HI-END Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
O ile Cronus Rouge Audio
jest wszechstronnym, uniwersalnym,
przyjaznym użytkownikowi urządzeniem,
o tyle Seamus włoskiej firmy Synthesis...
to niemal miniaturowe, przepięknie wykonane, wycyzelowane
cacko. Jak przystało na hardcorowego lampowca, nie jest też tak łatwy
w obsłudze, ani tak wszechstronny, jak amerykański kuzyn. Regulacja głoS
noS
ci
odbywa się za pomocą pokręteł osobnych dla każdego kanału, nie ma
wzmacniacza słuchawkowego, ani przedwzmacniacza gramofonowego.
W tej sytuacji o pilocie w ogóle nie ma co mówić.
Synthesis
SEAMUS Mk II
kład oparty na podobnym zestawie lamp, Wewnątrz głównej obudowy znajdziemy do-
przede wszystkim z lampami końcowymi datkową parę kondensatorów wygładzających
UEL34 (Electro-Harmonics) oraz splite- napięcie, układ jest zmontowany na płytce dru-
rem fazy i driverem 12AU7 (ECC82EH) tejże fir- kowanej, z precyzyjnymi, metalizowanymi opor-
my, zajmuje tym razem dwa małe pudełka. Od- nikami oraz polipropylenowymi kondensatorami
dzielono zasilacz, z wystającym, mieniącym się, MKP z logo Synthesis. Sygnał ze złoconych
chromowanym czubem, trafem zasilającym, oraz gniazd wejS
ciowych biegnie krótką taS
mą kom-
właS
ciwy układ wzmacniający, z dwoma sporymi puterową do płytki i tutaj S
cieżkami (złoconymi)
transformatorami wyjS
ciowymi. Zmiana lamp, do selektora wejS
ć, umieszczonego z przodu,
a co za tym idzie nieco inne ustawienie biasu przy przedniej S
ciance (nóżki i miejsca kontaktu
i sprzężenia katodowego są jednymi z ważniej- są złocone). Selektor umieszczono na jednej
szych innowacji w stosunku do pierwszej wersji płytce z dwoma monofonicznymi potencjomet-
Seamusa, kiedyS
testowanej w Audio. Boki wyko- rami Alpsa.
nano z pięknie polakierowanych drewnianych WyjS
cia transformatora zostały zoptymalizo-
elementów (w kolorze wiS
niowym), zaS
górną wane dla obciążenia 6&!. Chociaż wzmacniacz
płytę polakierowano na czarno, na wysoki po- wygląda najlepiej z zasilaczem postawionym
łysk. Spód wykonano z blachy (perforowanej). obok, to w ten sposób gruby przewód zasilający,
CałoS
ć jest sztywna przede wszystkim dzięki łączący dwa pudełka, krzyżuje się z przewodem
zwartej, niewielkiej konstrukcji. Z przodu mamy głoS
nikowym i interkonektami jednego z kana-
tylko trzy gałeczki  wybór wejS
cia (pięć wejS
ć łów. Najlepiej byłoby postawić zasilacz na półce
liniowych) oraz osobne potencjometry dla lewe- pod spodem, jednak do tego przewód musiałby
go i prawego kanału. Wyłącznik sieciowy znajdu- być znacznie dłuższy. Warto rzucić też słowo
je się z tyłu zasilacza. Gniazda RCA zaaranżowa- o klatce na lampy. Włosi potrafią nawet z tego,
no w doS
ć niecodzienny sposób, bo chociaż idą zazwyczaj szpecącego elementu (jak w Cronu-
w dwóch rzędach jak zazwyczaj, to nie są połą- sie), uczynić kolejną ozdobę. Klatka zamyka jedy-
czone parami. Najwyrax
niej budowa wewnętr- nie lampy, a na jej froncie przynitowano złoconą
zna jest całkowicie dual-mono, ponieważ z lewej płytkę z logo firmy i hasłem przewodnim:  Syn-
strony znajdują się wejS
cia do kanału lewego, thesis Art in Music . Ponieważ na drewnianych
a z prawej do prawego. PoS
rodku umieszczono bokach nie umieszczono żadnych opisów gałek
solidne, zakręcane gniazdo wielopinowe (prze- i wejS
ć, znalazły się one na górnej, metalowej
mysłowe)  wpina się weń króciutki kabel wielo- częS
ci. Po założeniu klatki napisy zostają zakryte,
żyłowy, łączący zasilacz z resztą układu. ale... mamy je teraz pionowo, na dolnej po-
przeczce osłony. Proste i ładne.
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
84
Wzmacniacze lampowe HI-END
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
5400229, CD), które zabrzmiały dynamicznie, codziennego menu, wówczas będzie jeszcze le-
płynnie i bez wyostrzeń. Podobnie płyta Madity piej. Tak jak z płyty Midnight Blue Kenny ego
Madita (Couch Records, CR 20362, CD), gdzie Burrella (Blue Note/EMI 95335, RVG Edition,
mnogoS
ć planów, harmonii itp. została przekaza- CD), gdzie mieliS
my dostęp do przepięknych
na w przyjemny, może nie ultradokładny i precy- barw. Już wczeS
niej zauważalny, tutaj potwier-
zyjny, ale za to bardzo fizjologiczny sposób. Aby dzony, okazał się inny  w stosunku do Cronusa
wycisnąć z Synthesisa maksimum tego, co jest  balans pomiędzy S
rednicą i górą. Tej ostatniej
w stanie zaoferować, trzeba będzie trochę przy- w Synthesisie jest po prostu więcej, wciąż ma
delikatnie zaokrąglony atak, jednak w katego-
Sam selektor, chociaż otwarty, został wybrany zapewne
riach bezwzględnych ta częS
ć pasma podawana
ze względu na to, że można w nim było, lepiej niż
jest wyrax
niej. Ciepło jest, a i owszem, zarówno
zazwyczaj, odseparować kanały.
w głosie Georga Michaela, jak i wokalistów
z grupy Novi (Bossa Nova, Polskie Nagra-
nia, Polish Jazz vol. 13, CD), które były
lepiej kontrolowane, jakby lepiej tłu-
mione (ale wedle nomenklatury uży-
Układ niemal bez
połączeń kablowych -
oprócz widocznych
taS
m do selektora
wejS
ć.
wanej przez konstruktorów głoS
-
ników). Trzeba się jednakże liczyć z tym,
że nie otrzymamy takiego nasycenia harmo-
nicznymi, jak w Cronusie.
Nieco inaczej zachowuje się też bas. Synthe-
sis gra ładnym, dużym, ale okrągłym basem, któ-
ry znakomicie sprawdza się w małych składach,
siąS
ć nad doborem kolumn, które muszą prezen- jak na wspomnianej płycie Burrella czy z muzyką
tować w miarę przyjazny przebieg impedancji. Voo Voo XX. CzęS
ć pierwsza (Sony&BMG 520034,
Nie chodzi nawet o wysoką skutecznoS
ć, bo Sea- CD), gdzie kontrabas, znakomicie zresztą zare-
mus ma wystarczającą moc wyjS
ciową, a właS
nie jestrowany, miał pełne, przyjemne brzmienie i dob-
łoski wzmacniacz, pomimo niepozornych o dopasowanie impedancji. Raczej unikałbym ko- rą dynamikę. Zakres ten podawany jest wszakże
Wrozmiarów, potrafi zagrać głoS
no. Jego lumn schodzących poniżej 4 omów, a najlepiej nieco bardziej miękko, tak jakby Seamus miał niż-
brzmienie ma pewne cechy wspólne z dx
wię- poszukać 8-omowych. Z trudniejszymi obciąże- szą moc. I właS
ciwie ma, ale to przecież nie
kiem Cronusa i innych lampowców z EL34 w roli niami włoski wzmacniacz wciąż będzie grał urok- 5 watów tak przekłada się na brzmienie. Najwy-
głównej, jednak bardziej znaczące są różnice po- liwie, jednak przy większym aparacie wykonaw- rax
niej decyzja o takich, a nie innych prioryte-
między nimi. Podobieństwa to gładkoS
ć, ocieple- czym, jak np. z płyty Symphony No.5 Mahlera tach i profilach brzmieniowych zapadła gdzie in-
nie, wypełnienie, mamy także mocną podstawę (PentaTone Classic 5186 004, SACD), i przy dziej. Co ciekawe, przy połączeniu Synthesisa
basową i plastyczną, łatwo przyswajalną scenę mocniejszych fragmentach słychać będzie, że z małymi monitorami problem ten częS
ciowo
dx
więkową. Bardzo łatwo z takim typem brzmie- przekaz zostaje skompresowany. Na szczęS
cie znikał, bo kolumienki niewielkich rozmiarów po
nia asymilują się nagrania komercyjne, jak z pły- Seamus zrobi to z wyczuciem i gracją, bo barwa prostu częstotliwoS
ci, o których mowa, nie wi-
ty Patience Georga Michaela (Sony Music UK, się zbytnio nie zmieni. działy na swoje piękne, minimonitorowe oczy.
JeS
li słuchamy głównie mniejszych składów, Synthesis to bardzo dobrze zestrojony, rów-
a goszczący u nas okazjonalnie (najlepiej na prze- ny wzmacniacz zachowujący zalety EL34, przeła-
mian) Mahler czy Sepultura nie wchodzą w skład mujący nieco stereotyp mało energicznej lampy
SEAMUS MKII
poprzez wyrax
ną, dx
więczną górę, ale pozostają-
Cena [zł] 8800
cy w objęciach ciepłego basu. Raz usłyszawszy
Dystrybutor RCM
Cronusa i Seamusa ze swoimi kolumnami i x
ród-
www.rcm.com.pl
łem, chyba łatwo będzie zdecydować, co jest dla
Wykonanie, komponenty
nas lepsze.
Projekt i wykonanie  pierwsza klasa. Włoska zaba-
Wojciech Pacuła
weczka. Osobny zasilacz, złocone S
cieżki, drewniane bocz-
ki... Wyposażenie purystyczne, sterowanie utrudnione.
Zewnętrzny zasilacz Seamusa pomaga
Laboratorium
Wysokie zniekształcenia, ale o korzystnym rozkładzie
w zmniejszeniu wzajemnych zakłóceń
harmonicznych, bardzo szerokie pasmo przenoszenia,
między układami.
niski szum.
Brzmienie
Otwarta góra, ładna S
rednica, bas mocny, chociaż
miękki. Dx
więk znacznie większy i swobodniejszy niż
podpowiadają to gabaryty urządzenia.
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
85
85
O D S Ł U C H
HI-END Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Wzmacniacze lampowe
Seamus jest wyposażony tylko w jeden kom-
plet odczepów głoS
nikowych i w takim przypad-
ku, na ogół, jedna z impedancji wypada w pomia-
rach znacznie gorzej. Wyższą moc wyjS
ciową
uzyskamy teraz dla 8 omów, widać to szczegól-
nie wyrax
nie, jeżeli przyjmiemy górną granicę
zniekształceń THD+N jako 1%. Przy 8 omach
uzyskamy 2x41 W, podczas gdy przyłączenie ob-
ciążenia 4-omowego daje moc zaledwie 7 W. Ale
żywana w obydwu testowanych wzmacnia- zupełnie inaczej jest dla THD+N równego 5%,
Rys. 1. Pasmo przenoszenia
Uczach lampa EL34 jest jedną z najpopular- wtedy moc na 8 omach jeszcze wzrasta  do 56
niejszych lamp mocy. Swoją karierę zawdzięcza
W, ale przede wszystkim dla 4 omów odczytuje-
Jimowi Marshallowi, który w roku 1965, budując
my bardzo przyzwoite 47 W. Przyjmując więc
piec gitarowy JTM 45, ustanowił tym samym
taryfę ulgową, co do poziomu zniekształceń,
własną szkołę dx
więku, opierającą się na mocnej,
możemy podsumować, że na każdej z badanych
nasyconej, ciepłej S
rednicy, delikatnej, perlistej
impedancji moc jest całkiem niezła.
górze i mięsistym basie.
Synthesis zaskakuje także niskim poziomem
Lampa EL34 jest pentodą o żarzeniu poS
red-
szumów, 83 dB to, jak na wzmacniacz lampowy,
nim. Od początku, od kiedy w roku 1953 kon-
wynik bardzo dobry, dzięki temu dynamika wy-
strukcja ta została zaprezentowana przez angiel-
nosi równe 100 dB.
ską firmę Mullard, stosowana była jako lampa au-
Pasmo przenoszenia (rys. 1) jest znakomite
dio mająca zagwarantować około 40 W na ka-
Rys. 2. Zniekształcenia harmoniczne
w zakresie basu, dla 8 omów odchyłka przy 10Hz
nał (push-pull, klasa B). Jak zwykle, doS
ć szybko
jest S
ladowa. Powyżej 15kHz pasmo opada bar-
wzrosło zapotrzebowanie na moc, tym bardziej,
dzo delikatnie, osiągnięcie 100kHz ze spadkiem
że zaczęto lampę stosować w układach pracują-
nie większym niż -3dB nie stanowi problemu przy
cych w klasie AB, a tym samym słabszych. Pod
żadnym obciążeniu. W kategorii wzmacniaczy
koniec lat 50. Siemens Valve opracował jej wer-
lampowych jest to niezmiernie rzadkie i S
wiadczy
sję o napięciu anodowym 800V. EL34 okazała się
między innymi o doskonałych transformatorach
na tyle udana, że na jej podstawie wypróbowy-
głoS
nikowych.
wano nowe konstrukcje, z których najważniejszą
AbyS
my jednak nie zapomnieli, że mamy do
jest, opracowana w roku 1959 przez brytyjską
czynienia z lampą, Synthesis funduje nam bardzo
firmę Marconi-Osram Valve, tetroda strumienio-
silną drugą harmoniczną (rys. 2), której poziom,
wa KT77, pojmowana jako EL34 na sterydach. Jej
Rys. 3. Moc.
aż -48dB, na pewno wpływa na brzmienie wzmac-
napięcie anodowe wynosiło bowiem 850V, co
niacza. Na jej tle kolejne szpilki nie wydają się już
w klasie AB1 pozwalało na budowę wzmacniacza
Moc znamionowa (1% THD+N, 1kHz) [W]
tak grox
ne, chociaż trzeba wspomnieć, że trzecia
o mocy 70W na kanał. Obecnie EL34 produkują
Obciążenie [&!] Wysterowanie (K -kanały)
i czwarta leżą odpowiednio przy -77dB i -78dB.
wszystkie działające w tej branży firmy, przy czym 1 K 2 K
Dalsze nie przekraczają już -80dB.
8 41/56* 41/55*
np. JJ oferuje jej unowoczeS
nioną wersję  E34L,
W niemal całym przedstawionym zakresie, 4 7/47* 7/47*
a Electro-Harmonics swoją wersję lampy Sovte-
w klasyczny dla wzmacniaczy lampowych sposób,
Czułość (dla maks. mocy) [V] 0,3
ka  EL34EH. Warto jednakże zauważyć, że lam-
Stosunek sygnał/szum
zniekształcenia rosną wraz z mocą wyjS
ciową
py te mają nieco inne charakterystyki niż te, któ-
(filtr A-ważony, w odniesieniu do 1W) [dB] 83
(rys. 3). Mimo niskich szumów, na wysokie war-
re opisywały klasyczną EL34.
Dynamika [dB] 100
toS
ci THD+N wpływ ma z pewnoS
cią, wspo-
Zniekształcenia THD+N (1W, 8&!, 1kHz) [%] 0,25
Najpopularniejsze konstrukcje oparte na lam-
mniana, bardzo mocna druga harmoniczna. Współczynnik tłumienia (w odniesieniu do 4&!) 11
pach EL34 przygotowali w latach 50. DTN Wil-
R.Ł.
liamson i David Hafler  kity tego ostatniego,
* - THD+N = 5%
sprzedawane pod nazwą Dynaco, ukształtowały
scenę wzmacniaczy lampowych na wiele lat. Po-
za tym jest on ojcem (wraz z Herbertem Keroe-
sem) jednego z najważniejszych dla pracujących
w push-pulu wzmacniaczy pentodowych i tetro-
dowych patentów, a mianowicie, narodzonego
w roku 1951, a więc jeszcze przed wynalezie-
niem EL34, trybu ultralinear. Pomysł jest tyleż
prosty, co genialny: w transformatorze wyjS
cio-
wym przygotowuje się  po stronie uzwojenia
pierwotnego  dodatkowe odczepy, do któ-
rych podłącza się jedną z siatek lamp wyjS
cio-
wych, przez co pojawia się na niej częS
ć sygnału
wyjS
ciowego. Dzięki temu zabiegowi znacznie
zmniejszają się zniekształcenia, a wzmacniacz za-
czyna grać podobnie, jakby pracował w trybie
triodowym. Tryb ultralinear stosowany jest
Z tyłu wyrax
nie widać
obecnie w niemal wszystkich wzmac-
podział urządzenia na dwa kanały.
niaczach opartych na lampach EL34.
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
wrzesień 2006
86
L
A
B
O
R
A
T
O
R
I
U
M
Pomiary przeprowadzono przy użyciu systemu NEUTRIK A2D
KARIERA EL34