Człowiek XX wieku w sytuacjach ekstremalnych. Omów problem odwołuj�c się do utworów Tadeusza Borowskiego, Zofii Nałkowskiej, Gustawa Herlinga- Grudzińskiego, Tadeusza Moczarskiego, Hanny Krall.
2001-10-03 23:59:52

'Ludzie ludziom zgotowali ten los' - to motto pojawia się we wstępie do 'Medalionów' Zofii Nałkowskiej. Ma ono u?wiadomić do jakiego okrucieństwa zdolny jest człowiek wobec drugiego człowieka. Obozy koncentracyjne, masowe ludobójstwa, uprzedmiotowienie jednostki, pozbawienie jej godno?ci. Zbrodnie były dziełem ludzkim. Relacje wię?niów obozów i ofiar II Wojny ?wiatowej prowadz� do ogólnych refleksji na temat ludzkiej natury, jej podatno?ci na zło i wytrzymało?ci na cierpienie wobec jakiego została postawiona. Motto nie jest tylko komentarzem do wojny, ale również ostrzeżeniem przed możliwo?ci� powtórzenia się historii oraz ?wiadectwem załamania się wszwelkich zasad moralnych i etycznych, jakie nast�piło w czasach terroru drugiej Wojny ?wiatowej.

Zachowanie się człowieka w sytuacjach ekstremalnych chciałbym przedstawić na podstawie dwóch utworów opisuj�cych okrucieństwa wojny oraz zbrodnie jakich dopuszczali się zarówno Niemcy jak i Rosjanie.

'Opowiadania' Tadeusza Borowskiego. Borowski bohaterem swych opowiadań czyni chłopca, a raczej młodego mężczyznę imieniem Tadek. Pomimo licznych podobieństw biograficznych pomiędzy bohaterem opowiadań a samym Borowskim nie można utożsamić tych postaci, choć autor wyposażył go we własne imię i do?wiadczenia. Błędne utożsamianie narratora z autorem stało się przyczyn� ataków czę?ci krytyków na Borowskiego oskarżaj�c go o nihilizm i cynizm.

'Opowiadania' Borowskiego s� wyrazem kryzysu europejskiej kultury i ?wiadectwem tragizmu człowieka zlagrowanego. Borowski użył tego pojęcia na okre?lenie człowieka, który aby przeżyć dostosował się do warunków i zasad panuj�cych w obozie, zapominał o swoim człowieczeństwie i stracił zdfolno?ć oceny swoich czynów. Tragizm wię?nia polegał na niemożno?ci wyboru pomiędzy dobrem a złem, na konieczno?ci życia nazwanej przez pisarza 'przeciętn� przetrwania'. W warunkach obozowych wszelkie odruchy humanitaryzmu i lito?ci oznaczały skazanie samego siebię na ?mierć, a także narażanie osoby, której ofiarowało się pomoc. Zlagrowanie oznaczało odczłowieczenie jednostki, pozbawienie jej elementarnych odruchów i uczuć ludzkich, zabicie wolno?ci, chęci buntu, sprowadzenie życiowych funkcji do poziomu zaspokojania potrzeb fizjologicznych. Człowiek w obozie pozbawiony był wyższych celów i ideałów, marzył tylko o tym aby się wyspać, naje?ć i unikn�ć ?mierci. Więzień aby przetrwać, musi zabić w sobie wszelkie odruchy ludzkie: miło?ć, przyja?ń, współczucie, troskę, ideały i warto?ci, zobojętnieć na ?mierć i cierpienie innych. Wielu uwięzionych przeżywało z tego powodu osobisty dramat, wynikaj�cy z całkowitego załamania się obowi�zuj�cych w dotychczasowym życiu kanonów moralnych.

W warunkach obozowych zacieraj� się granicę między katem a ofiar�. Poniżani, torturowani wię?niowie wyładowuj� swój strach i agresję na słabszych od siebię. Faszystowskie metody sprawiaj�, że wię?niowie trac� poczucie godno?ci ludzkiej, nie buntuj� się przeciwko nieludzkim warunkom swej egzystencji, pokornie id� na ?mierć, zabijaj� swoich najbliższych. Za drutami ludzie daj� się oszukać i oszukuj� innych. Z obojętno?ci� przechodz� obok cudzej ?mierci, ciesz� się, że jeszcze żyj�.



'Bo żywi zawsze maj� rację przeciwko umarłym'


Według Borowskiego największ� zbrodni� było zlagrowanie człowieka, poszczucie ludzi na siebię, doprowadzeniem wię?niów głodem i ciężk� prac� do stanu skrajnego wyczerpania, w którym jednostka przestaje być człowiekiem i staje się zwierzęciem walcz�cym o swoje biologiczne przetrwanie. Opisuj�c totaln� dehumanizację człowieka Borowski zaznacza, że w czasach powojennych nie istniej� już jednoznaczne kryteria oceny człowieka. Bohaterowie Borowskiego nie mog� być normalni, bo nie pozwalaj� im na to warunki, w jakich żyj�. Człowiek, który przeżył obóz na zawsze utracił niewinno?ć, bo był ?wiadkiem zbrodni.

'Inny ?wiat' - Gustaw Herling - Grudziński. W utworze pisarz ukazuje, w jaki sposób człowiek w ekstremalnych warunkach obozów pozbywa się wszelkich ludzkich uczuć w imię uratowania swego biologicznego istnienia. Chęć przeżycia za wszelk� cenę, pozbawia wię?niów wrażliwo?ci na cierpienia innych, odziera go ze współczucia, chęci pomocy, solidarno?ci z pozostałymi wię?niami. Konieczno?ć maksymalnego zwiększenia wydajno?ci pracy dzięki której można było zdobyć dodatkowe racje żywno?ciowe dla ludzi, rodzi brutaln� rywalizację. Z czasem wszelkie odruchy ludzkie zanikaj�. Obóz uczy jak żyć bez lito?ci, z obojętno?ci� słuchać skarg cierpi�cych, egoistycznie troszczyć się o własne przeżycie. Na skutek działania reguł obozowych osobowo?ć nowych ulega przemianie. Poniżeni ciężk� prac� fizyczn� i niemożno?ci� zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych, nienawidz� współwię?nió, jako wrogów ograniczaj�cychj ich szanse na przeżycie.

Obóz metodycznie niszczył ludzk� osobowo?ć, pozbawiał człowieka wyższych duchowych potrzeb i zabijał w nim umiejętno?c odróżnienia dobra od zła. Odarty z człowieczeństwa, pozostawiony sam sobie, rozpaczliwie walcz�cy o przetrwanie więzień tracił poczucie więzi z innymi lud?mi. Pragn�ł samotno?ci, która oddzielaj�c go od zewnętrznego, okrutnego ?wiata dawała mu poczucie własnej tożsamo?ci.

Życie pozbawione nadziei i wiary w warto?ci budziło bezgraniczn� rozpacz. Jednocze?nie wię?niowie pragnęli zachować w sobie choćby fragmenty wspomnień z przeszło?ci i pamięć o wolno?ci. Grudziński udowadnia, że nawet w nieludzkich obozowych warunkach można było zachować godno?ć podejmuj�c próbę uratowania podstawoawych warto?ci i uczuć ludzkich.

Podobieństwa i różnice. Borowski na przykładzie niemieckich lagrów, a Grudziński sowieckich łagrów opisuje mechanizm działania totalitarnego państwa i degradację ludzkich warto?ci w warunkach ekstremalnych. Obrazy lagrów i łagrów oraz panuj�ce wnich warunki s� do siebie podobne. Więzień był towarem, narzędziem pracy, a o jego warto?ci stanowiła siła fizyczna i zdolno?ć do ogromnego wysiłku. Ciężk� prac� niszczono osobowo?ć wię?nia, pozbawiaj�c go ludzkich uczuć. Proces dehumanizacji prowadził do utworzenia specjalnego rodzaju osobowo?ci okre?lanej mianem człowieka zlagrowanego b�d? złagrowanego. Praca, boł i głód prowadziły do maksymalnego upodlenia człowieka, który tracił wiarę w sens człowieczeństwa.

Borowskiego interesuj� indywidualne losy wię?niów, ich przeszło?ć i zwi�zek z normalnym ?wiatem. Herling wprowadza nie tylko historyczny kontekst, ale przywołuje też poszczególne biografie wię?niów, ich osobiste uwarunkowania i proces przemiany osobowo?ci. Wci�ż zmienia perspektywę widzenia i opisuje obóz z dystansu, stara się wytłumaczyć fenomen łagrów w kontek?ciehistorycznym, psychologicznym, moralnym, filozoficznym.

Fundamentalna różnica między ujęciem Borowskiego a Grudzińskiego polega na odmienno?ci wymowy dzieł pisarzy. Borowski uważa, że człowiek, który przeżył obóz na zawsze został skażony, nawet je?li nie dopu?cił się zbrodni i był tylko biernym obserwatorem. Z zamnkniętego ?wiata obozu nie ma powrotu do normalnego życia. Z kolei Herling wychodz�c z założenia, że: 'człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach', wierzy w możliwo?ć ocalenia podstawowych warto?ci moralnych nawet w sytuacjach ekstremalnych. W ?wiecie łagrów poszukuje resztek przejawów człowieczeństwa i aktów heroizmu ?wiadcz�cych o trwało?ci podstawowych zasad i praw ludzkich. Wiemy, że człowiek opu?ciwszy obóz może odbudować w sobie utracone w nieludzkich warunkach poczucie godno?ci oraz hierarchię warto?ci moralnych.

�Bartosz Madeła
[e-mail]
http://www.polski-matura.prv.pl




Sposoby opowiadania o do?wiadczeniach II wojny ?wiatowej w prozie współczesnej. Omów wybrane przykłady odwołuj�c się do twórczo?ci np. Zofii Nałkowskiej, Tadeusza Borowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Mirona Białoszewskiego...
2001-10-04 00:23:40

Medaliony Nałkowskiej s� wielkim oskarżeniem faszyzmu o zbrodnie ludobójstwa. Opieraj�c się na zeznaniach i relacjach ?wiadków, pisarka, członkini Głównej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich, daje w swoich opowiadaniach ?wiadectwo okrucieństw, jakich Niemcy dopu?cili się na ludziach. W relacjach ?wiadków Trzecia Rzesza jawi się jako wielkie przedsiębiorstwo, nastawione na likwidację rasy 'podludzi' oraz maksymalne wykorzystanie człowieka w przemy?le oraz medycynie.

Pierwsze opowiadanie zbioru, Doktor Spanner, to w przeważaj�cej czę?ci relacja pracownika Instytutu Ananomicznego w Gdańsku, gdzie w czasie wojny prowadzono produkcję mydła z tłuszczu ludzkiego. Przed przesłuchaniem młodego człowieka członkowie komisji przeprowadzili wizję lokaln� w pomieszczeniu, w którym dokonywano zbrodni. Sucha relacja obejmuje opis trupów przygotowanych do eksperymentu. Ciała pozbawione głów leżały w wielkich basenach, głowy umieszczano osobno. W kadziach znaleziono poćwiartowane już zwłoki, a w wielkim kotle, wygotowany, obdarty ze skóry kadłub ludzki. Zeznaj�cy przed komisj� pracownik Instytutu beznamiętnie opisuje proces przetwarzania ciała ludzkiego na mydło. Tłuszcz trupów oddzielono staranie od ko?ci, mięsa oraz skóry i składowano przez cał� zimę, a następnie wyrabiano z niego mydło według receptury. Gotowe, ostygłe mydło krojono na kostki. Relacja studenta pozbawiona jest wszelkich emocji. Ciało człowieka potraktowane zostało jako surowiec, z którego można zrobić co? pożytecznego. To maksymalne uprzedmiotowienie człowieka, pozbawienie ludzkiej ?mierci, przynależnej jej godno?ci, podkre?laj� słowa wypowiedziane przez zeznaj�cego: 'W Niemczech można powiedzieć ludzie umiej� co? zrobić z niczego...'. Nieludzkie okrucieństwo hitlerowców uwypukla relacja kolegów Spannera. Na pytanie komisji, czy Spanner mógł produkować mydło z ciała ludzkiego, obydwaj Niemcy odpowiadaj� - tak. Jeden z nich argumentuje to lojalno?ci� profesora wobec rozkazów partii, drugi - ekonomicznymi trudno?ciami państwa, które cierpiały wówczas na brak tłuszczów. Problem bezczeszczenia ludzkich zwłok przedstawiony został w opowiadaniu w wymiarze czysto technicznym, bez oceny moralnej tego typu czynu. Absolutna nie?wiadomo?ć etyczna Niemców, co do moralnych konsekwencji ich działalno?ci, budzi grozę i przerażenie czytelnika. Żywi wię?niowie obozów koncentracyjnych stanowili często przedmiot eksperymentów medycznych, przeprowadzanych w imię nauki.

Bohaterka Dna opowiada o do?wiadczeniach przeprowadzonych na ludziach, których przed ?mierci� starano się wykorzystać do maksimum, pozbawiaj�c tym samym człowieka prawa do godno?ci umierania: 'Zastrzyki, ?ci�ganie krwii dla żołnierzy - i dopiero wieszali albo brali na rozstrzelanie, tylko z nim przedtem wszystko zrobili'. Opowiadaj�c o swym pobycie w Ravensbruck wspomina eksperymenty medyczne dokonywane na wię?niarkach: 'Znęcali się, zastrzykami wyrabiali na kobietach praktyki, otwierali rany...I to ich doktorzy robili, inteligencja'. Okrucieństwo hitlerowców przejawiało się także w ich stosunku do wię?niów. Bezbronni ludzie, zamknięci w obozach byli bici i katowani. Niemcy nie traktowali wię?niów jak ludzi, pogardzali nimi. 'Esesmanki były zadowolone, jak my?my umierały' wspomina bohaterka Dna

Nienawi?ć i bestialstwo Niemców objawiało się także w braku zrozumienia i szacunku dla cierpień ludzkich, w nieuznawaniu prawa każdego człowieka do godno?ci. O warto?ci ludzi i ich przydatno?ci stanowiła siła fizyczna, zdolno?ć do pracy. Kiedy Michał P. ('Człowiek jest mocny'), zmuszony do grzebania ciała swojej żony i dziecka, odmówił wykonania pracy i prosił Niemców o ?mierć, jeden z esesmanów stwierdził: 'Człowiek jest mocny, może jeszcze dobrze pracować' i biciem zmusił mężczynę do pracy.

W zamykaj�cym zbiór opowiadaniu Doro?li i dzieci w O?więcimiu Nałkowska przedstawia hitlerowskie metody działania zmierzaj�cego do likwidacji ludzi. Trzecia Rzesza w relacji pisarki była wielkim, perfekcyjnie zorganizowanym przedsiębiorstwem, w którym ludzi traktowano jako surowiec. W imię nazistowskiej ideologii, mordowano masowo, szybko i sprawnie miliony ludzi.

Rzeczy pozostawione przez wię?niów: ubrania, buty, kosztowno?ci wysyłano do Rzeszy, spalonych ko?ci używano jako nawozu, włosy przeznaczano na produkcję materacy, tłuszcz przetapiano na mydło, a skórę preparowano i używano w przemy?le. Nałkowska zwraca uwagę na dwa główne cele, jakie przy?więcały masowym mordom. Zadaniem politycznym było oczyszczenie terenów, przygotowanie 'przestrzeni życiowej' dla rasy panów, ekonomicznym za? - taka organizacja ludobójstwa, która przyniosłaby zyski Trzeciej Rzeszy. Budz�c grozę i zdziwienie zbrodnie hitlerowskie dokonane zostały przez ludzi, w których ?lepe posłuszeństwo wobec partii wypaliło ludzkie uczucia i zasady moralne. Pisarka, powołuj�ca się na zeznania po?ła Mayera, wymienia najbardziej okrutnych zbrodniarzy i opisuje ich metody oraz formy znęcania się nad lud?mi.

Zastanawiaj�c się nad przyczyn� sadystycznego zachowania oprawców pisarka dochodzi do wniosku, że 'nadzwyczaj staranna selekcja i dobrze obmy?lane sposoby wychowawcze dostarczyły tego jedynego w dziejach zespołu ludzkiego, który odegrał do końca wyznaczon� sobie rolę'. Opisuj�c hitlerowskie zbrodnie i okrucieństwo esesmanów, Nałkowska wskazuje najszerszy polityczny aspekt zjawsika. Totalitarne, podporz�dkowane ideologii państwo niemieckie stworzyło sprawny system organizacyjny, przeznaczony do likwidacji ludzi na szerok� skalę i przygotowało odpowiednio wykwalifikowane kadry, których członkowie ci�gł� indoktrynacj� przygotowani zostali do tego, aby sprawnie i szybko zabijać. Mechanizmy działania hitlerowskiego państwa, potworno?ć dokonanych przez Niemców czynów wymykaj� się wszelkim komentarzom i uogólnieniom. Obok przerażaj�cej grozy budz� przede wszystkim zdziwienie. Ludobójstwo przeprowadzane w imię obł�kańczej ideologii stanowi zjawisko, które trudno jest poj�ć i wyobrazić sobie, je?li nie było się ?wiadkiem lub ofiar� hitlerowskiej machiny zbrodni. Oddaj�c głos swoim bohaterom, Nałkowska daje ?wiadectwo straszliwej prawdzie i jednocze?nie ostrzega przed możliwo?ci� powtórzenia się historii.

Borowski na przykładzie niemieckich lagrów a Grudziński sowieckich łagrów opisuj� mechanizm działania totalitarnego państwa i degradację ludzkich warto?ci w warunkach ekstremalnych. Obrazy łagrów i lagrów oraz panuj�ce w nich warunki s� do siebie podobne. Obozy niemieckie wyrosły z obł�kańczej idei Hitlera o konieczno?ci poszerzenia życiowej przestrzeni dla Niemców, uznawanych za nadludzi. Wię?niowie sowieckich łagrów pracować mieli dla chwały socjalistycznej gospodarki. Obozy obydwu państw totalitarnych w ujęciu Grudzińskiego i Borowskiego stanowiły zorganizowane przedsiębiorstwa nastawione na maksymalne wykorzystanie człowieka. Więxień był towarem, narzędziem pracy, a o jego warto?ci stanowiła siła fizyczna i zdolno?ć do ogromnego wysiłku. Metody obozowej administracji w obu przypadkach były podobne. Ciężk�, katorżnicz� prac� i pozbawieniem możliwo?ci zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych niszczono osobowo?ć wię?niów, pozbawiaj�c ich ludzkich uczuć jako kanonu podstawowych warto?ci moralnych. Proces dehumanizacji prowadził do wytworzenia specjalnego rodzaju osobowo?ci okre?lanej mianem człowieka zlagrowanego b�d? złagrowanego. Konieczno?ć przeżycia za wszelk� cenę pozbawiała niemieckich i sowieckich obozów wrażliwo?ci, współczucia dla innych a ich egzystencję sprowadzała do poziomu fizjologii. Praca, ból i głód niszczyły osobowo?ć i prowadziły do maksymalnego upodlenia człowieka, który tracił wiarę w sens człowieczeństwa.

By w sposób pełny i obiektywny przedstawić zasady funkcjonowania życia w obozie zarówno Grudziński jak i Borowski opisuj� ?wiat obozów od wewn�trz. Podczas gdy jednak Borowski traktuje niemiecki lagier jako ?wiat zamknięty, nie możliwy do opisania z zewnętrznej perspektywy, to Grudziński przedstawia sowieckie łagry jako jedno z ogniw wielkiego historycznego systemu, trwaj�cego od czasu Dostojewskiego. Borowskiego interesuj� indywidualne losy wię?niów, ich przeszło?ć i zwi�zki z normalnym ?wiatem. Herling wprowadza nie tylko historyczny kontekst, ale przywołuje też poszczególne biografie wię?niów, ich osobiste uwarunkowania i proces przemiany osobowo?ci. Grudziński wci�ż zmienia perspektywę widzenia: opisuje obóz z dystansu, prezentuje proces oswajania się z panuj�cymi zasadami, stara się wytłumaczyć fenomen łagrów w kontek?cie historycznym, psychologicznym, moralnym, filozoficznym. Narracja Epilogu prowadzona jest już z pozycji człowieka wolnego, który na nowo odzyskał wiarę w człowieczeństwo i nieprzemijalno?ć ludzkich warto?ci.

Fundamentalna różnica między ujęciem Borowskiego a Grudzińskiego polega na odmienno?ci wymowy dzieł obu pisarzy. Borowski uważa, że człowiek, który przeżył obóz na zawsze pozostał skażony, nawet je?li nie dopu?cił się zbrodni i był tylko niemym obserwatorem. Z zamkniętego ?wiata obozów nie ma powrotu do normalnego życia. Każdy więzień ponosi bowie odpowiedzialno?ć za zło czasów drugiej wojny ?wiatowej. Ten skrajny moralizm Borowskiego stał się przyczyn� niesłusznych oskarżeń pisarza o nihilizm. Z kolei Grudziński, wychodz�c z założenia, że '(...) człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach', wierzy w możliwo?ć ocalenia podstawowych warto?ci moralnych nawet w sytuacjach ekstremalnych. W ?wiecie łagrów poszukuje resztek przejawów człowieczeństwa i aktów heroizmu, ?wiadcz�cych o trwało?ci podstawowych zasad i praw ludzkich. Jako moralista wymaga od ludzi bezkompromisowej odwagi i walki ze złem w imię obrony człowieczeństwa. Wierzy, że człowiek opu?ciwszy obóz może odbudować w sobie utracone w nieludzkich warunkach poczucie godno?ci oraz hierarchię warto?ci moralnych.



�Bartosz Madeła
[e-mail]
http://www.polski-matura.prv.pl




W jaki sposób opowiada się o literaturze XX wieku o totalitaryzmie?
2001-10-04 00:37:24

Totalitaryzm - system państwowej organizacji polegaj�cy na ingerencji rz�du we wszystkie dziedziny życia kulturalnego, społecznego i prywatnego obywateli, sprawuj�cy wszechwładn� kontrolę i brutalnie eliminuj�cy wszelkie przejawy buntu, wymierzony przeciwko wolno?ci jednostki. Mianem totalitaryzmu okre?la się rz�dy faszystowskie w Niemczech oraz okres stalinowski w ZSRR.

Obozy przymusowej pracy stanowiły jedno z centralnych ogniw sowieckiego systemu państwa totalitarnego. Na rzecz rozwoju socjalistycznej gospodarki Stalin doprowadził do upodlenia i ?mierci miliony ludzi za pomoc� katorżniczej pracy , represji i nieludzkich warunków życia. Przy pomocy NKWD zaprowadził terror w całym państwie. Aresztowano ludzi z błahych przyczyn i skazywano na długie więzienie stawiaj�c fikcyjne zarzuty.

Gustaw Herling Grudziński zwraca uwagę, iż głównym założeniem polityki państwa sowieckiego było przekonanie, że nie ma ludzi niewinnych, a całe ?ledztwo miało na celu przeobrażenie osobowo?ci więżnia w taki sposób aby sam uwierzył w stawiane mu przez oficerów ?ledczych zarzuty, przyznał się do niepopełnionej zbrodni oraz okazał skruchę. W tak doskonale funkcjonuj�cym państwie politycznym, w którym każdy aspekt życia społecznego, kulturowego i prywatnego podporz�dkowany był polityce, nikt nie mógł czuć się bezpieczny.

Stalin rozbudowawszy olbrzymi aparat terroru, starał się jednocze?nie zachować na zewn�trz pozory normalno?ci swojego państwa. Zastraszeni mieszkańcy bali się gło?no wyrażać swoje opinie i krytykować władzę. Rozbudowany system donosicielstwa sprawiał, iż wrogiem miał być nie tylko obcy człowiek, ale i własna rodzina.

W ujęciu Grudzińskiego ZSRR było państwem totalitarnym, które w pełni kontrolowało i organizowało życie swoich obywateli. Za pomoc� propagandy i perfekcyjnie działaj�cej służby bezpieczeństwa Stalin potrafił zniewolić miliony ludzi, odebrać im poczucie wolno?ci i bezpieczeństwa, a strachem i terrorem wyeliminować wszelkie przejawy buntu i sprzeciwu wobec istniej�cego stanu rzeczy. Zmienił się ZSRR w doskonale funkcjonuj�ce więzienie, w którym nadrzędnym celem było nie szczę?cie i dobrobyt jego mieszkańców, ale rozwój socjalistycznej gospodarki. Organizuj�c do minimum przepływ informacji stworzył system oparty na kłamstwie i pozorach. System pozbawiony zasad sprawiedliwo?ci i równo?ci, przestrzegania praw człowieka, ubezwłasnowolnił miliony ludzi, odzieraj�c ich z godno?ci.

George Orwell stworzył dwa utwory w których, w których przedstawił sposób działania państwa totalitarnego. W 'Roku 1984' stworzył Oceanię - typowy przykład państwa totalitarnego w którym życie każdego obywatela podporz�dkowane jest systemowi władzy. System ten nie liczy się z prawem człowieka do wolno?ci, prawdy, sprawiedliwo?ci, miło?ci, godno?ci osobistej, intymno?ci, prawa jednostki w tym systemie nie istniej�. Obywatele Oceani cały czas s� obserwowani, podsłuchiwani, ?ledzeni. W państwie totalitarnym w każdej chwili człowiek może zostać aresztowany, skazany i ewaporowany. dzieci od najmłodszych lat uczone s� nienawi?ci, donosicielstwa na ludzi, nawet na własnych rodziców.

W 'Folwarku zwierzęcym' okazuje się, że szczytne ideały, wspaniałe ideologie, które staj� u pocz�tku każdej rewolucji upadaj�, a do władzy dochodz� tyrani, dla których nie liczy się dobro publiczne. Władza totalitarna oparta jest na terrorze, zastraszeniu, nienawi?ci i zniewoleniu.

Orwell pokazuje, że ze szczytnych idei, które miały zmienić ?wiat i życie bohaterów nic nie pozostało, a nawet zamieniły się w co? zupełnie przeciwnego, we własn� karykaturę. Przesłanie autora zawarte w utworze jest pesymistyczne, wydaje się, że dla państwa pod rz�dami totalitarnymi nie ma żadnej szansy i nadziei. Naród musi żyć w ci�głym strachu, w obawie, co przyniesie jutro, nie ma tu miejsca na sprzeciw, na demonstrację własnych pogl�dów. Państwem rz�dził strach, terror, sprawny aparat policyjny. Społeczno?ć zniewolona przez ustrój nie ma nawet siły ani odwagi aby się zbuntować.



�Bartosz Madeła
[e-mail]
http://www.polski-matura.prv.pl