ROZDZIAA
21
1
21. Załączniki [195] ................................................................................................................................................3
21.1. Tabele pomocnicze do oceny skuteczności samoczynnego wyłączenia ..............................................................................3
21.2. Przegląd i kontrola instalacji elektrycznych i instalacji (urządzeń) piorunochronnych w budynku.........................................6
21.2.1. Wzory protokółów z przeprowadzonych badań instalacji elektrycznych ...................................................................8
21.3. Instrukcja współpracy zespołu prądotwórczego o mocy 110 kVA.......................................................................................18
21.4. Przykładowe specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót. ......................................................................................26
2
21. Załączniki [195]
21.1. Tabele pomocnicze do oceny skuteczności samoczynnego wyłączenia
1) Tabela 21.1 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników BiWts-E27 [58]
I l dla t < n " godz. (I ) l dla t < 0,2 s l dla t < 0,4 s l dla t < 5 s
n max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
2 4,2 1 2,1 11,2 5,6 20,53 9,2 4,6 25,00 5,4 2,7 42,59
4 8,4 1 2,1 24,0 6,0 9,58 19,2 4,8 11,97 12,0 3,0 19,16
6 11,4 1 1,9 42,0 7,0 5,47 34,2 5,7 20,17 18,0 3,0 12,77
10 19,0 1 1,9 51,0 5,1 4,50 43,0 4,3 5,34 28,0 2,8 8,21
16 28,0 1 1,75 86,4 5,4 2,66 72,0 4,5 3,19 44,8 2,8 5,13
20 35,0 1 1,75 112,0 5,6 2,05 94,0 4,7 2,44 60,0 3,0 3,83
25 43,7 1 1,75 152,6 6,1 1,50 122,5 4,9 1,87 72,5 2,9 3,17
35 56,0 1 1,6 231,0 6,6 0,99 185,5 5,3 1,23 105,0 3,0 2,19
50 80,0 1 1,6 350,0 7,0 0,65 275,0 5,5 0,83 145,0 2,9 1,58
63 100,8 1 1,6 497,7 7,9 0,46 403,2 6,4 0,57 214,2 3,4 1,07
2) Tabela 21.2 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników BiWtz-E27 [58]
I l dla t < n " godz. (I ) l dla t < 0,2 s l dla t < 0,4 s l dla t < 5 s
n max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
6 11,1 1 1,9 60,6 10,1 3,79 50,4 8,4 4,58 17,4 2,9 13,21
10 18,5 1 1,9 96,0 9,6 2,39 83,0 8,3 2,78 40,0 4,4 5,75
16 26,3 1 1,6 177,6 11,1 1,29 148,8 9,3 1,54 72,0 4,5 3,19
20 32,8 1 1,6 242,0 12,1 0,95 199,5 10,0 1,15 104,0 5,2 2,21
25 41,2 1 1,6 317,5 12,7 0,72 261,0 10,4 0,88 85,0 3,4 2,70
35 55,6 1 1,6 441,0 12,6 0,52 376,9 10,8 0,61 161,0 4,6 1,42
50 80,0 1 1,6 655,0 13,1 0,35 554,9 11,1 0,41 170,0 3,4 1,35
63 100,0 1 1,6 819,0 13,0 0,28 672,3 10,7 0,34 371,7 5,9 0,61
3) Tabela 21.3 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników DOgG [58]
I I dla t < n " godz. (I ) I dla t < 0,2 s I dla t < 0,4 s I dla t < 5 s
n max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
2 4,2 1 2,1 20,0 10,0 11,5 16,8 8,4 13,69 9,6 4,8 23,95
4 8,4 1 2,1 40,0 10,0 5,75 32,8 8,2 7,01 18,4 4,6 12,50
6 11,4 1 1,9 60,6 10,1 3,79 54,0 9,0 4,25 28,2 4,7 8,15
10 19,0 1 1,9 100,0 10,0 2,30 86,0 8,6 2,67 48,0 4,8 4,79
16 25,6 1 1,6 132,8 8,3 1,73 120,0 7,5 1,97 70,4 4,4 3,26
20 32,0 1 1,6 172,0 8,6 1,33 158,0 7,9 1,45 88,0 4,4 2,61
25 40,0 1 1,6 227,5 9,1 1,01 210,0 8,4 1,09 115,0 4,6 2,00
35 56,0 1 1,6 392,0 11,2 0,58 346,5 9,9 0,66 178,5 5,1 1,28
50 80,0 1 1,6 530,0 10,6 0,43 505,0 10,1 0,45 260,0 5,2 0,88
63 100,8 1 1,6 743,4 11,8 0,30 655,2 10,4 0,35 333,9 5,3 0,68
3
4) Tabela 21.4 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników WT00gG orazWTIgG [58]
In I dla t < n " godz. (I ) I dla t < 0,2 s l dla t < 0,4 s l dla t < 5 s
max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
16 25,6 1 1,6 120,0 7,5 1,91 99,2 6,2 2,31 62,4 3,9 3,68
20 32,0 1 1,6 160,0 8,0 1,43 140,0 7,0 1,64 84,0 4,2 2,73
25 40,0 1 1,6 200,0 8,0 1,15 170,0 6,8 1,35 97,5 3,9 2,35
32 51,2 1 1,6 288,0 9,0 0,79 249,6 7,8 0,92 147,2 4,6 1,56
40 64,0 1 1,6 368,0 9,2 0,62 300,0 7,5 0,76 180,0 4,5 1,27
50 80,0 1 1,6 525,0 10,5 0,43 435,0 8,7 0,52 245,0 4,9 0,93
63 100,8 1 1,6 636,3 10,1 0,36 529,2 8,4 0,43 302,4 4,8 0,76
80 128,8 2 1,6 936,0 11,7 0,24 776,0 9,7 0,29 424,0 5,3 0,54
100 160,0 2 1,6 1200,0 12,0 0,19 1000,0 10,0 0,23 570,0 5,7 0,40
125 200,0 2 1,6 1725,0 13,8 0,13 1475,0 11,8 0,15 712,5 5,7 0,32
160 256,0 2 1,6 1888,0 11,8 0,12 1616,0 10,1 0,14 912,0 5,7 0,25
200 320,0 2 1,6 2820,0 14,1 0,08 2400,0 12,0 0,09 1220,0 6,1 0,18
250 400,0 2 1,6 3500,0 14,0 0,06 2975,0 11,9 0,07 1575,0 6,3 0,14
5) Tabela 21.5 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników WT2gG [58]
In I dla t < n " godz. (I ) I dla t < 0,2 s l dla t < 0,4 s l dla t < 5 s
max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
80 128,0 2 1,6 960,0 12,0 0,23 832,0 10,4 0,27 424,0 5,3 0,54
100 160,0 2 1,6 1190,0 11,9 0,19 1000,0 10,0 0,23 580,0 5,8 0,39
125 200,0 2 1,6 1637,5 13,1 0,14 1412,5 11,3 0,16 712,5 5,7 0,32
160 256,0 2 1,6 2032,0 12,7 0,11 1648,0 10,3 0,13 928,0 5,8 0,24
200 320,0 3 1,6 2880,0 14,4 0,07 2440,0 12,2 0,09 1300,0 6,5 0,17
250 400,0 3 1,6 3700,0 14,8 0,06 2975,0 11,9 0,07 1550,0 6,2 0,14
315 504,0 3 1,6 4756,5 15,1 0,04 3969,0 12,6 0,05 2142,0 6,8 0,10
400 640,0 3 1,6 5280,0 13,2 0,04 5080,0 12,7 0,04 2720,0 6,8 0,08
6) Tabela 21.6 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników WT00gF [58]
In I dla t < n " godz. (I ) I dla t < 0,2 s l dla t < 0,4 s l dla t < 5 s
max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
20 32,0 1 1,6 110,0 5,5 2,09 84,0 4,2 2,73 48,0 2,4 4,79
25 40,0 1 1,6 142,5 5,7 1,61 115,0 4,6 2,00 62,5 2,5 3,68
32 51,2 1 1,6 172,8 5,4 1,33 137,6 4,3 1,67 80,0 2,5 2,87
40 64,0 1 1,6 204,0 5,1 1,12 164,0 4,1 1,40 92,0 2,3 2,50
50 80,0 1 1,6 290,0 5,8 0,79 230,0 4,6 1,00 130,0 2,6 1,76
63 100,8 1 1,6 390,6 6,2 0,58 308,7 4,9 0,74 163,8 2,6 1,40
80 128,0 2 1,6 528,0 6,6 0,43 424,0 5,3 0,54 216,0 2,7 1,06
100 160,0 2 1,6 610,0 6,1 0,37 480,0 4,8 0,47 250,0 2,5 0,92
125 200,0 2 1,6 912,5 7,3 0,25 712,5 5,7 0,32 375,0 3,0 0,61
4
7) Tabela 21.7 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla bezpieczników WT1gF [58]
In I dla t < n " godz. (I ) I dla t < 0,2 s l dla t < 0,4 s l dla t < 5 s
max 2 max max max
[A] [A] n k [A] k Z [A] k Z [A] k Z
2 kdop kdop kdop
[©] [©] [©]
20 32,0 1 1,6 108,0 5,4 2,12 84,0 4,2 2,73 48,0 2,4 4,79
25 40,0 1 1,6 155,0 6,2 1,48 120,0 4,8 1,91 62,5 2,5 3,68
32 51,2 1 1,6 182,4 5,7 1,26 140,8 4,4 1,63 73,6 2,3 3,12
40 64,0 1 1,6 204,0 5,1 1,12 160,0 4,0 1,43 92,0 2,3 2,50
50 80,0 1 1,6 310,0 6,2 0,74 240,0 4,8 0,95 120,0 2,4 1,91
63 100,8 1 1,6 409,5 6,5 0,56 315,0 5,0 0,73 157,5 2,5 1,46
80 128,0 2 1,6 576,0 7,2 0,39 576,0 5,7 0,39 240,0 3,0 0,95
100 160,0 2 1,6 610,0 6,1 0,37 500,0 5,0 0,46 290,0 2,9 0,79
125 200,0 2 1,6 912,5 7,3 0,25 712,5 5,7 0,32 362,5 2,9 0,63
160 256,0 2 1,6 1536,0 9,6 0,14 1184,0 7,4 0,19 544,0 3,4 0,42
200 320,0 3 1,6 1680,0 8,4 0,13 1280,0 6,4 0,17 680,0 3,4 0,33
250 400,0 3 1,6 2325,0 9,3 0,09 1850,0 7,4 0,12 950,0 3,8 0,24
8) Tabela 21.8 Wartości prądów samoczynnego wyłączania dla wyłączników instalacyjnych o charakterystyce B;C;D [58]
In [A]
Charakterystyka B Charakterystyka C Charakterystyka D
dla t<1 dla t < 1 dla t<1
t = 0,2;0,4;5 [s] t = 0,2;0,4;5 [s] t = 0,2;0,4;5 [s]
w w w
godz. godz. godz.
k Z k k Z k Z k
I [A] kdop 2 I [A] kdop I [A] kdop 2
k k k
k
2
[©] [©] [©]
6 5 30 7,66 1,45 10 60 3,83 1,45 10 120 1,91 1,45
10 5 50 4,60 1,45 10 100 2,30 1,45 20 200 1,15 1,45
16 5 80 2,87 1,45 10 160 1,43 1,45 20 320 0,71 1,45
20 5 100 2,30 1,45 10 200 1,15 1,45 20 400 0,57 1,45
25 5 125 1,84 1,45 10 250 0,92 1,45 20 500 0,46 1,45
32 5 160 1,43 1,45 10 320 0,71 1,45 20 640 0,35 1,45
40 5 200 1,15 1,45 10 400 0,57 1,45 20 800 0,28 1,45
50 5 250 0,92 1,45 10 500 0,46 1,45 20 1000 0,23 1,45
63 5 315 0,73 1,45 10 630 0,36 1,45 20 1260 0,18 1,45
Uwaga!
W przypadku gdy instalacja została oddana do eksploatacji przed 1990 rokiem, należy przyjmować współczynniki k obowiązujące w dniu oddania jej do
eksploatacji, zgodnie z tabelÄ… 21.9.
W przypadku badań odbiorczych i okresowych instalacji zgodnie z PN-IEC 60364-6-61, otrzymane z pomiarów wyniki należy pomnożyć przez
współczynnik 0,66, który uwzględnia wzrost impedancji obwodu pod wpływem termicznego działania prądu zwarciowego, i porównać z Z dla
kd
określonego (stanowiącego zabezpieczenie obwodu) zabezpieczenia.
9) Tabela 21.9 Wartości współczynników k obowiązujące 31 stycznia 1991 roku [15]
Współczynnik k
w warunkach w warunkach Rodzaj prÄ…du
Rodzaj zabezpieczenia
normalnych szczególnego zabezpieczenia
zagrożenia
Wkładka topikowa o działaniu szybkim: 2,5 6,0 Prąd znamionowy wkładki
- do 100 A 3,0 6,0
- ponad 100 A
Wkładka topikowa o działaniu zwłocznym: 3,5 10,0
- do 100 A 4,0 10,0
- ponad 100 A
Wyłącznik instalacyjny: 5,0 5,0 Prąd znamionowy ciągły
-typu L 10,0 10,0
-typu K
5
21.2. Przegląd i kontrola instalacji elektrycznych i instalacji (urządzeń) piorunochronnych w budynku
Obowiązek zapewnienia wymaganego stanu technicznego instalacji elektrycznych w budynku obciąża:
" dostawcę energii elektrycznej w zakresie układów pomiarowo-rozliczeniowych,
" właściciela lub zarządcę budynku w zakresie oprzewodowania, osprzętu, aparatury rozdzielczej i sterowniczej, urządzeń
zabezpieczajÄ…cych oraz uziemienia,
" użytkownika lokalu w zakresie łączników instalacyjnych, gniazd wtyczkowych, bezpieczników topikowych, wyłączników
nadprądowych, wyłączników ochronnych różnicowoprądowych oraz odbiorników energii elektrycznej, stanowiących wyposażenie
lokalu.
Do obowiązków właściciela lub zarządcy budynku, w zakresie utrzymania stanu technicznego instalacji elektrycznych, należy:
" uczestnictwo w odbiorze technicznym instalacji po jej wykonaniu, rozbudowie, remoncie lub naprawie,
" uczestnictwo w kontroli okresowej, przy badaniu instalacji elektrycznych w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu,
zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, rezystancji izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów,
" sporządzanie planów kontroli okresowych, planów napraw i wymian, zamierzeń remontowych oraz zapewnienie pełnej realizacji
tych planów,
" systematyczna kontrola jakości prac eksploatacyjnych (robót konserwacyjnych),
" zapewnienie realizacji zaleceń pokontrolnych, wydawanych przez upoważnione do kontroli organy nadzoru budowlanego,
" przeprowadzanie doraz
nej kontroli stanu technicznego instalacji elektrycznych, w przypadku zaistnienia zagrożenia życia lub
zdrowia użytkowników lokali, bezpieczeństwa mienia i środowiska,
" udział w pracach związanych z likwidacją skutków awarii i zakłóceń,
" prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnych instalacji elektrycznych,
" bieżące działanie, zapewniające bezpieczeństwo użytkowania energii elektrycznej.
Do obowiązków użytkownika lokalu, w zakresie utrzymania stanu technicznego instalacji elektrycznych należy:
" udostępnianie lokalu dla wykonywania obowiązków obciążających właściciela lub zarządcę budynku,
" w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości funkcjonowania instalacji elektrycznych, niezwłoczne powiadamianie właściciela lub
zarzÄ…dcy budynku o tym fakcie,
" utrzymywanie wymaganego stanu technicznego urządzeń elektrycznych w lokalu i przestrzeganie zasad bezpiecznego
użytkowania energii elektrycznej,
" realizacja zaleceń pokontrolnych, określonych podczas oceny stanu technicznego instalacji elektrycznych obciążających
użytkownika lokalu.
Obowiązek zapewnienia wymaganego stanu technicznego instalacji (urządzeń) piorunochronnych w budynku, zgodnie z wymaganiami
Polskiej Normy PN/E-05003, PN-IEC 61024 oraz PN-IEC 61312, obciąża właściciela lub zarządcę budynku.
Obowiązkiem nałożonym na właściciela lub zarządcę budynku, wynikającym z ustawy Prawo Budowlane, jest użytkowanie budynku
zgodnie z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywanie go w należytym stanie technicznym i
estetycznym, a także poddawanie, w czasie jego użytkowania, okresowym kontrolom, polegającym na sprawdzeniu stanu sprawności
technicznej i wartości użytkowej całego budynku, estetyki budynku oraz jego otoczenia.
Kontrole w zakresie dotyczącym instalacji elektrycznych i piorunochronnych powinny być przeprowadzane okresowo:
" co najmniej raz w roku, polegające na sprawdzeniu stanu technicznej sprawności instalacji narażonych na szkodliwe wpływy
atmosferyczne lub niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania budynku,
" co najmniej raz na 5 lat, polegające na badaniu instalacji elektrycznych i piorunochronnych, w zakresie stanu sprawności
połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, rezystancji izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i
aparatów.
Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje
wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją odpowiednich instalacji i urządzeń elektrycznych.
Każda instalacja elektryczna, podczas montażu i/lub po jej wykonaniu, po każdej rozbudowie, remoncie, naprawie lub modernizacji i
przebudowie, a przed przekazaniem do eksploatacji oraz okresowo w czasie jej eksploatacji, powinna być poddana badaniom, czyli
oględzinom, pomiarom i próbom. Zakres badań został określony w Polskiej Normie PN-IEC 60364-6-61.
Oględziny należy wykonać przed przystąpieniem do pomiarów i prób oraz po odłączeniu zasilania instalacji. W zależności od potrzeb
należy sprawdzić co najmniej:
" ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, łącznie z pomiarami odstępów, na przykład w przypadku stosowania ochrony z
użyciem przegród lub obudów, barier lub umieszczenia instalacji poza zasięgiem ręki,
" obecność przegród ogniowych i innych środków zapobiegających rozprzestrzenianiu pożaru i ochrony przed skutkami działania
ciepła,
" dobór przewodów do obciążalności prądowej i spadku napięcia,
6
" dobór i nastawienie urządzeń zabezpieczających i sygnalizacyjnych,
" istnienie i prawidłowe umieszczenie odpowiednich urządzeń odłączających i łączących,
" dobór urządzeń i środków ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych,
" oznaczenia przewodów ochronnych i neutralnych oraz ochronno-neutralnych,
" umieszczenie schematów, tablic ostrzegawczych lub innych podobnych informacji,
" oznaczenia obwodów, bezpieczników, łączników, zacisków itp.,
" poprawność połączeń przewodów,
" dostęp do urządzeń, umożliwiający wygodę ich obsługi, identyfikację i konserwację.
W zależności od potrzeb należy przeprowadzić, w miarę możliwości w następującej kolejności, wymienione niżej pomiary i próby:
" pomiar ciągłości przewodów ochronnych, w tym głównych i dodatkowych (miejscowych) połączeń wyrównawczych oraz pomiar
rezystancji przewodów ochronnych,
" pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej,
" pomiar rezystancji izolacji podłóg i ścian,
" pomiar rezystancji uziomu,
" sprawdzenie skuteczności ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrony przy uszkodzeniu) przez samoczynne wyłączenie
zasilania,
" sprawdzenie działania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych.
Każde badanie odbiorcze lub okresowe instalacji elektrycznych powinno być zakończone protokółem z przeprowadzonych badań
(oględzin, pomiarów i prób):
Protokół z pomiarów i prób powinien zawierać:
" nazwę, miejsce zainstalowania oraz dane znamionowe badanych instalacji, obwodów, urządzeń i aparatów,
" rodzaj pomiarów i prób,
" nazwisko osoby wykonującej pomiary i próby,
" datę wykonania pomiarów i prób,
" spis użytych przyrządów i ich numery,
" szkice rozmieszczenia badanych instalacji, obwodów, urządzeń i aparatów,
" tabelaryczne zestawienie wyników pomiarów i prób oraz ich ocenę,
" dane o warunkach przeprowadzenia pomiarów i prób (szczególnie ważne przy pomiarach uziemień),
" wnioski i zalecenia wynikające z pomiarów i prób.
Obowiązki kierownika (wykonawcy) robót elektrycznych w zakresie przygotowania instalacji elektrycznych i instalacji
(urządzeń) piorunochronnych do odbioru
Kierownik robót elektrycznych w budynku zobowiązany jest do:
" zgłaszania inwestorowi do sprawdzenia lub dokonania odbioru wykonanych robót ulegających w dalszym etapie zakryciu,
" zapewnienia dokonania badań instalacji elektrycznych i piorunochronnych w budynku przed zgłoszeniem ich do odbioru,
" przygotowania dokumentacji powykonawczej instalacji elektrycznych i piorunochronnych w budynku, uzupełnionych o wszelkie
póz
niejsze zmiany, jakie zostały wniesione w trakcie budowy,
" zgłoszenia do odbioru końcowego instalacji elektrycznych i piorunochronnych w budynku.
Zgłoszenie to powinno być dokonane odpowiednim wpisem do dziennika budowy.
" uczestniczenia w czynnościach odbioru,
" przekazania inwestorowi oświadczenia o zgodności wykonania instalacji elektrycznych i piorunochronnych z projektem
technicznym, warunkami przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy
technicznej,
" usunięcia stwierdzonych przez komisję wad i usterek.
7
21.2.1. Wzory protokółów z przeprowadzonych badań instalacji elektrycznych
PROTOKÓA
BADAC
ODBIORCZYCH INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH
1. OBIEKT BADANY (nazwa, adres):
& & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................................& & & &
& & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................................& & & & & & & &
& & & & & & & & & ....................................................................................................................................
2. CZA
ONKOWIE KOMISJI (imiÄ™, nazwisko, stanowisko)
1. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
2. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
3. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
4. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
5. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
3. BADANIA ODBIORCZE WYKONANO W OKRESIE od ......... do .........
4. OCENA BADAC
ODBIORCZYCH:
1. Oględziny według tablicy I  ogólny wynik: DODATNI/UJEMNY
2. Pomiary i próby według tablicy II  ogólny wynik: DODATNI/UJEMNY
3. Badania odbiorcze  ogólny wynik: DODATNI/UJEMNY
5. DECYZJA. Ponieważ ogólny wynik badań odbiorczych jest: DODATNI/UJEMNY, obiekt MOŻNA/NIE MOŻNA przekazać do
eksploatacji.
6. UWAGI
& & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................................& &
& & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................................
7. PODPISY CZA
ONKÓW KOMISJI
1. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
2. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
3. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
4. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
5. & & & & & & & & & & & & & & & & & ......................................................................................................................
Miejscowość: .................................................. Data:...........................................
8
Tablica I
BADANIA ODBIORCZE / OGL
DZINY
Obiekt budowlany-budynek (nazwa, miejsce położenie, adres):
...................................................................................................................................................................................................................
Oględziny przeprowadzono w okresie od .............................. do ...................................
Lp. Czynności Wymagania według Ocena
PN-IEC 60364-4-41:2000
DODATNIA
1. Sprawdzenie prawidłowości ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym PN-IEC 60364-4-47:2001
UJEMNA
PN-IEC 60364-6-61:2000
Sprawdzenie prawidłowości ochrony przed pożarem i przed skutkami PN-IEC 60364-4-42:1999 DODATNIA
2.
cieplnymi PN-IEC 60364-4-482:1999 UJEMNA
PN-IEC 60364-5-52:2002
PN-IEC 60364-5-523:2001 DODATNIA
3. Sprawdzenie prawidłowości doboru przewodów do obciążalności prądowej
PN-IEC 60364-4-43:1999 UJEMNA
PN-IEC 60364-4-473:1999
DODATNIA
4. Sprawdzenie prawidłowości ochrony przed obniżeniem napięcia PN-IEC 60364-4-45:1999
UJEMNA
PN-IEC 60364-4-43:1999
PN-IEC 60364-4-473:1999
Sprawdzenie prawidłowości doboru i nastawienia urządzeń DODATNIA
5. PN-IEC 60364-5-51:2000
zabezpieczajÄ…cych i sygnalizacyjnych UJEMNA
PN-IEC 60364-5-53:2000
PN-IEC 60364-5-537:1999
PN-IEC 60364-4-46:1999
Sprawdzenie prawidłowości umieszczenia odpowiednich urządzeń DODATNIA
6. PN-IEC 60364-5-537:1999
odłączających i łączących UJEMNA
PN-EN 61293:2000
PN-IEC 60364-3:2000
Sprawdzenie prawidłowości doboru urządzeń i środków ochrony od wpływów DODATNIA
7. PN-IEC 60364-4-443:1999
zewnętrznych UJEMNA
PN-IEC 60364-5-51:2000
PN-IEC 60364-5-54:1999
Sprawdzenie prawidłowości oznaczania przewodów neutralnych i ochronnych PN-EN 60445:2002 DODATNIA
8.
oraz ochronno-neutralnych PN-EN 60446:2004 UJEMNA
PN-HD 308 S2:2007
PN-92/N-01256-02
PN-88/E-08501
PN-IEC 60364-5-51:2000
Sprawdzenie prawidłowego i wymaganego umieszczania schematów, tablic DODATNIA
9. PN-IEC 60038:1999
ostrzegawczych lub innych podobnych informacji UJEMNA
PN-EN 60617-6:2002(U)
PN-EN 60617-7:2002(U)
PN-EN-60617-11:2002(U)
PN-IEC 60364-5-51:2000
Sprawdzenie prawidłowego i kompletnego oznaczenia obwodów, PN-EN 60617-6:2002(U) DODATNIA
10.
bezpieczników, łączników, zacisków itp. PN-EN 60617-7:2002(U) UJEMNA
PN-EN 60617-11:2002(U)
PN-EN 60998-1:2001
PN-EN 60998-2-1:2001
DODATNIA
11. Sprawdzenie poprawności połączeń przewodów PN-EN 60998-2-2:1999
UJEMNA
PN-EN 60999-1:2002
PN-EN 61210:2000
Sprawdzenie dostępu do urządzeń, umożliwiającego ich wygodną obsługę PN-IEC 60364-5-51:2000 DODATNIA
12.
i konserwacjÄ™ PN-IEC 60364-3:2000 UJEMNA
Ogólny wynik oględzin: DODATNI/UJEMNY Podpisy członków Komisji:
1. ......................................................................................................................
2. ......................................................................................................................
3. ......................................................................................................................
Miejscowość: .................................. Data:& & & & & &
9
Tablica II
BADANIA ODBIORCZE / POMIARY I PRÓBY
Obiekt........................................................................................................................................................................................................
Badania przeprowadzono w okresie od ........................................ do .......................
Lp. Czynności Wymagania według Ocena
PN-IEC 60364-6-61,p.612.2
Pomiar ciągłości przewodów ochronnych, w tym głównych i dodatkowych DODATNIA
1. PN-IEC 60364-6-61,p.612.6.4
połączeń wyrównawczych oraz pomiar rezystancji przewodów ochronnych UJEMNA
DODATNIA
2. Pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej PN-IEC 60364-6-61,p.612.3
UJEMNA
Sprawdzenie ochrony poprzez oddzielenie od siebie obwodów (separację PN-IEC 60364-6-61,p.612.4 DODATNIA
3.
obwodów) PN-IEC 60364-6-61,p.612.3 UJEMNA
DODATNIA
4. Pomiar rezystancji uziomu PN-IEC 60364-6-61,p.612.6.2
UJEMNA
DODATNIA
5. Pomiar impedancji pętli zwarciowej PN-IEC 60364-6-61,p.612.6.3
UJEMNA
PN-IEC 60364-6-61,p.612.5 DODATNIA
6. Pomiar rezystancji izolacji podłóg i ścian
PN-IEC 60364-4-41,p.413.3 UJEMNA
DODATNIA
7. Sprawdzenie działania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych PN-IEC 60364-6-61,p.612.6
UJEMNA
DODATNIA
8. Sprawdzenie biegunowości PN-IEC 60364-6-61,p.612.7
UJEMNA
PN-IEC 60364 6-61,p.612.8 DODATNIA
9. Sprawdzenie wytrzymałości elektrycznej urządzeń
PN-E-04700:1998/Az1:2000 UJEMNA
DODATNIA
10. Przeprowadzenie prób działania urządzeń PN-IEC 60364-6-61,p.612.9
UJEMNA
DODATNIA
11. Sprawdzenie ochrony przed skutkami cieplnymi PN-IEC 60364-4-42:1999
UJEMNA
DODATNIA
12. Sprawdzenie ochrony przed obniżeniem napięcia PN-IEC 60364-4-45:1999
UJEMNA
Ogólny wynik pomiarów i prób: DODATNI/UJEMNY
Podpisy członków Komisji:
6. ...................................................................................................................................................................................
7. ...................................................................................................................................................................................
8. ...................................................................................................................................................................................
Miejscowość:& & & & & & & & & & .. Data:& & & & & & & & & & & & & .
10
Wzory protokółów z pomiarów w instalacjach elektrycznych
PROTOKÓA
Z POMIARÓW SKUTECZNOŚCI OCHRONY PRZECIWPORAŻENIOWEJ W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH Z
ZABEZPIECZENIAMI NADPR
DOWYMI
Protokół Nr& & & & & &
Z POMIARÓW SKUTECZNOŚCI OCHRONY
PRZECIWPORAŻENIOWEJ W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH Z
ZABEZPIECZENIAMI NADPR
DOWYMI
(Nazwa firmy wykonujÄ…cej pomiary) z dnia & ............................ r.
Zleceniodawca: & ...................................................................................................................................
Obiekt: & .....................................................................................................................................
Układ sieci & ...................... U & .....................U & .....................t & ............................
O L a
Szkic rozmieszczenia badanych obwodów i urządzeń elektrycznych przedstawiono na rys: .............................. lub zastosowano symbole
zgodne z dokumentacjÄ…, jednoznacznie identyfikujÄ…ce obiekty.
Nazwa obwodu
Typ
lub urzÄ…dzenia
przewodu Ocena
Z Z
elektrycznego I I S pom S dop
n a
Lp (kabla) lub Typ zabezpieczeń skuteczności:
oraz symbol [A] [A] [©] [©]
urzÄ…dzenia tak  nie
zgodny z
elektrycznego
dokumentacjÄ…
gdzie:
U  napięcie fazowe sieci
o
U  napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwałe
L
t  maksymalny czas wyłączenia
a
I  prÄ…d znamionowy urzÄ…dzenia zabezpieczajÄ…cego
n
I  prąd zapewniający samoczynne wyłączenie
a
Z  impedancja pętli zwarciowej  pomierzona
S pom
Z  impedancja pętli zwarciowej  dopuszczalna, wynikająca z zastosowanego zabezpieczenia
S dop
PrzyrzÄ…dy pomiarowe:
Lp. Nazwa przyrzÄ…du Producent Typ Nr fabr.
1
2
3
Uwagi .......................................................................................& .............................................................................................................
& ...............................................................................................& .............................................................................................................
Wnioski ....................................................................................& .............................................................................................................
& ...............................................................................................& .............................................................................................................
Pomiary przeprowadził: Protokół sprawdził: Protokół otrzymał:
& .................................... & ............................................... ..........................................
11
PROTOKÓA
Z POMIARÓW SKUTECZNOŚCI OCHRONY PRZECIWPORAŻENIOWEJ W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH
ZABEZPIECZONYCH WYA

CZNIKAMI OCHRONNYMI RÓŻNICOWOPR
DOWYMI
Protokół nr & ..................
z pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach
elektrycznych zabezpieczonych wyłącznikami ochronnymi
różnicowoprądowymi
(Nazwa firmy wykonujÄ…cej pomiary) z dnia ...............................................r.
Zleceniodawca: ..........................................................................................................................
Obiekt: ........................................................................................................................................
Rodzaj zasilania: prÄ…d przemienny
Układ sieci zasilającej: TN-S TN-C-S TT IT
Napięcie sieci zasil.: 230/400 V
Dane techniczne i wyniki pomiarów wyłącznika ochronnego różnicowoprądowego:
typ: ..............., rodzaj: zwykły/selektywny, producent (kraj): ...............,
I : ...................... [A], I" : ....................[mA], wymagany czas wyłączenia ................. [ms],
n n
I" : ......................... [mA], pomierzony czas wyłączenia: ......................... [ms],
pom
sprawdzenie działania przyciskiem  TEST wynik: pozytywny/negatywny.
Ogólny wynik pomiarów: pozytywny/negatywny.
gdzie:
I  prÄ…d znamionowy urzÄ…dzenia zabezpieczajÄ…cego
n
I"  znamionowy prąd różnicowy
n
I" 
pom pomierzony różnicowy prąd zadziałania
PrzyrzÄ…dy pomiarowe:
Lp. Nazwa przyrzÄ…du Producent Typ Nr fabr.
1
2
3
4
Uwagi .......................................................................................& .............................................................................................................
& ...............................................................................................& .............................................................................................................
Wnioski ....................................................................................& .............................................................................................................
& ...............................................................................................& .............................................................................................................
Pomiary przeprowadził: Protokół sprawdził: Protokół otrzymał:
& .................................... & ............................................... ..........................................
12
PROTOKÓA
Z POMIARÓW REZYSTANCJI IZOLACJI INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH
Protokół Nr ....................
z pomiarów rezystancji izolacji instalacji elektrycznych
(Nazwa firmy wykonujÄ…cej pomiary) dnia...............................r.
Zleceniodawca:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Obiekt:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Warunki pomiaru:& & & & & & & & & & &
Data pomiaru:& & & & & & & & & & & & ..
Rodzaj pomiaru:& & & & & & & & & & & .. Napięcie probiercze......................................
PrzyrzÄ…dy pomiarowe: typ& & & & & & & ..
Pogoda w dniu pomiaru:& & & & & & & & .
W dniach poprzednich:& & & & & & & & &
Szkic rozmieszczenia badanych obwodów i urządzeń elektrycznych przedstawiono na rys.: & & & & & & & & & & & & & lub
zastosowano symbole zgodne z dokumentacjÄ…, jednoznacznie identyfikujÄ…ce obiekty.
Nazwa obwodu
Typ Rezystancja w [M©]
lub urzÄ…dzenia
przewodu Rezystancja
elektrycznego
Lp. (kabla) lub wymagana
L1- L2- L3-
oraz symbol
L1- L1- L2- L1- L2- L3- N-
urzÄ…dzenia [M©]
PE/ PE/ PE/
zgodny z
L2 L3 L3 N N N PE
elektrycznego
PEN PEN PEN
dokumentacjÄ…
Uwagi .......................................................................................& ............................................................................................................
& ...............................................................................................& ................................................................................................
Wnioski ....................................................................................& .............................................................................................................
& ...............................................................................................& ................................................................................................
Pomiary przeprowadził: Protokół sprawdził: Protokół otrzymał:
& .................................... & ............................................... ..........................................
13
PROTOKÓA
Z POMIARÓW REZYSTANCJI UZIOMÓW
Protokół Nr ...........
z pomiarów rezystancji
uziomów
(Nazwa firmy wykonujÄ…cej pomiary) z dnia .................................. r.
Zleceniodawca:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Obiekt:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Warunki pomiaru:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Data pomiaru:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Metoda pomiaru:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
PrzyrzÄ…dy pomiarowe:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Pogoda w dniu pomiaru:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
W dniach poprzednich:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Uziomy:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Rodzaj gruntu:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Stan wilgotności gruntu:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Rodzaj uziomów:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Szkic rozmieszczenia badanych uziomów przedstawiono na rys:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
lub zastosowano symbole zgodne z dokumentacjÄ…, jednoznacznie identyfikujÄ…ce obiekty.
Lp. Rodzaj uziomu oraz Spełnione wymagania przepisów
Rezystancja uziomów w [©]
symbol zgodny z tak/nie
zmierzona dopuszczalna
dokumentacjÄ…
1
2
3
4
Uwagi .......................................................................................& ............................................................................................................
& ...............................................................................................& ................................................................................................
Wnioski ....................................................................................& .............................................................................................................
& ...............................................................................................& ................................................................................................
Pomiary przeprowadził: Protokół sprawdził: Protokół otrzymał:
& .................................... & ............................................... ..........................................
14
Badania techniczne i pomiary kontrolne urzÄ…dzenia piorunochronnego
Rozróżnia się trzy rodzaje badań kontrolnych:
" międzyoperacyjne (w czasie budowy obiektu),
" odbiorcze,
" eksploatacyjne (okresowe).
W zależności od rodzaju i przeznaczenia urządzenia piorunochronnego badania powinny obejmować:
" oględziny zbrojenia fundamentów lub sztucznych uziomów fundamentowych przed zalaniem betonem,
" oględziny części nadziemnej,
" sprawdzenie ciągłości galwanicznej,
" pomiary rezystancji uziemienia,
" oględziny elementów uziemienia (po ich odkopaniu lub przed zasypaniem),
" oględziny elementów ochrony wewnętrznej,
" sprawdzenie stanu technicznego ograniczników przepięć,
" sprawdzenie ciągłości połączeń wyrównawczych,
" sprawdzenie odstępów izolacyjnych.
Oględziny dotyczą sprawdzania:
" zgodności rozmieszczenia poszczególnych elementów urządzenia piorunochronnego,
" wymiarów użytych materiałów,
" rodzajów połączeń.
Sprawdzanie ciągłości galwanicznej powinno być wykonane przy użyciu omomierza przyłączonego z jednej strony do zwodów, a z
drugiej do wybranych przewodów urządzenia piorunochronnego. Pomiary rezystancji uziemienia powinny być wykonywane przy
zastosowaniu metody technicznej.
Oględziny elementów uziemienia powinny być wykonywane dla 10% uziomów oraz ich przewodów uziemiających; wyboru badanych
uziomów należy dokonać losowo.W przypadku, gdy stopień korozji nie przekracza 40% przekroju jakiegokolwiek elementu, można te
elementy pokryć farbami tlenkowymi przewodzącymi lub półprzewodzącymi, w celu umożliwienia dalszego ich użytkowania, zgodnie z
obowiązującymi przepisami.W przypadku stwierdzenia stopnia korozji, przekraczającego 40% przekroju jakiegokolwiek elementu, należy
ten element wymienić na nowy. Każdy obiekt budowlany, podlegający ochronie odgromowej powinien posiadać metrykę urządzenia
piorunochronnego.
15
METRYKA URZ
DZENIA PIORUNOCHRONNEGO
Obiekt budowlany (miejsce położenia, adres i ewentualnie nazwa):
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Data wykonania obiektu:............................................................................................................
Data wykonania urzÄ…dzenia piorunochronnego.........................................................................
Nazwa i adres wykonawcy:........................................................................................................
Nazwa i adres jednostki, która sporządziła projekt:....................................................................
....................................................................................................................................................
A. Ochrona zewnętrzna
1. Opis obiektu budowlanego:
rodzaj obiektu...............................................................................................................
pokrycie dachu.............................................................................................................
konstrukcja dachu........................................................................................................
ściany...........................................................................................................................
2. Opis urzÄ…dzenia piorunochronnego:
zwody...........................................................................................................................
przewody odprowadzajÄ…ce..........................................................................................
zaciski probiercze.........................................................................................................
przewody uziemiajÄ…ce..................................................................................................
uziomy.........................................................................................................................
A. Ochrona wewnętrzna
1. Opis zastosowanych środków ochrony wewnętrznej:
- Zastosowane urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej (ograniczniki przepięć)
oraz ilość stopni ochrony..............................................................................................
" Zastosowane połączenia wyrównawcze........................................................................
" Zastosowane odstępy izolacyjne...................................................................................
B. Schemat urzÄ…dzenia piorunochronnego
Opis i schemat wykonał (imię i nazwisko sporządzającego):
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
Data:.......................................... Podpisy:
1. .................................
2. .................................
3. .................................
16
Badania urządzenia piorunochronnego powinny być wykonane nie rzadziej niż to przewidują przepisy dla danego rodzaju obiektów.
Badania te powinny obejmować czynności wyszczególnione w protokóle badań urządzenia piorunochronnego.
PROTOKÓA
BADAC
URZ
DZENIA PIORUNOCHRONNEGO
1. Obiekt budowlany (miejsce położenia, adres i ewentualnie nazwa):
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
2. Członkowie komisji (nazwisko, imię, adres):
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
3. Badanie ochrony zewnętrznej: ............................................................................................
3.1. Oględziny elementów ochrony zewnętrznej: ..........................................................
3.2. Sprawdzenie wymiarów: .........................................................................................
3.3. Sprawdzenie ciągłości połączeń: .............................................................................
3.4. Sprawdzenie stanu uziomów: ..................................................................................
3.5. Pomiar rezystancji uziemienia: ................................................................................
4. Badanie ochrony wewnętrznej: .............................................................................................
4.1. Oględziny elementów ochrony wewnętrznej: ...........................................................
4.2. Sprawdzenie stanu technicznego urządzeń ochrony przeciwprzepięciowej (ograniczników przepięć):
................................................................................................
4.3. Sprawdzenie ciągłości połączeń wyrównawczych: ...................................................
4.4. Sprawdzenie odstępów izolacyjnych: .......................................................................
5. Po zbadaniu urzÄ…dzenia piorunochronnego postanowiono:
5.1. Uznać urządzenie piorunochronne za zgodne z obowiązującymi przepisami
....................................................................................................................................................
5.2. Uznać urządzenie piorunochronne za nie zgodne z obowiązującymi przepisami, z następujących powodów:
....................................................................................................................................................
5.3. Zaleca się wykonać następujące prace naprawcze:
....................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
Data:.......................................... Podpisy członków komisji
................................................
.................................................
..................................................
Dokumentacja powykonawcza urzÄ…dzenia piorunochronnego
Przy przekazywaniu obiektu do eksploatacji, wykonawca obowiązany jest dostarczyć zleceniodawcy dokumentację powykonawczą
urządzenia piorunochronnego, a w szczególności:
" dokumentacjÄ™ technicznÄ… z naniesionymi na niej ewentualnymi zmianami,
" metrykÄ™ urzÄ…dzenia piorunochronnego,
" protokół badań urządzenia piorunochronnego,
" dziennik budowy z adnotacjami dotyczącymi kontroli robót międzyoperacyjnych,
" certyfikaty lub deklaracje zgodności, wydane dla wyrobów stosowanych w urządzeniach piorunochronnych.
17
21.3. Instrukcja współpracy zespołu prądotwórczego o mocy 110 kVA z siecią elektroenergetyczną
SPIS TREÅšCI
1. PRZEDMIOT INSTRUKCJI.............................................................................................................................................................19
2. GRANICE WA
ASNOÅšCI.................................................................................................................................................................19
3. OPIS UKA
ADU ZASILANIA ............................................................................................................................................................19
4. FUNKCJONOWANIE AUTOMATYKI SZR sieć/ZP ........................................................................................................................19
5. DANE TECHNICZNE ZESPOA
U PR
DOTWÓRCZEGO ..............................................................................................................20
6. OBSA
UGA RUCHOWA...................................................................................................................................................................20
7. CZYNNOÅšCI EKSPLOATACYJNE I KONTROLNE URUCHOMIENIA..........................................................................................20
8. ZASADA PRZECHOWYWANIA I PRZELEWANIA PALIWA ORAZ MATERIAA
ÓW SMARNYCH ................................................20
9. PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEC
STAWA PRZY OBSA
UDZE ZESPOA
U PR
DOTWÓRCZEGO I ROZDZIELNI
GA
ÓWNEJ......................................................................................................................................................................20
10. PODSTAWOWE ZASADY OCHRONY PRZECIWPÓŻAROWEJ..................................................................................................21
11. OBOWI
ZKI I ODPOWIEDZIALNOŚĆ UŻYTKOWNIKA ...............................................................................................................21
12. OBOWI
ZKI I UPRAWNIENIA ZAKA
ADU ENERGETYCZNEGO .................................................................................................21
13. POST
POWANIE W RAZIE PORAŻENIA PR
DEM ELEKTRYCZNYM ......................................................................................22
14. WYKAZ OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH ZA EKSPLOATACJ
ZESPOA
U PR
DOTWÓRCZEGO...............................................22
Rysunek 1: Schemat układu współpracy zespołu prądotwórczego z siecią elektroenergetyczną zakładu energetycznego
Rysunek 4: Schemat ideowy układu automatyki SZR sieć/ZP
Rysunek 5: Diagram czasowy działania układu automatyki SZR sieć/ZP
18
1. PRZEDMIOT INSTRUKCJI
Przedmiotem instrukcji są zasady współpracy ruchowej przy obsłudze zespołu prądotwórczego mocy 110 kVA i automatyki SZR
zainstalowanego w układzie zasilania awaryjnego w firmie  xxxxxx w (należy podać adres firmy oraz adres posadowienia zespołu
prądotwórczego).
2. GRANICE WA
ASNOÅšCI
Instalacja elektryczna zespołu prądotwórczego znajduje się poza układem pomiarowym i pozostaje na majątku użytkownika. Układ
pomiarowy przeznaczony do rozliczeń pomiędzy zakładem energetycznym a odbiorcą zlokalizowany jest poza układem zasilania
awaryjnego.
Całość instalacji zasilania awaryjnego pozostaje na majątku użytkownika.
Schemat układu współpracy zespołu prądotwórczego z siecią elektroenergetyczną zakładu energetycznego przedstawia rysunek 1.
3. OPIS UKA
ADU ZASILANIA
Schemat zasilania przedstawia rysunek w załączniku.
Całość układu zasilania awaryjnego znajduje się poza układem pomiarowym i pozostaje na majątku użytkownika.
W razie awarii zasilania podstawowego uruchamiany zostaje zespół prądotwórczy o mocy 110 kVA. SZR sieć/ZP  200 A, posiada
blokadę mechaniczną i elektryczną uniemożliwiającą jednoczesne podanie napięcia z sieci energetyki zawodowej oraz z zespołu
prądotwórczego.
Po zaniku napięcia w sieci elektroenergetycznej następuje odłączenie zasilania i rozpoczęcie procedury samostartu zespołu
prądotwórczego.
Przełączenie zespołu prądotwórczego następuje za pomocą automatyki SZR sieć/ZP oraz automatyki samostartu i zatrzymania
wykluczającej możliwość pojawienia się napięcia wstecznego w sieci energetyki zawodowej za pomocą blokady elektrycznej i
mechanicznej. Po zaniku napięcia w sieci zakładu energetycznego następuje automatyczny samorozruch zespołu prądotwórczego.
Procedura rozruchu zespołu prądotwórczego dokonywana jest automatycznie po upływie ok. 15 sekund od momentu zaniku napięcia w
linii zasilania podstawowego. Po osiągnięciu stabilnych obrotów synchronicznych następuje automatyczne przełączenie na zasilanie z
generatora zespołu prądotwórczego.
Podczas zasilania z zespołu prądotwórczego odbiorniki nie objęte systemem zasilania awaryjnego są odcięte od z
ródła zasilania.
Powrót napięcia w torze podstawowym powoduje samoczynne przełączenie na zasilanie podstawowe.
Zatrzymanie zespołu prądotwórczego następuje samoczynnie po jego wychłodzeniu podczas pracy jałowej po ok. 3 minutach od powrotu
napięcia.
Po automatycznym zatrzymaniu cały układ jest ponownie gotowy do wykonania kolejnej procedury samostartu.
Istnieje również możliwość sterowania ręcznego układem automatyki sieć/ZP.
4. FUNKCJONOWANIE AUTOMATYKI SZR sieć/ZP
Układ sterowania automatyki SZR sieć/ZP zawiera przełącznik, którym można wybrać jeden z dwóch wariantów współpracy:
" sterowanie automatyczne;
" sterowanie ręczne.
Zespól prądotwórczy przygotowany jest do pracy w układzie SZR sieć/ZP jeżeli spełnione są następujące zwłoki czasowej na
przekaz
nikach czasowych:
" zwłoka czasowa na pełne odbudowanie napięcia prądnicy, oraz przed przepięciem przy przełączaniu prądnicy na sieć;
" zwłoka czasowa na upewnienie się o powrocie napięcia sieci;
" zwłoka czasowa na eliminację (czasowa blokada) przy krótkich zakłóceniach w sieci uwzględniająca również czas
niezbędny na zadziałanie układu automatyki SZR sieć/sieć.
Nastawy czasowe zadziałania automatyki określa wykonawca układu SZR sieć/ZP.
Schemat ideowy układu automatyki SZR sieć/ZP przedstawia rysunek 2.
Diagram czasowy działania układu automatyki SZR sieć/ZP przedstawia rysunek 3.
19
5. DANE TECHNICZNE ZESPOA
U PR
DOTWÓRCZEGO
" typ - JS
" moc prÄ…dnicy - 110 kVA
" prÄ…d znamionowy - 159 A
" napięcie znamionowe - 230/400 V
" częstotliwość - 50 Hz
" moc mechaniczna na wale - 88 kW
" sprawność - 80%
6. OBSA
UGA RUCHOWA
Zespół prądotwórczy obsługują i dokonują czynności łączeniowych osoby uprawnione przez właściciela zespołu prądotwórczego po
uprzednim zapoznaniu się z instrukcją fabryczną eksploatacji oraz niniejszą instrukcją. Osoby te powinny posiadać kwalifikacje w
zakresie eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych do 1 kV obejmujące swoim zakresem eksploatację zespołów prądotwórczych o
mocy nie mniejszej niż 110 kW zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28 kwietnia 2003 roku w sprawie szczegółowych
zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. 89/2003 poz. 828) .
Osoby dokonujące połączeń zobowiązane są do prowadzenia zapisów w dzienniku operacyjnym prac zespołu prądotwórczego.
Zapiski te powinny zawierać :
" datę i godzinę otrzymania polecenia uruchomienia ręcznego zespołu prądotwórczego;
" nazwisko wydajÄ…cego polecenie;
" nazwisko przyjmującego i wykonującego czynności łączeniowe;
" opis dokonywanych czynności łączeniowych;
" datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia prac zespołu prądotwórczego.
7. CZYNNOÅšCI EKSPLOATACYJNE I KONTROLNE URUCHOMIENIA
Wszystkie zabiegi eksploatacyjne i konserwacyjne należy wykonać zgonie z załączoną do zespołu prądotwórczego fabryczną instrukcją
eksploatacji (DTR).
Zespół prądotwórczy powinien być co najmniej raz w miesiącu poddany kontrolnemu uruchomieniu obejmującemu następujące
czynności:
" sprawdzenie stanu technicznego akumulatora i instalacji rozruchowej;
" sprawdzenie stanu paliwa, oleju i płynu chłodzącego;
" sprawdzenie działania pompy paliwowej;
" oględziny połączeń elektrycznych i ochrony przeciwporażeniowej;
" przesmarowanie zespołu.
8. ZASADA PRZECHOWYWANIA I PRZELEWANIA PALIWA ORAZ MATERIAA
ÓW SMARNYCH
" Przechowywanie paliwa oraz materiałów smarnych powinno odbywać się w szczelnie zamkniętych zbiornikach w wydzielonym
osobnym pomieszczeniu.
" Pompy, lejki, bańki itp. Przedmioty służące do przelewania paliwa należy utrzymywać w czystości.
" Czerpanie paliwa lub oleju ze zbiornika powinno być dokonywane przy użyciu pompy.
" Nie należy mieszać różnych gatunków oleju oraz stosować odpowiednie oleje w okresie letnim i zimowym zgodnie z instrukcją
fabrycznÄ….
" Stosować olej o temperaturze zapłonu nie niżej niż 55 0 C
9. PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEC
STAWA PRZY OBSA
UDZE ZESPOA
U PR
DOTWÓRCZEGO I
ROZDZIELNI GA
ÓWNEJ
" Obsługa zespołu prądotwórczego powinna znać i przestrzegać przepisy BHP dotyczące przemysłowych urządzeń elektrycznych i
instrukcję fabryczną zespołu prądotwórczego oraz posiadać kwalifikacje
20
grupy 1  typu E upoważniające do pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV, zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Gospodarki z dnia 28 kwietnia 2003 roku w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby
zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U nr 89/2003 poz. 828).
.
" Prądnica wraz z tablicą sterującą powinna mieć prawidłowo wykonaną ochronę przeciwporażeniową.
" Części wirujące i pod napięciem powinny być zasłonięte w sposób uniemożliwiający przypadkowe dotknięcie.
" Prace na urządzeniach elektroenergetycznych należy wykonać po wyłączeniu ich spod napięcia. Wyłączenie spod napięcia należy
wykonać w taki sposób aby uzyskać widoczną przerwę izolacyjną.
" Bez wyłączenia napięcia zezwala się wykonanie następujących prac:
- wymiana w obwodach do 1 kV wkładek bezpiecznikowych i z
ródeł światła w nieuszkodzonej oprawie lub obudowie;
- wykonanie prób i pomiarów w sposób określony w instrukcjach szczegółowych, które zapewniają bezpieczne ich wykonanie;
- oględziny urządzeń;
- odczyt zainstalowanych mierników i liczników;
- wymiana i uzupełnienie tabliczek ostrzegawczych i informacyjnych.
" Przed rozpoczęciem prac na urządzeniach wyłączonych spod napięcia należy:
- stosować odpowiednie zabezpieczenia przed przypadkowym załączeniem napięcia ;
- sprawdzić brak napięcia;
- właściwie uziemić miejsce pracy;
- wywiesić odpowiednie tablice informacyjne i ostrzegawcze;
- stosować ogrodzenie i osłony w miejscu pracy oraz oznaczyć miejsce pracy.
10. PODSTAWOWE ZASADY OCHRONY PRZECIWPÓŻAROWEJ
" Do gaszenia pożaru na urządzeniach elektroenergetycznych należy stosować gaśnice śniegowe i halonowe.
" Nie napełniać zbiornika paliwem podczas pracy zespołu.
" Nie zbliżać się z otwartym ogniem do zbiornika paliwa i pomieszczenia z produktami łatwopalnymi.
" Odprowadzać spaliny w kierunku nie zagrożonym pożarem.
11. OBOWI
ZKI I ODPOWIEDZIALNOŚĆ UŻYTKOWNIKA
Do obowiązków użytkownika należy:
- zapoznać obsługę zespołu prądotwórczego z treścią niniejszej instrukcji oraz z instrukcją fabryczną zespołu
prądotwórczego;
- utrzymać w pełnej sprawności instalację zasilającą zespół prądotwórczy wraz z układem SZR sieć/ZP oraz wykonać ją w
sposób przewidziany w niniejszej instrukcji;
- prowadzić dziennik operacyjny wg pkt. 6.
Nie wolno pod żadnym pozorem dokonać zmian sposobu połączenia zespołu prądotwórczego, a gdyby zaistniała taka konieczność może
się to tylko odbyć za wiedzą i zgodą zakładu energetycznego, co wymaga również wprowadzenia odpowiedniej zmiany w niniejszej
instrukcji. Użytkownik odpowiada całkowicie za ewentualne wypadki porażenia prądem elektrycznym, powstałe wskutek niewłaściwego
przyłączenia zespołu prądotwórczego, co może doprowadzić do pojawienia się napięcia na urządzeniach zakładu energetycznego.
Użytkownik jest odpowiedzialny za aktualizację niniejszej instrukcji spowodowanej zmianami w układzie elektrycznym oraz w przepisach
dotyczÄ…cych eksploatacji i BHP.
12. OBOWI
ZKI I UPRAWNIENIA ZAKA
ADU ENERGETYCZNEGO
Każde planowane wyłączenie i przerwa w dostawie energii elektrycznej powinno być uprzednio uzgodnione z użytkownikiem. Prace
związane z likwidacją awarii na urządzeniach energetyki mogą być wykonane przez personel energetyki bez uzgodnienia, dotyczy to
również wyłączeń związanych z ograniczaniem poboru mocy w okresie jesienno-zimowym (podstawa: Rozporządzenie Ministra
Gospodarki z dnia 4 maja 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego).
Zakład energetyczny podczas kontroli może sprawdzić prawidłowość przyłączenia zespołu prądotwórczego prądotwórczego jak również
sprawdzić działanie automatyki SZR sieć/ZP.
W przypadku stwierdzenia korzystania z zespołu prądotwórczego niezgodnie z niniejszą instrukcją, biorąc pod uwagę fakt poważnego
zagrożenia życia, zakład energetyczny ma prawo do natychmiastowego wstrzymania dostawy energii elektrycznej do czasu usunięcia
niesprawności.
21
13. POST
POWANIE W RAZIE PORAŻENIA PR
DEM ELEKTRYCZNYM
" W przypadku porażenia prądem elektrycznym należy natychmiast wyłączyć urządzenie, które jest z
ródłem porażenia. Jeżeli
natychmiastowe wyłączenie jest niemożliwe należy porażonego, odciągnąć przy pomocy drążka izolacyjnego lub innego sprzętu
izolacyjnego.
" Natychmiast po uwolnieniu porażonego spod napięcia należy przystąpić do udzielania pomocy. Zasady udzielania pomocy
przedlekarskiej podają  Wytyczne w sprawie zasad postępowania przy ratowaniu osób porażonych prądem elektrycznym .
" Równocześnie z udzielaniem pomocy należy wezwać lekarza wykorzystując do tego celu inne osoby, poza prowadzącą akcję
ratunkową porażonego.
" Po przybyciu pomocy lekarskiej przyjmuje ona prowadzenie akcji ratowania porażonego.
" Jeżeli porażeniu towarzyszy palenie się odzieży należy po uwolnieniu spod napięcia przystąpić do gaszenia, wykorzystując do tego
celu np. koc azbestowy (zabrania się używania gaśnic)
" O zaistniałym wypadku porażenia prądem elektrycznym należy po przejęciu akcji ratowniczej przez personel lekarski powiadomić
użytkownika.
14. WYKAZ OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH ZA EKSPLOATACJ
ZESPOA
U PR
DOTWÓRCZEGO
Lp. Nazwisko i imię osoby Nr i seria świadectwa Data ważności Tel. Konaktowy
odpowiedzialnej z kwalifikacyjnego świadectwa
eksploatacje
DYREKTOR
.....................................................
22
RYSUNKI
23
24
25
21.4. Przykładowe specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji
projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego [Dz. U. Nr
202/2004 poz. 2072 oraz Dz. U. Nr 75/2005 poz. 664 - pełny tekst rozporządzenia został zamieszczony na płycie CD], specyfikacja
techniczna stanowi element składowy dokumentacji projektowej.
W celu ułatwienia opracowywania tego dokumentu prezentujemy przykładową specyfikację dotyczącą wykonania i odbioru linii
kablowych nN oraz instalacji elektrycznych nN.
Za opracowanie specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót odpowiedzialny jest inwestor.
I. Budowa kablowych linii elektroenergetycznych nN  do 1 kV
Klasyfikacja robót: 45231400-9 Roboty w zakresie budowy linii energetycznych
1. Wstęp
1.1. Przedmiot specyfikacji technicznej
Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej sÄ… wymagania dotyczÄ…ce wykonania i odbioru kablowych linii
elektroenergetycznych nN do 1 kV.
1.2. Zakres stosowania specyfikacji technicznej
Ogólna specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji kablowych linii
elektroenergetycznych nN do 1 kV.
1.3. Zakres robót objętych specyfikacją techniczną
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji majÄ… zastosowanie do budowy kablowych linii elektroenergetycznych nn do 1 kV.
1.4. Określenia podstawowe
ST - specyfikacja techniczna
ITB - Instytut Techniki Budowlanej
PZJ - program zapewnienia jakości
bhp - bezpieczeństwo i higiena pracy
1.4.1. Linia kablowa  kabel wielożyłowy lub wiązka kabli jednożyłowych w układzie wielofazowym albo kilka kabli
jedno- lub wielożyłowych połączonych równolegle, łącznie z osprzętem, ułożone na wspólnej trasie i łączące zaciski
tych samych dwóch urządzeń elektrycznych jedno- lub wielofazowych.
1.4.2. Trasa kablowa  pas terenu, w którym ułożone są jedna lub więcej linii kablowych.
1.4.3. Napięcie znamionowe linii  napięcie międzyprzewodowe, na które linia kablowa została zbudowana.
1.4.4. Osprzęt linii kablowej  zbiór elementów przeznaczonych do łączenia, rozgałęziania lub zakończenia kabli.
1.4.5. Osłona kabla  konstrukcja przeznaczona do ochrony kabla przed uszkodzeniami mechanicznymi,
chemicznymi i działaniem łuku elektrycznego.
1.4.6. Przegroda  osłona ułożona wzdłuż kabla w celu oddzielenia go od sąsiedniego kabla lub od innych
urządzeń.
1.4.7. Skrzyżowanie  takie miejsce na trasie linii kablowej, w którym jakakolwiek część rzutu poziomego linii
kablowej przecikrywa jakąkolwiek część rzutu poziomego innej linii kablowej lub innego urządzenia podziemnego.
1.4.8. Zbliżenie  takie miejsce na trasie linii kablowej, w którym odległość między linią kablową, urządzeniem
podziemnym lub drogą komunikacyjną itp. jest mniejsza niż odległość dopuszczalna dla danych warunków układania
bez stosowania przegród lub osłon zabezpieczających i w których nie występuje skrzyżowanie.
1.4.9. Przepust kablowy  konstrukcja o przekroju okrągłym przeznaczona do ochrony kabla przed
uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi i działaniem łuku elektrycznego.
1.4.10. Dodatkowa ochrona przeciwporażeniowa  ochrona części przewodzących, dostępnych w wypadku
pojawienia się na nich napięcia w warunkach zakłóceniowych.
1.4.11. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z normami i przepisami [pkt 9].
1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót
Wykonawca przed przystąpieniem do wykonywania robót, powinien przedstawić do aprobaty Inspektora Nadzoru program
zapewnienia jakości (PZJ).
26
2. Materiały
2.1. Ogólne wymagania
Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały budowlane muszą być dopuszczone do obrotu na podstawie zasad
określonych w Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881).
Wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli jest
a) oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską
aprobatÄ… technicznÄ… bÄ…dz
krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, uznanÄ… przez KomisjÄ™ EuropejskÄ… za zgodnÄ… z wymaganiami podstawowymi, albo
b) umieszczony w określonym przez komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i
bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo
c) oznakowany, z zastrzeżeniem ust. 4 (Ustawy o wyrobach budowlanych), znakiem budowlanym, którego wzór określa
załącznik nr 1 do Ustawy o wyrobach budowlanych.
2.2. Kable
Przy budowie nowych linii kablowych należy stosować kable zgodne z dokumentacją projektową.
Jeżeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej, to w kablowych liniach elektroenergetycznych należy stosować kable
typu YAKY o napięciu znamionowym do 1 kV.
Przekrój żył kabli powinien być dobrany w zależności od dopuszczalnego spadku napięcia i dopuszczalnej temperatury
nagrzania kabla przez prądy robocze i zwarciowe oraz powinien spełniać wymagania skuteczności ochrony od porażeń
zgodnie z postanowieniami norm i przepisów [pkt 9], względnie warunkami technicznymi producentów kabli. każdy układany
odcinek kabla powinien posiadać protokół badań (próby wyrobu), raport z wydruku ciągnięcia mechanicznego (jeżeli kabel był
w taki sposób układany) oraz świadectwo kontroli technicznej jego producenta, potwierdzającego zgodność właściwości tego
odcinka z wymaganiami odpowiedniej normy. Dokumenty te, lub ich kopie powinny być dołączone do dokumentacji
powykonawczej linii.
Bębny z kablami należy przechowywać w pomieszczeniach pokrytych dachem, na utwardzonym podłożu.
2.3. Mufy, złącza i głowice kablowe
Mufy, złącza i głowice powinny być dostosowane do typu kabla, jego napięcia znamionowego, przekroju i liczby żył oraz do
mocy zwarcia, występujących w miejscach i zainstalowania.
Mufy, złącza i głowice kablowe powinny być zgodne z normami i przepisami [pkt 9].
2.4. Piasek
Piasek stosowany przy układaniu kabli powinien być, co najmniej gatunku  3 , odpowiadającego wymaganiom norm i
przepisów [pkt 9].
2.5. Folia
Folię należy stosować do ochrony kabli przed uszkodzeniami mechanicznymi. Zaleca się stosowanie folii z uplastycznionego
PCW o grubości od 0,4 do 0,6 mm, gat. I. Dla ochrony kabli o napięciu znamionowym do 1 kV należy stosować folię koloru
niebieskiego.
Szerokość folii powinna być taka, aby przykrywała ułożone kable, lecz nie węższa niż 20 cm. Folia powinna spełniać
wymagania obowiązujących norm i przepisów [pkt 9].
2.6. Przepusty kablowe
Przepusty kablowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych, z tworzyw sztucznych lub stali, wytrzymałych
mechanicznie, chemicznie i odpornych na działanie łuku elektrycznego.
Rury używane na przepusty powinny być dostatecznie wytrzymałe na działanie sił ściskających, z jakimi należy liczyć się w
miejscu ich ułożenia. Wnętrza ścianek powinny być gładkie lub powleczone warstwą wygładzającą ich powierzchnię, dla
ułatwienia przesuwania się kabli.
Zaleca się stosowanie na przepusty kablowe rur stalowych, rur z polichlorku winylu (PVC) i rur z polietylenu (PEHD) o średnicy
wewnętrznej podanej w dokumentacji. Rury stalowe, PVC i PEHD powinny odpowiadać wymaganiom norm i przepisów [pkt 9].
Jako przepusty pod drogami i jako nie dzielone osłony otaczające kable należy stosować rury jedno- albo dwuwarstwowe, z
twardego polietylenu  PEH (PEHD), o średnicy zewnętrznej / wewnętrznej 110/95 mm i barwie powierzchni zewnętrznej
niebieskiej  w liniach na napięcie 0,6/1 kV, przy czym w razie wykonywania przepustów lub osłon o długości przekraczającej
fabryczną długość rury (6 m) odcinki ww. rur należy łączyć ze sobą za pomocą szczelnych złączek z elastycznymi pierścieniami
uszczelniajÄ…cymi.
W przypadkach uzasadnionych, w tym wynikających z wymagań użytkowników innych urządzeń podziemnych, dopuszcza się
stosowanie na lub poprzepusty i nie dzielone osłony otaczające kabli rury stalowej bez szwu, o grubości ścianki nie mniejszej
niż 5,0 mm i nie większej niż 10,0 mm, o średnicy zewnętrznej 110 mm  w liniach na napięcie 0,6/1 kV. Przy czym w razie
27
wykonywania przepustów i osłon o długości przekraczającej fabrykacyjną długość rury, odcinki ww. rur należy łączyć szczelnie
ze sobą za pomocą spawania, dbając przy tym o to, aby w trakcie spawania nie powstawały na wewnętrznej powierzchni
spawu zadziory mogące kaleczyć wprowadzanych do rury kabel.
W przypadku wykonywania przepustów metodą przecisku należy stosować rury z twardego polietylenu oraz stalowe. Rury na
przepusty kablowe należy przechowywać na utwardzonym placu. W nie nasłonecznionych miejscach zabezpieczonych przed
działaniem sił mechanicznych.
2.7. Materiały uszczelniające
Jako materiały do uszczelniania kabli w otworach rur należy stosować materiały odporne na działanie wilgoci oraz nie
oddziaływujące szkodliwie na uszczelniane elementy. Zaleca się stosować:
- piankę poliuretanową odporną na działanie wilgoci do uszczelnienia kabli w otworach rur,
- rury lub taśmy termokurczliwe pokryte klejem do uszczelniania kabli w otworach rur i połączeń rur,
- przy wyprowadzeniach kabli z ziemi na konstrukcje wsporcze, do uszczelniania otworu rury osłonowej ze
znajdującym się w niej kablem lub wiązki kabli, zaleca się stosować rury termokurczliwe, odporne na promienie UV, o
dużym współczynniku skurczu lub o dwóch różnych średnicach  tzw. end-capy. Materiał ten powinien otaczać kabel lub
wiązkę kabli i rurę osłonową na całym obwodzie i długości min. po 6 cm.
Uwaga: przy wprowadzaniu kabli do budynku zabezpieczenie przepustów musie być gazoszczelne.
2.8. Materiały poślizgowe
Jako materiały poślizgowe, służące do zmniejszania siły tarcia kabla przeciąganego przez rurę należy stosować materiały
maziste  smary kablowe lub materiały płynne, nie oddziaływujące szkodliwie na osłony i powłoki kabli oraz na ścianki
przepustu, a także ulegające biodegradacji.
3. Sprzęt
3.3. Ogólne wymagania
Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość
wykonywanych robót, zarówno w miejscu tych robót, jak też przy wykonywaniu czynności pomocniczych oraz w czasie
transportu, załadunku i wyładunku materiałów, sprzętu.
Sprzęt używany przez Wykonawcę powinien uzyskać akceptację Inspektora Nadzoru.
Liczba i wydajność sprzętu powinna gwarantować wykonanie robót zgodnie z zasadami odkreślonymi w dokumentacji
projektowej, ST i wskazaniach Inspektora Nadzoru w terminie przewidzianym kontraktem.
3.4. Sprzęt do wykonania linii kablowej
Wykonawca przystępujący do wykonania linii kablowej powinien wykazać się możliwością korzystania z następujących maszyn
i sprzętu, gwarantujących właściwą jakość robót:
- spawarki transformatorowej do 500 A,
- zagęszczarki wibracyjnej spalinowej 70 m3/h,
- sprzęt do czyszczenia i sprawdzania przepustów,
- smarownice przepustów.
4. Transport
4.1. Ogólne wymagania
Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość
wykonywanych robót.
Liczba środków transportu powinna gwarantować prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji
projektowej, ST i wskazaniach Inspektora Nadzoru, w terminie przewidzianym kontraktem.
4.2. Åšrodki transportu
Wykonawca przystępujący do budowy wnętrzowej instalacji elektrycznej powinien wykazać się możliwością korzystania z
następujących środków transportu:
- samochodu skrzyniowego,
- samochodu dostawczego,
- samochodu samowyładowczego,
Na środkach transportu przewożone materiały powinny być zabezpieczone przed ich przemieszczaniem i układane zgodnie z
warunkami transportu wydanymi przez ich wytwórcę.
5. Wykonanie robót
5.1. Rowy pod kable
Rowy pod kable należy wykonywać za pomocą sprzętu mechanicznego lub ręcznie w zależności od warunków terenowych i
28
podziemnego uzbrojenia terenu, po uprzednim wytyczeniu ich tras przez służby geodezyjne.
Wymiary poprzeczne rowów uzależnione są od rodzaju kabli i ich ilości układanych w jednej warstwie.
głębokość rowu określona jest głębokością ułożenia kabla wg pkt. 5.4.4 powiększoną o 10 cm, natomiast szerokość dna rowu
obliczamy ze wzoru:
S = n d + (n-1) a = 20 [cm]
gdzie:
n  ilość kabli w jednej warstwie,
d  suma średnic zewnętrznych wszystkich kabli w warstwie,
a  suma odległości pomiędzy kablami wg tablicy 1.
Tablica 1. Odległości między kablami ułożonymi w gruncie przy skrzyżowaniach i zbliżeniach
Najmniejsza dopuszczalna odległość
Lp. Rodzaj urzÄ…dzenia podziemnego w cm
pionowa przy pozioma przy
skrzyżowaniu zbliżeniu
1 Kabli elektroenergetycznych na napięcie znamionowe sieci do 1 kV z kablami 25 10
tego samego rodzaju lub sygnalizacyjnymi
Kabli sygnalizacyjnych i kabli przeznaczonych do zasilania urządzeń 25 mogą się stykać
oświetleniowych z kablami tego samego rodzaju
2 Kabli elektroenergetycznych na napięcie znamionowe do 1 kV z kablami 50 10
elektroenergetycznymi na napięcie znamionowe wyższe niż 1 kV
3 Kabli elektroenergetycznych różnych użytkowników z kablami 50 50
telekomunikacyjnymi
4 Kabli różnych użytkowników 50 50
5 Kabli z mufami sÄ…siednich kabli - 25
*) W przypadku niemożliwości zachowania tych odległości należy stosować przepust kablowy.
5.2. Układanie kabli
5.2.1. Ogólne wymagania
Układanie kabli powinno być wykonane w sposób wykluczający ich uszkodzenie przez zginanie, skręcanie,
rozciąganie itp. Ponadto przy układaniu powinny być zachowane środki ostrożności zapobiegające uszkodzeniu
innych kabli lub urządzeń znajdujących się na trasie budowanej linii.
Zaleca się stosowanie rolek w przypadku układania kabli o masie większej niż 4 kg/m. Rolki powinny być ustawione
w takich odległościach od siebie, aby spoczywający na nich kabel nie dotykał podłoża.
Podczas przechowywania, układania i montażu, końce kabla należy zabezpieczyć prze wilgocią oraz wpływami
chemicznymi i atmosferycznymi przez nałożenie kapturka z tworzywa sztucznego (rodzaju jak izolacja).
5.2.2. Temperatura otoczenia i kabla
Temperatura otoczenia i kabla przy układaniu nie powinna być niższa niż  5 st.C w przypadku kabli o izolacji i
powłoce z tworzyw sztucznych na napięcie 0,6/1 kV. W przypadku kabli o innej konstrukcji, temperatura otoczenia i
temperatura układanego kabla  wg ustaleń wytwórcy.
Zabrania siÄ™ podgrzewania kabli ogniem.
Wzrost temperatury otoczenia ułożonego kabla na dowolnie małym odcinku trasy linii kablowej powodowany przez
sÄ…siednie z
ródła ciepła, np. rurociąg cieplny, nie powinien przekraczać 5 st.C.
Temperatura kabli układanych przy temperaturach otoczenia określonych w p. 5.2.2.a) powinna być nie niższa od tej
wartości,
przy czym jeżeli w ciągu 24 h poprzedzających układanie kabla temperatura otoczenia była okresowo niższa od tej
wartości (nocne spadki temperatury), to wówczas bezpośrednio przed układaniem należy zmierzyć temperaturę
powierzchni kabla. Zmierzona bezpośrednio przed układaniem temperatura powierzchni kabli uprzednio nagrzanych i
układanych przy temperaturze otoczenia niższej od określonej w pkt. 5.2.2.a) powinna wynosić co najmniej +15 st.C
dla kabli na napięcie 0,6/1 kV. Nagrzewanie kabla nawiniętego na bębnie lub zwiniętego w krąg zaleca się
wykonywać przetrzymując bęben lub krą kabla w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza wynosi, co
najmniej 25 st.C i nie krótszy niż 36 h. Można również nagrzewać bęben z kablem ustawiony na trasie budowanej
linii, nakładając na bęben specjalny pokrowiec z otworem wentylacyjnym i doprowadzając do wnętrza tego pokrowca
nagrzane powietrze ze specjalnej dmuchawy (pokrowce takie i dmuchawy oferujÄ… firmy produkujÄ…ce urzÄ…dzenia do
układania kabli).
Pomiar temperatury kabla zaleca się wykonywać mierząc temperaturę powierzchni zewnętrznej warstwy kabla
nawiniętego na bębnie (lub zwiniętego w krąg) za pomocą optycznego miernika temperatury 9pirometru) o dolnym
zakresie pomiarowym wynoszącym ok.  10 st.C. Pomiar temperatury należy wykonać, co najmniej w dwóch
29
przeciwległych punktach obwodu bębna lub kręgu, a jako temperaturę kabla przyjmować najmniejszą ze zmierzonych
wartości.
5.2.3. Zginanie kabli
Przy układaniu kabli można zginać kabel tylko w przypadkach koniecznych, przy czym promień gięcia powinien być
możliwie duży, nie mniejszy niż Rd = 15D dla kabli na napięcie 0,6/1 kV (lub wg danych producenta). D  zewnętrzna
średnica kabla.
5.2.4. Układanie kabli bezpośrednio w gruncie
Kable należy układać na dnie rowu kablowego, jeżeli grunt jest piaszczysty, pozostałych przypadkach kable należy
układać na warstwie piasku o grubości, co najmniej 10 cm. Nie należy układać kabli bezpośrednio na dnie wykopu
kamiennego lub w gruncie, który mógłby uszkodzić kable, ani bezpośrednio zasypywać takim gruntem.
Kable należy zasypywać warstwą piasku o grubości co najmniej 10 cm, następnie warstwą rodzimego gruntu o
grubości, co najmniej 15 cm, a następnie przykryć folią z tworzywa sztucznego. Odległość folii od kabla powinna
wynosić, co najmniej 25 cm. Grunt należy zagęszczać warstwami 30 cm. Wskaz
nik zagęszczenia gruntu powinien
osiągnąć, co najmniej 0,95 wg norm i przepisów [pkt 9].
Głębokość ułożenia kabli w gruncie mierzona od powierzchni gruntu do zewnętrznej powierzchni kabla powinna
wynosić nie mniej niż 70 cm w przypadku kabli o napięciu znamionowym do 1 kV, z wyjątkiem kabli ułożonych w
gruncie na użytkach rolnych.
kable powinny być ułożone w rowie linią falistą z zapasem (od 1 do 3% długości wykopu) wystarczającym do
skompensowaniamożliwych przesunięć gruntu. Przy mufach zaleca się pozostawić zapas kabli po obu stronach
mufy, łącznie nie mniej niż: 1 m w przypadku kabli o izolacji z tworzyw sztucznych, o napięciu znamionowym 1 kV.
5.3. Skrzyżowania i zbliżenia kabli między sobą
Skrzyżowania kabli między sobą należy wykonywać tak, aby kabel wyższego napięcia był zakopany głębiej niż kabel niższego
napięcia, a linia elektroenergetyczna lub sygnalizacyjna głębiej niż linia telekomunikacyjna.
5.4. Skrzyżowania i zbliżenia kabli z innymi urządzeniami podziemnymi
Zaleca się krzyżować kable z urządzeniami podziemnymi pod kątem zbliżonym do 90 st. i w miarę możliwości w najwęższym
miejscu krzyżowanego urządzenia. Każdy z krzyżujących się kabli elektroenergetycznych i sygnalizacyjnych ułożony
bezpośrednio w gruncie powinien być chroniony prze uszkodzeniem w miejscu skrzyżowania i na długości po 50 cm w obie
strony od miejsca skrzyżowania. Przy skrzyżowaniu kabli z rurociągami podziemnymi zaleca się układanie kabli nad
rurociÄ…gami.
Tablica 2. najmniejsze dopuszczalne odległości kabli ułożonych w gruncie od innych urządzeń podziemnych.
Rodzaj urządzenia podziemnego Najmniejsza dopuszczalna odległość w cm
Pionowa przy Pozioma przy zbliżeniu
skrzyżowaniu
Rurociągi wodociągowe, ściekowe, cieplne, gazowe z gazami niepalnymi i 801) przy średnicy 50
rurociągi z gazami palnymi o ciśnieniu do 0,5 at rurociągu do 250 mm i
150 mm2)
Rurociągi z cieczami palnymi przy średnicy 100
Rurociągi z gazami palnymi o ciśnieniu wyższym niż 0,5 at i większej niż 250 mm 100
nieprzekraczajÄ…cym 4 at
Rurociągi z gazami palnymi o ciśnieniu wyższym niż 4 at Wg BN
Zbiorniki z płynami palnymi 200 200
Części podziemne linii napowietrznych (ustój, podpora, odciążka) - 80
Ściany budynków i inne budowle, na. tunele, kanały - 50
Urządzenia ochrony budowli od wyładowań atmosferycznych 50 50
1) dopuszcza się zmniejszenie odległości do 50 cm pod warunkiem zastosowania ruty ochronnej
2) dopuszcza się zmniejszenie odległości do 80 cm pod warunkiem zastosowania rury ochronnej.
5.5. Skrzyżowania i zbliżenia kabli z drogami
Kable powinny się krzyżować z drogami pod kątem zbliżonym do 90 st. i w miarę możliwości w jej najwęższym miejscu.
Przy ułożeniu kabla bezpośrednio w gruncie ochrona kabla od urządzeń mechanicznych w miejscach skrzyżowania z drogą,
powinna odpowiadać postanowieniom zawartym w tab. 3.
30
Tablica 3. Długości przepustów kablowych przy skrzyżowaniu z drogami i rurociągami
Rodzaj krzyżowanego obiektu Długość przepustu na skrzyżowaniu
Rurociąg Średnica rurociągu z dodaniem po 50 cm z każdej strony
Droga o przekroju ulicznym z krawężnikami Szerokość drogi z krawężnikami z dodaniem po 50 cm z każdej
strony
Droga o przekroju szlakowym z rowami odwadniającymi Szerokość korony drogi i szerokości obu rowów do zewnętrznej
krawędzi ich skarpy z dodaniem po 100 cm z każdej strony
Droga w nasypie Szerokość korony drogi i szerokość rzutu skarp nasypów z
dodaniem po 100 cm z każdej strony od dolnej krawędzi nasypu
W przypadku przekrojów z jednostronnym rowem lub jednostronnym nasypem  długości przepustów należy ustalać
odpowiednio wg ww. wzorów.
Najmniejsza odległość pionowa między górną częścią osłony kabla a płaszczyzną drogi nie powinna być mniejsza niż 100 cm.
Odległość między górną częścią osłony kabla a dnem rowu odwadniającego powinna wynosić, co najmniej 50 cm.
Ww. minimalne odległości od powierzchni drogi i dna rowu mogą być zwiększone, gdyż dla konkretnego odcinka drogi powinny
wynikać z warunków określonych przez zarząd drogowy (uwzględniających projektowaną przebudowę konstrukcji nawierzchni
lub pogłębienie rowu). Kable należy układać poza pasem drogowym w odległości, co najmniej 1 m od jego granicy.
Odległość kabli od pni drzew powinna wynosić, co najmniej 1,5 m.
Roboty przy układaniu kablowych linii elektroenergetycznych na skrzyżowaniach z drogami i na odcinkach ewentualnego
wejścia linią kablową na teren pasa drogowego przy zbliżeniach do drogi  wymagają zezwolenia ze strony zarządu
lotniskowego i należy je wykonywać na warunkach podanych w tym zezwoleniu, zgodnie z ustawą o drogach publicznych [pkt
9].
5.6. Wykonanie muf i głowic kablowych
A
ączenie, odgałęzienie i zakańczanie kabli należy wykonywać przy użyciu muf i głowic kablowych.
Nie należy stosować muf odgałęz
nych do kabli o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV. Mufy i głowice powinny być tak
umieszczone, aby nie było utrudnione wykonywanie prac montażowych.
W przypadku wiązek kabli składających się z kabli jednożyłowych, zaleca się przesunięcie względem siebie (wzdłuż kabla) muf
montowanych na poszczególnych kablach.
Metalowe wkładki muf przelotowych powinny być przylutowane szczelnie do powłok metalowych kabli.
Miejsca połączeń żył kabli w mufach powinny być izolowane oddzielnie, przy czym rozkład pola elektrycznego w izolacji tych
miejsc powinien być zbliżony do rozkładu pola w kablu. Na izolację miejsc łączenia żył zaleca się stosować materiały
izolacyjne o własnościach zbliżonych do własności izolacji łączonych kabli. Dopuszcza się niewykonywanie oddzielnego
izolowania miejsc łączenia żył kabli o napięciu znamionowym nie przekraczającym 1 kV, jeżeli mufy wykonywane są z żywic
samoutwardzalnych.
Izolatory i kadłuby głowic oraz kadłuby muf do kabla o izolacji z tworzyw sztucznych powinny być wypełnione zalewą izolacyjną
niedziałającą szkodliwie na izolację i inne elementy tych kabli.
5.7. Układanie przepustów kablowych
Przepusty kablowe należy wykonywać z rur opisanych w punkcie 2.6.
Przepusty kablowe należy układać w miejscach, gdzie kabel narażony jest na uszkodzenia mechaniczne. W jednym
przepuście powinien być ułożony tylko jeden kabel; nie dotyczy to kabli jednożyłowych tworzących układ wielofazowy i kabli
sygnalizacyjnych.
Głębokość umieszczenia przepustów kablowych w gruncie, mierzona od powierzchni terenu do górnej powierzchni rury,
powinna wynosić co najmniej 70 cm  w terenie bez nawierzchni i 100 cm od nawierzchni drogi (niwelety) przeznaczonej do
ruchu kołowego.
Minimalna głębokość umieszczenia przepustu kablowego pod nawierzchnią drogi może być zwiększona, gdyż powinna
wynikać z warunków określonych przez zarząd drogowy dla danego odcinka drogi.
W miejscach skrzyżowań z drogami istniejącymi o konstrukcji nierozbieralnej, przepusty powinny być wykonywane metodą
wiercenia poziomego.
Miejsca wprowadzenia kabli do rur powinny być uszczelnione materiałami wg pkt. 2.7. uniemożliwiającymi przedostawanie się
do ich wnętrza wody i przed ich zamuleniem.
5.8. Ochrona przeciwporażeniowa
Czas samoczynnego wyłączenia zasilania liczony dla linii kablowych niskiego napięcia nie powinien przekraczać 5 s.
31
5.9. Oznaczenie linii kablowych
Kable ułożone w gruncie powinny być zaopatrzone na całej długości w trwałe oznaczniki (np. opaski kablowe) rozmieszczone
w odstępach nie większych niż 10 m oraz przy mufach i miejscach charakterystycznych, np. przy skrzyżowaniach.
Kable ułożone w powietrzu powinny być zaopatrzone w trwałe oznaczniki przy głowicach oraz w takich miejscach i w takich
odstępach, aby rozróżnienie kabla nie nastręczało trudności.
Na oznacznikach powinny znajdować się trwałe napisy zawierające:
- symbol i numer ewidencyjny linii,
- oznaczenie kabla,
- znak użytkownika kabla,
- znak fazy (przy kablach jednożyłowych),
- rok ułożenia kabla.
Trasa kabli ułożonych w gruncie na terenach niezabudowanych z dala od charakterystycznych stałych punktów terenu,
powinna być oznaczona trwałymi oznacznikami trasy, np. słupkami betonowymi, wkopanymi w grunt, w sposób nie
utrudniający komunikacji. Na oznacznikach trasy należy umieścić trwały napis w postaci ogólnego symbolu kabla  K . Na
prostej trasie kabla oznaczniki powinny być umieszczone w odstępach około 100 m, ponadto należy je umieszczać w
miejscach zmiany kierunku kabla i w miejscach skrzyżowań lub zbliżeń.
Oznaczniki trasy kabli układanych w gruncie należy umieszczać tak, aby nie utrudniały prac agrotechnicznych i stosować takie
oznaczniki, które umożliwią łatwe i jednoznaczne określenie przebiegu trasy kabla.
6. Kontrola jakości robót
6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót
Celem kontroli jest stwierdzenie osiągnięcia założonej jakości wykonywanych robót przy budowie linii kablowych nn.
Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań na budowie w celu wskazania Inspektorowi Nadzoru zgodności
dostarczonych materiałów i realizowanych robót z dokumentacją projektową, ST i PZJ.
Przed przystąpieniem do badania, Wykonawca powinien powiadomić Inspektora Nadzoru o rodzaju i terminie badania.
Po wykonaniu badania, Wykonawca przedstawia na piśmie wyniki badań do akceptacji Inspektora Nadzoru.
Wykonawca powiadamia pisemnie Inspektora nadzoru o zakończeniu każdej roboty zanikającej, którą może kontynuować
dopiero po stwierdzeniu przez Inspektora Nadzoru założonej jakości.
6.2. Badania przed przystąpieniem do robót
Przed przystąpieniem do robót, Wykonawca powinien uzyskać od producentów dokumenty dopuszczające materiał do
stosowania w budownictwie.
Na żądanie Inspektora Nadzoru, należy dokonać testowania sprzętu posiadającego możliwość nastawienia mechanizmów
regulacyjnych.
W wyniku badań testujących należy przedstawić Inspektorowi Nadzoru świadectwa cechowania.
6.3. Badania w czasie wykonywania robót
6.3.1. Rowy pod kable
Po wykonaniu rowów pod kable, sprawdzeniu podlegają wymiary poprzeczne rowu i zgodność ich tras z
dokumentacjÄ… geodezyjnÄ….
Odchyłka trasy rowu od wytyczenia geodezyjnego nie powinna przekraczać 0,5 m.
6.3.2. Kable i osprzęt kablowy
Sprawdzenie polega na stwierdzeniu ich zgodności z wymaganiami norm przedmiotowych lub dokumentów, według
których zostały wykonane, na podstawie atestów, protokołów odbioru albo innych dokumentów.
6.3.3. Układanie kabli
W czasie wykonywania i po zakończeniu robót kablowych należy przeprowadzić następujące pomiary:
- głębokości zakopania kable,
- grubości podsypki piaskowej nad i pod kablem,
- odległości folii ochronnej od kable,
- stopnia zagęszczenia gruntu nad kablem i rozplantowanie nadmiaru gruntu.
Pomiary należy wykonywać, do 100 m budowanej linii kablowej, a uzyskane wyniki mogą być uznane za dobre, jeżeli
odbiegają od założonych w dokumentacji nie więcej niż o 10%.
6.3.4. Sprawdzenie ciągłości żył
Sprawdzenie ciągłości żył roboczych i powrotnych oraz zgodności faz należy wykonać przy użyciu przyrządów o
napięciu nieprzekraczającym 24 V. Wynik sprawdzenia należy uznać za dodatni, jeżeli poszczególne żyły nie mają
przerw oraz jeśli poszczególne fazy na obu końcach linii są oznaczone identycznie.
32
6.3.5. Pomiar rezystancji izolacji
Pomiar należy wykonać za pomocą megaomomierza o napięciu nie mniejszym niż 2,5 kV, dokonując odczytu po
czasie niezbędnym do ustalenia się mierzonej wartości. Wynik należy uznać za dodatni, jeżeli rezystancja izolacji
wynosi, co najmniej:
- 50 M©/km linii wykonanych kablami elektroenergetycznymi o izolacji z tworzyw sztucznych,
- 0,75 dopuszczalnej rezystancji izolacji kabli wykonanych wg norm i przepisów [pkt 9].
6.3.6. Próba napięciowa izolacji
Próbie napięciowej izolacji podlegają wszystkie linie kablowe. Dopuszcza się niewykonywanie próby napięciowej
izolacji linii wykonanych kablami o napięciu znamionowym do 1 kV. Próbę napięciową należy wykonać prądem
stałym lub wyprostowanym.
Wynik próby napięciowej izolacji należy uznać za dodatni, jeżeli:
- izolacja każdej żyły wytrzyma przez 20 min. bez przeskoku, przebicia i bez objawów przebicia częściowego,
napięcie probiercze o wartości równej 0,75 napięcia probierczego kabla wg norm i przepisów [pkt 9],
- wartość prądu upływu dla poszczególnych żył nie przekroczy 300 źA/km i nie wzrasta w czasie ostatnich 4 min.
badania; w liniach o długości nie przekraczającej 300 m dopuszcza się wartość prądu upływu 100 źA.
6.4. Badania po wykonaniu robót
W przypadku zadawalających wyników pomiarów i badań wykonanych przed i w czasie wykonywania robót, na wniosek
Wykonawcy, Inspektor Nadzoru może wyrazić zgodę na niewykonywanie badań po wykonaniu robót.
7. Obmiar robót
Obmiaru robót dokonać należy w oparciu o dokumentację projektową i ewentualnie dodatkowe ustalenia, wynikłe w czasie budowy,
akceptowane przez Inspektora Nadzoru.
JednostkÄ… obmiarowÄ… dla linii kablowej jest: metr.
8. Odbiór robót
Przy przekazywaniu linii kablowej do eksploatacji, Wykonawca zobowiązany jest dostarczyć Zamawiającemu następujące
dokumenty:
- projektowÄ… dokumentacjÄ™ powykonawczÄ…,
- geodezyjnÄ… dokumentacjÄ™ powykonawczÄ…,
- protokóły z dokonanych pomiarów,
- protokóły z odbioru robót zanikających.
33
9. Przepisy zwiÄ…zane
9.1. Normy
Lp. Nr normy Tytuł
1. PN-EN 50086-1:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów  Część 1: Wymagania ogólne
2. PN-EN 50086-2-1:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów  Część 2-1: Wymagania szczegółowe dla systemów rur
instalacyjnych sztywnych
3. PN-EN 50086-2-3:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów  Część 2-3: Wymagania szczegółowe dla systemów rur
instalacyjnych elastycznych
4. PN-EN 50086-2-4:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów  Część 2-4: Wymagania szczegółowe dla systemów rur
instalacyjnych układanych w ziemi
5. PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych  Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego  Obciążalność prądowa
długotrwała przewodów
6. PN-E-05033:1994 Wytyczne do instalacji elektrycznych  Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego  oprzewodowanie
7. PN-E-79100:2001 Kable i przewody elektryczne  Pakowanie, przechowywanie i transport
8. PN-90/E-06401.01 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe  Osprzęt do kabli o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 30 kV 
Postanowienia ogólne
9. PN-90/E-06401.02 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe  Osprzęt do kabli o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 30 kV 
Połączenia i zakończenia żył
10. PN-90/E-06401.03 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe  Osprzęt do kabli o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 30 kV 
Mufy przelotowe na napięcie nieprzekraczające 0,6/1 kV
11. PN-90/E-06401.04 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe  Osprzęt do kabli o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 30 kV 
Mufy przelotowe na napięcie powyżej 0,6/1 kV
12. PN-90/E-06401.05 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe  Osprzęt do kabli o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 30 kV 
Głowice wnętrzowe na napięcie powyżej 0,6/1 kV
13. PN-EN 50334:2002(U) Oznaczenie literowe kabli
14. PN-EN 60811-1-3:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody ogólnego
zastosowania  Metody oznaczania gęstości  Sprawdzenia nasiąkliwości wodą  Sprawdzenie skurczu
15. PN-EN 60811-1-3:1999/A1:2002 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody ogólnego
zastosowania  Metody oznaczania gęstości  Sprawdzenia nasiąkliwości wodą  Sprawdzenie skurczu (Zmiana
A1)
16. PN-EN 60811-1-4:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody ogólnego
zastosowania  Badania w niskiej temperaturze
17. PN-EN 60811-1-4:1999/A2:2002 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody ogólnego
zastosowania  Badania w niskiej temperaturze (Zmiana A2)
18. PN-EN60811-3-1:1999/A2:2002 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody badania
mieszanek polwinitowych  Sprawdzenie odporności na nacisk w podwyższonej temperaturze  Sprawdzenia odporności na
pękanie (Zmiana A2)
19. PN-EN 60811-3-2:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody badania
mieszanek polwinitowych  Metody badania mieszanek polwinitowych  Sprawdzenie ubytku masy  Sprawdzenie
wytrzymałości cieplnej
20. PN-EN 60811-4-1:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody badania
mieszanek polwinitowych  Metody badania polietylenu i polipropylenu  Odporność na korozję naprężeniową  Sprawdzenie
podatności na nawijanie po starzeniu cieplnym w powietrzu  pomiar wskaz
nika płynięcia  Sprawdzenie zawartości sadzy
i/lub wypełniaczy mineralnych w PE
21. PN-EN 60811-4-1:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych  Metody badania
mieszanek polwinitowych  Metody badania polietylenu i polipropylenu  Odporność na korozję naprężeniową  Sprawdzenie
podatności na nawijanie po starzeniu cieplnym w powietrzu  pomiar wskaz
nika płynięcia  Sprawdzenie zawartości sadzy
i/lub wypełniaczy mineralnych w PE
22. PN-EN 60811-4-2:2001 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych oraz
światłowodowych  Część 4-2: Metody badania polietylenu i polipropylenu  sprawdzenie wydłużenia przy zerwaniu po
wstępnym kondycjonowaniu  Próba nawijania po wstępnym kondycjonowaniu  Próba nawijania po starzeniu wstępnym w
powietrzu  Pomiar przyrostu masy  Długotrwała próba stabilności  Metoda badania degradacji izolacji wskutek utleniania
przy katalitycznym działaniu miedzi
23. PN-EN 60811-5-1:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych oraz
światłowodowych  Metody badań mas wypełniających  Temperatura kroplenia  Oddzielanie się oleju  Kruchość w niskich
temperaturach  Ogólna liczba kwasowa  Nieobecność składników wywołujących korozję  Przenikalność dielektryczna w 23
stopniach C  Rezystywność przy prądzie stałym w 23 stopniach C i 100 stopniach C
24. PN-HD 361 S3:2002 Klasyfikacja przewodów i kabli
25. PN-HD 603S1:2002(U) Kable rozdzielcze na napięcie znamionowe 0,6/1 kV
26. PN-HD 605S1:2002(U) Kable elektroenergetyczne  Dodatkowe metody badań
27. PN-HD 607S1:2002(U) Kable energetyczne  Kable wielożyłowe i wieloparowe przeznaczone do układania w ziemi i na powietrzu
28. PN-83/E-90150 Kable i przewody elektryczne  Własności drutów miedzianych
29. PN-90/E-90163 Osłony ochronne i pancerze kabli elektrycznych
30. PN-76/E-05125 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe  Projektowanie i budowa
31. PN-65/B-14503 Zaprawy budowlane cementowo-wapienne
32. BN-73/3725-16 Znakowanie kabli, przewodów i żył (analogia)
33. BN-74/3233-17 SÅ‚upki oznaczeniowe i oznaczeniowo-pomiarowe
34. PN-68/B-06050 Roboty ziemne budowlane  Wymagania w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze
35. BN-72/8932-01 Budowle drogowe i kolejowe. Roboty ziemne.
34
9.2. RozporzÄ…dzenia
- Przepisy budowy urządzeń elektrycznych. PBUE wyd. 1997 r.
- Rozporządzenie Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych. Dz. U. Nr 13 z dnia 10.04.1972 r.
- Rozporządzenie Ministra Przemysłu z dnia 26.11.1990 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne w zakresie ochrony przeciwporażeniowej. Dz. U. Nr 81 z dnia 26.11.1990 r.
- Rozporządzenie Ministra Transportu I Gospodarki Morskiej z dnia 2.03.1999 r. w sprawie warunków technicznych
jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Dz. U. Nr 43 z dnia 14.05.1999 r.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12-04-2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz. U. Nr 75 poz. 690 z dnia 15-06-2002 r.
II. Budowa instalacji elektrycznych wnętrzowych na napięcie do 1 kV
Klasyfikacja robót: 45310000-3 Roboty w zakresie instalacji elektrycznych
1 Wstęp
Przedmiot specyfikacji technicznej
Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru instalacji elektrycznych wnętrzowych na
napięcie do 1 kV w obiektach budowlanych.
Zakres stosowania specyfikacji technicznej
Ogólna specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji instalacji elektrycznych
wnętrzowych na napięcie do 1 kV w obiektach budowlanych.
Zakres robót objętych specyfikacją techniczną
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji mają zastosowanie do budowy instalacji elektrycznych wnętrzowych na napięcie do 1 kV w
budynkach.
Określenia podstawowe
ST - specyfikacja techniczna
ITB - Instytut Techniki Budowlanej
PZU - program zapewnienia jakości
bhp - bezpieczeństwo i higiena pracy
Obwód  przewód (kabel) wielożyłowy lub wiązka przewodów (kabli) jednożyłowych w układzie wielofazowym albo kilka przewodów
(kabli) jedno- lub wielożyłowych połączonych równolegle, łącznie z osprzętem, ułożone na wspólnej trasie i łączące zaciski tych samych
dwóch urządzeń elektrycznych jedno- lub wielofazowych
Trasa instalacji  pas na ścianie budynku, w którym ułożony jest jeden lub więcej obwodów
Napięcie znamionowe instalacji  napięcie międzyprzewodowe, na które instalacja została zbudowana
Osprzęt instalacyjny  zbiór elementów przeznaczonych do łączenia, rozgałęziania lub zakończenia przewodów i kabli
Osłona przewodu (kabla)  konstrukcja przeznaczona do ochrony przewodu (kabla) przed uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi i
działaniem łuku elektrycznego
Oprawa oświetleniowa  urządzenie służące do rozdziału, filtracji i przekształcania strumienia świetlnego wysyłanego przez z
ródło
światła, zawierające wszystkie niezbędne detale do przymocowania i połączenia z instalacją elektryczną
Skrzyżowanie takie miejsce na trasie instalacji elektrycznej, w którym jakakolwiek część rzutu poziomego instalacji przecina lub
pokrywa jakąkolwiek część rzutu poziomego innej instalacji elektrycznej lub innej instalacji
Zbliżenie  takiej miejsce na trasie, w którym odległość między instalacją elektryczną, urządzeniem itp. jest mniejsza niż odległość
dopuszczalna dla danych warunków układania bez stosowania osłon zabezpieczających i w których nie występuje skrzyżowanie
Przepust instalacyjny  konstrukcja o przekroju okrągłym przeznaczona do ochrony przewodu przed uszkodzeniami mechanicznymi,
chemicznymi i działaniem łuku elektrycznego
Dodatkowa ochrona przeciwporażeniowa  ochrona części przewodzących, dostępnych w wypadku pojawienia się na nich napięcia w
warunkach zakłóceniowych
Ogólne wymagania dotyczące robót
Wykonawca przed przystąpieniem do wykonywania robót, powinien przedstawić do aprobaty Inspektora Nadzoru program zapewnienia
jakości (PZJ).
Wykonawca powinien:
- uzgodnić z administracją budynku oraz pozostałymi użytkownikami obiektu harmonogram, zakres i czas wykonywanych
robót, informując o ewentualnych przerwach w zasilaniu i innych utrudnieniach,
- uzgodnić na etapie przygotowania budowy harmonogram robót nie kolidujący z innymi przewidywanymi pracami,
35
- w porozumieniu z administracją budynku dokonać demontażu osprzętu elektrycznego i opraw oświetleniowych oraz dokonać
demontażu tablic rozdzielczych,
- materiały z demontażu zdać administracji obiektu,
- ściśle koordynować kolejność wykonywanych prac z innymi wykonawcami,
- ściśle koordynować w trakcie budowy wzajemne usytuowanie montowanej instalacji elektrycznej z innymi instalacjami
nowymi i istniejÄ…cymi,
- ustalić ostateczną kolejność robót i ich szczegółowy harmonogram w oparciu o obowiązujące u Inwestora standardy i
organizację pracy oraz terminarz ustalony przez GW z uwzględnieniem przewidywanych terminów dostaw aparatury
elektrycznej i Właściciela budynku.
2 Materiały
Ogólne wymagania
Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały budowlane muszą być dopuszczone do obrotu na podstawie zasad określonych w
Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881).
Wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli jest
a) oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską
aprobatÄ… technicznÄ… bÄ…dz
krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, uznanÄ… przez KomisjÄ™ EuropejskÄ… za zgodnÄ… z wymaganiami podstawowymi, albo
b) umieszczony w określonym przez komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i
bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo
c) oznakowany, z zastrzeżeniem ust. 4 (Ustawy o wyrobach budowlanych), znakiem budowlanym, którego wzór określa
załącznik nr 1 do Ustawy o wyrobach budowlanych.
d)
Kable i przewody elektryczne
Przy budowie instalacji elektrycznych wnętrzowych należy stosować kable i przewody zgodne z dokumentacją projektową.
Jeżeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej, to w instalacjach wnętrzowych należy stosować następujące typy kabli i
przewodów elektrycznych:
- YDY o napięciu znamionowym do 1 kV
- YLY
- YKY.
Przekrój żył kabli i przewodów powinien być dobrany w zależności od dopuszczalnego spadku napięcia i dopuszczalnej temperatury
nagrzania kabla przez prądy robocze i zwarciowe wg norm i przepisów [pkt 9], oraz powinien spełniać wymagania skuteczności ochrony
od porażeń prądem elektrycznym wg norm i przepisów [pkt 9].
Bębny z kablami i przewody należy przechowywać w pomieszczeniach pokrytych dachem, na utwardzonym podłożu.
Oświetlenie ogólne
Jeżeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej, to należy dla oświetlenia pomieszczeń stosować z
ródła światła i oprawy
spełniające wymagania norm i przepisów [pkt 9].
Ze względu na wysoką skuteczność świetlną, trwałość i stałość strumienia świetlnego w czasie oraz oddawanie barw, zaleca się
stosowanie lamp świetlówkowych.
Oprawy powinny charakteryzować się szerokim ograniczonym rozsyłem światła. Ze względów eksploatacyjnych stosować należy oprawy
o konstrukcji zamkniętej, stopniu zabezpieczenia przed wpływami zewnętrznymi komory lampowej IP (w zależności od rodzaju
pomieszczenia) i klasą ochronności I lub II.
Elementy oprawy, takie jak układ optyczny i korpus, powinny być wykonane z materiałów nierdzewnych.
Oprawy powinny być przechowywane w pomieszczeniach o temperaturze nie niższej niż -5°C i wilgotnoÅ›ci wzglÄ™dnej powietrza
nieprzekraczajÄ…cej 80% i w opakowaniach zgodnych z normami i przepisami [pkt 9].
3 Sprzęt
Ogólne wymagania
Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość
wykonywanych robót, zarówno w miejscu tych robót, jak też przy wykonywaniu czynności pomocniczych oraz w czasie transportu,
załadunku i wyładunku materiałów, sprzętu.
Sprzęt używany przez Wykonawcę powinien uzyskać akceptację Inspektora Nadzoru.
Liczba i wydajność sprzętu powinna gwarantować wykonanie robót zgodnie z zasadami odkreślonymi w dokumentacji projektowej, ST
i wskazaniach Inspektora Nadzoru w terminie przewidzianym kontraktem.
36
Sprzęt do wykonania instalacji wewnętrznych
Wykonawca przystępujący do budowy instalacji wnętrzowych powinien wykazać się możliwością korzystania z następujących maszyn i
sprzętu, gwarantujących właściwą jakość robót:
- spawarki transformatorowej,
- wiertarki wieloczynnościowej,
- lutownicy elektrycznej.
4 Transport
Ogólne wymagania
Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych
robót.
Liczba środków transportu powinna gwarantować prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST
i wskazaniach Inspektora Nadzoru, w terminie przewidzianym kontraktem.
Åšrodki transportu
Wykonawca przystępujący do budowy wnętrzowej instalacji elektrycznej powinien wykazać się możliwością korzystania z następujących
środków transportu:
- samochodu skrzyniowego,
- samochodu dostawczego,
- przyczepy do przewożenia kabli.
Na środkach transportu przewożone materiały powinny być zabezpieczone przed ich przemieszczaniem i układane zgodnie z warunkami
transportu wydanymi przez ich wytwórcę.
5 Wykonanie robót
Budowa instalacji elektrycznych wewnętrznych
Metoda budowy uzależniona jest od warunków technicznych narzuconych przez projekt architektoniczny.
Budowę wnętrzowej instalacji elektrycznej należy wykonywać zgodnie z normami i przepisami budowy oraz bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Przy wykonywaniu instalacji elektrycznych wnętrzowych, bez względu na rodzaj i sposób ich montażu, należy przeprowadzić następujące
roboty podstawowe:
- trasowanie,
- montaż konstrukcji wsporczych i uchwytów,
- przejścia przez ściany i stropy,
- montaż sprzętu i osprzętu,
- łączenie przewodów,
- podejścia do odbiorników,
- przyłączanie odbiorników,
- ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym.
Trasowanie
Trasa instalacji elektrycznych powinna przebiegać bezkolizyjnie z innymi instalacjami i urządzeniami, powinna być przejrzysta, prosta i
dostępna dla prawidłowej konserwacji oraz remontów. Powinna przebiegać w liniach poziomych i pionowych.
Montaż konstrukcji wsporczych i uchwytów
Konstrukcje wsporcze i uchwyty przewidziane do ułożenia na nich instalacji elektrycznych, bez względu na rodzaj instalacji, powinny być
zamocowane do podłoża (ścian, stropów, elementów konstrukcyjnych budynków itp.) w sposób trwały, przy pomocy typowych elementów
konstrukcyjnych, uwzględniający warunki technologiczne, w jakich dana instalacja będzie pracować.
Układanie przewodów
Układanie przewodów w tynku
Instalacje wtynkowe należy wykonywać przewodami wtynkowymi płaskimi. Przewody wprowadzane do puszek powinny mieć nadwyżkę,
niezbędną do wykonania połączeń. Zagięcia i łuki w płaszczyz
nie przewodu powinny być łagodne. Podłoże do układania na nim
przewodu powinno być gładkie. Przewody do podłoża należy mocować przy pomocy uchwytów, w odstępach ok. 50 cm.
Układanie przewodów na tynku
Na przygotowanej trasie kablowej należy mocować uchwyty kablowe, odległości między uchwytami nie powinny być większe od:
- 0,5 m dla przewodów kabelkowych,
- 1 m dla kabli.
Rozstawienie uchwytów powinno być takie, aby odległości pomiędzy nim były jednakowe i uchwyty znajdowały się w pobliżu sprzętu i
osprzętu, do którego dany przewód jest wprowadzany. Sprzęt i osprzęt instalacyjny należy instalować wg pkt. 5.6 ST. Przyłączenia
odbiorników należy wykonywać wg pkt. 5.9 ST. Ochronę przeciwporażeniową należy wykonywać wg pkt. 5.10 ST.
Układanie przewodów na drabinkach kablowych i korytkach
Układanie przewodów na drabinkach kablowych i w korytkach należy wykonywać w następujący sposób:
37
a) przewody mocować na uchwytach,
b) odległości między uchwytami nie powinny być większe od:
- 0,5 m dla przewodów kabelkowych,
- 1 m dla kabli.
Rozstawienie uchwytów powinno być takie, aby odległości pomiędzy nimi były jednakowe i uchwyty znajdowały się w pobliżu sprzętu i
osprzętu, do którego dany przewód jest wprowadzany. Sprzęt i osprzęt instalacyjny należy instalować wg 5.6 ST. Przy instalacji w
wykonaniu szczelnym należy: przewody i kable uszczelniać w sprzęcie, osprzęcie i aparatach za pomocą dławic. Średnica dławicy i
otworu uszczelniającego powinna być dostosowana do średnicy zewnętrznej przewodu lub kabla. Przejścia przez ściany i stropy należy
wykonać wg pkt. 5.5. ST. A
ączenie przewodów wykonywać wg pkt. 5.7 ST. Przyłączenia odbiorników należy wykonywać wg 5.9 ST.
Ochronę przeciwporażeniową należy wykonywać wg 5.10 ST.
Przejścia przez ściany i stropy
Wszystkie przejścia obwodów instalacji elektrycznych przez ściany i stropy itp. muszą być chronione przed uszkodzeniami. Przejścia
należy wykonywać w przepustach rurowych, przejścia pomiędzy pomieszczeniami o różnych atmosferach powinny być wykonane w
sposób szczelny, zapewniające nie przedostawanie się wyziewów.
Obwody instalacji elektrycznych przechodzące przez podłogi, należy chronić do wysokości bezpiecznej, przed przypadkowymi
uszkodzeniami. Jako osłony przed uszkodzeniem należy stosować rury stalowe, rury z tworzyw sztucznych itp.
Przejścia przez przegrody budowlane stanowiące oddzielenia ogniowe należy wykonywać z zastosowaniem przepustów kablowych o
odporności ogniowej nie mniejszej niż odporność ogniowa ściany. Przepusty kablowe ognioodporne powinny być po wykonaniu
oznakowane opisanymi parametrami przejścia.
Montaż sprzętu i osprzętu
Należy stosować następujący sprzęt i osprzęt instalacyjny:
- rozgałęz
niki,
- Å‚Ä…czniki instalacyjne,
- gniazda wtyczkowe,
- gniazda bezpiecznikowe,
- skrzynki rozdzielcze,
- przyciski sterownicze.
Przy budowie instalacji elektrycznych należy stosować osprzęt spełniający wymagania norm i przepisów [pkt 9].
Sprzęt i osprzęt instalacyjny należy mocować do podłoża w sposób trwały, zapewniający mocne i bezpieczne jego osadzenie. Do
mocowania sprzętu i osprzętu mogą służyć konstrukcje wsporcze, przykręcane do podłoża za pomocą kołków i śrub rozporowych.
A
ączenie przewodów
A
ączenie przewodów należy wykonywać w sprzęcie, osprzęcie instalacyjnym i w odbiornikach. Nie wolno stosować połączeń skręcanych.
Przewody muszą być ułożone swobodnie. Nie mogą być narażone na ciągi i naprężenia. Do danego zacisku należy przyłączać przewody
o rodzaju wykonania, przekroju i w liczbie, do jakiej zacisk ten jest przystosowany. W przypadku, gdy odbiorniki elektryczne majÄ…
wyprowadzone fabrycznie na zewnątrz przewody, ich przyłączenie do instalacji należy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta.
Zdejmowanie izolacji i oczyszczenie przewodu nie może powodować uszkodzeń mechanicznych. Końce przewodów miedzianych z
żyłami wielodrutowymi (linka), powinny być zabezpieczone zaprasowanymi tulejkami bądz
końcówkami kablowymi.
Podejścia do odbiorników
Podejścia instalacji do odbiorników należy wykonać w miejscach bezkolizyjnych oraz bezpiecznych. Podejścia do odbiorników wykonane
w posadzce wykonać w rurach stalowych bądz
PVC albo specjalnie do tego przewidzianych kanałach. Podejścia zwieszakowe stosować
w przypadku zasilania odbiorników od góry. Podejścia zwieszakowe wykonywać jako sztywne bądz
elastyczne, w zależności od
warunków technologicznych i rodzaju wykonywanej instalacji. Do odbiorników zainstalowanych na ścianach, stropach lub konstrukcjach,
podejścia należy wykonywać przewodami, ułożonymi np. na kształtownikach, w korytkach, drabinkach kablowych.
Przyłączanie odbiorników
Aparaty i odbiorniki mocowane na stałe na urządzeniach technologicznych
Przed przystąpieniem do prac należy sprawdzić prawidłowość mocowania i ustawiania aparatów i odbiorników, a w szczególności
sprawdzić zgodność danych technicznych.
Aparaty i odbiorniki mocowane indywidualnie
Aparaty i odbiorniki należy instalować zgodnie z wytycznymi podanymi przez producenta urządzenia.
Miejsca połączeń żył przewodów z zaciskami odbiorników powinny być dokładnie oczyszczone. Samo połączenie musi być wykonane w
sposób pewny pod względem elektrycznym i mechanicznym, oraz zabezpieczone przed osłabieniem siły docisku i korozją.
Przyłączenia odbiorników dzielimy na 2 rodzaje:
- przyłączenia sztywne,
- przyłączenia elastyczne.
Przyłączenia sztywne należy wykonywać w rurach sztywnych, prowadzonych bezpośrednio do odbiorników, oraz przewodami
kabelkowymi i kablami. Połączenia te wykonuje się do odbiorników stałych, zamocowanych do podłoża i nie ulegających żadnym
przesunięciom.
Przyłączenia elastyczne stosuje się, gdy odbiorniki są narażone na drgania lub przystosowane są do przesunięć i przemieszczeń.
Przyłączenia elastyczne należy wykonywać:
38
- przewodami izolowanymi wielożyłowymi giętkimi lub oponowymi,
- przewodami izolowanymi jednożyłowymi, giętkimi, w rurach elastycznych,
- przewodami izolowanymi wielożyłowymi giętkimi lub oponowymi w rurach elastycznych.
Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym
Ochrona przeciwporażeniowa obsługi oraz urządzeń i instalacji elektrycznych powinna być realizowana w taki sposób, aby w przypadku
różnorodnych uszkodzeń i instalacji oraz błędnych działań i zachowań ludzi, prowadzących do porażenia elektrycznego, następowało:
- ograniczenie prądów rażeniowych przepływających przez ciało człowieka do wartości nie większych, niż uznawane
za bezpieczne w danych warunkach,
- ograniczenie czasów przepływu prądów rażeniowych przez szybkie wyłączenie uszkodzonych urządzeń.
Ochrona przeciwporażeniowa spełniająca te podstawowe wymagania może być realizowana przez:
- uniemożliwienie dotknięcia części czynnych pozostających w warunkach normalnej pracy,
- zastosowanie bardzo niskich napięć, które nie wywołują prądów rażeniowych zagrażających zdrowiu i życiu, nawet
przy bezpośrednim dotknięciu części czynnych przez człowieka,
- spowodowanie szybkiego wyłączenia uszkodzonych urządzeń (wyłączenie zasilania) w przypadku uszkodzeń
wywołujących napięcia dotyku na dostępnych częściach przewodzących o wartości niebezpiecznych dla zdrowia i życia,
- ograniczenie napięć dotykowych na dostępnych częściach przewodzących w przypadku różnorodnych uszkodzeń, do
wartości uznawanych w danych warunkach za dopuszczalne,
- jednoczesne zastosowanie dwóch lub więcej z podanych środków ochrony.
W zależności od wartości napięć znamionowych z
ródeł zasilania oraz układu sieci rozróżnia się ochronę przeciwporażeniową:
- przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową),
a) ochrona całkowita: izolacje, pokrywy, osłony,
b) ochrona częściowa: przegrody, bariery, odpowiednie odległości,
c) ochrona uzupełniająca: wyłączniki różnicowoprądowe,
- przed dotykiem pośrednim (ochronę przy uszkodzeniu)
a) ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania,
- urządzenia ochronne przetężeniowe (bezpieczniki, wyłączniki itp.) w sieciach TN,
- urządzenia różnicowoprądowe w sieciach TN,
a) urządzenia II klasy ochronności,
b) separacja odbiorników,
c) stosowanie uziemionych połączeń wyrównawczych,
d) izolowanie stanowiska,
- przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim
a) zastosowanie bardzo niskiego napięcia: SELV, PELV, FELV,
b) ograniczenie ładunku rozładowywania kondensatorów.
6 Kontrola jakości robót
Ogólne zasady kontroli jakości robót
Celem kontroli jest stwierdzenie osiągnięcia założonej jakości wykonywanych robót przy budowie wnętrzowych instalacji elektrycznych.
Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań na budowie w celu wskazania Inspektorowi Nadzoru zgodności
dostarczonych materiałów i realizowanych robót z dokumentacją projektową, ST i PZJ.
Przed przystąpieniem do badania, Wykonawca powinien powiadomić Inspektora Nadzoru o rodzaju i terminie badania.
Po wykonaniu badania, Wykonawca przedstawia na piśmie wyniki badań do akceptacji Inspektora Nadzoru.
Wykonawca powiadamia pisemnie Inspektora nadzoru o zakończeniu każdej roboty zanikającej, którą może kontynuować dopiero po
stwierdzeniu przez Inspektora Nadzoru założonej jakości.
Badania przed przystąpieniem do robót
Przed przystąpieniem do robót, Wykonawca powinien uzyskać od producentów dokumenty dopuszczające materiały do stosowania w
budownictwie.
Na żądanie Inspektora Nadzoru, należy dokonać testowania sprzętu posiadającego możliwość nastawienia mechanizmów regulacyjnych.
W wyniku badań testujących należy przedstawić Inspektorowi Nadzoru świadectwa cechowania.
Badania w czasie wykonywania robót
Badaniom w czasie wykonywania robót powinny podlegać:
1. Osadzone (zamocowane) konstrukcje wsporcze pod kable, drabinki, korytka, oprawy oświetleniowe itp.
2. Ułożone rury, korytka przed wciągnięciem przewodów
3. Osadzone (zamocowane) konstrukcje wsporcze przed zamontowaniem aparatów
4. Instalacje przed załączeniem napięcia
5. Instalacje wtynkowe przed tynkowaniem
6. Inne fragmenty instalacji, które będą niewidoczne lub bardzo trudne do sprawdzenia po zakończeniu robót
montażowych
39
7. Przewody i osprzęt instalacyjny. Sprawdzenie polega na stwierdzeniu ich zgodności z wymaganiami norm
przedmiotowych lub dokumentów, według których zostały wykonane, na podstawie atestów, protokółów odbioru albo innych
dokumentów
8. Sprawdzenie ciągłości żył. Sprawdzenie ciągłości żył roboczych i powrotnych oraz zgodności faz należy wykonać
przy użyciu przyrządów o napięciu nie przekraczającym 24V. Wynik sprawdzenia należy uznać z dodatni, jeżeli poszczególne
żyły nie mają przerw oraz jeśli poszczególne fazy na obu końcach linii są oznaczone identycznie
9. Ciągłość przewodów ochronnych, w tym połączeń wyrównawczych głównych i dodatkowych. Zaleca się dokonanie
próby z użyciem z
ródła prądu stałego lub przemiennego o napięciu od 4 V do 24 V w stanie bez obciążenia i prądem, co
najmniej 0,2 A.
10. Rezystancję izolacji należy zmierzyć pomiędzy:
a) kolejnymi parami przewodów czynnych,
b) między każdym przewodem czynnym a ziemią.
Rezystancja izolacji, mierzona przy napięciu probierczym 500V prądu stałego jest zadowalająca, jeżeli jej wartość dla każdego
obwodu przy odÅ‚Ä…czonych odbiornikach jest równa 0,5 M©. Pomiary należy wykonać prÄ…dem staÅ‚y. PrzyrzÄ…d probierczy
powinien umożliwiać zasilane napięciem probierczym 500V przy obciążeniu 1 mA.
11. Sprawdzenie stanu ochrony realizowanej za pomocą samoczynnego wyłączenia zasilania
12. Skuteczność środków ochrony przed dotykiem pośrednim przez samoczynne wyłączenie zasilania sprawdza się w
sposób następujący w układach sieci TN:
a) przeprowadzając pomiar impedancji pętli zwarciowej. Pomiar impedancji pętli zwarciowej należy wykonywać przy
częstotliwości znamionowej obwodu,
b) sprawdzenie charakterystyk współdziałającego urządzenia ochronnego (tj. oględzin nastawienia prądów
powodujących zadziałanie wyłączników i prądu znamionowego bezpieczników oraz wykonanie prób urządzeń
różnicowoprądowych),
c) sprawdzanie biegunowości. Jeżeli przepisy zabraniają instalowania w przewodzie neutralnym jednobiegunowych
łączników, to należy skontrolować biegunowość w celu stwierdzenia, czy wszystkie te łączniki są włączone jedynie w
przewody fazowe,
d) próby działania. Zespoły, tj. rozdzielnice i sterownice, napędy, urządzenia sterownicze, blokady, powinny być
poddane próbie działania w celu stwierdzenia, czy są one właściwie zmontowane, nastawione i zainstalowane.
Badania po wykonaniu robót
W przypadku zadawalających wyników pomiarów i badań wykonanych przed i w czasie wykonywania robót, na wniosek Wykonawcy,
Inspektor Nadzoru może wyrazić zgodę na niewykonywanie badań po wykonaniu robót.
7 Obmiar robót
Obmiaru robót dokonać należy w oparciu o dokumentację projektową i ewentualnie dodatkowe ustalenia, wynikłe w czasie budowy,
akceptowane przez Inspektora Nadzoru.
Jednostką obmiarową dla przewodów i kabli jest: metr; dla sprzętu, osprzętu i aparatów jest: sztuka.
8 Odbiór robót
Przy przekazywaniu wnętrzowych instalacji elektrycznych do eksploatacji, Wykonawca zobowiązany jest dostarczyć Zamawiającemu
następujące dokumenty:
- projektowÄ… dokumentacjÄ™ powykonawczÄ…,
- protokóły z dokonanych pomiarów,
- protokóły z odbioru robót zanikających.
9 Przepisy zwiÄ…zane
Normy
Lp. Nr normy Tytuł
1 PN-EN 50086-1:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów  Część 1:
Wymagania ogólne
2 PN-EN 50086-2-1:2001 Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów  Część 2-1:
Wymagania szczegółowe dla systemów rur instalacyjnych sztywnych
40