CIERPIENIE
Ból to radość, co jeszcze twarzy nie odkryła, napisał L. Staff w wiersz "O
słodyczy cierpienia", określając jedną z podstawowych zasad naszego istnienia.
Warunkiem osiągnięcia szczęścia jest doznanie cierpienia. Ból nie jest
wyłącznie doświadczeniem niszczącym, ma swój głęboki moralny serc. Bez niego
nie staniemy się ludźmi, nie osiągniemy duchowej dojrzałości. Pozostaniemy
niedorośli przed śmiercią, jak określił to ks. Twardowski w przepięknym wierszu
Oda do rozpaczy. I tak jak Józio i Rózia
nie dostaniemy się do raju, gdyż:
Kto nie zaznał goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie. Nie jest łatwo
zaakceptować doświadczenie cierpienia. Boimy się bólu i własnej słabości.
Szukamy drogi do szczęścia. Oszukujemy sami siebie gdyż cierpienia nie możemy
się wyrzec i uniknąc. Jest treścią naszego życia. Człowiek nie potrafi nie
odczuwać bólu tego nie nauczy go żadna filozofia. Cierpienie trzeba
zaakceptować i przeżywać z godnością. Gdy człowieka spotyka nieszczęście,
przychodzi czas na refleksje. Uświadamiamy sobie naszą słabość, kruchość
istnienia, pozorność pewnych wartości. Pytamy też
dlaczego? Dlaczego to nas
spotkało? Czym zawiniliśmy? A może cierpienie jest może tylko próbą, a nie
karą? To są trudne pytania. Pytania Hioba i ojca Paneolux. Dramatyczne pytania
o sens miłości i wary. O sens sprawiedliwości i zaufania. Bohaterka Odprawy
posło greckich j. Kochanowskiego, Helena, pod wpływem cierpienia i lęku
stwierdziła, że życie ludzkie jest pełne nieszczęść, że chwil radosnych
przeżywamy znacznie mniej niż bolesnych. Trudno dociec na ile miała rację, ale
nasza egzystencja jest pełna bólu. Cierpienie ludzkie ma wiele wymiarów a
literatura ukazywała je od zawsze cierpiał Prometeusz, okrutnie ukarany przez
bogów. Cierpała Niobe, której odebrano wszystkie dzieci. a także upokorzony,
osierocony, pozbawiony wszystkiego Hiob. Ukrzyżowany Chrystus. I jego matka,
stojaca pod krzyżem i bezsilnie patrząca na śmierć syna. Antygona, ktorej brata
okrutnie schańbiono. Odmawiając mu pochówku. Orfeusz który utracił ukochaną
eurydykę. Korzecki, który nie mogł znieść świadomości, że na świecie jest tyle
zła i bolu. Cierpieli wzgardzony Wokulski i odrzucona Joasia. Werter i gustaw.
Walenrod I Aldona. Karusia która straciła ukochanego, i justyna której kazano
zabić własne nienarodzone dziecko. Bólu nie można określić ani zdefiniować.
Każy jest sam ze swoim cierpieniem. Sens cierpienia określa się wobec pojecia
szczęścia i tłumaczy, że nadaje ono sens naszemu człowieczeństwu. I tak jest
dopóki nie przekroczy ono ludzkiej miary. Pewnych spraw nie zrozumiemy nigdy,
przerastają bowiem naszą wyobrażnię. Jak pojąć bólu, który patrzy na śmierć
całej swojej rodziny?
Antyk
Mit o niobe Niobe jest symbolem cierpiącej matki, rozpaczającej po stracie
dzieci. Była dumna ze swego licznego potomstwa. Uważała że jest równie godna
czci jak Latona, która miała tylko dwoje dzieci. Artemida i Apollo, na prośbę
matki, zabili dzieci Niobe. Rozpacz kobiety była wielka, iż Zeus ulitował się
nad jej cierpieniem, zamieniając ją w głaz. Lecz nawet wtedy Niobe nie
przestała płakać i ze skały wypływały łzy.
Biblia- księga Hioba Hiob zył w kraju Hus, w dostatku i szczęściu, miał
kochającą rodzinę. Dla wypróbowania jego pobożności Bóg pozwolił szatanowi
poddać go próbie. Hiob pozbawiony został majątku, umarły jego dzieci, a on
zachorował na trąd. Hiob znosił cierpliwie i z godnością swoją tragedię. Trzej
przyjaciele którzy przyszli pocieszyć Hioba są przekonani żę skoro hiob tak
cierpi, musiał dopuścić się jakiegoś grzechu. On wierzy że jegocierpienie ma
głębszy sens, uważa że cierpienie należy przyjąć z pokorą i ufać w
sprawiedliwość stórcy. Wystawiony przez Boga na cieżką próbę hiob, wytrwał w
swoim cierpieniu. W nagrodę Bo przywrócił mu zdrowie, obdarzył majątkirm, dał
mu nową rodzinę.
Średniowiecze
Lament świętokrzyski (żale matki Boskiej pod krzyżem) wiersz ma charakter
monologu lirycznego. Matki, która cierpi, bezradnie patrząc na śmierć i męki
syna. Autor przedstawia przeżycia matki, pokazuje co czuła ta kobieta. Matka
zwraca się do syna, żaląc się, że nie może w żaden sposób ulżyć jego
cierpieniom.
Renesans
Treny Bohaterami tego dzieła są: Urszulka, skazana na przedwczesną śmierć, oraz
jej ojciec nie mogący pogodzić się ze stratą córki, pod wpływem cierpienia
przeżywa kryzys wiary w wyznawane wartości. Ojciec przywołuje we wspomnieniach
postać zmarłej córki, opisuje jej wygląd, wylicza zalety i umiejętności.
Najwięcej cech Urszulki wymienia ojciec w trenie XII. Była dziewczynką
schludną, skromną, pracowitą, religijną, nie grymasiła, nie sprzeciwiała się
rodzicom. W trenie VI porównuje ją z Safoną, sławną grecką poetką. Choć Koch.
poświęcił tak dużo miejsca opisowi córki, to jednak głównym bohaterem cyklu
jest cierpiący ojciec, który nie umie pogodzić się z jej stratą. Ból, który on
przeżywa jest tak dotkliwy, iż wydaje mu się, że jedynie śmierć zdołałaby go
ukoić. O tym, jak wielkim wstrząsem dla poety była śmierć Urszulki, świadczy
przedewszystkim głęboki kryzys wiary w wartości. Uświadamia sobie że i cnota,
dotychczas najwyżej ceniona, wobec tragedi stała się bezuzyteczna. Śmierć
dziecka zburzyła w poecie również wiarę w Boga, ład i harmonie stworzonego
przez Niego świata. Ojciec szuka ukojenia w filozofi stoickiej ale stwierdza
jej nieprzydatność. Stwierdza że czlowiek w obliczu tragedii ma prawo do płaczu
i cierpienia. Uważa, że jedynym lekarstwem na cierpienie jest czas ojciec nie
pamięci. Pocieszenie i uspokojenie przynosi mu sen, pojawia się matka z
Urszulką na ręku i wyjaśniła mu, że śmierć córki, które jest szczęśliwe w
niebie, nastąpiła z yroku Boga i dlatego musi się z nią pogodzić.
Romantyzm
Cierpienia młodego Wertera powieść ma formę listów pisanych przez tytułowego
bohatera do przyjaciela. W skład utworu wchodzą też dwa listy do ukochanej Loty
i jeden do Alberta. W Cierpieniach... Goethe kreuje postać młodzieńca o
wyostrzonej wrażliwości, często uciekającego w świat marzeń. Werter to
młodzieniec który kieruje się uczuciem. Do ludzi świata podchodzi w sposób
bardzo emocjonalny. Silnie wszytsko przeżywa, często wzrusza się. Cechuje go
skłonność do refleksji nad sobą i światem. W listach do przyjaciela często
wspomina o swojej samotności i wyobcowaniu. Drażnią go obowiązujące w świecie
prawdy moralne i społeczne. Werter pewnego dnia poznaje Lotę, w której
zakochuje się od pierwszego wejrzenia. W listach do Wilhelma pisze o pozaniu
Loty, wyraża zachwyt ukochaną, opowiada o wspólnych spacerach, rozmowach. Kiedy
przybywa narzeczony Loty Albert, o którym cały czas wiedział bardzo cierpi.
Miłość według Wertera to podobne upodobania, taki sam sposób myślenia i
postrzegania świata. To przeznaczenie duchowe od którego kochankowie nie
uwolnią się nigdy, gdyż ich dusze połączone zostały nie rozerwalnym łańcuchem.
Miłość którą przeżywa Werter, to siła budująca i niszcząca zarazem. Nadaje sens
ludzkiemu życiu ale jest też źródłem straszliwego cierpienia, sprowokowało
myśli o samobójstwie, a wreszcie popchneło do tego czynu. Od momentu pojawienia
się narzeczonego Loty miłość Wertera nie słabnie, wręcz przeciwnie, uczucie
staje się coraz silniejsze. Jednocześnie Werter coraz bardziej cierpi. Trudno
mu uwierzyć, że to, co tworzy szczęście człowieka, stało się źródłem jego
cierpienia. Każde spotkanie z Lotą, która wyszła za Alberta, pogrąza go w coraz
większym smutku, potęguje cierpienie. Stopniowo popada w apatię, przeżywa stany
depresji. Według niego życie to niekończące się nieszczęścia. Świat jest dla
Wertera więzieniem, które ogranicza człowieka.
Romantyzm
Dziady cz III Dziady podejmuje wiele problemów. Dokonuje poeta charakterystyki
społeczeństwa polskiego i rosyjskiego, przedstawia koncepcję mesjanizmu. Dużo
miejsca poświęca martyrologii narodu polskiego. Już w Dedykacji, poprzadzającej
dramat, zapowiada iż mowa będzie o prześladowaniu i cierpieniu "narodowej
sprawy męczenników" Obraz prześladowania młodzieży, który jest symbolem
cierpień, narodu polskiego, szczególnie został przedstawiony w 3 scenach: I,
VII, VIII. Scena I ma miejsce w klasztorze ojców Bazylianów przerobionym na
więzienie. W wigilię więżniowie zbierają się w celi Konrada i rozmawiają. Scena
VII przedstawia salon warszawski, w którym zebrane towarzystwo podzieliło się
na dwie grupy. Urzędnicy piją herbatę przy stoliku i toczą rozmowy po
francusku. Natomiast kilku młodych męszczyzn i dwaj starzy Polacy stoją przy
drzwiach i rozmawiają po Polsku, m.in. o Cichowskim. Scena VII ma miejsce w
mieszkaniu senatora W Winie. We wszystkich trzech scenach Micckiewicz
przedstawia liczne przykłady gnębienia Polaków, ukazując cierpienie ludzi
więzionych, zsyłanych w głąb rosji i udręki ich najbliższych. Dramat
przedstawia opisy aresztowań, ukazuje metody zastraszania i gnębienia Polaków
przez carskich funkcjonarjszy. Mickiewicz pokazuje sytuację więźniów
poddawanych torturom. Uwięzieni nie są informowani o stawianych im zarzutach.
Autor przedstawia rodziny więźniów; ukazuje ich cierpienie, poniżanie i
upokarzanie przez zaborców. Polskie rodziny żyły w ciągłym lęku i napięciu.
Mickiewicz, aby dowieść, że cierpienie Polaków nie jest nadaremne, nadał mu
wymiar sakralny. Porównał mękę młodzieży do męczeństwa Chrystusa.
Współczesność
Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall, książka o goryczy, poniżeniu, bólu i
trudnych wyborach, o ludzkiej godności, o tym jak bezcenną wartością jest nasze
życie. Marek Edalman, rozmówca Hanny K., wprowdzi nas w oktutny świat ginącego
getta, opowie o głodzie, bezradności, poniżeniu, o walce w której nie chodziło
o życie lecz o wybór sposobu umierania. Opowie o cierpieniu. Pokaże nam także
inny świat: bez wojny, Umschlagplatzu i numerków na życie. W nowoczesnym
szpitalu też rozgrywają się dramaty, a lekarze dokonują trudnych wyborów. I tu
cierpią ludzie. Cierpienie ma wiele wymiarów. Jednym z tych wymiarów jest
samotność. Zydzi walczący w getcie, oddzieleni murem od strony aryjskiej, byli
samotni. Wobec świadomości nieuchronnej śmierci i nieustannego zagrożenia
cierpieniem może być samo istnienie, głód, okrutne tortury. Cierpienie to
strach tych, którzy nie dostali numerków na życie i stracili wszelką nadzieję
przetrwania.
Medaliony Zofia Nałkowska jest to zbiór 8 opowiadań, mają one charakter
reportaży. Nałkowska prześladowała myśl o tym, że śmierć, cierpienie i
straszliwe upodlenie ludzi były ludzkim dziełem. Opowiadanie profesor Spanner
pokazuje jak z ludzi robiono mydła. Bohater opowiadania Człowiek jest mocny,
Michał P. pracujący przy zakopywaniu trupów, odnajduje w nich swoją zonę i
dzieci, gdy zobaczył żonę połorzył się na niej i prosił aby go zastrzelili
jednak zabicie Michała który był silnym mężczyzną nie wchodziło w grę
dobrych
narzędzi się nie niszczy, a członek narodu skazanego na zagładę nie ma prawa do
uczuć. Inaczej przedstawiała się sytuacja uwięzionych w Oświęcimiu małych
dzieci: te które były jeszcze za małe, by pracowa, były skazane, czyniły
wszystko by uniknąć losu. Bohaterka opowiadania Dwojry Zielonej potrafiła
ukrywać się przez cztery tygodnie trwania akcji likwidacyjnej. W tym przypadku
od głodu i cierpień fizycznych znaczinie gorsza była samotność. Poczucie
opuszczenia, braku nadziei na jakąkolwiek pomoc. To samo przeżywała bohaterka
Przy torze kolejowym, młoda dziewczyna, która podjeła się próby ucieczki, by
ratować życie. Ranna, nizdolna do dalszej ucieczki mogła tylko czekać na
śmierć. Czytając opowiadanie Dno, poznajemy prawdę o faktach wyjątkowo
okrutnych. Torturyna Piawiaku. Eksperymenty medyczne w Ravensbruck. Trwający
tydzień do obozu transport, wyczerpująca praca przy produkcji amunicji. Chodaki
i letnie sukienki w mróz, zamykanie w bunkrach razem z trupami. Taki właśnie
los potrafi zgotować człowiekowi drugi człowiek. W Wiza odnajdziemy bardzo
piękny fragment, mówiący o sile ludzkiego ducha i godności. Niemożność ocalenia
życia czyniła człowieka duchowo silniejszym.