Najważniejsze fakty z historii miasta S t a n i s ł a w o w a
Data Wydarzenie
Historyczne wzmianki i dokumenty z przeszłości wsi w miejscu której Andrzej
Potocki wybudował gród - Stanisławów znalez
ć można w aktach grodzkich
1437 i ziemskich z 1437 roku. "Akta grodzkie i ziemskie - Najdawniejsze zapiski sądów
halickich z 1435 -1475". W-wa 1887, s. 27. Obecnie w Państwowym Archiwum we
Lwowie.
1650 W miejscu starej wsi Zabłotowo inni podają Zabłocie położonej 256 m n.p.m.
1662 Andrzej Potocki wybudował miasto fortecę - Stanisławów. Dla gospodarczego
ożywienia nowego miasta sprowadził Ormian i Żydów. W tym czasie miasto było
zamieszkałe przez narodowości: polsko-ruską, ormiańską i żydowską. Z czasem
napływały inne narodowości. Miasto zostało opasane wałem ziemnym i palisadami.
Nieco póz
niej murem i fosą. Do miasta prowadziły dwie bramy: halicka
i tyśmienicka, oraz furta zwana ormiańską.
7 maja stanisławowska forteca wraz z przysiółkami otrzymała na prawie
magdeburskim przywileje lokacyjne (wieloetnicznościowe): między innymi prawo
1662 samostanowienia, prawa religijne, prawo na cotygodniowe targi piątego dnia
tygodnia i w niedzielę od godz. 9.00 wokół ratusza oraz na jarmarki: trzy w roku po 4
tygodni. Odrębne przywileje otrzymali Ormianie i Żydzi.
1662 Zbudowano pierwszy rzymsko - katolicki kościół. Był to kościół drewniany
1662 Pierwszym wójtem w Stanisławowie został Polak B. Androszewski.
14 sierpnia król Jan Kazimierz nadał we Lwowie de jure miastu prawa magdeburskie,
potwierdził uprzednio nadane przywileje oraz zatwierdził herb miasta. Miasto zaś
1663 nazwane zostało Stanisławowem na cześć 12-letniego syna Andrzeja Potockiego -
Stanisława. Istnieje też prawdopodobieństwo, że także na cześć swego ojca hetmana
Stanisława Rewery Potockiego.
Od początku tegoż roku były organizowane cechy rzemiosł: rzez
niczy, szewski,
1664
krawiecki.
W mieście zbudowano pierwszy drewniany ratusz. Podziemia ratusza były połączone
1666
lochami z różnymi strategicznymi punktami miasta.
Zmarł hetman wielki koronny, starosta halicki, wojewoda krakowski - Stanisław
1667
Rewera Potocki, ojciec założyciela miasta Andrzeja.
15 kwietnia Andrzej Potocki założył "Kolonię Akademicką" - kolegiaty jezuickie
przy których powstały filie uniwersytetu krakowskiego. Kościół rzymsko-katolicki
1669
otrzymał godność kolegiaty. Kapituła kolegiacka sprawowała opiekę nad szkołą
Kolonią Akademicką.
Od chwili upadku Kamieńca Podolskiego stanisławowska forteca obok halickiej stała
1672
się najważniejszym punktem obrony na tych ziemiach Rzeczpospolitej.
W Stanisławowie przebywał Ulrich von Verdum, który w swym "Dzienniku" opisał
1672
miasto oraz ratusz.
1672 Przebudowano kościół parafialny (architekt: F. Korassini i K. Bene). Najstarsza
1703 budowla miasta. Styl barokowy z elementami renesansu. Wcześniej był drewniany.
Na początku września armia turecka Ibrahima baszy w połączeniu z tatarami
w pochodzie na Polskę podeszła pod fortecę, zniszczyła ją , lecz nie mogła szturmem
1676 zdobyć miasta dzięki zbliżającej się odsieczy Jana lll pod Żurawnem Przedmieście
wschodnie i południowe zostało zupełnie spalone. Miasta bronił komendant fortecy
Jan Kamiński. Po tureckim oblężeniu rozebrano ratusz, który został uszkodzony.
W związku z bohaterską obroną miasta Warszawski Sejm zwolnił mieszkańców od
podatków na rzecz odbudowy zniszczeń. Uchwała zwała się "Fundacją Ecclesiae
Collegiatae Stanislavovie..."Przez lat 12 uwolniony z podatków oprócz ceł
1677
koronnych. Napływ Ormian był tak duży, że w tym roku otrzymali prawo na własny
magistrat, czyli samorząd niezależny od polsko-ruskiego. Król Jan lll Sobieski
zatwierdza w tym roku przywileje Ormian w Stanisławowie.
1679 Pod kierownictwem inż. Karola Benoego udoskonalono, odnowiono oraz umocniono
1682 nadwyrężone mury fortyfikacyjne fortecy i wyremontowano zamek.
Halicki Sejm Mały nazwał Stanisławów stolicą całego Pokucia. Tego też roku
1680
wybudowano arsenał.
12 września w bitwie z Turkami pod Wiedniem zginął najstarszy syn twórcy miasta
1683 Andrzeja Potockiego - Stanisław. Ciało jego przywieziono do Stanisławowa
i pochowano w grobowcach kolegiaty.
Zakon Trójcy Przenajświętszej - Trynitarów wybudował klasztor i kościół
1690
drewniany.
We wrześniu zmarł założyciel miasta - hetman wielki koronny Andrzej Potocki.
1691 Dziedzicem Stanisławowa zostaje jego młodszy syn Józef hetman wielki koronny,
starosta halicki.
Rozpoczęto po raz trzeci przebudowę miejskiego ratusza na planie krzyżowym, który
przetrwał do pożaru miasta w 1868 roku. Na wieży ratusza wstawiono zegar
1695
z czterema cyferblatami, a na kopule umieszczono figurę Archanioła Michała
pokonywającego szatana w postaci smoka. Zaczęto też brukować ulice. Miasto
obwarowano staranniej, mury rozszerzono, a zamek zaopatrzono w zbrojownię.
W mieście przebywał Franciszek Rakoczy (od 1704 książę Siedmiogrodu, a od 1705
1702
Węgier). Przywódca powstania przeciw Habsburgom.
Ukończono budowę w centrum miasta murowanego kościoła parafialnego pod
1703 wezwaniem najświętszej Marii Panny A
askawej. W tym roku Józef Potocki brał
udział w pacyfikacji powstania chłopskiego S. Paleja
Pod miasto podeszli Kozacy i carscy żołnierze - zajęli przedmieście Stanisławowa
(po raz pierwszy), władali miastem jeden rok do 1708 roku. Dokonali wiele
1707 zniszczeń i rabunków Zostawili miasto okrutnie zniszczone i wyludnione. Moskale
wraz z hetmanem Sieniawskim - stronnicy Augusta II w ten sposób zemścili się na
Józefie Potockim, który był stronnikiem króla Stanisława Leszczyńskiego.
Statystyka: mieszkało 221 rodzin, mieszkańców ok. 1494, 9 szewców, 6 rzez
ników, 5
1709 kowali, 3 krawców, 3 stolarzy, 2 tkaczy, 2 kuśnierzy, 2 kotlarzy, szklarz, młynarz,
tokarz, piekarz, 2 apteki.
1709
Miastem zawładnęła zaraza morowa (epidemia morowego powietrza).
1711
1712 Napad Moskali powtarza się (po klęsce Karola XII pod Połtawą.
Właściciel miasta rozpoczął odbudowywanie miasta. - Stanisławowską szkołę tzw.
1713
"Kolonię Akademicką" przejęli sprowadzeni jezuici
Józef Potocki sprowadził do Stanisławowa Jezuitów, którzy przyczynili się do
1719
rozwoju szkolnictwa i oświaty.
1720 Zbudowano klasztor jezuicki, przy którym powstało kolegium jezuickie -
1727 pięcioklasowa szkoła. W miejscu, gdzie stał niegdyś drewniany zamek ojcowski.
Józef Potocki wydaje obszerny przywilej a raczej instrukcję dotyczącą organizacji
1729 życia wewnętrznego cechów. Wymienia w nim cechy: puszkarskie, szychlerskie,
miecznicze, paśnicze, konwisarskie, siodlarskie, złotnicze i stolarskie.
Miasto nawiedziła zaraz
liwa choroba z Turcji - dżuma. Zmarłych grzebano zbiorowo
za miastem przy drodze do Tyśmienicy. W tym czasie syn Józefa, Stanisław wzniósł
pomnik statuę Zbawiciela Świata z kulą ziemską w ręku i napisem: Salvator mundi
1730 salva nos -- obok cmentarza, w ogrodzie ochronki im. Mroczkowskiej za
wdzięczność odwrócenia nieszczęścia. Około 1730 roku wybudowano na
przedmieściu tyśmienickim kościół pod wez. Św. Józefa i stanęła tam też cerkiew
drewniana św. Barbary.
Zbudowano w miejsce starego drewnianego murowany klasztor i kościół ojców
1732
Trynitarów, który częściowo spalił się podczas pożaru w 1868 roku.
1732 Statystyka: spis ludności ok. 3321 mieszkańców.
1737 Przebudowano i odnowiono kościół - kolegiatę
Rosjanie z Kozakami oblegli fortecę z boku Tyśmienicy i Knichinina (po raz trzeci).
Miasto oblężenie mężnie wytrzymało i zmusiło wroga do odwrotu. Przyczyną napadu
była walka sukcesyjna o tron między Augustem III, a Leszczyńskim. Miasto bronił
1737
gen. Hundorf.W dowód wdzięczności Potocki własnym kosztem wzniósł na
1739
przedmieściu halickim od północnej strony miasta kamienną statuę Bogarodzicy, na
wysokim podnóżu oraz pod spodem napis SPWS 1739 AD a nad napisem
umieszczono dużą kulę armatnią.
Armeński sobór wybudował kościół ormiański w stylu barokowym w miejscu
1742
drewnianego .-(dziś prawosławny).W 1742 roku wzniesiono okazałą figurę św. Jana
1762
Nepomucena na przedmieściu halickim zaraz za bramą - wychodząc z miasta.
Przebudowano kolegium jezuickie w stylu barokowym, od 1784 gimnazjum
państwowe, jedno z pierwszych na terytorium Pokucia. Zbudowany został klasztor
1744
oo. Jezuitów, murowany, trzypiętrowy, na planie prostokąta, pokryty dwuspadowym
dachem. W latach dwudziestych pełnił funkcję państwowego gimnazjum.
Zmarł dziedzic miasta - Józef Potocki. Pochowano go z wielką okazałością w
1751 grobowcach rodzinnych w kolegiacie - 25 września. Przez krótki czas dziedzictwo
obejmuje jego syn, Stanisław wojewoda poznański.
1753 Został wybudowany murowany kościół Jezuitów (architekci: S. Potocki, H. Dalke,
1763 obecnie greckokatolicki kościół metropolitarny).
25 kwietnia na stanisławowskim rynku stracono rozbójnika następcę Dowbosza
1754
Wasyla Bajuraka.
Nową dziedziczką Stanisławowa została Katarzyna Kossakowska. Miasto pozostaje
1760
jako jej własność aż do rozbioru Polski.
Żydzi wybudowali synagogę (spaliła się podczas pożaru miasta), została
1761
odbudowana.
W Stanisławowie przebudowano ormiański kościół na murowany, który był w 1742
1762
roku zbudowany z drewna.
7 stycznia Kniaz
Daszkow zdobył fortecę stanisławowską - przebywali w niej do 5
1764
paz
dziernika 1764 roku.
Wybudowano najstarszy zakład piwowarski (browar) przy ul. Nowogrodzkiej 49.
1767 Wcześniej ulica. Wyrobnicza nr.47 .Kompleks budynków w stylu barokowym,
murowany, na planie prostokąta, jednopiętrowy, pokryty dwuspadowym dachem.
Drugi budynek dwupiętrowy z poddaszem, zbudowany na wysokiej podmurówce.
1768 Rosyjskie pułki w Stanisławowie.
1770 Zaraza morowa opanowała miasto.
I rozbiór Polski - Stanisławów przechodzi pod panowanie cesarzy austriackich. Tu
1772 ustanowiono siedzibę urzędu cyrkularnego i w tym powstał pierwszy cyrkuł w
Galicji.
25 paz
dziernika w związku z przejęciem władzy przez Austro-Węgry do
1772 Stanisławowa weszli pierwsi strzelcy (Kawalerzyści austriaccy i oni utworzyli
wojskowy garnizon). Nastąpiło reorganizowanie urzędów i magistratu.
Połączono obwody tyśmienickie i kołomyjskie - utworzono jeden stanisławowski i w
związku z tym powstało kilka nowych urzędów państwowych. Powstaje urząd
obwodowy, który początkowo mieścił się w gmachu pojezuickim. W tym roku
1782 założono jeden z największych i najstarszych cmentarzy w Polsce. Starszy od
Powązek i lwowskiego A
yczakowa. Zniszczono go w 1980r.Usytuowany był przy ul.
Tyśmienickiej (górnej Sapieżyńskiej) obok magazynu tytoniowego. Od 1782 roku
kościół rzymsko-katolicki przestaje być kolegiata.
Podczas swego objazdu po Haliczczyz
nie austriacki cesarz Józef II odwiedził
1783 Stanisławów. Rodzina Potockich przyjęła go bardzo uroczyście. Zaprowadzono
szkoły gimnazjalne, których prefektem był ks. Franciszek Milbacher ex jezuita.
Przedmieścia przeszły w nazwę ulic. Utworzono sąd szlachecki (forum nobilium) dla
1786 czterech obwodów. Urząd umieszczony został w klasztorze dawnych trynitarów- a
drugie skrzydło klasztoru zamieniono na więzienie.
1787 Rozpoczął pracę browar - najstarszy z okolicznych browarów.
1797 Katarzyna Kossakowska sprzedaje część swego majątku bratu Piotrowi Potockiemu.
1799 Kościół kolegiacki zamieniono na farny.
Majątek Potockich przeszedł na własność państwa austriackiego. Ratusz został zajęty
1801 przez urząd austriacki. A z powodu dość dużego zadłużenia w który wpadł Piotr
Potocki browar przeszedł na własność państwa austriackiego.
Nakazem cesarza zniesiono mury stanisławowskiej fortecy (wały rozbierano do 1870
1804 roku). Mury rozebrano do 1812 roku i to zmieniło strukturę przestrzenną
Stanisławowa oraz wygląd zewnętrzny miasta.
Do Stanisławowa wkraczają zwycięskie wojska Księstwa Warszawskiego.
Przedstawiciele Józefa Poniatowskiego stworzyli tu zagon Strzelców. Zarządzali
1809
jakiś czas miastem i nawet zorganizowali nowy miejski urząd. Szóstego czerwca
książę Józef Poniatowski z wojskiem Napoleona zajął Stanisławów i był tam do
końca lipca.
1823 Otwarta zostaje księgarnia oraz czytelnia przy ul. Sapieżyńskiej
Austriacy znoszą z wieży ratusza św. Michała... w miejsce, którego wstawiają
1825 dwugłowego orła austriackiego. W tym roku przeszła nad miastem silna burza,
zerwała wieżę ratusza, która runęła na rynek.
Pożar miasta. Spaliły się kamienice w rynku naprzeciw kościoła ormiańskiego,
1826
szkoła żydowska, łaz
nia, strażnica wojskowa i 16 domów.
Wybudowano pierwszy skwer z inicjatywy Austriaka Stanisława Franciszka Krattera.
1827 Wybudowano nową dzięki staraniom starosty Krattera tzw. główną strażnicę
wojskową przy kościele pojezuickim.
1830 Utworzono pocztę. Zaprowadzono c. k. administrację ceł i dochodów skarbowych.
Polacy utworzyli Towarzystwo Muzyczne, które póz
niej otrzymało nazwę Stanisława
1834
Moniuszki.
1835 Pożar miasta. 28 kwietnia - spaliło się przedmieście halickie po obu stronach Bramy.
Wybudowano pomnik cesarzowi Franciszkowi I na koszt starosty Milbachera oraz
1837 utworzono dwie nowe ulice: cesarza Ferdynanda i Langenaua. W tym roku J. Halpern
wybudował szpital żydowski
Statystyka: 10866 mieszkańców, 4 place, 24 ulice, 800 budynków z tego 430
murowanych. W tym roku Rusini otrzymali od austriackiego cesarza zezwolenie na
utworzenie w Stanisławowie episkopatu grecko-katolickiego oraz otrzymali
1847
pojezuicki zniszczony kościół, który był zamknięty od 1773 roku. W 1847 roku
ukończono i nastąpiło otwarcie z korzyścią dla całego kraju nowej drogi na Węgry
przez Delatyń, Mikuliczyn i Karpaty.
8-10 maja stworzono miejska ruską radę - 30 maja w Stanisławowie działała
1848
lwowska filia ruskiej rady.
1848 Rozwiązanie szkół jezuickich. W Galicji zostaje zniesiona cenzura.
2 września ukazał się pierwszy numer "Dziennika Stanisławowskiego" wydanego
1848
przez Polskie Towarzystwo Demokratyczne (Wiktor Heltman).
Powstała w Stanisławowie Polska Narodowa Gwardia. Ukazał się też "Dziennik
1848 Stanisławowski" pismo poświęcone rodzimym demokratycznym zasadom. Założył:
Wiktor Heltman.
1849 Parafia ormiańska stała się trzecim dekanatem po Lwowie i Kutach.
29 września nowym ukazem imperatorskim Stanisławów wszedł w skład
namiestnictwa lwowskiego. Miejski urząd składał się z naczelnika, 2 asesorów
1855
sekretariatu, 3 pisarzy, budowniczego i 20 policjantów - nastąpiła reorganizacja
urzędu.
We Lwowie wyszła książka " Pamiątki miasta Stanisławowa", napisał ją historyk
1858
pochodzenia ormiańskiego ks. Sadok Barącz.
1860 Powstała pierwsza kasa oszczędnościowa.
1860
Pracował jeden z trzech młynów na całą wschodnią Galicję (młyn parowy).
1861
Aktywny udział w powstaniu styczniowym biorą: poeta Mieczysław Romanowski,
1863
który zginął w boju, F. Lewicki zesłany na sybir - potem wrócił.
1 września rozpoczął się regularny ruch pociągów: Lwów - Czerniowce przez
1866
Stanisławów.
Nastąpiło przekształcenie absolutnej monarchii austriackiej w konstytucyjne Austro
1866
- Węgry.
28 września na ulicy Lipowej (obecna Szewczenki) wybuchł pożar. Bardzo szybko
1868 pochłonął całe miasto. Doszczętnie spalił się rynek i inne budynki wkoło. W ogniu
stanął ratusz. Pozostał tylko żelazny szkielet.
Powstał budynek urzędu wojewódzkiego, magistrat, teatr, odbudowano centrum
1869
miasta z ratuszem. Tym razem ratusz odbudowano w stylu eklektycznym pod
1871
kierownictwem prof. Pokutińskiego. Wieża z kopułą.
Inteligencja żydowska założyła "Stowarzyszenie Postępowe" w Sali tzw. Peitzera
1870
przy ul. Halickiej 15 w kamienicy Orłowskiego.
Polskie Pedagogiczne Towarzystwo redaguje organ "Szkoła". Powstaje szkoła
1871
żydowska - czynna od 1872 r.
1876 Pierwsze oświetlenie na ważnych ulicach i placach - gazowe latarnie.
1876 Wybudowano gmach dworca kolejowego, który został w 1906 roku rozbudowany.
1878 Pierwsza fabryka wódek i spirytusu.
Statystyka: 18626 osób, 1257 budynków; struktura przestrzenna obejmowała
Śródmieście i cztery przedmieścia: Halickie, Tyśmienickie, Zabłotowskie
1880 i Kniahinińskie.
Do Stanisławowa na stałe przyjeżdża Agaton Giller - współzałożyciel "Kuriera
Stanisławowskiego"
W kościele katedralnym otwarta zastała tablica pamiątkowa na cześć Stanisława
1883
Potockiego (syna Andrzeja), który zginął w bitwie pod Wiedniem w 1683 roku.
1884 Powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" (lwowska filia).
Powstała w Stanisławowie archidiecezja grecko-katolicka w której rezydowali: Julian
1885
Pepesz, Julian Kujałowski, Andrzej Szeptycki, Grzegorz Homyszyn.
4 kwietnia ukazał się pierwszy numer tygodnika "Kuriera Stanisławowskiego" -
1886
Polski Organ Kresowy.
Kapitalny remont (renowacja) kolegiaty stanisławowskiej.
1892 W tym roku powstała "Gazeta Stanisławowska" tygodnik polityczno-ekonomiczno-
społeczny.
Powstanie trzeciej w Galicji Dyrekcji Kolei Państwowych. Rada miasta 7 grudnia
1893 1893r. podjęła uchwałę na darowiznę "Placu Rybiego" pod budowę świątyni
izraelickiej.
Oddano do użytku gmach Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" zaprojektowanego
1895
przez krakowskiego architekta Karola Zarembę.
Budowano synagogę postępową przy Placu Mickiewicza wg projektu architekta
1895 -
Wilchelma Stiasnego i inż. Maksymiliana Schlossa. 4 września 1899 nastąpiło
1899
otwarcie i poświęcenie synagogi postępowej.
Józef Haller przeniesiony ze Lwowa do Stanisławowa. Pełnił funkcję dowódcy kadr -
1898 założył klub Atletów, którzy organizowali życie kulturalne oficerów polskich. Po
roku wrócił do Lwowa (1899).
1898 Wybudowano pomnik Adama Mickiewicza w setną rocznicę urodzin.
Powstaje Polski Związek Naukowo - Literacki. Denis Siczyński - kompozytor
1902
wybudował pierwszą szkołę muzyczną.
1905 Austriacki urząd wydał zgodę na utworzenie ukraińskiego gimnazjum.
Poświęcono gmach Krakowskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych tzw.
1905
"Florianki".
Pod przejazdem kolejowym wybudowano wiadukt wołczyniecki.
1906 Wydano pierwszy "Kalendarz Informacyjno-Kupieckie Miasta Stanisławowa" Rok
1906
Powstało pierwsze kino na ziemiach polskich, funkcjonowało do wybuchu II wojny
światowej, prowadził inż. Leon Harasiewicz, miało 200 miejsc.
1907
17 maja odbyły się wybory do parlamentu. Miasto podzielono na cztery okręgi
wyborcze:1.śródmieście i dzielnica (Halickie),2-gie dzielnica m. Lysieckie i ul.
Belwederska, 3-cie dzielnica m. Tyśmienickie, i 4-rta Zabłotowskie.
Polacy zorganizowali Związek Niezależnej Młodzieży "Zagrawa". Wojskowe
1908
drużyny.
W 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem odsłonięto 6 metrowy obelisk w parku im.
1910 cesarzowej Elizabeth.
W grudniu odbył się spis ludności.
1912 14 kwietnia do Stanisławowa przyjechał arcyksiążę Karol Franciszek Józef.
Wybuch I wojny światowej - przynosi miastu wielkie straty. Cały rok miasto
znajduje się na linii bojów. Trzecia część budynków była w ruinach. Artyleria
ostrzeliwała też ratusz (został zniszczony).Od sierpnia 1914r.do 8 czerwca 1915r. to
1914
okres najez
dz
ców moskiewskich w Stanisławowie. Dopiero sprzymierzone wojska
austro-węgierskie i niemieckie uwolniły miasto od inwazji rosyjskiej. Główno-
dowodzącym armią austriacką był arcyksiążę Fryderyk.
W dniach 20 do 22 lipca maruderzy rosyjscy, plądrują miasto, gwałcą, okradają
1917 sklepy, magazyny i podpalają - na pomoc przychodzą polscy ułani, przebywający
chwilowo w Krechowcach.
Od 1 stycznia do 27 maja Stanisławów siłą zajęli Ukraińcy i miasto samozwańczo
ogłosili stolicą Zachodniej Ukraińskiej Narodowej Republiki, której prezydentem
1919
został dr Eugeniusz Petruszewicz. Siedzibę zrobili w budynku okręgowego sądu i w
dyrekcji PKP na Grunwaldzkiej 11 (okupowali miasto od stycznia do maja).
1919 26 lutego do Stanisławowa przyjechał główny ataman Semen Petlura.
27 maja wojska polskie po trzymiesięcznych rządach ZUNR wyzwalają Stanisławów.
Następuje wyparcie wojsk Ukraińskich z miasta. Pomyślnie rozpoczęta ofensywa na
1919 - wojska ukraińskie została wstrzymana przez aliancką Radę Najwyższą, a zwłaszcza
1921 Lloyda Georgea. Oddziały polskie zdążyły zająć Stanisławów, Halicz i w ten sposób
utworzono wspólną granicę z Rumunią. Od 1919 do końca 1921 odbudowa miasta
zniszczonego przez wojnę.
1921 Stanisławów został miastem wojewódzkim.
1928 Władze polskie przystąpiły do robienia nowego projektu ratusza (inż. Trela).
Kilkadziesiąt metrów od rynku wybudowano targowy rynek (60 000 m.kw). Od tego
1928
czasu wokół ratusza jarmarków już nie było.
1929 Wybudowano ratusz, styl modernistyczny, wygląd obecny. Wysokość ratusza:
1935 początkowo 47 metrów, obecnie 49,5 m.
W sierpniu miały miejsca przygotowania do wojny. W stanie nadzwyczajnym
1939
postawiono obronę przeciwlotniczą. 3 września ogłoszono pierwsze trzy alarmy 4
września nad miastem dwukrotnie pojawiły się niemieckie samoloty.
Zbombardowane zostało lotnisko sportowe na Dąbrowie. W następnych dniach
bombardowano kolejne cele strategiczne. Po drugiej stronie granicy koncentrowały
się wojska sowieckie. 17-tego sowieci przekraczają granicę i wkraczają do miasta.18
września na wieży ratusza dwaj komuniści Lewczuk i Gundert wywiesili czerwony
sztandar, których póz
niej spotkała zasłużona kara.
Miasto pod okupacją sowiecką, aresztowania, zsyłki na Sybir, rozstrzeliwania
1939
Polaków, Rusinów i innych narodowości, których uważano za wrogów bolszewizmu.
1941
NKWD było postrachem mieszkańców.
Od końca czerwca Stanisławów przechodzi pod okupację niemiecką. Krwawe rządy
Gestapo i Krugera - zbiorowy mord stanisławowskiej inteligencji. Okrutne mordy na
1941 Polakach, palenie ich domostw ,kościołów w różnych miejscowościach województwa
dopuszczają się ukraińskie nacjonalistyczne ugrupowania. Bestialska likwidacja
Żydów.
Latem Stanisławów przechodzi ponownie pod okupację sowiecką. NKWD otwiera
1944 swoją machinę okrucieństwa. Rozstrzeliwują Rusinów, Ukraińców, Polaków.
Masowe aresztowania i zsyłki na Sybir.
1945 Wysiedlanie Polaków - pierwsze transporty na tzw. "Ziemie Odzyskane".