http://e-prawnik.pl
Pozostałe
Prawa przysługujące Polakom wyjeżdżającym do pracy za granicę
Data: 08-01-2009 r.
1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Od tego dnia Polacy zatrudnieni w krajach Unii
Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli w Islandii, Lichtensteinie i Norwegii) objęci
zostali ochroną, jaką gwarantuje koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Od kwietnia 2006 r.
zasady koordynacji mają także zastosowanie do Polaków podejmujących aktywność zawodową w Szwajcarii.
Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zawierają reguły, dzięki którym osoby
podejmujące pracę równocześnie lub kolejno w kilku państwach członkowskich, unikają negatywnych
następstw podlegania systemom zabezpieczenia społecznego różnych państw. Zapewniają równe traktowanie
każdego obywatela Unii i dają prawo do opieki lekarskiej, świadczeń chorobowych, rodzinnych, emerytur
czy rent. Wskazują, w którym kraju osoba pracująca lub prowadząca działalność za granicą podlega
ubezpieczeniom społecznym. Gwarantują, że świadczenia nabyte w jednym państwie, np. emerytura będą
wypłacane, także jeśli osoba uprawniona przeniesie się do innego państwa.
Zasady
Wspólnotowa koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego jest oparta na czterech generalnych
zasadach:
równego traktowania -
zasada ta zabezpiecza osoby przemieszczajÄ…ce siÄ™ przed jakÄ…kolwiek dyskryminacjÄ…
bezpośrednią lub pośrednią przy stosowaniu przepisów z zakresu zabezpieczenia społecznego,
jedności stosowanego ustawodawstwa - zasada ta zabezpiecza przed sytuacją, w której osoba wykonująca
pracę w jednym lub kilku państwach nie jest objęta zabezpieczeniem społecznym w żadnym z nich, lub jest
nim objęta w kilku państwach jednocześnie,
zachowania praw nabytych oraz w trakcie nabywania - zasada ta zapewnia, że świadczenia przyznane w
jednym z państw UE są przekazywane osobie uprawnionej niezależnie od jej miejsca zamieszkania,
sumowania okresów ubezpieczenia -
zasada ta umożliwia uwzględnianie okresów ubezpieczenia, lub innych
równorzędnych okresów, przebytych w kilku państwach UE przy ustalaniu prawa do świadczeń z zabezpieczenia
społecznego.
Przepisy o wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązują w państwach
członkowskich UE, krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandii, Lichtensteinie, Norwegii) oraz
w Szwajcarii.
Prawa
Prawa przysługujące wszystkim obywatelom UE:
1. Prawo do emerytury lub renty
Osoba, która uzyskała w Polsce prawo do
emerytury lub renty, nie traci go, kiedy wyjeżdża do innego kraju.
Emerytura i renta inwalidzka jest przyznawana i wyliczana według przepisów każdego kraju, w którym dana
osoba pracowała. Natomiast renta z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej przyznawana jest na
podstawie przepisów prawa tego państwa, w którym dana osoba pracowała w momencie, kiedy uległa
wypadkowi lub zachorowała.
Zgodnie z zasadą sumowania okresów ubezpieczenia, praca w każdym kraju unijnym liczy się do stażu
potrzebnego do uzyskania emerytury lub renty. Jeśli ktoś za krótko pracował w Polsce, ZUS doliczy mu
okresy opłacania składek na ubezpieczenie za granicą, Jeśli ktoś za krótko pracował za granicą, odpowiednik
ZUS za granicą dolicza mu okresy ubezpieczenia w Polsce. W przypadku, gdy ktoś pracował w kilku krajach
Unii, każde z tych państw uwzględni okresy zatrudnienia na ich terytorium i proporcjonalnie do nich wyliczy
część emerytury. Sumowaniu podlegają okresy opłacania składek, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek
lub okresy nieskładkowe, które są uznawane przez kraje, w których dana osoba pracowała, a także okresy
zamieszkania, jeśli są uznawane w tych krajach.
Wniosek o przyznanie emerytury lub renty należy składać w kraju zamieszkania (w Polsce do ZUS, za
granicą - do odpowiednika ZUS). Przy załatwianiu spraw związanych z emeryturą lub rentą stosuje się
formularze unijne z serii E 200.
2. Prawo do renty rodzinnej
Osoba, która uzyskała w Polsce prawo do renty rodzinnej po zmarłym rodzicu lub małżonku, nie traci go,
kiedy wyjeżdża do innego kraju Unii. Jeśli zmarła osoba była zatrudniona lub pracowała na własny
rachunek, renta rodzinna po niej zostanie naliczona zgodnie z zasadami jakie miałyby zastosowanie do samej
osoby ubezpieczonej. W przypadku, jeśli zmarły był na emeryturze, renta po nim zostanie obliczona zgodnie
z przepisami kraju, z którego zmarły ją otrzymywał. Jeśli pracował w kilku krajach - zgodnie z przepisami
obowiązującymi w każdym z nich. Przy obliczaniu renty rodzinnej zostanie uwzględniony staż pracy
zmarłego we wszystkich krajach, w których pracował.
W sytuacji, kiedy renta rodzinna jest wypłacana przez instytucję innego państwa, w którym jest to świadczenie
rodzinne, a nie ubezpieczeniowe, a jej wysokość jest niższa od wysokości polskiej renty rodzinnej, ZUS jest
zobowiązany do wypłacania dodatku stanowiącego różnicę w wysokości renty.
Warto pamiętać, że o rentę rodzinną należy wystąpić samemu, składając wniosek w ZUS (w Polsce) albo w
odpowiedniej instytucji w tym kraju, gdzie zmarły był ubezpieczony. Przy rozpatrywaniu wniosku o rentę
stosuje siÄ™ unijny formularz E 203 ?Rozpatrzenie wniosku o rentÄ™ rodzinnÄ…".
3. Prawo do zasiłku pogrzebowego
W krajach UE zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu zmarłego. Jest
wypłacany tylko przez jedno państwo - to, w którym zmarła osoba była ubezpieczona, niezależnie od tego, na
terenie którego kraju ktoś zmarł.
Wniosek o przyznanie zasiłku pogrzebowego należy złożyć w ZUS lub KRUS albo w ich odpowiedniku w
kraju, gdzie była ubezpieczona i zmarła ta osoba. W przypadku występowania do instytucji zagranicznych
można także skorzystać z pośrednictwa ZUS, który skontaktuje się w sprawie zasiłku ze swoim
odpowiednikiem za granicÄ….
W przypadku występowania o zasiłek pogrzebowy stosowany jest formularz unijny E 124 ?Wniosek o
zasiłek pogrzebowy".
4. Prawo do świadczeń w razie choroby lub macierzyństwa
W ramach tego rodzaju świadczeń w Polsce przysługują pracownikom:
wynagrodzenie na czas choroby, które wypłaca pracodawca,
zasiłek chorobowy,
świadczenie rehabilitacyjne,
zasiłek wyrównawczy,
zasiłek macierzyński,
zasiłek opiekuńczy.
Osobom podlegającym ubezpieczeniom KRUS przysługuje w naszym kraju:
zasiłek chorobowy,
zasiłek macierzyński.
Należy pamiętać, że w Polsce jednym z niezbędnych warunków uzyskania prawa do tych świadczeń jest
określony przepisami okres ubezpieczenia, czyli opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Świadczenia z tytułu choroby lub macierzyństwa przyznaje i wypłaca kraj, w którym dana osoba jest
ubezpieczona. Zgodnie z przepisami wspólnotowymi świadczenia te będą wypłacane nawet w przypadku, jeśli
ktoś mieszka na stałe lub przebywa w innym państwie niż to, w którym jest ubezpieczony i z którego pobiera
świadczenia.
Jeśli zatem osoba występująca o świadczenia z tytułu choroby lub macierzyństwa:
mieszka i pracuje w Polsce, ale wyjeżdża na leczenie do innego kraju - otrzyma świadczenia z Polski,
mieszka na stałe w innym kraju niż ten, w którym pracuje - zasiłek wypłaci kraj, gdzie pracuje,
mieszka i pracuje w jednym kraju, a oprócz tego pracuje jeszcze w innym - otrzyma świadczenie z kraju, w
którym mieszka i pracuje
W przypadku świadczeń z tytułu choroby lub macierzyństwa również obowiązuje prawo sumowania, co
umożliwia przyznanie świadczenia w sytuacji, kiedy w danym państwie masz za krótki staż lub mieszkasz
krócej, niż tego wymagają przepisy, ale masz odpowiedni staż nabyty w innych krajach. Także w tym
przypadku obowiązuje zasada niekumulowania świadczeń, co oznacza, że świadczenie jest wypłacane tylko
przez jeden kraj i nie można otrzymać kilku takich samych świadczeń za ten sam okres ubezpieczenia.
5. Prawo do świadczeń dla osób bezrobotnych
Prawo do zasiłku w Polsce przysługuje osobie, która:
w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem w urzędzie pracy przez co najmniej 365 dni opłacała składki
na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy od co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
dla której nie ma propozycji odpowiedniej pracy, propozycji szkolenia lub stażu, prac interwencyjnych lub
robót publicznych,
regularnie zgłasza się do urzędu pracy, wykazując gotowość do podjęcia pracy.
Jeśli osoba występująca o zasiłek dla bezrobotnych:
uzyska w Polsce prawo do zasiłku i wyjedzie za granicę w poszukiwaniu pracy - zachowa prawo do zasiłku
w przyznanej w Polsce wysokości przez maksymalnie 3 miesiące od dnia wyjazdu pod warunkiem, że była
zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy przynajmniej przez 4 tygodnie, zgłosiła swój wyjazd do
wojewódzkiego urzędu pracy, który wystawił jej formularz unijny E 303 oraz po przyjez
dzie do państwa
poszukiwania pracy zarejestrowała się w urzędzie pracy tego państwa w ciągu 7 dni od wyjazdu - spełnienie
tego warunku oznacza wypłatę zasiłku dla bezrobotnych również za okres pozostawania w podróży; jeśli nie
zostanie zachowany termin 7 dni wówczas zasiłek będzie przysługiwał dopiero od dnia zarejestrowania,
pomniejszony o czas pozostawania w podróży,
pracowała w jednym z państw członkowskich Unii i tam straciła pracę - prawo do świadczeń z tytułu
bezrobocia uzyska po spełnieniu wymogów postawionych przez ustawodawstwo tego państwa, w którym była
ostatnio zatrudniona (przepisy w poszczególnych państwach członkowskich są zróżnicowane).
Również w przypadku świadczeń z tytułu bezrobocia obowiązuje prawo do sumowania okresów zatrudnienia i
ubezpieczenia we wszystkich krajach UE i EOG, a także Szwajcarii. Oznacza to, że do okresu
uprawniającego do zasiłku dla bezrobotnych zalicza się także okresy zatrudnienia lub ubezpieczenia w
ramach pracy najemnej we wszystkich państwach UE i EOG, a także Szwajcarii.
W staraniach o zasiłek dla osób bezrobotnych w ramach koordynacjisystemów zabezpieczenia społecznego
stosuje siÄ™ formularze unijne z serii E 300.
6. Prawo do świadczeń rodzinnych
W Polsce świadczenia rodzinne są finansowane z budżetu państwa i przyznawane zależnie od tego, w jakiej
sytuacji losowej i ekonomicznej znalazła się rodzina. Należą do nich:
zasiłek rodzinny dla rodziców, dla opiekuna prawnego lub faktycznego dziecka, zasiłek dla osoby
pełnoletniej, która się uczy i samotnie wychowuje dziecko, zasiłek dla osób uczących się,
jednorazowy dodatek z tytułu urodzenia się dziecka, dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie
korzystania z urlopu wychowawczego, dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka,
świadczenie pielęgnacyjne,
zasiłek pielęgnacyjny,
jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka.
Niektóre państwa członkowskie uzależniają prawo do świadczeń rodzinnych od tego, jak długo występująca o
nie osoba pracowała i była ubezpieczona oraz czy mieszka lub jak długo mieszka na ich terytorium. Jeśli
osoba występująca o świadczenia rodzinne:
uzyskała do nich prawo w jednym kraju, ale mieszka na terenie innego państwa - zachowuje to prawo;
jest zatrudniona na umowę o pracę u zagranicznego pracodawcy lub prowadzi za granicą działalność
gospodarczą - podlega przepisom kraju, w którym pracuje;
została oddelegowana przez pracodawcę z Polski do pracy za granicą - będzie otrzymywać świadczenia
rodzinne z Polski;
jest bezrobotna i nabyła prawo do zasiłku z tytułu bezrobocia za granicą - podlega ustawodawstwu kraju,
który wypłaca zasiłek;
jest bezrobotna i nabyła prawo do zasiłku z tytułu bezrobocia w Polsce - podlega ustawodawstwu Polski;
jest emerytem lub rencistą, pracowała lub pracuje za granicą i ma dzieci na utrzymaniu - ma prawo tylko do
zasiłku rodzinnego (w niektórych państwach członkowskich również do dodatku do emerytury lub renty na
utrzymanie dziecka);
jest studentem i wychowuje dziecko - podlega przepisom kraju, w którym się uczy;
jest sierotą po pracowniku lub osobie pracującej na własny rachunek - podlega przepisom państwa, w którym
zmarły pracował (jeśli pracował w kilku krajach, sierota podlega przepisom kraju, w którym mieszka albo w
którym zmarły pracował najdłużej).
Przy załatwianiu spraw związanych ze świadczeniami rodzinnymi do wymiany informacji pomiędzy
instytucjami państw członkowskich stosowane są formularze unijne z serii E 400.
7. Prawo do opieki medycznej
Opieka medyczna przysługuje osobom ubezpieczonym w Polsce lub w innym kraju Unii. Uprawnienie do
opieki zdrowotnej w jednym kraju UE upoważnia do opieki we wszystkich innych państwach członkowskich,
ale nie w takim samym zakresie.
Zakres do świadczeń medycznych może być zróżnicowany w poszczególnych krajach unijnych, jeśli dana
osoba:
jest pracownikiem lub pracuje na własny rachunek - ma prawo do korzystania z pełnego zakresu świadczeń
zdrowotnych wraz ze swoją rodziną w kraju, gdzie mieszka na stałe i tam, gdzie pracuje;
jest pracownikiem przygranicznym - ma prawo do pełnego zakresu świadczeń w kraju pracy i zamieszkania;
jest marynarzem lub lotnikiem (tj. pracownikiem transportu międzynarodowego) - ma pełny zakres
świadczeń w kraju bandery lub linii lotniczych;
jest pracownikiem samochodowego transportu międzynarodowego - ma prawo do pełnego zakresu
świadczeń wraz ze swoją rodziną w kraju, gdzie siedzibę ma jej pracodawca;
jest pracownikiem oddelegowanym - podlega ubezpieczeniu kraju, w którym mieszka na stałe;
jest emerytem lub rencistÄ… :
mieszkającym w innym państwie niż to, z którego otrzymuje emeryturę - świadczenia zdrowotne
należą mu się z kraju wypłacającego emeryturę,
otrzymującym emeryturę lub rentę z kilku krajów - świadczenia zdrowotne należą mu się z kraju
zamieszkania,
otrzymuje emeryturę lub rentę z kilku krajów, ale mieszka jeszcze w innym - świadczenia
zdrowotne należą mu się w kraju, gdzie najdłużej podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu;
ubiega się dopiero o emeryturę lub rentę - uzyska świadczenia zdrowotne z kraju zamieszkania;
jest bezrobotna i poszukuje pracy w kraju członkowskim - świadczenia zdrowotne należą się jej i rodzinie z
kraju, gdzie szuka pracy;
jest studentem - ma prawo do pełnego zakresu świadczeń;
wyjechała turystycznie - ma prawo tylko do niezbędnych świadczeń w razie wypadku lub choroby;
wyjechała za granicę na okres porodu - ma prawo do świadczeń koniecznych tylko w razie przedwczesnego
porodu.
Aby móc skorzystać z opieki medycznej za granicą, powinieneś przed wyjazdem zaopatrzyć się w Europejską
KartÄ™ Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Otrzymasz jÄ… w Oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia.
Gdzie uzyskać szczegółowe informacje
Instytucje odpowiedzialne w Polsce za systemy zabezpieczenia społecznego, które służą informacją i pomocą
w zakresie uprawnień do świadczeń społecznych i zdrowotnych to:
w przypadku emerytur, rent, świadczeń wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich:
właściwa władza: Minister Pracy i Polityki Społecznej,
instytucje łącznikowe: centrale ZUS i KRUS, Zakład Emerytalno- Rentowy Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji,
instytucje właściwe (do których należy się zwracać z wnioskami i które przyznają lub wypłacają
świadczenia): wyznaczone regionalne oddziały ZUS i KRUS, Zakład Emerytalno-Rentowy
MSWiA, Wojskowe Biuro Emerytalne w Warszawie, Biuro Emerytalne Służby Więziennej w
Warszawie, Wydział IV do Spraw Sędziów i Prokuratorów w Stanie Spoczynku - Departament
Kadr w Ministerstwie Sprawiedliwości w Warszawie, w zakresie świadczeń macierzyńskich i
chorobowych - pracodawcy;
w przypadku świadczeń zdrowotnych:
właściwa władza - Minister Zdrowia,
instytucja Å‚Ä…cznikowa - Narodowy Fundusz Zdrowia,
instytucje właściwe - oddziały regionalne NFZ, którym podlega pracownik;
w przypadku świadczeń dla bezrobotnych:
właściwa władza - Minister Pracy i Polityki Społecznej,
instytucja łącznikowa - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
instytucje właściwe - wojewódzkie urzędy pracy;
w przypadku świadczeń rodzinnych:
właściwa władza - Minister Pracy i Polityki Społecznej,
instytucja łącznikowa - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
instytucje właściwe - regionalne ośrodki polityki społecznej przy urzędach marszałkowskich.
Formularze
Do przyznania i wyliczenia świadczeń, o które starają pracownicy wyjeżdżający do pracy za granicę, o których
jest mowa wyżej, jest niezbędne wypełnienie odpowiednich formularzy unijnych, wprowadzonych przez
prawo wspólnotowe w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Szczegółowych informacji o
rodzajach formularzy, które należy wypełnić w danej sytuacji, należy zasięgnąć we wspomnianych wyżej
instytucjach właściwych.
Przepisy wspólnotowe
Równe traktowanie każdego obywatela, równy dostęp do świadczeń społecznych oraz zachowanie nabytych
praw w krajach członkowskich UE, państwach EOG oraz Szwajcarii gwarantują dwa najważniejsze aktyw
prawne:
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów
zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na
własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE NR L 149
z dnia 5 lipca 1971 z póz
n. zm.)
RozporzÄ…dzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania RozporzÄ…dzenia
Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do
pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE Nr L 74 z dnia 27 marca 1972 r. z póz
n. zm.)
Najczęściej zadawane pytania
W tym dziale prezentujemy pytania od obywateli dotyczące zagadnień pracy i swiadczeń w krajach UE.
Odpowiedzi udzielajÄ… eksperci Minsterstwa.
W jakim urzędzie w Anglii należy złożyć wniosek o angielski zasiłek rodzinny oraz jakie dokumenty należy
przedłożyć? Pan X pracujący w Anglii jest ojcem dziecka, które razem z matką przebywa w Polsce.
Zgodnie z przepisami wspólnotowymi, osoby pracujące legalnie w jednym z państw członkowskich (np.: w
Anglii) są uprawnione do świadczeń lub zasiłków rodzinnych na członków swojej rodziny, którzy zamieszkują w
innym Państwie członkowskim, jednak pod warunkiem, że spełniają kryteria do przyznania takich świadczeń
zgodnie z obowiązującym w tym Państwie ustawodawstwie. W związku z powyższym, w przypadku
ubiegania się o świadczenia rodzinne w Anglii, Pan X powinien złożyć do właściwej instytucji w angielskiej
wniosek o zasiłek rodzinny, wraz z wymaganymi ustawodawstwem dokumentami (m.in. polskie akty
urodzenia dzieci). Wszelkie informacje na temat świadczeń rodzinnych i wymaganych dokumentów oraz
wnioski dostępne są na stronie internetowej instytucji właściwej do przyznania świadczeń rodzinnych w
Anglii pod adresem: http://www.hmrc.gov.uk/ lub http://www.inlandrevenue.gov.uk/. InstytucjÄ… przyznajÄ…cÄ… i
wypłacającą zasiłki rodzinne w Anglii jest: Inland Revenue Child Benefit Office P O Box 1 Newcastle-
upon-Tyne NE88 1AA Po spełnieniu warunków do przyznania świadczeń na podstawie ustawodawstwa
angielskiego oraz złożeniu odpowiedniego wniosku, instytucja angielska wystawi oraz prześle do Polski
formularze z serii E-400 (nie są to wnioski o świadczenia rodzinne), w celu potwierdzenia uprawnień rodziny
Pana X do świadczeń rodzinnych w Polsce. Po uzupełnieniu odpowiednich formularzy w cz. B przez
właściwą instytucję w Polsce oraz potwierdzeniu uprawnień, formularze zostaną odesłane bezpośrednio do
instytucji angielskiej, która na ich podstawie ustali prawo Pana X do świadczeń rodzinnych oraz wysokość
świadczeń lub zasiłków w Anglii.
Pan X pracuje w Niemczech. W Polsce synowie Pana X studiują. W związku z powyższym gdzie należy
złożyć wniosek oraz czy w związku z powyższym należą się świadczenia rodzinne w Niemczech?
W ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego warunki uzyskania wszelkich świadczeń
określone są w ustawodawstwie danego kraju. Aby uzyskać pełną wysokość niemieckich świadczeń osoba
tam pracująca powinna przede wszystkim odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne w Niemczech,
mieszkać na terytorium Niemiec oraz odprowadzać tam podatki. W przypadku uzyskania pełnoletniości przez
dzieci, również znaczenie ma liczba godzin tygodniowo nauki w szkole. Przede wszystkim Pan X powinien
zÅ‚ożyć wniosek o Å›wiadczenia tzw. kindergeld w Agentur für Arbeit (Familienkasse) w miejscu zamieszkania
w Niemczech. Niemiecka instytucja powinna wystawić formularz E 411, który ma potwierdzić stan rodziny w
Polsce i stwierdzić uprawnienia do świadczeń rodzinnych oraz formularz E 402 - zaświadczenie o
kontynuacji nauki dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych. Formularze potwierdzają m.in. pracę i
zamieszkanie Pana X na terytorium Niemiec. Po wypełnieniu przez Niemców formularzy w części A, druki
zostaną przekazane do instytucji właściwej w Polsce, ze względu na adres zamieszkania matki z dziećmi w
województwie, czyli do odpowiedniego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (ROPS), w którym
formularz zostanie uzupełniony w części B. ROPS sprawdzi sytuację matki i dzieci w Polsce, tzn. uzupełni
informacje dotyczące prawa do zasiłku w Polsce, ewentualnej kwoty pobieranych świadczeń oraz dochodu na
jednego członka rodziny, natomiast szkoła potwierdzi kontynuację nauki przez dzieci i poda również ilość
godzin nauki w tygodniu. Następnie formularze zostaną przekazane ponownie do Niemiec. Po uzyskaniu
wszystkich danych Strona niemiecka orzeknie czy i w jakiej kwocie przysługują Państwu X zasiłki na
pełnoletnie, studiujące dzieci.
Jestem Polakiem i żyję w związku z Niemką. Ja mieszkam w Polsce i tutaj pracuję, a moja partnerka
Niemczech i tam jest zatrudniona. W listopadzie 2006 r. urodziło się córka. Ma ona obywatelstwo niemieckie
i mieszka razem z matką w Niemczech, lecz zostało jej nadane moje nazwisko. W odpowiednim urzędzie
potwierdziłem, że jestem ojcem dziecka. W myśl ustawy o świadczeniach rodzinnych złożyłem wniosek w
Tak. Zgodnie z art. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się
dziecka wchodzi w skład świadczeń rodzinnych. A zatem wchodzi w zakres przepisów o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego - rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 oraz rozporządzenia Rady (EWG)
Nr574/72. Zgodnie z nimi, w razie zbiegu (kumulacji) uprawnień do świadczeń z ustawodawstw dwóch różnych
państw członkowskich w odniesieniu do tego samego członka rodziny (na to samo dziecko), ustalane jest
państwo właściwe zgodnie z prawem pierwszeństwa do wypłaty świadczeń rodzinnych. Jeśli rodzice
wykonują działalność zawodową na terytorium dwóch różnych państw unijnych, państwem właściwym do
wypłaty świadczeń i zasiłków rodzinnych jest państwo, w którym mieszka dziecko, a zatem w tym przypadku
są to Niemcy. Polska powinna wypłacić jedynie nadwyżkę (różnicę) pomiędzy wysokością niemieckich
świadczeń rodzinnych a wysokością świadczeń rodzinnych należnych w Polsce, np. "becikowego".
Mam 10-letnią córkę, którą sama wychowuję. Dziecko ma orzeczoną niepełnosprawność do 31 sierpnia 2008
r. Ojciec dziecka jest pozbawiony praw rodzicielskich i nie utrzymuje kontaktów z córką. Otrzymuję z ośrodka
pomocy społecznej zaliczkę alimentacyjną, zasiłek rodzinny, dodatek pielęgnacyjny i rehabilitacyjny.
Obecnie pracuję, ale wkrótce zamierzam wyjechać na stałe do Szwecji i tam wyjść za mąż. Czy w związku z
tym będą mi się należały świadczenia i będę mogła się o niej dalej starać? Czy powinnam się o nie ubiegać
tutaj czy w Szwecji? Jaka jest procedura przy załatwianiu takich świadczeń?
Z chwilą wyjazdu na stałe do Szwecji czytelniczka będzie musiała poinformować o tym gminę, która
wstrzyma wypłatę świadczeń rodzinnych w Polsce. Jeśli zacznie pracować w Szwecji lub będzie podlegała
pod tamtejsze (szwedzkie) ustawodawstwo w związku z odprowadzaniem tam składek na ubezpieczenia
społeczne, zameldowaniem jej i dziecka, państwem właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych będzie
Szwecja. Będą się one należały po spełnieniu warunków przewidzianych przez tamtejsze prawo. Czytelniczka
powinna zabrać z Polski akt urodzenia dziecka oraz dokumenty dotyczące rozwodu, pozbawienia praw
rodzicielskich ojca dziecka, dokumenty potwierdzające rezygnację z zasiłków rodzinnych w Polsce, orzeczenie
o niepełnosprawności dziecka oraz decyzję o zasądzeniu alimentów. Z tymi dokumentami powinna udać się do
urzÄ™du szwedzkiego, Försäkringskassan, w celu wszczÄ™cia procedury ubiegania siÄ™ tamtejsze Å›wiadczenia
rodzinne. Więcej informacji czytelniczka uzyska we właściwej instytucji szwedzkiej.
Kto powinien wypełnić formularz E 402, będący zaświadczeniem o kontynuacji nauki dla potrzeb
przyznania świadczeń rodzinnych? W części A tego formularza jest wymieniony wnioskodawca w sprawie
świadczeń np. w Niemczech i tylko uczeń lub student w Polsce. Część B jest przeznaczona - zgodnie z
treścią - dla szkoły i placówki szkolnictwa wyższego, która swoją pieczątką i podpisem ma potwierdzić fakt
odbywania nauki. Zdarzyło się, że instytucja niemiecka odesłała, jako nieprawidłowo potwierdzony,
formularz E 402, który był opieczętowany przez nasz rops w A
odzi, ponieważ tam jest miejsce dla szkoły.
Zgodnie z art. 21 ustawy z dn. 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, funkcję instytucji właściwych
w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego, pełni samorząd województwa -oraz wyznaczone Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej. W
przypadku potwierdzania formularza E402 - zaświadczenie dot. kontynuacji nauki dla potrzeb przyznania
świadczeń rodzinnych, ROPS, do którego został przesłany formularz, zwraca się do odpowiedniej szkoły,
uniwersytetu lub placówki szkolnictwa wyższego, celem potwierdzenia formularza w cz. B. W przypadku,
kiedy szkoła lub placówka szkolnictwa wyższego nie może zaświadczyć na przekazanym formularzu,
dopuszcza się by ROPS zwrócił się do szkoły o wydanie zaświadczenia na odpowiedniku polskiej wersji
językowej - formularza E402 w cz. B. Wówczas w oparciu o wydane zaświadczenie ROPS wypełnia formularz
E402 i potwierdza pieczęcią za zgodność z wypełnionym zaświadczeniem, dołączając wydane zaświadczenie.
Mąż pracuje w Irlandii ponad 3 lata. Ja z dwójką dzieci mieszkam w Polsce. Czy mimo, że nie pracuję, mogę
się ubiegać o świadczenia rodzinne?
Mąż pracujący w Irlandii może się ubiegać o irlandzki zasiłek rodzinny. W tym celu musi złożyć wniosek o
irlandzkie świadczenia na dziecko przebywające z matką w Polsce. Robi to w tamtejszym urzędzie
Department of Social and Family Affairs, Child Benefit Office, Oliver Plunkett Road Letterkenny, Co,
Donegal. Przy składaniu wniosku mąż pracujący w Irlandii uzyska informacje, jakie dokumenty musi tam
przedłożyć. Wówczas urząd irlandzki wystawi formularz E 411, który następnie przekaże do polskiej instytucji
właściwej, czyli Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej, odpowiedniego ze względu na miejsce
zamieszkania matki z dzieckiem. ROPS przedstawi w formularzu informacje dotyczące aktywności
zawodowej matki oraz sprawdzi czy w Polsce pobierane są świadczenia rodzinne. Wypełnione dokumenty
zostaną z powrotem przekazane do Irlandii. W zależności od tego czy rodzina spełnia warunki przewidziane
przez tamtejsze przepisy, powinna zostać wydana decyzja o ewentualnym przyznaniu irlandzkich świadczeń
rodzinnych.
Jestem matką dwójki dzieci w wieku szkolnym. Nie przysługuje mi rodzinne na dzieci ze względu na moje
zarobki (przekraczają górną granicę dochodu na członka rodziny). Nie występowałam o alimenty. Mój
konkubent - ojciec dzieci, pracuje w Anglii. Czy w tej sytuacji ma on szanse na otrzymanie zasiłku na
dzieci?
W związku z zasadami koordynacji wspólnotowej, pierwszeństwo ma zastosowanie ustawodawstwo państwa,
w którym wykonywana jest praca legalna i w którym odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne.
Ponieważ ojciec dzieci pracuje w Anglii może ubiegać się tam o zasiłek rodzinny, na zasadach ustalonych
przez ustawodawstwo angielskie. Zgodnie z prawem wspólnotowym, ponieważ Pani pracuje w Polsce i to z
Panią mieszkają dzieci, państwem właściwym do wypłaty świadczeń będzie Polska. Jednakże ze względu na
fakt, że w Anglii świadczenia rodzinne są wyższe, Anglia będzie zobowiązana do wypłaty różnicy między
świadczeniami, jakie przysługiwałyby w Polsce a świadczeniami angielskimi. Jeżeli jednak w Polsce nie
uzyska Pani prawa do zasiłku ze względu na przekroczony dochód, wówczas Anglia powinna wypłacić zasiłek
w całości. Aby uzyskać świadczenie w Anglii ojciec dzieci powinien złożyć wniosek o świadczenie rodzinne
w tamtejszym urzędzie HM Revenue & Customs Child Benefit, Office P.O. Box 1, Newcastle Upon Tyne,
England, NE88 1AA.
Czy osoba pracująca w Belgii przez cały rok, ale dostająca 4 umowy o pracę w ciągu roku na czas
określony (3 miesiące) ma prawo do świadczeń rodzinnych? Mąż nie opracuje i mieszka wraz z dzieckiem
w Polsce.
Zgodnie z przepisami wspólnotowymi, osoby pracujące legalnie w jednym z państw członkowskich (np.: w
Belgii) są uprawnione do świadczeń lub zasiłków rodzinnych na członków swojej rodziny, którzy zamieszkują w
innym Państwie członkowskim, jednak pod warunkiem, że spełniają kryteria do przyznania takich świadczeń
zgodnie z obowiązującym w tym Państwie ustawodawstwie. W związku z powyższym, w przypadku
ubiegania się o świadczenia rodzinne w Belgii, powinna Pani złożyć do właściwej instytucji w belgijskiej
wniosek o zasiłek rodzinny, wraz z wymaganymi ustawodawstwem dokumentami (m.in. polskie akty
urodzenia dzieci). Wszelkie informacje na temat świadczeń rodzinnych i wymaganych dokumentów oraz
wnioski znajdzie Pani na stronie instytucji łącznikowej w Belgii http://www.onafts.be/ lub bezpośrednio w
siedzibie instytucji Å‚Ä…cznikowej: Office National d'Allocations Familiales pour Travailleurs Salaries
(O.N.A.F.T.S.) Rue de Treves, 70 1000 Bruxelles Tel. [phone] Tam też dowie się Pani czy
ustawodawstwo belgijskie przewiduje sumowanie czterech kolejnych okresów zatrudnienia na czas określony
(3 miesiące). Po spełnieniu warunków do przyznania świadczeń na podstawie ustawodawstwa belgijskiego
oraz złożeniu odpowiedniego wniosku, instytucja belgijska wystawi oraz prześle do Polski formularze z serii
E-400 (nie są to wnioski o świadczenia rodzinne), w celu potwierdzenia uprawnień Pani rodziny do
świadczeń rodzinnych w Polsce. Po uzupełnieniu odpowiednich formularzy w cz. B przez właściwą
instytucję w Polsce oraz potwierdzeniu uprawnień, formularze zostaną odesłane bezpośrednio do instytucji
belgijskiej, która na ich podstawie ustali Pani prawo do świadczeń rodzinnych, okres, za jaki mogą zostać
przyznane wstecz oraz wysokość świadczeń lub zasiłków w Belgii.
W Polsce nie pobieram żadnych świadczeń socjalnych, jestem rozwódką i mam na utrzymaniu dwoje dzieci.
W zeszłym roku założyłam firmę jednoosobową w Niemczech i tutaj też nie pobieram żadnych świadczeń
socjalnych. Nie wiem gdzie mogę ubiegać się o świadczenia rodzinne, w Polsce czy w Niemczech, nie wiem
gdzie to załatwiać, w jakich instytucjach mam składać dokumenty i jakie.
Osobą uprawnioną do świadczeń rodzinnych na członków rodziny zamieszkałych w innym państwie
członkowskim, jest pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którzy
podlegają ustawodawstwu tego państwa. Zgodnie z definicją, dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych w
Niemczech, za osobę prowadzącą działalność na własny rachunek, uważana jest osoba, która prowadzi
działalność na własny rachunek oraz odprowadza składki na obowiązkowe ubezpieczanie emerytalne w
Niemczech. Wniosek o niemiecki zasiłek rodzinny powinien zostać wniesiony do lokalnej agentury Kasy
Rodzinnej - Familienkasse. Szczegółowe warunki oraz wymagane dokumenty określają przepisy
ustawodawstwa niemieckiego. InstytucjÄ… zajmujÄ…cÄ… siÄ™ ubezpieczeniem emerytalno - rentowym w
Niemczech jest DVKA.
Jestem osobą rozwiedzioną, mam dwójkę dzieci. Otrzymuję alimenty zasądzone w Polsce na dwoje dzieci. Mój
były mąż pracuje i mieszka w Niemczech od 2002 r. Starałam się o rodzinne z tego kraju, ale odmówiono mi
uzasadniając, że otrzymuję alimenty od byłego męża, a więc rodzinne mi się nie należy, ponieważ wysokość
rodzinnego jest mniejsza od połowy alimentów. Czy jest jakiś przepis prawny dotyczący mojej sprawy, aby
móc otrzymywać świadczenia rodzinne z Niemiec? Mój dochód jest niski, pracuję na pół etatu, dlatego też
otrzymuję zasiłek z Polski.
W przypadku, kiedy świadczenia rodzinne nie są przeznaczone na utrzymanie członków rodziny, przez osobę,
której powinny być udzielane, instytucja właściwa, na wniosek i za pośrednictwem instytucji miejsca
zamieszkania członków rodziny, wypłaca ww. świadczenia ze skutkiem uwalniającym, na rzecz osoby, która
rzeczywiście utrzymuje członków rodziny. Jednakże zgodnie z ustawodawstwem niemieckim, jeżeli osoba
zobowiązana do alimentacji na członka rodziny, przekazuje kwotę odpowiadającą przynajmniej połowie
niemieckich świadczeń rodzinnych, osoba ta jest uprawniona do niemieckich świadczeń rodzinnych. W takim
wypadku instytucja miejsca zamieszkania może wystąpić o przekazanie kwoty różnicy pomiędzy wysokością
przekazywanych kwot, a kwota przyznanego zasiłku rodzinnego w Niemczech. Instytucją właściwą, która
podejmuje decyzję o ewentualnym uwolnieniu świadczeń jest instytucja niemiecka.
Czy zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobie, która legalnie przepracowała ponad 2 lata za granicą ( w
państwie członkowskim), a obecnie powracającej na stałe do kraju? Jeśli tak, jakie trzeba posiadać
dokumenty i gdzie należy zgłosić prośbę o udzielenie takiego zasiłku?
Zgodnie z art. 67 rozporządzenia Rady (EWG) NR1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia
społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich
rodzin przemieszczających się we wspólnocie bezrobotny ubiegający się o świadczenia z tytułu bezrobocia ma
prawo do uwzględnienia, w koniecznym zakresie, okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia przebytych pod
działaniem ustawodawstw innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru
Gospodarczego, oraz na mocy art. 71 ust. 1 lit. b (ii) rozporządzenia Rady (EWG) 1408/71, który stanowi, że
pracownik najemny, niebędący pracownikiem przygranicznym, bezrobotny w pełnym wymiarze i który oddaje
się do dyspozycji służb zatrudnienia na terytorium Państwa Członkowskiego, gdzie zamieszkuje, lub
który powraca na to terytorium,
korzysta ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jak gdyby był tam zatrudniony. Aby
okres przepracowany za granicą mógł być zsumowany do okresu wymaganego do przyznania prawa do zasiłku
dla bezrobotnych w Polsce osoba zainteresowana musi uzyskać w państwie zatrudnienia formularz E 301,
który jest jedynym uznawanym dokumentem, potwierdzającym okres ubezpieczenia i zatrudnienia przebyty w
państwie członkowskim. Po powrocie do Polski osoba bezrobotna powinna się zarejestrować w Powiatowym
Urzędzie Pracy, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, a następnie udać się do Wojewódzkiego
Urzędu Pracy w województwie, w którym mieszka i tam złożyć wniosek o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych
na zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wraz z formularzem E 301. Jeśli osoba
zainteresowana nie uzyska sama formularza E 301 z instytucji właściwej państwa członkowskiego, gdzie była
ostatnio zatrudniona, może to zrobić na wniosek strony Wojewódzki Urząd Pracy. Przedłuży to jednak
procedurę przyznania prawa do zasiłku, gdyż zasiłek dla bezrobotnych będzie przyznany dopiero od dnia
pełnego udokumentowania prawa, tzn. od dnia złożenia kompletu dokumentów wraz z E 301. Opóz
nienie w
dostarczeniu formularza może skutkować także nie uzyskaniem prawa do zasiłku w związku z utratą statusu
osoby bezrobotnej na skutek, np: podjęcia przez zatrudnienia. Wynika to z art.71 ust. 6 Ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który stanowi, że w przypadku udokumentowania przez bezrobotnego
okresu uprawniającego do zasiłku po 7 dniach od rejestracji prawo do zasiłku powstaje dopiero od dnia
udokumentowania tego prawa, jednak w okresie posiadania statusu osoby bezrobotnej.
Osoba pracująca legalnie w jednym z państw członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii zdecydowała się na
powrót do Polski. Jakie dokumnety powinna uzyskać w urzędach państwa ostatniego zatrudnienia, aby po
powrocie do kraju mogła je przedstwić w polskim urzędzie pracy (WUP)?
Zgodnie z art. 13 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia
społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich
rodzin przemieszczających się we wspólnocie pierwszeństwo w przyznaniu i wypłacie zasiłku dla
bezrobotnych leży po stronie państwa ostatniego zatrudnienia. Bezrobotny, który nabył prawo do świadczeń z
tytułu bezrobocia w państwie swojego ostatniego zatrudnienia i udaje się do innego państwa członkowskiego
w celu poszukiwania pracy ma prawo do tzw. transferu zasiłku dla bezrobotnych, tzn. ma możliwość
pobierania tego zasiłku przez okres maksymalnie 3 miesięcy w państwie, w którym poszukuje pracy. Prawo do
transferowania zasiłku dla bezrobotnych może być realizowane jedynie wówczas, kiedy osoba bezrobotna
migruje w celu poszukiwania pracy i podjęcia zatrudnienia. Nie ma natomiast zastosowania, jeżeli osoba
bezrobotna wyjeżdża w celu podjęcia studiów lub rozpoczęcia działalności gospodarczej. Poza nabyciem
prawa do zasiłku, osoba bezrobotna musi zgłosić zamiar wyjazdu do innego państwa członkowskiego w celu
poszukiwania tam pracy i złożyć wniosek o wydanie formularza E 303, który jest zaświadczeniem
dotyczącym zachowania prawa do świadczeń dla bezrobotnych . Wniosek o wystawienie E 303 należy
złożyć przed wyjazdem z państwa ostatniego zatrudnienia, na tyle wcześnie, aby wyjechać do państwa
poszukiwania pracy z wystawionym formularzem. Po przyjez
dzie do państwa poszukiwania pracy
bezrobotny ma obowiązek zarejestrowania się w lokalnym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy i
podporządkować się organizowanej przez ten urząd kontroli. W Polsce będzie to Powiatowy Urząd Pracy
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania. Należy również udać się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy jako
instytucji właściwej do wykonywania zadań z zakresu koordynacji świadczeń z tytułu bezrobocia i złożyć
tam otrzymane w państwie ostatniego zatrudnienia formularze E 303. Jeśli jednak osoba bezrobotna
zdecyduje się powrócić do Polski jako swojego stałego miejsca zamieszkania wówczas rozporządzenia
wspólnotowe dają jej możliwość sumowania okresów ubezpieczenia i zatrudnienia przebytych w innym
państwie członkowskim do okresu wymaganego do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce.
Aby okres ten mógł być zaliczony w Polsce musi być potwierdzony na formularzu E 301, który jest jedynym
uznawanym dokumentem, potwierdzającym okres ubezpieczenia i zatrudnienia przebyty w innym państwie
członkowskim. Formularz taki wystawiany jest przez instytucję państwa ostatniego zatrudnienia na wniosek
osoby bezrobotnej bÄ…dz
na wniosek polskiej instytucji właściwej (WUP). Po powrocie do Polski osoba
bezrobotna powinna zarejestrować się w Powiatowym Urzędzie Pracy, właściwym ze względu na miejsce
zamieszkania, jako osoba bezrobotna, a następnie udać się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy właściwego
miejscu zamieszkania i tam złożyć wniosek o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych na zasadach koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego wraz z formularzem E 301. Jeśli osoba bezrobotna nie uzyska sama
formularza E 301 z instytucji właściwej państwa członkowskiego, gdzie była ostatnio zatrudniona, może to
zrobić na wniosek osoby bezrobotnej Wojewódzki Urząd Pracy. Przedłuży to jednak procedurę przyznania
prawa do zasiłku, gdyż zasiłek dla bezrobotnych będzie przyznany dopiero od dnia pełnego
udokumentowania prawa, tzn. od dnia złożenia kompletu dokumentów wraz z E 301. Zasiłek ten jest
przyznany na podstawie polskiego ustawodawstwa i wypłacany w wysokości przysługującej zgodnie z
polskim ustawodawstwem.
Informacja na temat ubezpieczenia społecznego osób sezonowo zatrudnionych w innych państwach
członkowskich UE/EOG
Wśród osób wyjeżdżających z Polski do innych państw członkowskich, w tym Niemiec, celem podjęcia
sezonowego zatrudnienia można wyróżnić trzy grupy osób, tj. osoby, które:
w Polsce mają zatrudnienie, czyli pracownicy, którzy podejmują pracę sezonową w innym państwie
członkowskim w czasie swego płatnego urlopu wypoczynkowego (np. ferii, wakacji),
w Polsce pracują na własny rachunek (w tym rolnicy podlegający ubezpieczeniu z mocy ustawy) i którzy
przerywają pracę na własny rachunek w celu czasowego podjęcia pracy sezonowej w innym państwie
członkowskim,
w Polsce nie są aktywne zawodowo, czyli np.: bezrobotni (z prawem do zasiłku lub bez), studenci/uczniowie,
osoby na urlopach bezpłatnych, emeryci, renciści, osoby niepracujące ale nie zarejestrowane jako bezrobotne.
Od dnia wejścia Polski do UE uległa zmianie sytuacja prawna w zakresie zabezpieczenia społecznego osób
zamieszkałych w Polsce, a podejmujących zatrudnienie w innych państwach członkowskich (tzw.
pracowników migrujących). Do pracowników tych mają zastosowanie nie tylko polskie przepisy
ubezpieczeniowe, ale także przepisy wspólnotowe w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego, tj. rozporządzenie Rady EWG nr 1408/71. Postanowienia tego rozporządzenia muszą być
realizowane przez wszystkie państwa członkowskie, w tym Polskę i Niemcy. Rozporządzenie nr
1408/71 - w części dotyczącej właściwego ustawodawstwa - jest zbiorem norm kolizyjnych, które m.in.
rozstrzygają, w którym państwie członkowskim pracownik migrujący podlega ubezpieczeniu społecznemu,
czyli do systemu, którego państwa powinny być odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne i z którego
systemu przysługują świadczenia. Zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 podstawową zasadą jest
zasada podlegania ustawodawstwu jednego państwa członkowskiego. Ustawodawstwem tym - na mocy art.
13 ust. 2 pkt a) Rozporządzenia 1408/71 - jest ustawodawstwo państwa miejsca wykonywania zatrudnienia, a
w przypadku zatrudnienia wykonywanego równolegle w dwóch różnych państwach - ustawodawstwo państwa
miejsca zamieszkania (art. 14.2.b)i) Rozporządzenia 1408/71). Stosowanie przepisów rozporządzenia nr
1408/71 w praktyce oznacza, że od dnia 1 maja 2004r. uległa zmianie - w zakresie podlegania
ubezpieczeniom społecznym - sytuacja prawna niektórych z wyżej wymienionych trzech grup osób
zamieszkałych w Polsce, a podejmujących sezonowe zatrudnienie w innym państwie członkowskim. Dotyczy
to osób, które: 1) zatrudnione są w Polsce i w czasie płatnego urlopu wypoczynkowego (wakacji, ferii)
dodatkowo podejmują pracę w innym państwie członkowskim, np. w Niemczech jako pracownicy sezonowi -
podstawa prawna art. 14.2.b)i) Rozporządzenia nr 1408/71 lub 2) pracują w Polsce na własny rachunek (w
tym rolnicy podlegający ubezpieczeniu z mocy ustawy) i przerywają te pracę by czasowo podjąć pracę
sezonową w innym państwie członkowskim np. w Niemczech - podstawa prawna art. 14a.1a)
Rozporządzenia nr 1408/71. Komisja Administracyjna do Spraw Zabezpieczenia Społecznego Pracowników
Migrujących w połowie grudnia 2005r. potwierdziła prawidłowość stosowania art. 14a.1a Rozporządzenia nr
1408/71 do osób pracujących na własny rachunek (w tym będących rolnikami), którzy przerywają pracę na
własny rachunek w celu czasowego podjęcia pracy sezonowej w innym państwie członkowskim. Osoby
wymienione w punkcie 1) i 2) - zgodnie z postanowieniami RozporzÄ…dzenia nr 1408/71 - podlegajÄ… polskim
przepisom ubezpieczeniowym i składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu pracy sezonowej wykonywanej
w innych państwach członkowskich, np. w Niemczech, powinny być odprowadzane do polskiego systemu
ubezpieczeniowego, tj. do ZUS. W powyższych przypadkach zagraniczny pracodawca jest zobowiązany
zgłosić pracownika sezonowego do polskiego ubezpieczenia oraz opłacać i rozliczać należne składki
ubezpieczeniowe - zgodnie z przepisami obowiÄ…zujÄ…cymi w Polsce, tj. zgodnie z ustawÄ… z dnia 13
paz
dziernika 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 ze zmn.). oraz przepisami
wykonawczymi do niej. Zasada ta ma zastosowanie także do rolników podlegających w Polsce ubezpieczeniu
z mocy ustawy (w KRUS), podejmujących sezonowe zatrudnienie w innym państwie członkowskim, w tym
w Niemczech. Osoby nieaktywne zawodowo (np. bezrobotni, studenci, uczniowie, osoby otrzymujące zasiłki
lub świadczenia przedemerytalne, emeryci, renciści, osoby na urlopach bezpłatnych, osoby niepracujące ale
nie zarejestrowane jako bezrobotne) podejmujące sezonowe zatrudnienie w innych państwach
członkowskich - zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt a) rozporządzenia 1408/71 - podlegają przepisom
ubezpieczeniowym państwa miejsca wykonywania zatrudnienia. W przypadku podjęcia sezonowego
zatrudnienia w innym państwie członkowskim, np. w Niemczech podlegają ustawodawstwu niemieckiemu. O
tym, na wypadek jakich ryzyk ubezpieczeniowych zostanie zapewniona im ochrona, w jakiej wysokości i
według jakich zasad będą opłacane składki ubezpieczeniowe decydują zatem niemieckie przepisy w tym
zakresie. Osoby zamieszkałe i aktywne zawodowo w Polsce, podejmując sezonowe zatrudnienie w innym
państwie członkowskim są zobowiązane przedstawić zagranicznemu pracodawcy formularz E 101. Formularz
ten potwierdza, że w stosunku do danej osoby zastosowanie ma ustawodawstwo polskie. W Polsce
formularze E 101 wydają oddziały ZUS właściwe dla miejsca zamieszkania zainteresowanego (także dla
rolników podlegających ubezpieczeniu z mocy ustawy). Pracodawca, który zatrudnia pracownika
legitymującego się wydanym przez ZUS formularzem E 101, ma obowiązek zgłosić go do polskich
ubezpieczeń społecznych oraz opłacać i rozliczać należne składki na jego ubezpieczenia społeczne - zgodnie
z przepisami obowiÄ…zujÄ…cymi w Polsce w tym zakresie.
y
ródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, www.mps.gov.pl
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów
zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na
własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE NR L 149
z dnia 5 lipca 1971, ze zm.);
RozporzÄ…dzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania RozporzÄ…dzenia
Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do
pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE Nr L 74 z dnia 27 marca 1972 r., ze zm.)
http://e-prawnik.pl