CENTRUM LOGOPEDYCZNE PL
Jak nauczyć dziecko mowy ?
Autor: Ewa Liwińska
26.06.2006.
Zmieniony 28.06.2006.
„... język jest oknem przez,
które można oglądać życie mózgu”.
A. Balejko: „Jak usuwać wady wymowy” Mowa jako akt w procesie porozumiewania się
językowego słownego, odgrywa ważną rolę w życiu człowieka. Kontakt z innymi ludz
mi jest możliwy
dzięki umiejętności mówienia i rozumienia tekstów słownych.
Mowa to sprawność i jak każdą sprawność należy doskonalić. Jedyną drogą do jej nabywania jest kontakt
z otoczeniem, a więc przyjmowanie prawidłowych wzorców mowy poprzez „osłuchanie” się
z nią w najbliższym środowisku. To ile i w jaki sposób mówimy do dziecka, ma duży wpływ na rozwój
jego mowy.
Oto kilka rad:
- Jak najwięcej mówić do malca od pierwszych dni jego życia, w każdej sytuacji (na spacerze, podczas
zabawy, zabiegów pielęgnacyjnych); mówić ciepłym, serdecznym tonem i jak najwięcej uśmiechać się.
Nie należy martwić się, że dziecko nie rozumie ani słowa, ale wiele się od nas uczy, zapoznaje się z
akcentem, rytmem języka.
- Mówić powoli i wyraz
nie. Rodzice muszą mówić poprawnie! Nie mogą powtarzać
„wytworów” językowych dzieci. To nie rodzice mają się uczyć mowy od dziecka, lecz
dziecko od rodziców. Zadanie rodziców w okresie kształtowania się mowy dziecka polega na dostarczaniu
prawidłowych wzorców wypowiedzi.
- Wymawiajmy słowa przesadnie dzieląc na sylaby: „ma-ma’, „pie-sek”.
Nie połykajmy końcówek, nie spieszmy się. Zachęcajmy by dziecko patrzyło na nas, kiedy mówimy.
Dzięki temu będzie widziało jak układają się usta, język wymawiając poszczególne głoski.
- Dostarczać bodz
ców dz
więkowych: śpiewać, nucić piosenki, czytać bajki, słuchać spokojnej muzyki.
Czytać należy jak najwcześniej i jak najwięcej, wówczas dziecko nauczy się słuchać i skupiać uwagę.
- Zabawy, np.; „Idzie rak...”, „kosi, kosi łapki” – dziecko poprzez to
łatwiej zapamiętuje słowa, którym towarzyszy np.; klaskanie, wędrowanie palcami po ciele.1
- Ćwiczenie odgłosów- demonstrowanie jak „mówi” krowa, kotek, rybka itp. Naśladujmy
auto- „brum”, zabawkę nurkującą w wodzie „plum”.2
- Powtarzaj słowa: „Zobacz Oluniu, to są spodenki. Te spodenki są czerwone”. To ułatwia
zapamiętywanie, a przede wszystkim pozwala dziecku na „wyłapanie” poszczególnych słów
spośród dz
więków. Podczas rozmowy nie używaj zaimków, lecz rzeczowników, np.; „To spodenki
Oli”, zamiast „To twoje spodenki”.
- Jeśli dziecko z
le wymawia jakąś głoskę to nie zachęcajmy go do powtarzania wyrazów zawierających tę
głoskę po parę razy, ponieważ to tylko utrwala złą wymowę. Dziecko nie przygotowane pod względem
artykulacyjnym niedostatecznie różnicuje słuchowo dz
więki mowy, a zmuszane do artykulacji zbyt
trudnych dla niego głosek, często zaczyna je zniekształcać, wymawiając nieprawidłowo. Nie należy też
karcić, ani zawstydzać dziecka złą wymową, gdyż to hamuje chęć do mówienia.
- Wszystkie spółgłoski wymawiamy krótko bez „y”, np.; głoskę „t”
wymawiamy krótko „t”, a nie „t-y” (bo to są 2 głoski). Jeśli dostarczymy
dziecku złych wzorców, to nie dziwmy się, że przegłoskuje ono wyraz „tata” jako
„ty-a-ty-a”.
- W okresie kształtowania się mowy, nie należy dziecka leworęcznego zmuszać do pisania prawą ręką,
gdyż zaburza to funkcjonowanie mechanizmu mowy, co w konsekwencji może prowadzić do
jąkania.Rozwojowi mowy sprzyja karmienie piersią. Ssanie – to najlepsze w tym okresie ćwiczenia
języka, warg i policzków. Wtedy niemowlę uaktywnia cały narząd artykulacyjny - tak ważny dla mowy.
Już w okresie niemowlęcym można stymulować pracę narządów artykulacyjnych poprzez delikatny masaż
(głaskanie, nacieranie, wcieranie, rozcieranie języka, dziąseł, policzków i warg).
Rodzice powinni obserwować dziecko, czy reaguje ono na dz
więki z otoczenia, ponieważ dobry słuch jest
warunkiem rozwoju mowy. Nawet niewielki niedosłuch może zahamować rozwój mowy. Należy od
niemowlęcia bacznie zwracać uwagę, czy dziecko odwraca główkę w kierunku z
ródła dz
więku, reaguje na
odgłos telefonu lub dzwonka. Najprostsze ćwiczenie to potrząsanie grzechotką za plecami malca z prawej
i lewej strony i obserwowanie jego reakcji.
Należy pamiętać o tym, że rozwój mowy może być bardziej nasilony lub zwolniony. Zastój występuje
wówczas, kiedy dziecko zaczyna chodzić, wtedy skupia swą uwagę na nowej umiejętności i zaczyna
http://www.logopedia.pl Kreator PDF Utworzono 15-10-2010, 12:47
CENTRUM LOGOPEDYCZNE PL
baczniej poznawać świat. Po opanowaniu nauki chodzenia, znów wraca praca nad mową. Uważajmy
także, aby nie „gasić” w dziecku skłonności do mówienia. Czasem wystarczy obojętność,
cierpka uwaga, brak zrozumienia i czasu na wysłuchanie tego, co dziecko ma nam do powiedzenia, aby
zahamować ten proces.
Nie możemy zapomnieć, że cały proces rozwoju człowieka przebiega w otoczeniu społecznym, wśród
różnych ludzi. To w jaki sposób potrafi on funkcjonować w społeczeństwie w dużej mierze zależy od
wpływu środowiska rodzinnego. To właśnie rodzice wprowadzają dziecko w tajniki komunikacji
międzyludzkiej i dzięki nim potrafi ono opanować tę niezmiernie trudną sztuką.
Rodzicu!!! Naprawdę można dziecku pomóc w nauce mówienia. I wcale nie potrzebujemy
skomplikowanych metod. Należy wypróbować powyższe sposoby, a wkrótce porozmawiamy ze swą
pociechą.
Jeżeli u naszego dziecka zauważymy opóz
niony rozwój mowy, warto wybrać się do logopedy lub zapisać
go do przedszkola. Kontakt z innymi dziećmi, wpływ grupy rówieśniczej mobilizuje do mówienia, stwarza
wiele konkretnych sytuacji aktywizujących mowę dziecka. 1Polecam tu pozycję: M. Bogdanowicz:
„ Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce masażyki”.2 J. Falana-Kozłowska: „Przez
zabawę do mówienia, czytania i pisania”. 3 części.
Literatura:
- M. Minczakiewicz: „Mowa. Rozwój-zaburzenia-terapia”. Wyd. Naukowe WSP, Kraków,
1997.
- A. Balejko: „Uczymy się ojczystej mowy”. Wyd. I. Białystok 1994.
http://www.logopedia.pl Kreator PDF Utworzono 15-10-2010, 12:47