktami, np. byłej Jugosławii, Timoru Wschodniego. W odróżnieniu od UNEF-u członkowie
komisji podlegają bezpośrednio przełożonym, wskazanym przez ONZ, OBWE lub poszczególne
państwa zaangażowane w daną sprawę. 14. Instytuty kultury i ośrodki informacyjne To
zagraniczne organa państwa, których celem jest kształtowanie pozytywnego wizerunku
danego kraju za granicą i przekazywanie rzetelnych informacji na pożądane tematy, dotyczące
państwa wysyłające. Organa te podlegają organizacyjnie lub funkcyjnie MSZ-owi, Ministerstwu
Kultury lub innemu centralnemu organowi państwowemu. 15. Zakończenie We współczesnym
świecie państwo jako główny podmiot prawa międzynarodowego w zdecydowanym stopniu
kształtuje stosunki międzynarodowe i stale na nie wpływa. Za niepodważalny fakt należy
przyjąć stwierdzenie, iż państwo nie mogłoby istnieć i prawidłowo funkcjonować bez
utrzymywania i rozwijania relacji z innymi podmiotami prawa międzynarodowego, w tym z
innymi państwami czy organizacjami międzynarodowymi. W celu właściwego nawiązywania i
realizowania stosunków międzynarodowych dane państwo powinno ustanowić odpowiednie
jednostki aparatu wewnętrznego i organy zewnętrzne, o określonym charakterze, które to
będą wspólnie odpowiadały za politykę zagraniczną państwa. Celem niniejszego opracowania
było przedstawienie najważniejszych zewnętrznych organów państwowych na przykładzie
Polski, scharakteryzowanie ich i wskazanie roli w kształtowaniu stosunków międzynarodowych.
Autorka ma nadzieję, iż praca przybliżyła Czytelnikowi problematyką zagranicznych organów
państwa, co zainspiruje go do dalszych studiów w tej materii w oparciu o fachową
literaturę. Bibliografia
Literatura:
- Bortnowski A.W., Protokół dyplomatyczny i savoir vivre dla każdego, Warszawska Oficyna
Wydawnicza Gryf S.C., Ciechanów 2003.
- Ikanowicz C., Piekarski J., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje, Wyd. VI, Oficyna
Wydawnicza SGH, Warszawa 2007.
- Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
- Konwencja o misjach specjalnych z 8 grudnia 1969 r.
- Konwencja wiedeńska o reprezentacji państw w ich stosunkach z organizacjami
międzynarodowymi o charakterze uniwersalnym z 14 marca 1975 r.
- Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 r.
- Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych z 24 kwietnia 1963 r.
- Orłowski T., Protokół dyplomatyczny. Ceremoniał i etykieta, Akademia Dyplomatyczna MSZ,
Warszawa 2005.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie zakresu egzaminu konsularnego
oraz sposobu jego przeprowadzania z dnia 22 lipca 2002 r.
- Sutor J., Prawo dyplomatyczne i konsularne, Wyd. VIII, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis,
Warszawa 2004.
- Umowa między Rządem RP a Komisją Wspólnot Europejskich w sprawie ustanowienia oraz
przywilejów i immunitetów przedstawicielstwa Komisji Wspólnot Europejskich w RP.
- Ustawa o funkcjach konsulów RP z 13 lutego 1984 r.
- Ustawa o służbie zagranicznej RP z 27 lipca 2001 r.
- Zarządzenie Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie konsulów honorowych RP z 29 marca
1993 r.
Zasoby sieciowe:
- Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP: http://www.msz.gov.pl/.Przypisy: [1] Uporządkował
zasady pierwszeństwa - procedencji i kwestię tytułowania szefów misji, określając nazwy klas i
rangi przedstawicieli dyplomatycznych.
[2] Uzupełniał Regulamin Wiedeński, dodając klasę ministra-rezydenta pomiędzy posłem a
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
charg� d’affaires. Klasa ta jednak zanikła i nie jest uwzględniona w KW z 1961 r.
[3] J. Sutor, Prawo dyplomatyczne i konsularne, Wyd. VIII, Wydawnictwo Prawnicze
LexisNexis, Warszawa 2004., s. 65.
[4] Często zamiast wydziału prasowego w ramach w. politycznego działa stanowisko
prasowca, który koordynuje także przepływ informacji z otoczeniem - PR i zajmuje się stroną
internetową Ambasady.
[5] Inne opcje: Wydział ds. kultury i wydział ds. nauki i technologii.
[6] Wydział konsularny nie istnieje, jeśli jego funkcje przejął Konsulat Generalny. W mieście
stołecznym państwa przyjmującego funkcjonuje albo Wydział konsularny w ramach struktur
placówki, albo odrębny Konsulat Generalny. Powołanie takiego Wydziału przy Ambasadzie nie
wyklucza ustanowienia Konsulatów Generalnych w miastach innych niż stolica. Belgia:
bilateralna Ambasada RP w Brukseli nie obejmuje wydziału konsularnego. Jego funkcje
wypełnia Konsulat Generalny.
[7] Szyfrant.
[8] RP w Republice Francuskiej ma 4 Konsulaty Generalne (Paryż, Lilli, Lyon, Strasburg) i 4
Honorowe (Nicea, Bordeaux, Rennes, Tuluza).
[9] Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP: http://www.msz.gov.pl/, dn. 04.01.2008 r.
http://www.psz.pl/content/view/8436/ Utworzono 9 February, 2008, 15:11