mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
MODUA
III
LEKCJA 4
Temat: Drgania mechaniczne  wibracje.
TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka
Hałas w środowisku pracy
w środowisku pracy
Czas realizacji:
" 1 godzina lekcyjna
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
 Kultura bezpieczeństwa
Cele operacyjne:
Po zakończeniu zajęć uczeń:
CZAS " wie, co to są drgania mechaniczne,
REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych
" zna podział drgań,
" wie, co może być z
ródłem drgań ogólnych i miejscowych,
POZIOM WIEDZY
" wie, jakie czynniki wpływają na szkodliwość drgań,
POCZ
TKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
" wie, od czego zależy reakcja organizmu na drgania mechaniczne,
oraz doświadczenia życiowe
" zna skutki oddziaływania drgań na organizm człowieka,
" zna metody ograniczania zagrożeń od drgań mechanicznych,
" wie, co rozumie się pod pojęciem  hałasu ,
POMOCE
" zna rodzaje hałasu i ich z
ródła,
DYDAKTYCZNE:  rzutnik pisma,
" wie, jakie są skutki działania hałasu na organizm ludzki,
 foliogramy,
" zna metody ograniczania zagrożeń hałasem.
 karty ćwiczeń.
Treści:
CELE EDUKACYJNE
1. Pojęcie drgań mechanicznych.
OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania-uczenia się
2. Podział drgań.
3. Czynniki wpływają uczeń powinien:
ł ące na szkodliwość drgań.
ł ą
4. Od czego zależy reakcja organizmu na drgania mechaniczne.
 rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
5. Skutki oddziaływania drgań na organizm człowieka.
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować z
ródła tych
6. Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi.
czynników,
7. Definicja hałasu.
8. Rodzaje hałasu i ich z
rópotrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
r
r
 dła.
9. Działanie hałasu na organizm ludzki.
tych czynników,
10. Metody ograniczania hałasu.
 wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
Pomoce dydaktyczne:  rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
" materiał z
ródłowy,
r
r
" rzutnik pisma,
SPIS JEDNOSTEK
" foliogramy,
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
" karta ćwiczeń.
ć
ć
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
Spis foliogramów
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
Nr Tytuł
4. Drgania mechaniczne  wibracje. Hałas w środowisku pracy
31. Wibracje.
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
32. Podział drgań.
33. Czynniki wpływają
ł ące na szkodliwość drgań.
ł ą
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
34. Częstotliwość drgań własnych narządów człowieka.
w ą w cz
w ą w cz
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
35. Skutki oddziaływania drgań na organizm człowieka.
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
118
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89
MODUA
III
MODUA
III
36. Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi.
LITERATURA:
37. Hatas.
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
38. Rodzaje hatasu.
2. Zagrożenia mechaniczne.
39. Rodzaje z
ródet hatasu.CIOP, Warszawa 2002.
r
r
40. Metody ograniczania hatasu.
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
Plan zajęć:
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
Lp. Treść Metoda nauczania Czas realizacji
6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
1. Temat i cele lekcji 1 min.
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
2. Pojęcie drgań mechanicznych Wykład, dyskusja 7 min.
9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
3. Podział drgań Wykład, pytania 5 min.
10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
4. Parametry drgań i czynniki wpływające na ich szkodliwość Wykład, 3 min.
11. Kodeks pracy i inne akty prawne.
pytania, dyskusja
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
5. Od czego zależy reakcja organizmu na drgania Wykład,
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002. 9 min.
mechaniczne. Skutki oddziaływania drgań pytania, dyskusja
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
na organizm człowieka
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
6. Metody ograniczania zagrożeń Wyk 5 min.
Wykład,
Wyk
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
drganiami mechanicznymi pytania, dyskusja
7. Definicja hałasu Wykład 3 min.
8. Rodzaje hałasu i ich z
ródła Wykład, pytania 3 min.
9. Działanie hałasu na organizm ludzki Wyk 4 min.
Wykład,
Wyk
pytania, dyskusja
10. Metody ograniczania hałasu Wyk 5 min.
Wykład,
Wyk
pytania, ćwiczenie
SCENARIUSZ ZAJ
Ć
Ad. 1.
" podaj temat lekcji.
" zapoznaj uczniów z celami lekcji i zachęć do zadawania pytań.
Ad. 2.
" podaj definicję drgań mechanicznych - wibracji.
" poinformuj, że w zależności od intensywności drgań i czasu ich oddziaływania na człowieka mogą
być czynnikiem uciążliwym, szkodliwym i niebezpiecznym.
yka
" przedstaw foliogram nr 31.
Ad. 3.
podaj podział drgań, uwzględniając sposób ich oddziaływania na organizm ludzki oraz przykłady
ą
ą
z
ródeł tych drgań. Przedstaw foliogram nr 32.
89
119
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
Ad. 4.
" podaj, jakie parametry drgań oceniane są przy ocenianiu ich szkodliwości na organizm człowieka
" zwróć uwagę, że szczególnie niebezpieczne dla człowieka są częstotliwości niskie.
" przedstaw foliogramy nr 33 i 34.
MODUA
III
Ad. 5.
" poinformuj, od czego zależy reakcja organizmu na działanie drgań.
" wymień zmiany chorobowe, jakie mogą powstać w organizmie człowieka w wyniku wibracji - foliogram nr 35.
Ad. 6.
" zapytaj uczniów, jakie znają metody ograniczania zagrożeń od drgań mechanicznych?
TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka
" uzupełnij ich wypowiedzi - foliogram nr 36.
w środowisku pracy
Ad. 7.
" podaj definicję hałasu.
" przedstaw foliogram nr 37.
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
Ad. 8.
 Kultura bezpieczeństwa
" podaj, jakie są rodzaje hałasu i ich z
ródła.
" przedstaw foliogramy nr 38 i 39.
CZAS REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych
Ad. 9.
" zadaj pytanie uczniom:  Jakie mogą być skutki działania hałasu na organizm człowieka? .
POZIOM WIEDZY
" uzupełnij odpowiedzi uczniów.
POCZ
TKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
" podkreśl, że hałas o stosunkowo niewielkim poziomie(w zakresie 75 dB  85 dB), ale działający
oraz doświadczenia życiowe
nieprzerwanie przez dłuższy okres może być przyczyną trwałego uszkodzenia słuchu, jak również
rozwinięcia się chorób o podłożu nerwicowym.
POMOCE
Ad. 10.
DYDAKTYCZNE:  rzutnik pisma,
" podaj techniczne i organizacyjno-administracyjne metody ograniczania hałasu.
 foliogramy,
" przedstaw foliogram nr 40.
 karty ćwiczeń.
" podkreśl, że w przypadku, gdy ze względów technologicznych nie można zmniejszyćasu na stanowisku
pracy, poniżej granicznych wartości, pracownicy są obowiązani stosować ochronniki słuchu dobrane do
ą
ą
CELE wielkości charakteryzujących hałas.
EDUKACYJNE
ą
ą
OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania-uczenia się
" wykonaj z uczniami ćwiczenie.
uczeń powinien:
 rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować z
ródła tych
czynników,
ĆWICZENIE (dla nauczyciela z odpowiedziami)
 potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
W pomieszczeniach administracyjnych i biurowych hałas dochodzący z pobliskiej hali produkcyjnej wynosi
ą
ą
tych czynników,
86 dB w ciągu całego dnia pracy.
ą
ą
 wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
Zaproponuj sposób poprawy warunków pracy w tych pomieszczeniach.
 rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
Typowo stosowane metody
SPIS JEDNOSTEK
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
Metody techniczne
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
" zmiana technologii procesu produkcyjnego na hali,
ograniczenie hałasu ze z
ródła: " wymiana maszyn na cichsze,
4. Drgania mechaniczne  wibracje. Hałas w środowisku pracy
" wymiana niektórych podzespołów lub materiałów w maszynach,
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
ograniczenie hałasu na drodze propagacji: " zastosowanie ścian dz
więkoizolacyjnych
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
7. Metody organizacyjno  administracyjne
Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
" przeniesienie pomieszczeń biurowych w inne miejsce
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
zakładu, z dala od hałasu.
9. Środki ochrony indywidualnej
88
120
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89
MODUA
III
MODUA
III
PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI
LITERATURA:
1. Co to są drgania mechaniczne?
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
Odpowied
Odpowiedz
: Drgania mechaniczne - (wibracje) - ruch cząsteknośrodka sprężystego względem
2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
położenia równowagi. W srodowisku pracy rozpatruje się jedynie drgania przekazywa-
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
ne do organizmu człowieka oraz bezpośredni kontakt z drgającym ośrodkiem stałym.
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
.
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
2. Podaj podział drgań, uwzględniając sposób oddziaływania drgań na organizm człowieka.
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Odpowied
Odpowiedz
: Ze wyględu na sposób oddziaływania drgań na organizm człowieka,drgania dzielimy na:
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
a) drgania o oddziaływaniu ogólnym - przenikające do organizmu człowieka przez jego
ą
ą
nogi, miednicę, plecy lub boki,
6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
b) drgania działające na kończyny górne
ą
ą
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
3. Jakie parametry drgań oceniane są przy określaniu ich szkodliwości dla zdrowia człowieka?
9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
Odpowied
Odpowiedz
: Oceniane są:
10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
" częstotliwość drgań (szczególnie niebezpieczne są dla człowieka częstotliwości niskie),
11. Kodeks pracy i " amplituda drgań (im większa jest amplituda drgań, tym są bardziej szkodliwe).
inne akty prawne.
12.4.Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
Od czego zależy reakcja organizmu na działanie drgań?
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
Odpowied
Odpowiedz
: Reakcja organizmu człowieka na działanie drgań zależy od:
y
" miejsca wnikania drgań do organizmu,
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
ż
" parametrów drgań (ich amplitudy i częstotliwości),
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
" kierunku propagacji drgań w organizmie,
" czasu narażenia na drgania,
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
" sposobu obsługi maszyn i narzędzi (utrzymywana postawa podczas pracy, siła nacisku
i zacisku wywierana na narzędzie),
" warunków klimatycznych otoczenia (wilgotność, temperatura),
u
" własności osobniczych danego człowieka.
o
5. Jakie zmiany chorobowe mogą powstać w organizmie człowieka w wyniku ekspozycji na drgania
mechaniczne?
Odpowied ą
Odpowiedz
: W wyniku wibracji mogą powstać następujące zmiany chorobowe w organizmie człowieka:
ą
" zaburzenia w układzie krążenia,
" zaburzenia w układzie nerwowym,
" zaburzenia w układzie kostno-stawowym,
" zaburzenia pracy układu pokarmowego,
" zaburzenia ogólne (wzroku, mowy, osłabienie, zawroty głowy),
" schorzenia skóry.
6. Wymień metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi.
Odpowied
Odpowiedz
: Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi to:
a) metody techniczne:
" minimalizowanie drgań u z
ródła ich powstawania,
" minimalizowanie drgań na drodze ich propagacji,
" automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie z
ródłami drgań,
" wprowadzanie dodatkowych układów (biernych lub aktywnych) redukcji drgań
b) metody organizacyjno-administracyjne:
yka
" skracanie czasu narażenia na drgania,
" stosowanie przerw i odpoczynek,
" przesuwanie do pracy na innych stanowiskach,
" szkolenie pracowników.
89
121
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
7. Co określa się pojęciem  hałas ?
Odpowied żą
Odpowiedz
: Hałasem określa się wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciążliwe
żą
lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego, oddziałujące za pośrednictwem
ą
ą
powietrza na narząd słuchu i inne zmysły oraz narządy człowieka.
ą ą
ą ą
MODUA
III
8. Jakie są rodzaje hałasu?
Odpowied
Odpowiedz
: Hałas może być:
" ustalony, gdy poziom dz
więku mierzony w określonym miejscu zmienia się
podczas obserwacji nie więcej niż 5 dB,
" nie ustalony, gdy poziom dz
więku mierzony w określonym miejscu zmienia się
TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka
podczas obserwacji więcej niż 5 dB,
w środowisku pracy
" impulsowy, jeśli składa się z jednego lub więcej impulsów dz
więkowych,
których każdy trwa krócej niż 1 s.
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
9. Jakie mogą być rodzaje z
ródeł hałasu?
 Kultura bezpieczeństwa
Odpowied ą
Odpowiedz
: Wyróżniamy następujące z
ródła hałasu:
ą
" mechaniczne (maszyny i urządzenia o napędzie mechanicznym, elektrycz-
ą
ą
nym, pneumatycznym),
CZAS REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych
" aerodynamiczne i hydrodynamiczne (ruch gazów i cieczy w rurocią-
ą
ą
gach, wentylatorach),
POZIOM WIEDZY
" technologiczne (hałas przy łamaniu i kruszeniu materiałów).
POCZ
TKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
oraz doświadczenia życiowe
10. Jakie mogą być skutki działania hałasu na organizm człowieka?
Odpowied
Odpowiedz
: Skutkiem działania hałasu na organizm człowieka są:
POMOCE
" uszkodzenie słuchu,
DYDAKTYCZNE:" nerwice,  rzutnik pisma,
 foliogramy,
" zwiększona pobudliwość,
 karty ćwiczeń.
" bezsenność i bóle głowy,
" zmniejszony refleks,
łą
łą
" nadciśnienie tętnicze krwi,
CELE EDUKACYJNE
ą
ą
" choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy,
OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania-uczenia się
" osłabienie czynności narządów trawiennych,
uczeń powinien:
" wzmożone napięcie mięśni,
" obniżenie odporności na choroby,
 rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
" zaburzenie wzroku, równowagi i dotyku.
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować z
ródła tych
czynników,
11. Jakie są metody ograniczania hałasu?
ą
ą
 potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
Odpowied
Odpowiedz
: Wyróżniamy następujące ograniczenia hałasu:
tych czynników,
a) techniczne:
 wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
" ograniczanie emisji hałasu ze z
ródła,
" ograniczanie hałasu na drodze propagacji,
 rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
b) organizacyjno-administracyjne:
" właściwe rozmieszczenie pomieszczeń ze z
ródłami hałasu,
SPIS JEDNOSTEK " odsunięcie stanowisk pracy od z
ródeł hałasu, w tym automatyzacja
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
procesów technologicznych,
" stosowanie przerw w pracy i ograniczenie czasu pracy na hałaśliwych
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
stanowiskach.
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
4. Drgania mechaniczne  wibracje. Hałas w środowisku pracy
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
122
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89
MODUA
III
MODUA
III
MATERIAA
y
RÓDA
OWY DLA UCZNIA
LITERATURA:
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
Temat: Drgania mechaniczne  wibracje.
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
Hałas w środowisku pracy
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
DRGANIA MECHANICZNE
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
Drgania mechaniczne (wibracje) definiowane jako ruch cząstek ośrodka sprężystego względem poło-
żenia równowagi. W środowisku pracy rozpatrywane są jedynie drgania przekazywane do organizmu czło-
6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
wieka przez berzpośredni kontakt z drgającym ośrodkiem stałym.Mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
a nawet życia ludzkiego.
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
W zależności od amplitudy drgań i czasu ch oddziaływania na człowieka drgania mogą być :
9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
" czynnikiem uci ą ą
czynnikiem uciążliwym (utrudniającym pracę lub obniżającym zdolność do jej wykonywania),
czynnikiem uci ą ą
10." D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
czynnikiem szkodliwym (powodującym stopniowe pogarszanie stanu zdrowia prowadzą
ą ące do wystąpienia
ą ą
choroby zawodowej),
11. Kodeks pracy i inne akty prawne.
lub też, w skrajnych przypadkach:
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
czynnikiem niebezpiecznym (powodującym natychmiastowe pogorszenie stanu zdrowia, czyli uraz).
ą
ą
13." Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
Podział drgań
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
Ze względu na różny sposób oddział ywania na człowieka, zależny od miejsca ich przenikania
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
do organizmu rozróżnia się:
1. Drgania ogólne przenikające do organizmu człowieka przez jego nogi, miednicę, plecy lub boki,
j
charakterystyczne dla zakresu częstotliwości od 0,9 Hz do 90 Hz, (największa wrażliwość or-
ganizmu człowieka występuje dla 0,9 Hz - 9 Hz). Oddziałują na człowieka najczęściej poprzez
podłoże na którym pracuj
ą ludzie lub poprzez siedziska pojazdów.
2. Drgania działające przez kończyny górne (ręce) charakterystyczne dla zakresu częstotliwości
(r
od 5,6 Hz do 1400 Hz (najwnajwiększa wrażliwość organizmu występuje w zakresie 5,6 Hz -20 Hz).
Pochodzą głównie od używanych narzędzi ręcznych lub maszyn wytwarzających drgania (wiertarki,
pilarki ręczne, szlierki, młoty pneumatyczne).
y
ródła drgań
y
ródłami drgań o działaniu ogólnym są:
ł
ł
" podłogi hal fabrycznych i innych budynków oraz podesty, pomosty itp., wprawione w drgania przez
eksploatowane w nich (lub poza nimi) maszyny i urządzenia stacjonarne i przenośne lub też przez ruch
ą
ą
uliczny czy kolejowy,
" różnego rodzaju platformy drgające,
ą
ą
" siedziska i podłogi różnego rodzaju środków transportu (samochodów, ciągników, autobusów, tramwajów itp.),
ogi r ą
ogi r ą
" siedziska i podłogi wszelkiego rodzaju maszyn budowlanych.
y
ródłami drgań działujących przez kończyny górne są głównie:
" ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym, np. młoty,
ubijaki, klucze udarowe,
" ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym, np. wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe,
yka
" dz
wignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękami,
ą
ą
" z
ródła technologiczne, np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy szlifowaniu,
gładzeniu, polerowaniu itp.
Należy zaznaczyć, że niektóre narzędzia ręczne (zaliczane do typowych z
ródeł drgań działające przez
kończyny górne np. pilarki, młoty), ze względu na generację drgań o bardzo dużych amplitudach,
które przenoszone są wtedy także przez barki na tułów i głowę moga stać się z
ródłami drgań ogólnych.
89
123
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
Czynniki wpływające na szkodliwość drgań
Parametry drgań i czynniki wpływające na ich szkodliwość
Częstotliwość drgań
Częstotliwość drgań
Szczególnie niebezpieczne są dla człowieka drgania o niskich częstotliwościach.
Szczególnie niebezpieczne są dla człowieka drgania o niskich częstotliwościach.
Każda część ciała i każdy narząd charakteryzują się swoją częstotliwością własnych. Jeżeli Jeżeli
Każda częśćciała każdy narząd charakteryzuje się swoją częstotliwością drgań drgań własnych.
ą
ą
częstotliwość drgań własnych narządów człowieka pokryje się częstotliwością drgań urządzenia, może
częstotliwość drgań własnych narządu człowieka będzie równazczęstotliwości drgań wytwarzanych przez
ą ą
ą ą
dojść do rezonansu ( rozhuśtania ), co znacznie zwiększa amplitudę drgań narządu i może być przyczyną
urządzenie, może dojść do rezonansu - gwałtownego wzrostu amplitudy drgań ą
ą
narządu, Skutkiem rezonansu
zerwania ścięgien na których jest on zawieszony, krwawych wybroczyn oraz rozległych krwotoków.
może być wtedy rozerwanie lub uszkodzenie narządu, krwawe wybroczyny oraz rozległe krwotoki.
Amplituda drgań
TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka
Amplituda drgań
Im większa amplituda drgań przy danej częstotliwości, tym bardziej szkodliwe są drgania. Ocenia się ją
Im większa amplituda drgań, tym bardziej są one szkodliwe drgania. Jako wielkość określającą amplitudę
w środowisku pracy
miarą przyspieszenia drgań w m/s2.
drgań przyjmuje się przyspieszenie drgań, w m/s2.
Reakcja organizmu na działanie drgań zależy od:
Reakcja organizmu na działanie drgań zależy od:
" miejsca wnikania drgań do organizmu,
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
" miejsca wnikania drgań do organizmu,
" parametrów drgań: ich intensywności i częstotliwości,
 Kultura bezpieczeństwa
" parametrów drgań: amplitudy i częstotliwości,
" kierunku propagacji (rozchodzenia się) drgań w organizmie,
" kierunku propagacji (rozchodzenia się) drgań w organizmie,
" czasu narażenia na drgania,
"
CZAS czasu narażenia na drgania,
REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych
" sposobu obsługi maszyn czy narzędzi (utrzymywana postawa podczas pracy, siła nacisku i zacisku
" sposobu obsługi maszyn czy narzędzi (utrzymywana postawa podczas pracy, siła nacisku i zacisku
wywierana na narzędzie),
wywierana na narzędzie),
" warunków klimatycznych otoczenia (wilgotność, temperatura),
POZIOM WIEDZY
" warunków klimatycznych otoczenia (wilgotność, temperatura),
" właściwości osobniczych danego człowieka (cech dziedzicznych, stanu zdrowia, przyjmowanych leków,
POCZ
TKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
" właściwości osobniczych danego człowieka (cech dziedzicznych, stanu zdrowia, przyjmowanych leków,
palenia tytoniu itp.).
oraz doświadczenia życiowe
palenia tytoniu itp.).
POMOCE
Skutki oddziaływania drgań na organizm człowieka
Skutki oddziaływania drgań na organizm człowieka
DYDAKTYCZNE:  rzutnik pisma,
W wyniku wibracji mogą powstać następujące zmiany chorobowe w organizmie człowieka:
ą
ą
 foliogramy,
W wyniku działania drgań na organizm człowieka, może dojść do zaburzeń w układach:
" zaburzenia w układzie krążenia (np. zespół  białych palców z uwagi na uszkodzenie drobnych naczyń
 karty ćwiczeń.
" krążenia (np. zespół  białych palców z uwagi na uszkodzenie drobnych naczyń
krwionośnych),
krwionośnych),
" zaburzenia w układzie nerwowym człowieka (złe samopoczucie, bezsenność, zaburzenia czucia,
CELE nerwowym człowieka (złe samopoczucie, bezsenność, zaburzenia czucia,
EDUKACYJNE
"
ograniczenie zdolności manualnych, bóle rąk i nóg),
OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania-uczenia się
ograniczenie zdolności manualnych, bóle rąk i nóg),
" zaburzenia w układzie kostno-stawowym (zmiany zwyrodnieniowe stawów nadgarstkowych, łokciowych i
uczeń powinien:
" kostno-stawowym (zmiany zwyrodnieniowe stawów nadgarstkowych, łokciowych i
kręgosłupa, torbiele kostne),
kręgosłupa, torbiele kostne),
 rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
" zaburzenia pracy układu pokarmowego,
" układzie pokarmowym,
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować z
ródła tych
" zaburzenia ogólne, w tym wzroku, mowy, osłabienie, zawroty głowy.
" zaburzeń ogólnych, w tym wzroku, mowy, osłabienia, zawrotów głowy.
czynników,
 potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi
tych czynników,
Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi
A. Metody techniczne:
 wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
A. Metody techniczne:
" minimalizowanie drgań u z
ródła ich powstawania (eliminacja luzów, właściwy montaż maszyny i
 rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
" minimalizowanie drgań u z
ródła ich powstawania (eliminacja luzów, właściwy montaż maszyny i
mocowanie jej do podłoża),
mocowanie jej do podłoża),
" minimalizowanie drgań na drodze ich propagacji (oddylatowanie fundamentów maszyn od otoczenia,
" minimalizowanie drgań na drodze ich propagacji (właściwe fundamentwanie maszyn,
SPIS JEDNOSTEK
stosowanie mat, podkładek, wibroizolatorów),
stosowanie mat, podkładek, wibroizolatorów),
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie z
ródłami drgań.
" automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie z
ródłami drgań,
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
B.
" Metody organizacyjno-administracyjne:
wprowadzanie dodatkowych układów ( biernych lub aktywnych) redukcji drgań.
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
" skracanie czasu narażenia na drgania w ciągu zmiany roboczej,
ą
ą
B. Metody organizacyjno-administracyjne:
" stosowanie przerw i odpoczynek w wydzielonych pomieszczeniach,
4. Drgania mechaniczne  wibracje. Hałas w środowisku pracy
" przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób szczególnie wrażliwych na działanie drgań,
" skracanie czasu narażenia na drgania w ciągu zmiany roboczej,
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
" szkolenie pracowników w celu uświadomienia ich o występujących zagrożeniach oraz w zakresie
ą
ą
" stosowanie przerw i odpoczynek w wydzielonych pomieszczeniach,
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi.
" przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób szczególnie wrażliwych na działanie drgań,
" szkolenie pracowników w celu uświadomienia ich o występujących zagrożeniach oraz w zakresie
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
Pomiary i ocenę oddziaływań drgań mechanicznych na człowieka wykonuje się w oparciu o normy: PN-EN
" bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi.
ISO 5349-1:2004, PN-EN ISO 5349-2:2004, PN-EN ISO 14253:2005, PN-88/B 02171 oraz Rozporządzenie
ą
ą
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
Pomiary i ocenę oddziaływań drgań mechanicznych na człowieka wykonuje się w oparciu o normy: PN-EN
MPiPS z dnia 29 listopada 2002 Dz. U. Nr 217, poz. 1833, zm. Dz. U. 2005, nr 212, poz. 1769.
9. Środki ochrony indywidualnej
ISO 5349-1:2004, PN-EN ISO 5349-2:2004, PN-EN ISO 14253:2008, PN-88/B 0211 oraz Rozporządzenie
MPiPS z dnia 29 listopada 2002 Dz. U. Nr 21, poz. 1833, zm. Dz. U. 2005, nr 212, poz. 169.
124
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89
MODUA
III
MODUA
III
HAA
AS
LITERATURA:
Hałasem określa się każdy niepożądany dz
więk, który może być uciążliwy lub szkodliwy dla zdrowia lub zwiększać
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
ryzyko wypadku przy pracy.
2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
rodka spręż enia r
rodka spr dem po enia r
li
Drgania akustyczne polegają na ruchu drgającym czą ęż dem ł ó
ą ąsteczek ośrodka sprężystego względem poł ó
ą ą
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych.położenia równowagi.
Poradnik szkoleniowy.
e
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
Rozprzestrzenianie się drgań akustycznych nazywa się falą akustyczną.
ą
akustycznych rozr
akustycznych rozr
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
W zależności od częstotliwości drgań akustycznych rozróżniamy hałas:
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
- w widmie, którego występują składowe o częstotliwościach od 1  20 Hz
ą
" infradz
więkowy
infrad
infrad
6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
i o częstotliwościach słyszalnych do 50 Hz,
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa sk
2002.
- w widmie, którego występują składowe o częstotliwościach słyszalnych
sk
" słyszalny
ł
ł
od 20 Hz  20 kHz,
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
" ultrad
ultradz
więkowy - w widmie którego występują składowe o częstotliwościach od 10 kHz - 40 kHz.
ultrad
10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
11. Kodeks pracy i inne akty prawne.
12.Przedział dz
więków
Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
infradz
więki dz
więki słyszalne ultradz
więki
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
20 Hz 20 kHz
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
Granice podziału nie są tak wyraz
ne jak podano wyżej, ponieważ jest to zależne od wrażliwości osobniczej.
Dz
więki występujące w hałasie charakteryzują się różnym oddziaływaniem biologicznym na człowieka w
ą
ą
zależności od ich częstotliwości. Istotną sprawą jest więc uwzględnienie tego faktu podczas oceny narażenia
i
na hałas.
Rodzaje hałasu
Wyróżnia się następujące rodzaje hałasu, biorąc pod uwagę zmienność jego natężenia w czasie:
ą ą
ą ą
- poziom dz
więku mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas
" hałas ustalony
ł
ł
obserwacji nie więcej niż 5 dB,
- poziom dz
więku mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas
,
" hałas nie ustalony
ł
ł
obserwacji więcej niż 5 dB
- składa się z jednego lub więcej impulsów dz
więkowych, z których każdy
- sk
- sk
" hałas impulsowy
ł
ł
trwa krócej niż 1 s.
yka y
ródła hałasu:
" mechaniczne, np. hałas wywołany przez maszyny i urządzenia o napędzie mechanicznym, elektrycznym,
ą
ą
pneumatycznym,
" aerodynamiczne i hydrodynamiczne, np. ruch gazów i cieczy w rurociągach, wentylatorach,
ą
ą
" technologiczne, np. hałas wynikający z kruszenia, łamania materiałów.
ą
ą
89
125
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
Działanie hałasu na organizm ludzki
Skutkiem działania hałasu na organizm ludzki jest:
" uszkodzenie struktur anatomicznych narządu słuchu powodujące spadek sprawności słuchu, aż do
ą ą
ą ą
głuchoty włącznie,
łą
łą
MODUA
III
" nerwice,
" zwiększona pobudliwość,
" bezsenność i bóle głowy,
" przedłużenie czasu reakcji na bodziec (zmniejszony refleks),
" nadciśnienie tętnicze krwi,
TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka
" choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy,
łą
łą
" osłabienie czynności narządów trawiennych,
ą
ą
w środowisku pracy
" wzmożone napięcie mięśni,
" obniżenie odporności na choroby,
" zaburzenie wzroku, równowagi, dotyku.
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
Hałas o stosunkowo niewielkiej intensywności (do 80 dB), ale działają nieprzerwanie przez dłuższy
ący
ą
 Kultura bezpieczeństwa
okres (kilka lub kilkanaście lat), może być przyczyną powstania i rozwinięcia się w organizmie chorób o podłożu
nerwicowym.
CZAS REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych
Dopuszczalne wartości, ze względu na ochronę słuchu, wynoszą:
" poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy nie powinien
poziom ekspozycji na ha
POZIOM WIEDZY
przekraczać 85 dB (próg działania 80 dB),
POCZ
TKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
" maksymalny poziom dz
więku A występujący w czasie obserwacji nie większy niż 115 dB,
oraz doświadczenia życiowe
" maksymalna wartość chwilowa poziomu dz
więku (szczytowy poziom dz
więku) nie przekracza 135 dB.
maksymalna warto
POMOCE
DYDAKTYCZNE:  rzutnik pisma,
 foliogramy,
 karty ćwiczeń.
W przypadku, gdy ze względów technicznych nie ma możliwości zmniejszenia hałasu poniżej
dopuszczalnych wartości, pracownicy są zobowiązani stosowć ochronniki słuchu,
dobrane do wielkości charakteryzujących hałas.
CELE EDUKACYJNE
OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania-uczenia się
uczeń powinien:
 rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować z
ródła tych
Ubytki słuchu powstają również w wyniku naturalnego starzenia się organu słuchu.
czynników,
 potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
tych czynników,
Fizjologiczne ubytki słuchu wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
 rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
Wiek człowieka Ubytek słuchu
SPIS JEDNOSTEK
20 lat 1,3 dB
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
30 lat 7,4 dB
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
40 lat 12,7 dB
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
50 lat 18,0 dB
4. Drgania mechaniczne  wibracje. Hałas w środowisku pracy
60 lat 27,4 dB
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
70 lat 36,7 dB
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
80 lat 44,0 dB
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
126
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89
MODUA
III
MODUA
III
Metody ograniczania zagrożeń hałasem
Metody ograniczania zagrożeń hałasem
LITERATURA:
A. Rozwiązania techniczne
A. Rozwiązania techniczne
ą
ą
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
Ograniczanie emisji hał r dł
Ograniczanie emisji hałasu ze z
ródła polega na:
Ograniczanie emisji hałasu ze z
ródła polega na:
ł r dł
2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
" zmianie technologii,
" zmianie technologii,
" wymianie maszyny na cichszą,
" wymianie maszyny na cichszą,
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
" wyciszeniu
" COSTiW SEP, maszyny u 2000.np. w przestrzeni roboczej maszyny,
wyciszeniu maszyny u z
ródta np. w przestrzeni roboczej maszyny,
Warszawa z
ródła
" zastosowaniu tłumików na wylotach mediów,
" zastosowaniu tłumików na wylotach mediów,
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
" zastosowaniu w konstrukcji maszyny materiałów tłumiących drgania i hałas.
" zastosowaniu w konstrukcji maszyny materiałów tłumiących drgania i hałas.
ą
ą
5. Buuehl R., hałasu na drodze propagacji polegaJ.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Majak na drodze propagacji
A., Seferna J., Strużyna
Ograniczanie hałasu na drodze propagacji
Ograniczanie łasu na drodze propagacji na:
Ograniczanie hałasu na drodze propagacji polega na:
asu
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
" odizolowaniu maszyny od podłoża,
" odizolowaniu maszyny od podłoża,
" zastosowaniu obudowy dz
więkoizolacyjnej maszyny,
" zastosowaniu obudowy dz
więkoizolacyjnej maszyny,
6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
" zastosowaniu ekranu akustycznego osłaniającego maszynę lub stanowisko pracy,
" zastosowaniu ekranu akustycznego, ą
ą
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
" umieszczeniu na powierzchniach ścian, stropu, podłogi materiałów dz
więkochłonnych,
" umieszczeniu na powierzchniach ścian, stropu, podłogi materiałów dz
więkochłonnych,
" zastosowaniu kabin dz
więkoizolacyjnych dla obsługi,
zastosowaniu kabin dz
więkoizolacyjnych dla obsługi,
8. " Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
" stosowaniu ochronników słuchu.
" stosowaniu ochronników słuchu.
y
9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
u
10. Rozwiązania organizacyjno-administracyjne to: CIOP, Warszawa 1999.
B. Rozwiązania organizacyjno-administracyjne to:
B. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia.
" właściwe rozplanowanie zakładu, w tym rozmieszczenie pomieszczeń ze z
ródłami hałasu,
właściwe rozplanowanie zakładu, w tym rozmieszczenie pomieszczeń ze z
ródłami hałasu,
11." Kodeks pracy i inne akty prawne.
" odsunięcie stanowisk pracy od z
ródeł hałasu, w tym automatyzacja i mechanizacja procesów
" odsunięcie stanowisk pracy od z
ródeł hałasu, w tym automatyzacja i mechanizacja procesów
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
technologicznych,
technologicznych,
" wydzielenie i grupowanie maszyn, które
wydzielenie i grupowanie maszyn, które są z
ródłem hałasu,
13." Psychofizjologiczne problemy człowieka są środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
w z
ródłem hałasu,
" stosowanie przerw w pracy i ograniczanie czasu pracy na hałaśliwych stanowiskach.
" stosowanie przerw w pracy i ograniczanie czasu pracy na hałaśliwych stanowiskach.
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
LITERATURA1
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
16.LITERATURA
Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
1. J. Koton: Drgania mechaniczne. CIOP - PIB, Warszawa 2010.
2. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
1. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
ł
ł
2. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
Zaproponuj sposób poprawy warunków pracy w tych pomieszczeniach.
3. Augustyńska D., Kaczmarska A., Mikulski W.: Rozdziały Hałas słyszalny,
3. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
w monografii pod redakcją Zawieski W : Ocena ryzyka zawodowego
CIOP-PIB, Warszawa 2007
4. Augustyńska D., Pośniak M., Czynniki szkodliwe w środowisku pracy - wartości dopuszczalne
Warszawa 2007.
PYTANIA KONTROLNE
2. Mikulski W., Kozłowski E., Krukowicz T., Radosz J., Prewencja hałasu w środowisku pracy,
1. Co to są drgania mechaniczne?
Poradnik, CIOP- PIB, Warszawa 2009.
2. Podaj podział drgań, uwzględniając sposób oddziaływania drgań na organizm ludzki.
ą
ą
3. Jakie czynniki wpływają na szkodliwość drgań?
PYTANIA KONTROLNE
4. Od czego zależy reakcja organizmu na działanie drgań?
5. Co to są drgania mechaniczne?
Jakie zmiany chorobowe mogą powstać w organizmie człowieka w wyniku wibracji?
1.
6. Podaj podział drgań, ze względu na sposób oddziaływania drgań na organizm człowieka.
Wymień metody ograniczania zagrożeń od drgań mechanicznych.
2.
7. Jakie czynniki wpływają na szkodliwość drgań?
Co określa się pojęciem  hałas ?
3.
8. Od czego zależy reakcja organizmu na działanie drgań?
Jakie są rodzaje hałasu?
4.
9. Jakie zmiany chorobowe mogą powstać w organizmie człowieka w wyniku działania drgań?
Jakie mogą być rodzaje z
ródeł hałasu?
5.
10. Wymień metody ograniczania zagrożeń od drgań mechanicznych.
Jakie mogą być skutki działania hałasu na organizm człowieka?
6.
11. Jakie są metody ograniczania hałasu?
7. Co określa się pojęciem  hałas ?
8. Jakie są rodzaje hałasu?
9. Jakie mogą być rodzaje z
ródeł hałasu?
10. Jakie mogą być skutki działania hałasu na organizm człowieka?
11. Jakie są metody ograniczania hałasu?
ĆWICZENIE
yka
W pomieszczeniach administracyjnych i biurowych, hałas dochodzący z pobliskiej hali produkcyjnej
ą
ą
ĆWICZENIE
wynosi 86 dB w ciągu całego dnia pracy.
ą
ą
W pomieszczeniach administracyjnych i biurowych, hałas dochodzący z pobliskiej hali produkcyjnej
wynosi 60 dB w ciągu całego dnia pracy.
Zaproponuj sposób poprawy warunków pracy w tych pomieszczeniach.
89
127
mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY
Metody techniczne
ograniczenie hatasu ze z
ródła: ............................................................................................................
MODUA
III
............................................................................................................
............................................................................................................
TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka
ograniczenie hatasu na drodze propagacji: ............................................................................................................
w środowisku pracy
............................................................................................................
............................................................................................................
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
 Kultura bezpieczeństwa
Metody organizacyjno  administracyjne
CZAS REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych
............................................................................................................
POZIOM WIEDZY
POCZ
TKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
oraz doświadczenia życiowe
POMOCE
DYDAKTYCZNE:  rzutnik pisma,
 foliogramy,
 karty ćwiczeń.
CELE EDUKACYJNE
OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania-uczenia się
uczeń powinien:
 rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować z
ródła tych
czynników,
 potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
tych czynników,
 wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
 rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
SPIS JEDNOSTEK
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
4. Drgania mechaniczne  wibracje. Hałas w środowisku pracy
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
128