PAC
STWOWY MONITORING ÅšRODOWISKA
STAN
Dane dotycz.
Monitoring jakości
czynników
powietrza
sprawczych
np. działaln.
Monitoring jakości wód społ-gosp.,
warunków
Monitoring jakości gleby meteorolog. i
PRESJE
i ziemi hydrologiczn.
Emisje napływów
transgranicz.
Monitoring przyrody
Odpady
" monitoring lasu
" zintegrowany
monitoring środowiska
przyrodniczego
GOSPODARKA PRZESTRZENNA
Monitoring hałasu
OCHRONA I KSZTAA
TOWANIE
Monitoring pól OCENY I
ÅšRODOWISKA
elektromagnetycznych
PROGNOZY
STAN POWIETRZA, GLEB, WÓD POWIERZCHNIOWYCH I
Monitoring promieniowa-
PODZIEMNYCH
nia jonizujÄ…cego
Informacja o środowisku
Literatura
" Raport o stanie środowiska Polski 2008
http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/SOER_PL_2008_polski.pdf
" Raport oceny jakości powietrza w Polsce
http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/raport2009zal_20101228.pdf
" Raport oceny chemizmu gleb ornych Polski
http://www.gios.gov.pl/artykuly/140/Monitoring-jakosci-gleby-i-ziemi
POWIETRZE
" Raporty oceny jakości wód powierzchniowych i
podziemnych
http://www.gios.gov.pl/artykuly/podkategoria/6/Monitoring-wod
PRZESTRZENNY ROZKA
AD EMISJI
y
ródła emisji
Tlenki azotu Tlenki siarki Amoniak
głównych
zanieczyszczeń
Emisja SO2
Rtęć Kadm Ołów
1
Emisja zanieczyszczeń pyłowych - Kraków
System oceny jakości powietrza System oceny jakości powietrza
1. Obszar Polski jest podzielony na strefy, tj. aglomeracje
Klasyfikacja stref:
pow. 250 000 mieszkańców i obszary powiatów nie
A - poziom substancji nie przekracza poziomu
wchodzące w skład aglomeracji, uzdrowiska (170 stref).
dopuszczalnego,
2. Raz na pięć lat WIOŚ wykonuje na podstawie dostępnych
B - poziom substancji mieści się między poziomem
danych tzw. wstępną ocenę jakości powietrza, na
dopuszczalnym a marginesem tolerancji,
podstawie której ustala system monitoringu w
C - poziom substancji przekracza poziom dopuszczalny +
województwie.
margines tolerancji,
3. Na podstawie danych z wojewódzkich systemów
monitoringu jakości powietrza wykonuje się coroczne
Wojewoda jest zobowiÄ…zany do przygotowania dla stref, w
oceny jakości powietrza dla każdej ze stref
których dopuszczalny poziom substancji + margines tolerancji
został przekroczony, programów ochrony powietrza (POP),
Oceny poziomu stężenia i klasyfikacji stref dokonuje się w odniesieniu do każdej z
substancji osobno na podstawie RozporzÄ…dzenia Ministra Åšrodowiska z 6. 06. 2002
których celem jest doprowadzenie do obniżenia poziomu
w sprawie oceny poziomów substancji iv powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798)
stężenia substancji aż do poziomu wymagalnego
SO2 NO2
ZANIECZYSZCZENIE
POWIETRZA SO2
PM10 BaP
2
Transgraniczny
transport zanieczyszczeń
Strefy zanieczyszczenia
powietrza
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA NO2
GLEBY
TYPY GLEB POLSKI
GLEBA
Powierzchniowa (150 cm, w lasach 200
cm), biologicznie czynna warstwa
skorupy ziemskiej, powstała z różnych,
mineralnych i organicznych skał
macierzystych pod wpływem czynników
glebotwórczych (gł. drobnoustrojów,
wyższych roślin zwierząt, klimatu, ŻYZNOŚĆ GLEB
wody, rzez
by terenu, gospodarki
Zespół fizycznych,
człowieka), podlegająca stałym chemicznych
i biologicznych
przemianom w procesie
właściwości gleby
glebotwórczym. Podstawową funkcją
zapewniający roślinom
gleby jest zapewnienie roślinom
odpowiednie warunki
wzrostu (składniki
warunków wzrostu i rozwoju.
pokarmowe, wodÄ™
i powietrze glebowe).
DEGRADACJA - DEWASTACJA y
RÓDA
A DEGRADACJI GLEB
ANTROPOGENICZNE NATURALNE
" Degradacja gleby  każda zmiana właściwości
fizycznochemicznych gleby i aktywności biologicznej w
" Rolnictwo intensywne " Erozja
stosunku do warunków naturalnych
 nawożenie mineralne  wodna
" Degradacja bezwzględna (rzeczywista) gleby objawia
się trwałym obniżeniem aktywności biologiczno-  środki ochrony roślin  wietrzna
chemicznej gleby. Następuje przy tym wyraz
ne
 zabiegi agrotechniczne
" Procesy stokowe
pogorszenie się właściwości i walorów gleby, w tym
 monokultury
ekologicznych i rolniczych. " Warunki
" Hodowla (wypas)
hydrometeorologiczne
" Degradacja względna jest to przeobrażenie struktury,
cech gleby, w sposób stopniowy lub skokowy, bez " Emisja pyłów i gazów
" Wulkanizm
zmiany jej aktywności biologicznej; występuje, kiedy
 ze z
ródeł przemysłowych
" Powodzie
zabiegami agrotechnicznymi i agrochemicznymi zmienia
 ze z
ródeł komunalnych
(poprawia) się właściwości gleb w celu uzyskiwania
 komunikacyjna
wyższych plonów o wyższej jakości.
" Prace geotechniczne
" Dewastacja gleby objawia się całkowitym zniszczeniem
biologiczno-chemicznej aktywności gleby. " Melioracje
3
DEGRADACJA RZECZYWISTA
DEGRADACJA RZECZYWISTA
1. geotechniczna powoduje zewnętrzne zmiany na 3. biologiczna  charakteryzuje się spadkiem ilości i
powierzchni. Występuje na terenach górniczych i masy edafonu, wywołanym pogorszeniem się
budowlanych. Zmiany te dotyczą zniekształceń w struktury gleby, jej wilgotności i stosunków
rzez
bie terenu w wyniku działalności górnictwa powietrznych lub pośrednio przez niszczenie szaty
odkrywkowego i podziemnego, budownictwa roślinnej; formą biologicznej degradacji jest także
wodnego, drogowego i kolejnictwa. tzw. zmęczenie gleb.
2. fizyczna polega na zagęszczeniu masy glebowej, 4. chemiczna  przejawia się zakwaszeniem lub
pogarszaniu się struktury gleby, nadmiernemu nadmierną alkalizacją, naruszeniem równowagi
odwodnieniu gruntów wywołanym lejem jonowej, wysoką koncentracja soli w roztworach
depresyjnym, wadliwej melioracji, zawodnieniu glebowych, toksyczną koncentracją metali ciężkich,
osuwiska, oddziaływaniu zbiorników wodnych oraz a także siarki i fluoru oraz związków biologicznie
działaniu erozyjnym wody i wiatru. czynnych (węglowodorów, środków ochrony roślin).
MONITORING GLEB - zadania
MONITORING GLEB
1. badania i ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo;
badania w sieci krajowej
2. wyznaczenie terenów, na których wystąpiło przekroczenie
standardów jakości gleby i ziemi
3. badanie chemizmu gleb w okolicach oddziaływania lokalnych
z
ródeł zanieczyszczeń (przemysł, składowiska odpadów,
szlaki komunikacyjne, rejony występowania nadzwyczajnych
Pobór próbek glebowych w 215
zagrożeń środowiska - przemysł wydobywczy, rafinerie).
punktach z 0-20 cm warstwy
4. badanie chemizmu gleb na obszarach chronionych (PN, PK)
poziomu orno-próchniczego odbywa
się co 5 lat, a z poziomów
Badania prowadzone są w cyklach 5-letnich w ramach krajowej genetycznych całego profilu
sieci prowadzonej przez IUNG w Puławach, na którą składa się ok. 215 glebowego (15  30 cm, 30  45 cm)
punktów pomiarowo kontrolnych, zlokalizowanych na glebach co 10 lat.
użytkowanych rolniczo na terenie całego kraju;
Dotychczasowe badania:
Zakres i częstotliwość badań w sieci regionalnej zależy od 1995 (pełny profil),
występujących potrzeb i jest określana dla każdego z
ródła 2000 (warstwa powierzchniowa),
zanieczyszczenia indywidualnie 2005 (pełny profil)
2010 (warstwa powierzchniowa)
STAN ZANIECZYSZCZENIA GLEB METALAMI CI
ŻKIMI
4
OCENA ZANIECZYSZCZENIA
OCENA ZANIECZYSZCZENIA GLEB
GLEB METALAMI CI
ŻKIMI
METALAMI CI
ŻKIMI
(wg IUNG)
0  Gleby nie zanieczyszczone. Pod uprawÄ™ wszystkich
roślin ogrodniczych, szczególnie przeznaczonych dla dzieci i
niemowlÄ…t
I  Gleby o podwyższonej zawartości metali. Pod
uprawę wszystkich roślin ogrodniczych z ograniczeniem
warzyw przeznaczonych na przetwory i do bezpośredniej
konsumpcji dla dzieci.
II - Gleby słabo zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na
tych glebach mogą być chemicznie zanieczyszczone. Z
uprawy wykluczone: kalafior, szpinak, sałata. Dozwolona
uprawa zbóż, roślin okopowych i pastewnych, użytkowanie
kośne i pastwiskowe
OCENA ZANIECZYSZCZENIA GLEB
WYNIKI BADAC

METALAMI CI
ŻKIMI
ZANIECZYSZCZENIA GLEB
1. Głównymi czynnikami degradacji pokrywy glebowej są
III - Gleby średnio zanieczyszczone. Narażenie roślin na
procesy urbanizacji, działalności górniczej i niewłaściwie
skażenie metalami ciężkimi. Uprawa roślin zbożowych,
prowadzonych prac w rolnictwie oraz chemiczne
okopowych pastewnych  okresowa kontrola zawartości metali
zanieczyszczenie gleb.
w konsumpcyjnych częściach roślin. Uprawa roślin
2. Presja zwiÄ…zana z chemicznym zanieczyszczeniem gleb
przemysłowych oraz roślin do produkcji materiału nasiennego.
ogranicza się głównie do uprzemysłowionych obszarów
IV - Gleby silnie zanieczyszczone. Wyłączone z produkcji
miejskich oraz stref komunikacyjnych, gdzie notowane sÄ…
rolniczej. Na lepszych odmianach gleb cięższych uprawa roślin
zanieczyszczenia metalami ciężkimi i ropopochodnymi.
przemysłowych len, konopie, wiklina, zboża trawy  materiał
3. W ostatnich latach widoczne jest zmniejszenie
siewny, ziemniaki, zboża do produkcji spirytusu, rzepak na olej
oddziaływania przemysłu na gleby; można zakładać, że
techniczny. Ograniczenie wykorzystania na użytki zielone.
obszar gleb podlegajÄ…cych degradacji chemicznej nie
V - Gleby bardzo silnie zanieczyszczone. Wyłączone z
będzie się zwiększał.
produkcji rolniczej i zalesiane. Najlepsze odmiany można
przeznaczyć pod uprawę roślin przemysłowych.
IDENTYFIKACJA TERENÓW, NA KTÓRYCH WYST
PIA
O
OCHRONA GLEB  INICJATYWY,
PRZEKROCZENIE STANDARDÓW JAKOŚCI GLEBY I
PROGRAMY UE
ZIEMI
22 września 2006 roku Komisja Europejska Cel: Prowadzenie zbiorczych zestawień zarejestrowanych
opublikowała Komunikat dotyczący Europejskiej terenów, na których wystąpiło przekroczenie standardów
Strategii Tematycznej w Dziedzinie Ochrony Gleby jakości gleb;
oraz projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i
W ramach zadania wypełniane będą zobowiązania Polski
Rady ustanawiajÄ…cy ramy dla ochrony gleby
wynikające z  Porozumienia pomiędzy Wspólnotą
(Dyrektywa Glebowa).
EuropejskÄ… a PolskÄ… w sprawie uczestnictwa Polski w
Europejskiej Agencji Środowiska , które obejmują
Strategia tematyczna w dziedzinie ochrony gleby jest jednÄ… z
przekazywanie informacji dotyczących lokalnych skażeń
siedmiu "strategii tematycznych" przewidzianych w ramach
gruntów.
szóstego programu działań na rzecz ochrony środowiska (2002-
2012).
Wyznaczanie obszarów, na których przekroczone są standardy jakości
gleb - Poradnik metodyczny dla administracji
http://www.gios.gov.pl//zalaczniki/artykuly/Wyz_ob_gleb.pdf
5
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA ÅšRODOWISKA
z dnia 9 września 2002 r.
w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi Rekultywacja gleb
Załącznik
" Rekultywacja gruntów - nadanie lub przywrócenie
gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości
użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe
ukształtowanie rzez
by terenu, poprawienie właściwości
fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków
wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz
odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg
" Kierunek rekultywacji musi być zgodny z planem
zagospodarowania przestrzennego danego obszaru.
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych
grupa A: tereny chronione (Prawo wodne, Ustawa o ochronie przyrody)
grupa B  tereny rolnicze w tym zabudowane i leśne, tereny zabudowane;
grupa C - tereny przemysłowe, komunikacyjne, użytki kopalniane
Prawne aspekty ochrony gleb
Cele rekultywacji
USTAWA
Przystosowanie terenu do: z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie
gruntów rolnych i leśnych
" użytkowania gospodarczego, w tym zalesienia
lub uprawy rolniczej,
Rekultywacja
gleby
" utworzenia miejskiego założenia zielonego,
Ustawa reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych
" utworzenia terenów sportowo-rekreacyjnych,
oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów.
" uformowania zbiornika wodnego,
" przeprowadzenia szlaków komunikacyjnych, W przypadku gdy na danym terenie nie obowiązuje
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, zmiana
" lokalizacji budynków mieszkaniowych i
Rekultywacja
przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze może się odbyć
gruntu
użyteczności publicznej,
dopiero po jego uchwaleniu.
" lokalizacji budowli technicznych,
tym samym zagospodarowanie gruntów rolnych na cele inne
" przeprowadzenia elementów sieci przesyłowych
niż rolnicze jest znacznie utrudnione
USTAWA USTAWA
z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Na cele nierolnicze i nieleśne można przeznaczać przede wszystkim
Ochrona gruntów rolnych polega na:
grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku
1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub  inne grunty o najniższej przydatności produkcyjnej.
nieleśne;
Wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb
2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów
pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa,
rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym IIIb, oraz użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb
pochodzenia organicznego, oraz gruntów leśnych, przeznaczonych na
wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych
cele nierolnicze i nieleśne  może nastąpić po wydaniu decyzji
ziemi;
zezwalających na takie wyłączenie.
3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele
rolnicze; Nie wymaga się decyzji, jeżeli grunty rolne mają być użytkowane na cele
leśne.
4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych
zbiorników wodnych;
Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne,
wymagajÄ…cego zgody, dokonuje siÄ™ w miejscowym planie
5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania
zagospodarowania przestrzennego, sporządzonym w trybie określonym w
powierzchni ziemi.
przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
6
USTAWA z dnia 10 paz
dziernika 2008r. o zmianie ustawy
o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Najważniejsze zmiany:
1. Wyłączenie spod przepisów ustawy wszelkich użytków rolnych
położonych w granicach administracyjnych miast, oraz pozostałych
gruntów stanowiących użytki rolne klas IV oraz użytki rolne klas V i VI,
wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego i torfowiska jeżeli ich
obszar przekracza 1 ha;
2. Zwolnienie z obowiązku uzyskania zgody marszałka województwa na
przeznaczenie w/w gleb na cele nierolnicze i nieleśne w
opracowywanych projektach miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego;
3. Pozostawienie dotychczasowych przepisów wydawania decyzji o
wyłączaniu gruntów z produkcji jedynie w stosunku do użytków
WODY POWIERZCHNIOWE I
rolnych położonych poza granicami miast, wytworzonych z gleb
pochodzenia mineralnego i organicznego zaliczonych do klas I, II, III,
PODZIEMNE
IIIa, IIIb, ustawy, oraz gruntów leśnych, przeznaczonych na cele
nierolnicze i nieleśne.
4. Rezygnacja z obowiązku zdjęcia oraz wykorzystania na cele poprawy
wartości użytkowej gruntów próchniczej warstwy gleby.
ZASOBY WODNE POLSKI
Zagrożenia wód
" Wskaz
nikiem stanu zasobów wodnych jest średni odpływ
roczny, który wynosi dla terytorium Polski 62 mld m3 " pobór wód na różne cele
" Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych 16,5 km3
" wprowadzanie do wód różnorodnych
" Zasoby wodne w kraju, przypadające na jednego mieszkańca
zanieczyszczeń wraz z wodami zużytymi
są mniejsze niż w krajach sąsiednich i znacznie niższe niż
(ścieki komunalne i przemysłowe oraz
przeciętne w Europie (zaledwie około 36% średniej
wody podgrzane,
europejskiej).
" wprowadzanie do wód
zanieczyszczeń ze z
ródeł
powierzchniowych np.
pochodzÄ…cych z rolnictwa,
" zmiany morfologiczne i
hydrologiczne wynikajÄ…ce z inwestycji w
dziedzinie regulacji rzek ochrony przed
powodziÄ… czy energetyki.
Zasoby wód podziemnych na 1 mieszkańca Zasoby wody pitnej na 1 mieszkańca
Ramowa Dyrektywa Wodna
Cel: osiągnięcie dobrego stanu wód na terenie całej Unii
Europejskiej do 2015 roku.
" Definiuje pojęcie dobrego stanu na podstawie takich czynników
jak: ogólny stan ekologiczny, występowanie roślin i zwierząt,
naturalne ukształtowanie dna i brzegów, właściwości fizyczne i
chemiczne wód. Im wartości tych parametrów bliższe są naturalnym,
tym lepszy jest stan wód.
Mieszkańcy obsługiwani
" Zawiera wykaz tzw. substancji priorytetowych, (33 pierwiastki,
Od roku 1995 długość gólnospławnej przez oczyszczalnie ścieków:
związki i grupy związków chemicznych - np. benzen, dichloroetan,
sieci kanalizacyjnej na wsiach wzrosła
UE  78%
prawie 9-krotnie, osiągając łączną Holandia - 98,1% związki kadmu, ołowiu, niklu, rtęci, pestycydy (atrazyna,
długość 43 943 km, dzięki czemu w Niemcy  92,8%
chlorfenwinfos, chloropiryfos i in.), które należy objąć kontrolą
2008 r. 22,6% ludności wsi korzystało
Dania  89,0 %
" Obliguje państwa członkowskie Unii do poprawy stanu wód
z sieci kanalizacyjnej (wobec 5,9% w Austria  86%
także poprzez ograniczanie występowania w wodzie tych substancji,
roku 1995). W tym Francja  76,9%
tak aby ich stężenie było równe naturalnemu stężeniu w przyrodzie,
samym okresie wskaz
nik ten dla
Czechy - 69,8%
a w przypadku substancji wytworzonych przez przemysł całkowicie
miast wzrósł z 65,1% do 86,9%, co Polska  55%
usunięte.
oznacza ponad 33-procentowy przyrost Węgry 32,2%
7
MONITORING WÓD
MONITORING WÓD - Zadania
Od 2007 r. są prowadzone trzy rodzaje monitoringu wód
1. badania i ocena stanu rzek,
powierzchniowych:
2. badania i ocena stanu jezior,
" monitoring diagnostyczny majÄ…cy na celu ustalenie
3. badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i
ƒ
stanu wód powierzchniowych określenie
jeziorach,
antropogenicznych oddziaływań, dokonanie oceny
długoterminowych zmian stanu wód 4. badania i ocena potencjału ekologicznego i stanu
ƒ
chemicznego zbiorników zaporowych,
" monitoring operacyjny prowadzony w celu ustalenia
ƒ
stanu wód powierzchniowych o określonym 5. badania i ocena stanu wód przejściowych i
przeznaczeniu użytkowym lub oceny skuteczności przybrzeżnych,
programów naprawczych
6. badanie i ocena stanu elementów
" monitoring badawczy podejmowany doraz
nie m.in. w hydromorfologicznych wszystkich rodzajów wód
celu określenia wielkości i wpływów przypadkowego powierzchniowych.
zanieczyszczenia wód
KLASA CZYSTOŚCI WÓD
JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Klasyfikacja wód obejmuje pięć klas czystości
Stan czystości wód powierzchniowych ocenia się, porównując
własności fizyczne, chemiczne i biologiczne ze standardami
Klasa pierwsza - Wody bardzo dobrej jakości; nie wskazują
jakości wód określonymi w aktach prawnych i zaliczając
żadnego oddziaływania antropogenicznego.
kontrolowane odcinki rzek do poszczególnych klas czystości.
Klasa druga - Wody dobre, wykazują niewielki wpływ
Poszczególne wskaz
niki zanieczyszczeń rozpatruje się
oddziaływania czynników antropogenicznych.
oddzielnie, przy czym o zaliczeniu wód do danej klasy
Klasa trzecia - Wody zadowalające, wykazują przeciętny
decyduje wskaz
nik najbardziej niekorzystny.
wpływ oddziaływania czynników antropogenicznych
Na stan ogólny składają się:
Klasa czwarta - Wody niezadowalającej jakości wykazują, na
" stan ekologiczny w którym pod uwagę brane są
skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i
elementy biologiczne oraz elementy fizykochemiczne i
jakościowe w populacjach biologicznych.
hydromorfologiczne)
Klasa piąta - Wody złej jakości, nie nadają sie do spożycia,
" stan chemiczny oceniany na podstawie wskaz
ników
zanik znacznej części populacji biologicznych).
chemicznych, charakteryzujących występowanie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym tzw.
substancji priorytetowych).
JAKOŚĆ WÓD RZEK EUROPEJSKICH
STAN CZYSTOÅšCI RZEK
na podstawie stężenia azotu amonowego
267 odcinków 181 odcinków
Klasyfikacja stanu rzek objętych monitoringiem
diagnostycznym
ocena eutrofizacji wód płynących wskazuje,
że zjawisko to dotyczy 62% cieków
8
" Wśród badanych jezior 56% z STAN CZYSTOŚCI
WNIOSKI
nich utrzymało tę samą klasę
JEZIOR
jakości, nawet na przestrzeni
" Jakość wód powierzchniowych w Polsce zależy od sposobu
kilku, kilkunastu, a nawet
zagospodarowania ich zlewni.
kilkudziesięciu lat.
" Ilość substancji doprowadzonych z obszaru zlewni do wód
" W nielicznych jeziorach
stwierdzono poprawÄ™ klasy
powierzchniowych jest najmniejsza z terenów zalesionych,
czystości i jest ona najczęściej
największa natomiast z terenów przemysłowych i z
wynikiem uporzÄ…dkowania
obszarów miejskich
gospodarki ściekowej na
ciekach dopływających do " W zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami do końca
jeziora.
2015 r. Polska powinna:
" W niewielkiej grupie jezior
 zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w
stwierdzono pogorszenie stanu
ściekach komunalnych oraz kontynuować proces modernizacji,
czystości
rozbudowy i budowy nowych oczyszczalni,
" W okresie 30 lat badań
 opracować i wdrożyć dla każdego wydzielonego w Polsce dorzecza
Ogółem w latach 2007-2008 zbadano i
jakości wód w jeziorach ilość
plan gospodarowania wodami oraz program wodno-środowiskowy
oceniono 208 jezior, przy czym przy
jezior w poszczególnych
zawierający opis działań służących utrzymaniu lub osiągnięciu
dokonywaniu oceny kierowano siÄ™
klasach czystości jest zbliżona.
dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowaniu i
przede wszystkim wskaz
nikami
przywracaniu ciągłości ekologicznej cieków.
biologicznymi.
WNIOSKI
ZASOBY WÓD PODZIEMNYCH
" Przemysł przestał być głównym sprawcą nadmiernego Wielkość zasobów wód podziemnych określana jest poprzez
dane o zasobach odnawialnych, dyspozycyjnych i
zanieczyszczenia rzek. BiorÄ…c pod uwagÄ™ typowe
eksploatacyjnych.
 przemysłowe wskaz
niki zanieczyszczenia wody,
" Zasoby odnawialne wód podziemnych są szacowane na
(temperatura, odczyn, chlorki i siarczany, azot azotanowy,
18 Ä… 3 km3/rok.
kadm, miedz
, nikiel, ołów czy rtęć), ponad 90%
" Zasoby dyspozycyjne są szacowane na około 13,7 km3/rok.
analizowanych prób wody można by było zaliczyć do I klasy
czystości. " zasoby eksploatacyjne16,12 km3/rok, z czego było
eksploatowane około 1,66 km3/rok, a więc niespełna
" Głównym z
ródłem zanieczyszczenia polskich wód
10,30%.
powierzchniowych staje siÄ™ obecnie gospodarka komunalna,
która odprowadza ponad 60% ogólnej objętości ścieków pobór wód podziemnych
wymagających oczyszczania, w tym ścieków
nieoczyszczanych pięciokrotnie więcej niż z
ródła
przemysłowe.
" Sytuację tę ma poprawić Krajowy Program Oczyszczania
Ścieków Komunalnych.
JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych
Główny Zbiornik Wód Podziemnych
" Jakość wód podziemnych od 1991 r., nie zmieniła się
naturalny zbiornik wodny znajdujÄ…cy siÄ™ pod
zasadniczo, a nawet zarysował się trend poprawy ich jakości
powierzchniÄ… ziemi, gromadzÄ…cy wody
przejawiający się wzrostem udziału prób wody o najwyższej i
podziemne i spełniający szczególne kryteria
ilościowe i jakościowe.
wysokiej jakości (od około 50% do 66%), przy jednoczesnym
spadku udziału prób wód o niskiej jakości (od około 40% do
Na terenie Polski wytypowano 180 GZWP a
około 17%).
spośród nich wyodrębniono 53 zbiorniki
najbardziej zasobne.
Kryteria delimitacji:
Wydajność studni > 70 mł/h
Wydajność ujęcia > 10 000 mł/dobę
Liczba mieszkańców, którą może zaopatrzyć
> 66 000
Antoni Kleczkowski: Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) w Polsce  własności
hydrogeologiczne, jakość wód, badania modelowe. Kraków: 1998.
Antoni Kleczkowski: Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce
wymagających szczególnej ochrony 1:500000. Kraków: 1990.
9
ZAWARTOŚC AZOTANÓW
" Zawartość azotanów w wodach podziemnych w
zdecydowanej większości badanych prób wody (od 75% do
84%) była niska i nie przekraczała 25 mg/l.
" Od 1998 roku można zaobserwować systematyczny
spadek liczby prób wody, w których stwierdzono stężenia
azotanów powyżej 50 mg/l, czyli dopuszczalnych dla wód
pitnych.
" Spadek ten jest szczególnie widoczny dla wód
gruntowych, słabo izolowanych od powierzchni terenu,
gdzie wyniósł 11,5%, co jest bardzo istotne z uwagi na fakt,
że wody gruntowe są bardziej narażone na
zanieczyszczenia.
" Nieznaczna część prób wód wgłębnych (od 1 do 3%)
wykazywała stężenia wyższe niż 50 mgl/l.
STAN WÓD - WNIOSKI
" pobór wód jak i presja na jakość wód zmniejsza się
sukcesywnie
" Jakość wód podziemnych i powierzchniowych ulega
poprawie.
" Problemem jest nadmierne skażenie sanitarne wód oraz
nadmierne ilości substancji biogennych trafiających do
środowiska powodujących proces eutrofizacji.
" Wciąż niewielki jest udział wód o dobrej i bardzo dobrej
jakości.
" Jednym z celów działań wynikającym bezpośrednio z
Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, jest
osiągnięcie w 2015 roku co najmniej dobrego stanu
wszystkich wód w kraju (dobry stan wód odpowiada
pierwszej i drugiej klasie jakości wód)
10