Jak zaksięgować pozostałe z produkcji zapasy materiałów?
Pytanie: Jesteśmy zakładem produkcyjnym. Księgujemy wszystkie zakupy bezpośrednio w koszty, które korygujemy
na koniec miesiąca o ró\
nice stanu zapasów. Z produkcji zostaje złom. Jak prawidłowo go ewidencjonować i czy
wystarczy wyksięgować go w momencie jego sprzeda\
y.
Odpowiedz
: Omawiane pytanie dotyczy złomu, czyli odpadu produkcyjnego, które zgodnie z klasyfikacją stosowaną
w rachunkowości traktuje się jako materiały. W związku z tym mo\
e Pani dla ewidencji złomu stosować podobne
zasady, jak przyjęte dla ewidencji materiałów nabytych w celu zu\
ycia w produkcji.
Na początku wyjaśnijmy, \
e uproszczenia w zakresie ewidencji zapasów mogą być następujące:
a) ewidencja szczegółowa zapasów prowadzona jest w formie ewidencji ilościowej obrotów i stanów, którą prowadzi
się dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych. Wartość stanu
zapasów wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z bud\
etem z
tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych (art. 17 ust. 2 pkt 2 ustawy z 29 września
1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694, dalej: uor);
b) nie prowadzi się \
adnej szczegółowej ewidencji zapasów. Polega to na odpisywaniu w koszty wartości materiałów i
towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia. Nale\
y jednak ustalać stan tych
składników aktywów i dokonać ich wyceny oraz korekty kosztów o wartość zmiany tego stanu, nie póz
niej ni\
na
dzień bilansowy (art. 17 ust. 2 pkt 4 uor).
Mo\
e Pani odpisywać w koszty wartości materiałów w momencie ich zakupu. Ale musi Pani przy tym pamiętać o
ustalaniu przynajmniej na dzień bilansowy wartości zapasu końcowego materiałów w drodze spisu z natury.
A zatem spis z natury umo\
liwia, obok funkcji kontrolnych związanych z ustaleniem rzeczywistego stanu majątku,
ustalenie prawidłowej wielkości kosztów zu\
ycia materiałów.
Sposób ustalenia rzeczywistego kosztu zu\
ycia materiałów w sytuacji odnoszenia ich zakupu bezpośrednio w koszty
jest następujący:
1) stan początkowy materiałów,
2) wartość zakupów materiałów,
3) stan końcowy materiałów,
4) zu\
ycie materiałów (1 + 2 - 3).
W wymienionych, uproszczonych wariantach ewidencji, konto "Materiały" funkcjonuje jedynie na początek i koniec
okresu sprawozdawczego lub roku obrotowego, gdy dokonuje się aktualizacji wartości zapasu końcowego ustalonego
na podstawie ewidencji ilościowej lub spisu z natury. Sposób uproszczonej ewidencji materiałów przedstawiliśmy na
schemacie 1 oraz w przykładzie 1.
Uproszczona ewidencja materiałów
Schemat 1
Objaśnienia:
1. Zaksięgowanie otrzymanych faktur, rachunków za materiały,
2. Rozliczenie dostawy materiałów:
a) zaksięgowanie naliczonego podatku VAT,
b) zaksięgowanie wartości materiałów bezpośrednio w kosztach.
3. Korekta wartości materiałów zaliczonych bezpośrednio do kosztów po ich zakupie na przynajmniej na koniec
ka\
dego roku obrotowego:
a) zmniejszenie stanu materiałów oznaczające, \
e koszty są zani\
one,
b) zwiększenie stanu materiałów oznaczające, \
e koszty są zawy\
one. PRZYKA
AD
PRZYKA
AD: Załó\
my \
e spółka cywilna "Kwak" zakupione materiały zalicza bezpośrednio w koszty. Podobnie
koszty zakupu ujmuje się w kosztach okresu, w którym je poniesiono. Na początek roku zapas materiałów był
następujący:
1) rury miedziane - 50 mb po 2 zł/mb 100 zł
2) rury ocynkowane - 200 mb po 3 zł /mb 600 zł
3) blacha falista - 300 mb po 1,5 zł/mb 450 zł
4) razem 1.150 zł
W bie\
ącym okresie wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1. Otrzymano fakturę od dostawcy "X" za materiały:
a) rury miedziane 100 mb po 2,2 zł/mb 220 zł
b) blacha falista 100 mb po 1,6 zł/mb 160 zł
c) razem materiały w cenie zakupu 380 zł
d) podatek VAT 22% 83,6 zł
e) razem do zapłaty 463,6 zł.
2. Rozliczono dostawę materiałów (PK):
a) zaliczono do kosztów zakupione materiały 380 zł
b) zaksięgowano naliczony podatek VAT podlegający odliczeniu 83,6 zł.
3. Otrzymano fakturę od dostawcy "Y" za materiały:
a) rury ocynkowane 100 mb po 3,5 zł/mb 350 zł
b) drut miedziany 200 kg po 2 zł/kg 400 zł
c) razem materiały w cenie zakupu 750 zł
d) podatek VAT 22% 165 zł
e) razem do zapłaty 915 zł.
4. Rozliczono dostawę materiałów (PK):
a) zaliczono do kosztów zakupione materiały 750 zł
b) zaksięgowano naliczony podatek VAT podlegający odliczeniu 165 zł.
5. Otrzymano fakturę za transport zakupionych materiałów:
a) wartość usługi 100 zł
b) podatek VAT 22% 22 zł
c) razem do zapłaty 122 zł.
6. Rozliczono fakturę za usługi transportowe:
a) zaliczono do kosztów wartość usług 100 zł
b) zaksięgowano naliczony podatek VAT polegający odliczeniu 22 zł.
7. Na koniec miesiąca sporządzono spis z natury i wystawiono PK w celu zaksięgowania zmiany stanu materiałów:
a) rury miedziane - 60 mb
b) rury ocynkowane - 180 mb
c) blacha falista - 200 mb.
Na podstawie przedstawionych operacji gospodarczych księgowanie będzie następujące.
Rozwiązanie przykładu
Obliczenia do operacji 7:
Wycena spisu z natury (zasada: "pierwsze przyszło - pierwsze wyszło"):
a) rury miedziane 60 mb � 2,2 zł/mb = 132 zł
b) rury ocynkowane 100 mb � 3,5 zł/mb + 80 mb � 3 zł/mb = 590 zł
c) blacha falista 100 mb � 1,6 zł/mb + 100 mb � 1,5 zł/mb = 310 zł
d) razem wartość spisu z natury = 1.032 zł
Ustalenie zmiany stanu materiałów:
Zmiana stanu materiałów = stan końcowy - stan początkowy = = 1.032 - 1.150 = 118 (zmniejszenie stanu).
Jak ju\
wspomnielismy na początku, złom traktuje się jak materiały. W związku z tym mo\
e Pani dla ewidencji złomu
stosować podobne zasady, jak przyjęte dla ewidencji materiałów nabytych w celu zu\
ycia w produkcji.
Dotyczy to w szczególności:
a) ustalenia ich stanu na koniec miesiąca lub jak określono przynajmniej na dzień bilansowy,
b) wyceny stanu po cenach sprzeda\
y netto określonej w art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości,
c) ustalenia zmiany stanu zapasów materiałów, która koryguje koszty rodzajowe (porównaj operacja 7 w przykładzie),
d) sprzeda\
y złomu, która jest księgowana po stronie Dt konta "Rozrachunki z odbiorcami" i Ct "Przychody ze
sprzeda\
y materiałów" oraz "Rozrachunki z tytułu VAT".
Mo\
e te\
Pani zastosować inny sposób ewidencji. Wówczas rozwiązanie będzie następujące:
a) wartość odpadów w formie złomu wycenia się po cenach sprzeda\
y netto,
b) złom ujmuje się w ewidencji wartościowej materiałów (Dt "Materiały", Ct "Zu\
ycie materiałów"),
c) sprzeda\
złomu jest księgowana:
- wydanie z magazynu (Dt "Wartość sprzedanych materiałów", Ct "Materiały"),
- faktura (Dt "Rozrachunki z odbiorcami", Ct "Przychody ze sprzeda\
y materiałów" oraz "Rozrachunki z tytułu
VAT").
Podstawa prawna: art. 17 ust. 2 pkt 2 i pkt 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76,
poz. 694).