Bilans zmagań z wodą
Woda, zamarznięta lub nic, stanowi duże zagrożenie dla człowieka i jego otoczenia. Dlatego też ratownictwo
wodne stało się integralną częścią działalności operacyjnej jednostek Państwowej Straży Pożarnej. Przyjęcie tak
odpowiedzialnego zadania było możliwe m.in. dzięki utworzeniu w PSP grup ratownictwa wodnego i uzyskaniu
przez nie odpowiedniego poziomu wyszkolenia nurkowego. Obecnie na terenie kraju pozostają w gotowości
operacyjnej 53 specjalistyczne grupy wodno-nurkowe PSP, które prowadzą na co dzień bardzo zróżnicowane
działania ratownicze.
Praca tych grup koncentruje się zarówno na śródlądowych obszarach wodnych, jak i na terenach dotkniętych
skutkami powodzi. Wachlarz działań ratowniczych jest bardzo szeroki, od poszukiwania i ratowania zatopionych
ludzi, zwierząt i mienia, udzielania pomocy przedlekarskiej i ewakuacji, usuwania nagłych awarii urządzeń,
instalacji podwodnych i budowli hydrotechnicznych mających wpływ na bezpieczeństwo ludzi oraz środowiska
wodnego, poprzez stawianie lub zdejmowanie zapór dla ratownictwa chemiczno-ekologicznego środowiska
wodnego oraz lądowej warstwy brzegowej, pobieranie próbek podłoża akwenu w celu określenia skażenia
środowiska wodnego, ocenę stanu technicznego urządzeń podwodnych mających wpływ na bezpieczeństwo
ludzi i środowiska wodnego, a na gaszeniu pożarów obiektów i środków transportu na obszarach wodnych, do
których jest niemożliwy lub ograniczony dostęp z lądu skończywszy.
PSP nie jest odosobniona
Mając to na uwadze, w PSP stale doskonali się system technik niesienia pomocy zagrożonym ludziom na
śródlądowych obszarach wodnych i terenach dotkniętych skutkami powodzi oraz ratowania środowiska
wodnego. W tym celu opracowano i wdrożono w życie  Regulamin ratownictwa wodnego", który stanowi zbiór
zasad działania funkcjonariuszy PSP podczas zdarzeń na akwenach i terenach zalanych. Zamierza się też
zintensyfikować szkolenie wodne, zwłaszcza w zakresie prac nurkowych oraz uzupełnić wyposażenie PSP w
niezbędny sprzęt ekologiczny, wodno-techniczny i nurkowy. Wprowadzenie do zestawów zapór ratownictwa
ekologicznego i sprzętu nurkowego oraz transportowego sprzętu ratownictwa wodnego przyniosło już odczu-
walną poprawę efektywności działań ratowniczych.
W swych działaniach na akwenach i terenach zalanych Państwowa Straż Pożarna nie jest odosobniona. Bardzo
często korzysta z pomocy służb i specjalistów innych formacji. W Krajowym Centrum Koordynacji
Ratownictwa KG PSP znajduje się rejestr krajowych specjalistów z zakresu nurkowania i ratownictwa wodnego,
ochrony budowli hydrotechnicznych, środowiska wodnego i udzielania pomocy poszkodowanym. Specjalistów
tych można w trybie alarmowym skierować na miejsce zdarzenia poprzez wojewódzkie stanowiska koordynacji
ratownictwa i stanowiska powiatowe PSP. Jak wykazuje praktyka, zwiększa to w sposób istotny efektywność
działań ratowniczych straży pożarnej.
Wszystkie te zabiegi organizacyjne i szkoleniowe mają na celu jak najlepsze przygotowanie strażaków-
ratowników do działań interwencyjnych na wodzie. Jest to o tyle ważne, że liczba akcji ratowniczych w tej
dziedzinie stale wzrasta. Znaczną ich część prowadzi się w obronie środowiska naturalnego i czystości wód
zagrożonych skażeniem podczas usuwania skutków awarii chemiczno-ekologicznych oraz ze strony
zanieczyszczeń popowodziowych. Około 30 proc. tych akcji stanowią natomiast działania ratowniczo-
poszukiwawcze prowadzone pod wodą przez ekipy nurkowe PSP.
Zimowe wyzwania ratownicze
Okres zimowy stawia przed strażakami PSP nowe, specyficzne wyzwania. Wypadki na lodzie w tym czasie
stanowią średnio około 34 proc. wszystkich zdarzeń rozgrywających się na akwenach w ciągu roku. W latach
1993-1999 statystyki Państwowej Straży Pożarnej odnotowały 362 ofiary śmiertelne oraz 79 osób rannych.
Najtragiczniejszym okresem w ratownictwie wodnym była zima na przełomie lat 1997/1998. Zanotowano
wówczas 637 zdarzeń, w których zginęło 91 osób, a 16 zostało rannych. Liczby te nie odzwierciedlają jednak
faktycznych tragedii, które rozgrywały się w minionym czasie na akwenach krajowych. Nie uwzględniają
bowiem ofiar zdarzeń, przy których interweniowały jednostki Policji i Wodnego Ochotniczego Pogotowia
Ratunkowego.
Najsmutniejsze w tej statystyce jest to, że bardzo często ofiarami wypadków na lodzie są beztrosko bawiące się
dzieci. W co siódmym wypadku śmiertelnym odnotowanym na akwenach w porze zimowej ofiarą jest nieletni.
Na przestrzeni minionych sześciu lat zginęło w ten sposób aż 51 dzieci. Obecny sezon zimowy dopisze, niestety,
do tej tragicznej statystyki kolejne ofiary. A oto dwa najbardziej charakterystyczne ubiegłoroczne
przykłady zdarzeń wodnych z udziałem dzieci:
" W miejscowości Józefowo, gmina Nowinka, jednostki Państwowej Straży Pożarnej prowadziły w marcu ub.r.
w pobliskiej rzece poszukiwania ciała 9-letniego chłopca. Akcję prowadzono na 500-metrowym odcinku w
bardzo trudnych warunkach (konieczność usuwania kry lodowej i penetracji dna rzeki). Próbę odnalezienia ciała
chłopca podejmowano kilkakrotnie, m.in. w czerwcu ub.r., wspólnie z ratownikami z Jednostki Ratowniczo-
Gaśniczej nr 5 z Warszawy. Ciało odnaleziono w lipcu 1999 r.
" 27 grudnia ub.r. Powiatowe Stanowisko Kierowania w Augustowie zostało powiadomione o tonących
dzieciach na rzece Netta. Dyżurny operacyjny powiatu zadysponował do akcji ratowniczej zastęp GCBA 5/24 w
celu rozpoznania sytuacji oraz jednocześnie sekcję ratownictwa wodnego ze specjalistycznym sprzętem
nurkowym. Na miejscu zdarzenia okazało się, że trójka dzieci jest już w wodzie na przeciwnym brzegu rzeki i
trzyma się lodu. Dwóch ratowników zabezpieczonych linkami ratowniczymi i przy asekuracji przęseł drabiny
podążyło w ich kierunku. Po 15-minutowej akcji wyciągnięto dzieci z wody. Karetka pogotowia ratunkowego
przewiozła je do pobliskiego szpitala.
Bilans minionych sześciu lat nie jest więc optymistyczny. Mimo wysiłków profilaktycznych Państwowej Straży
Pożarnej nie uniknięto ofiar na śródlądowych obszarach wodnych pokrytych lodem. Warto przy tym zaznaczyć,
że najwięcej tego typu zdarzeń miało miejsce na terenie następujących byłych województw: szczecińskiego -
201 wypadków, katowickiego -196, bydgoskiego i gorzowskiego -146 oraz toruńskiego - 142 zdarzenia.
G.