1. Podaj definicje i opisz części składowe procesu budowlanego
Proces budowlany to zespół technologicznie powiązanych ze sobą działań dokonywanych na
placu budowy niezbędnych do realizacji budowli lub jej części, naprawy lub rozbiórki. Organizacja
procesów budowlanych to odpowiednio dobrany zespół czynników w postaci wykonawców,
stosowanych przez nich narzędzi, maszyn i sprzętu, materiałów oraz metod technologicznych i
organizacyjnych dzięki którym uzyskuje się pozyskany efekt w postaci: prefabrykatów, elementów
obiektu, całych obiektów lub zespół obiektów.
Procesy pomocnicze - procesy które odbywają się poza wznoszonym obiektem lub na nim i
stanowią podstawę realizacji procesów zasadniczych. Nie dotyczą one wbudowania materiałów,
półprefabrykatów lub prefabrykatów.
Procesy zasadnicze - procesy które odbywają się na wznoszonym obiekcie. Dotyczą one
wykonywania wykopów fundamentowych, wszystkich elementów konstrukcji nośnej, elementów
zabezpieczenia wnętrza obiektu przed działaniem czynników atmosferycznych, ścian
wewnętrznych, robót wykończeniowych oraz wyposażenia budynku.
Proces złożony - składa się z równocześnie przebiegających procesów prostych, powiązanych
technologicznie i organizacyjnie.
Proces prosty - składa się z operacji roboczych powiązanych technologicznie wykonywanych
przez robotnika lub robotników jednego zawodu albo maszynę jedno-czynnościową.
Operacja robocza - to organizacyjnie niepodzielna i jednorodna technologicznie część procesu
technologicznego (charakteryzuje się niewymiennym składem robotników operujących tymi
samymi przedmiotami pracy).
Czynność robocza - to część operacji roboczej i obejmuje wycinkowy zakres operacji roboczej.
Ruchy robocze - są najbardziej elementarną częścią procesu
2. Opisz model sieciowy przedsięwzięcia
Przedsięwzięcie (projekt), to zorganizowane działanie zmierzające do osiągnięcia zamierzonego
celu zawarte w skończonym przedziale czasu, z wyróżnionym początkiem i końcem. W celu
utworzenia harmonogramu prac realizowanego przedsięwzięcia najpierw dzieli się je na etapy,
nazywane w modelach sieciowych czynnościami. Następnie ustala się:
- czas realizacji poszczególnych czynności,
- następstwo poszczególnych czynności
- która czynność jest początkową, a która końcową,
- które czynności muszą być zakończone przed rozpatrywaną,
- które mogą być wykonywane równolegle z rozpatrywaną,
- które mogą się zacząć po rozpatrywanej.
Stany zaawansowania prac przy realizacji przedsięwzięcia w modelach sieciowych nazywane są
zdarzeniami.Tak zdefiniowanÄ… strukturÄ™ logicznÄ… przedstawia siÄ™ graficznie w postaci sieci
działań, w której:
- strzałki reprezentują poszczególne czynności i odzwierciedlają kolejności ich
wykonywania, strzałką przyporządkowuje się czasy trwania poszczególnych czynności,
- węzły reprezentują zdarzenia czyli stany zaawansowania prac.
W prawidłowo skonstruowanej sieci muszą być spełnione następujące założenia:
- Istnieje dokładnie jedno zdarzenie początkowe i jedno końcowe.
- Wierzchołki muszą mieć właściwą numerację, to znaczy numer wierzchołka
początkującego dowolny występujący w sieci łuk jest mniejszy od numeru wierzchołka
kończącego ten łuk.
- Dwa dowolne wierzchołki może łączyć co najwyżej jedna czynność.
- Jednej czynności odpowiada w sieci dokładnie jeden łuk.
Nieprawidłowości w sieci czynności eliminuje się wprowadzając tak zwane czynności i zdarzenia
pozorne. Czas trwania czynności pozornej jest równy zero.
Rys 1. - Model sieciowy błędny
Rys 2. - Model sieciowy prawidłowy z czynnościami pozornymi P1 i P2
Ścieżka - ciąg czynności łączących dwa wybrane zdarzenia (wierzchołki) sieci.
Czas przejścia ścieżki - suma czasów trwania czynności składających się na daną ścieżkę.
Czas krytyczny - najdłuższy z czasów przejścia wszystkich ścieżek łączących zdarzenie
Ścieżka krytyczna - ścieżka związana z czasem krytycznym.
Czynność krytyczna - czynność leżąca na ścieżce krytycznej.
Czynność niekrytyczna - czynność, która nie leży na ścieżce krytycznej.
3. Podaj i opisz rodzaje harmonogramów budowlanych
Wynalazcą harmonogramu był polski teoretyk zarządzania Karol Adamiecki. Po raz pierwszy
koncepcje opracowanych przez siebie zasad organizacji pracy zbiorowej przedstawił w formie
odczytu w języku rosyjskim pt. "Wykreślna metoda organizowania pracy zbiorowej w
walcowniach" w lutym 1903 roku. Adamiecki uzasadniał konieczność uzgadniania pracy
urządzeń i ludzi jako warunek powodzenia pracy zespołowej, wprowadzając nieznane przed nim
w technice pojęcia harmonizacji pracy w czasie. Nadał swej myśli technicznej i wnioskom postać
wykreślną, w wyniku czego powstał pierwszy 'harmonogram' - wykres zbiorowej pracy
opracowany na przykładzie procesu produkcyjnego walcowni, której wówczas był dyrektorem.
Harmonogram  to rozplanowanie przebiegu czynności w czasie. Może wskazywać kolejność
czynności, może być uzupełniony o przewidywany/oczekiwany czas trwania, może też zawierać
wymagane terminy początku i końca czynności. Harmonogram pomaga uświadomić zakres
czynności oraz zależności między nimi, ułatwia też nadzorowanie i wczesne wykrywanie
zagrożeń realizacji. W praktyce rozróżniamy następujące rodzaje harmonogramów:
harmonogram dyrektywny; ogólny harmonogram budowy; harmonogram zatrudnienia ogólnego,
zatrudnienia poszczególnych specjalności roboczych i pracy maszyn; harmonogram materiałów;
harmonogram szczegółowy. Podstawą sporządzania harmonogramów jest dokumentacja
projektowo-kosztorysowa oraz przyjęty czas trwania budowy. Harmonogramy sporządza się na
specjalnych formularzach
a) Harmonogram dyrektywny jest podstawową częścią składową projektu organizacji
budowy. Harmonogram ten daje ogólny pogląd na przebieg budowy, nie wykazując przy
tym szeregu szczegółów, które wystąpią dopiero w bardziej szczegółowych
opracowaniach harmonogramowych. Harmonogram dyrektywny powinien uwzględniać
zasadnicze terminy budowy, a mianowicie: wejście przedsiębiorstwa na plac budowy;
wykonanie robót przygotowawczych, zagospodarowanie i uzbrojenie placu budowy;
terminy rozpoczynania zasadniczych robót lub poszczególnych obiektów; terminy
ukończenia zasadniczych robót lub poszczególnych obiektów; terminy oddania obiektu
(lub obiektów) do użytku. Harmonogramy dyrektywne obejmują cały okres trwania
budowy, nawet przy obiektach realizowanych przez kilka lat. Harmonogram ten służy
między innymi do określania planowanego procentu zaawansowania robót na koniec
roku. Na podstawie tego harmonogramu uzgadnia się między innymi terminy robót, które
mają wykonać podwykonawcy.
b) Podstawowym dokumentem organizacji budowy jest ogólny harmonogram budowy.
Harmonogram ogólny ma zadanie przedstawić ogólny przebieg robót przy budowie
danego obiektu. Harmonogram podaje: ilość robót do wykonania; przyjęte metody pracy;
wielkość stanu zatrudnienia; kolejność robót i terminy ich wykonania. Harmonogram
ogólny składa się z części analitycznej graficznej i zestawień (harmonogramów) pochod-
nych, jak harmonogramy zatrudnienia i harmonogramy pracy sprzętu. Podstawą
sporządzania harmonogramu ogólnego jest projekt organizacji budowy i harmonogram
dyrektywny oraz wydajność brygad roboczych.
c) Harmonogram szczegółowy  Ten rodzaj harmonogramu sporządzamy na podstawie
harmonogramu ogólnego. Przedstawiamy tutaj rodzaje robót, zatrudnienie, zużycie
materiałów, sprzętu, przepływy finansowe itp. Jest to harmonogram określający krótki
przedział czasu np. tydzień, miesiąc.
4. Podaj interpretację graficzną listy czynności w postaci wykresu Ganta
dla robót budowlanych budowy ław i ścian fundamentowych
Przybliżony czas realizacji projektu, wyliczony na podstawie przedmiaru  8dni,
zatrudnienie: 3osoby
Lista czynności wraz z ustaleniem ich logicznego następstwa:
A - Å‚awy
B - izolacja pozioma Å‚aw
C - ścianki fundamentowe
D - przygotowanie zaprawy
E - izolacja pionowa ścian fundamentowych
F - zasypanie wykopów od zewnątrz
5. Opisać ścieżkę krytyczną i drogę krytyczną
Droga krytyczna  jest to najdłuższy trwający ciąg czynności ( procesów ) miedzy zdarzeniem
początkowym i końcowym całego przedsięwzięcia. Wydłużenie czasu, którejkolwiek z czynności
należących do tego ciągu wydłuży czas realizacji całego przedsięwzięcia. Czynności należące do
drogi krytycznej nie mają zatem zapasów czasu ścieżki krytycznej.
Ścieżka krytyczna - w teorii zarządzania projektami ciąg takich zadań (podzadań projektu), że
opóz
nienie któregokolwiek z nich opóz
ni zakończenie całego projektu. Ścieżka krytyczna jest
trwającym najdłużej ze wszystkich możliwych ciągów chronologicznie ułożonych zadań takich, że
każde następne nie może się rozpocząć, dopóki poprzednie się nie skończy.
Własności ścieżki krytycznej:
-każdy projekt posiada co najmniej jedną ścieżkę krytyczna (projekty dobrze zaplanowane
posiadają wiele krótkich zrównoleglonych ścieżek krytycznych, projekty gorzej zaplanowane
mogą mieć mniej ścieżek krytycznych, za to dużo dłuższych),
-każde kolejne zadanie ścieżki krytycznej zaczyna się dopiero po zakończeniu poprzedniego,
-zakończenie ostatniego zadania ścieżki krytycznej oznacza zakończenie projektu,
-czas trwania ścieżki krytycznej determinuje czas trwania całego projektu,
-czasami istnieje więcej niż jedna ścieżka krytyczna, wówczas wszystkie ścieżki krytyczne mają
ten sam czas trwania,
-ścieżka krytyczna może się zmienić w czasie trwania projektu, jeśli czasy wykonania
poszczególnych zadań będą się różniły od zakładanych początkowo.
6. Podaj metody opracowania norm czasu
" Metoda analityczno-obliczeniowa jest stosowana, gdy znane są normatywne czasy czynności
składowych. Normę operacji roboczej lub normę scaloną procesu roboczego tworzy się poprzez
zsumowanie (scalenie) normatywów lub norm elementów składowych. W wyniku wielokrotnego
pomiaru czasu wykonania czynności uzyskuje się tzw. szereg chronometrażowy. Tworzy go ciąg
losowych wielkości czasu wykonania (twi) i - tej operacji lub czynności:
tw1+tw2+tw3+..... +twn
gdzie  n jest krotnością powtórzeń pomiarów chronometrażowych (i=1,...,n).
Otrzymane dane poddaje się obróbce statystycznej. Średnia arytmetyczna szeregu
chronometrażowego (tw), po spełnieniu określonych warunków, stawianych szeregowi staje się
elementem składowym (Tw) normy czasu analizowanej operacji (normatywu czasu analizowanej
czynności).
" Fotografia dnia pracy (obserwacje filmowe wykorzystania dnia pracy). Jest to pomiar ciągły
dnia pracy (zmiany roboczej), dający informacje o wszystkich elementach czasu pracy, a więc
dodatkowo m.in. o czasie trwania czynności przygotowawczo-zakończeniowych czasie
odpoczynku, czasie oczekiwania na materiał itd. Znając szybkość przesuwu taśmy filmowej,
określa się zużycie czasu pracy na poszczególne składniki czasu pracy ręcznej lub maszyn i ich
procentową strukturę. Obserwacje mogą również dotyczyć tylko wydzielonych elementów czasu
pracy, które są aktualnie przedmiotem badania.
" Obserwacje migawkowe. Metoda ta polega na rejestrowaniu na stanowisku roboczym, w
przypadkowych momentach czasu, czy wykonywana jest praca, czy też jest przerwa w pracy, w
celu określenia stopnia wykorzystania czasu pracy. Każda obserwacja jest próbką statystyczną.
Im więcej obserwacji, tym lepsze wnioskowanie o całym dniu pracy. Obserwacje migawkowe
prowadzi się również do badania charakteru przerw lub do określenia procentowej struktury
czasu normowanego i nienormowanego. Metoda obserwacji migawkowych jest mniej
pracochłonna, nie prowadzi jednak do oceny organizacji pracy czy oceny metody wykonania
pracy, nie określa czasu trwania poszczególnych czynności czy operacji roboczych.
7. Podaj zasady normowania zużycia materiałów
Normowanie zużycia materiałów, to procedura określenia ilości materiałów, niezbędnych do
wykonania jednostki produkcji, w warunkach racjonalnej oszczędnej gospodarki materiałowej.
Jednostkowe zużycie danego materiału jest często większe od ilości materiału, jaka zostanie
wbudowana w obiekcie. Wynika ono z nieuniknionych odpadów i ubytków materiałowych.
" odpady dotyczą materiałów, poddawanych obróbce przed ich wbudowaniem.Przykładowo,
kawałki desek lub trociny przy wykonaniu deskowania, resztki wykładziny, stali zbrojeniowej,
szyby, papy, blachy przy przycięciu fabrycznego wymiaru do wymiaru na obiekcie. Pozostają
resztki, nie nadajÄ…ce siÄ™ do wykorzystania w produkcji.
" ubytki wynikają z cech fizyko-chemicznych materiałów i są nieuniknione w trakcie
prawidłowego transportu, przeładunku, składowania, wbudowania. Wynikają z wysychania,
parowania, wsiąkania, rozpylania, oblepiania itd. Przykładowo, rozkurz piasku przy wytwarzaniu
betonu lub ubytki betonu, związane z pozostaniem jego części na ściankach betoniarki.
W normie materiałowej nie uwzględnia się strat materiałowych, wynikłych wskutek
nieprawidłowego przechowywania, transportu, przeładunku, montażu. Opracowuje się normatywy
odpadów i normatywy ubytków dla materiałów budowlanych. Są one zwykle określane
procentowo od normy całkowitego zużycia. Tak więc, budowana norma zużycia materiału  nm
zawiera normę podstawową materiału  np (ilość, która zostaje wbudowana w obiekcie, tzw.
zużycie teoretyczne), wyrażoną w jednostce danego materiału (kg, m2, m3, sztukach,..) i może
być powiększona o normowane odpady  O i normowane ubytki  U (jeśli takie są określone dla
danego materiału). Norma zużycia materiału  nm liczona jest wtedy według wzoru:
np*100
nm= ------------------
100-(O+U)
" metoda analityczno-obliczeniowa polega na dokładnym określeniu ilości materiałów
(kilogramów stali zbrojeniowej, sztuk elementów konstrukcyjnych, okuć, armatury, stolarki,...),
wynikających z rysunków technicznych, receptur technologicznych, norm jakościowych itd.
Materiały te najczęściej nie wymagają obróbki i nie mają określonych normatywów ubytków.
" metoda doświadczalno-laboratoryjna dotyczy materiałów, których stosowanie wymaga
szczegółowej instrukcji stosowania oraz zaplecza laboratoryjnego (mieszanki betonowe i
zaprawy, kleje, kity, farby, rozpuszczalniki, smoły, lepiki, środki impregnacyjne,...). W warunkach
laboratoryjnych określa się wymaganą ich konsystencję, rodzaj, wilgotność, temperaturę, gęstość
itd. przy spełnieniu tych parametrów - ich zużycie oraz normatywne ubytki.
" metoda doświadczalno-produkcyjna polega na pomiarach prowadzonych na stanowisku
roboczym w celu określenia zużycia podstawowego oraz wielkości odpadów i ubytków. Dotyczy
głównie materiałów wymagających wstępnej obróbki (cegła, pustaki, drewno, papa, szkło, blacha,
wykładzina, płyty izolacyjne,...) oraz właściwych warunków ich składowania transportu.
8. Podać podstawy określenia wydajności dla R-G i M-G
R-G - roboczogodzina
M-G - maszynogodzina
Ilość roboczogodzin i maszynogodzin przypadających na jednostkę obmiarową danego rodzaju
robót wyznacza się na podstawie bazy normatywnej, w tym katalogi normowe takie jak:
KNR - Katalog Nakładów Rzeczowych
KSNR - Katalog Scalonych Nakładów Rzeczowych
KNNR - Kosztorysowe Normy Nakładów Rzeczowych
KNP - Katalog Nakładów Pracy.
KNKRB - Katalog Norm Kosztorysowych Robót Budowlanych
KJNZMB - Katalog Jednostkowych Norm Zużycia Materiałów Budowlanych
NZCPB - Normy Zużycia Czynników Produkcji Budowlanej
KPRR - Katalog Pracochłonności Robót Remontowych
TZKNBK - Tymczasowy Zakładowy Katalog Norm Budowlano-Konserwatorskich
KNCK - Katalogi Norm i Cen Kosztorysowych
ZKNR - Katalogi Zakładowe Telekomunikacyjne
ZNR - Zestaw Nakładów Rzeczowych
KNP nRPDE - Katalog Norm Pracy na Remonty Pionowych Dz
wigów Elektrycznych
wraz z wydanymi dodatkami i uzupełnieniami jako dostępne są w formie publikacji, bądz
sÄ…
dostarczane wraz z aplikacjami komputerowymi przeznaczonymi do kosztorysowania bÄ…dz

harmonogramowania,
- przez analogiÄ™,
- przez interpolacjÄ™ lub ekstrapolacjÄ™,
- analiza indywidualna.
Nakłady robocizny zawarte w katalogach uwzględniają oprócz ilości roboczogodzin niezbędnych
do wykonania podstawowych czynności, także pewien zdefiniowany zakres czynności
pomocniczych typu
- przygotowanie i uprzątnięcie stanowiska pracy,
- wewnętrzny transport materiałów w określonym zakresie,
- regulacja, wykonanie połączeń, wbudowywanych elementów,
- przestawianie i przesuwanie sprzętu oraz rusztowań o wysokości do 4 m (z wyjątkiem
pierwszego ustawienia i demontażu po zakończeniu robót budowlanych),
- czynności nieprzewidziane (do 5% wartości czynności podstawowych i pomocniczych).
9. Co to jest przedmiar robót oraz obmiar robót i podstawa ich przygotowania.
 Przedmiar robót  opracowanie, obejmujące zestawienie planowanych robót w kolejności
technologicznej ich wykonania, wykaz materiałów, ilości i sposób wykonania robót  jednostek
przedmiarowych, wskazanie podstaw do ustalania szczegółowego opisu robót lub szczegółowy
opis robót obejmujących wyszczególnienie i opis czynności wchodzących w zakres robót,
sporządzane przed wykonaniem robót na podstawie dokumentacji projektowej i specyfikacji
technicznej wykonania i odbioru robót ,
 Obmiar robót  opracowanie obejmujące zakres, jak wyżej, lecz sporządzone po wykonaniu
robót na podstawie księgi obmiaru.
Określenie ilości robót budowlanych dla każdego obiektu sprowadza się do następujących
czynności:
- prawidłowego i całkowitego wyjaśnienia charakteru i ilości robót, które będą wykonywane przy
wznoszeniu konkretnego budynku albo obiektu;
- określenia ilości konstrukcji albo rodzajów robót w jednostkach obmiaru przyjętych w
odpowiednim katalogu, na podstawie którego będzie liczona wartość kosztorysowa obiektu
budowlanego.
Przy przedmiarowaniu, wielkość robót określa się liczbą jednostek miary, dostosowanych do
charakteru robót. Nie zawsze jednostki miary korespondują dokładnie z fizycznymi wielkościami,
odpowiadajÄ…cymi tym jednostkom.
Jednostkami miary mogą być: metr sześcienny (np. konstrukcji betonowych, robót ziemnych),
metr kwadratowy (np. powierzchni wykonanych posadzek, tynku, malowania), metr bieżący (np.
ułożonych rurociągów), tona (np. montowanej konstrukcji metalowej) itp. Normy kosztorysowe
określają wysokość nakładów potrzebnych do wykonania jednostki miary konstrukcji lub roboty i
są dostosowane do określonych jednostek miary i przyjętych zasad przedmiarowania robót. Jak z
powyższego wynika, przedmiar robót powinien być wykonany wyłącznie w takich
jednostkach miary, dla których ustalone są normy kosztorysowe, stanowiące podstawę
wyceny robót. Przy opracowywaniu przedmiarów wskazane jest korzystanie z gotowych
formularzy, które zmuszałyby opracowującego do tabelarycznej formy zapisów. Taki układ
zapisów wpływa na skrócenie pisanego tekstu, zmniejsza możliwość popełniania błędów w
przedmiarach wskutek opuszczenia pewnych robót oraz ułatwia sprawdzenie przedmiaru
Rys. Przykład tabelarycznego zestawienia  przedmiar robót
10. Opisać pojęcie działki roboczej
Działka robocza to logicznie wyodrębniona część obiektu budowlanego, w którym maję być
realizowane określone ciągi robót budowlanych. Obiekt budowlany dzielony jest na kilka (lub
więcej) takich działek o podobnym zakresie robót. Takie wyodrębnienie dokonuje się na etapie
planowania realizacji budowy lub robót budowlanych, celem podziału inwestycji na mniejsze
części, umożliwiającego zaplanowanie realizacji całego obiektu według równomiernej metody
wykonania robót.
Wyodrębnienie działek w obiekcie dokonywane jest z uwzględnianiem następujących czynników:
- jednakowa ilość robót dla każdej działki;
- uwarunkowania architektoniczne, konstrukcyjne, technologiczne, zwykle podział jedynie
dąży w większym lub mniejszym stopniu do możliwie akceptowalnego spełnienia warunku
jak najmniejszej różnicy w ilościach robót poszczególnych rodzajów na kolejnych
działkach,uwarunkowania architektoniczne, konstrukcyjne, technologiczne, a także
ekonomiczne, narzucające pewne rozwiązania, także ograniczające miejsca, w których
można dokonać podziału obiektu na poszczególne działki robocze, np. uwzględnienie
dylatacji czy dopuszczalnych miejsc przerw roboczych, na ile to możliwe zastosowanie
jednego podziału obiektu na działki dla wszystkich procesów technologicznych
realizowanych w obiekcie  rodzajów robót (np. konstrukcja, różne roboty
wykończeniowe, instalacje elektryczne, sanitarne itd.),
- ilość dostępnych brygad i sprzętu,
- wymagany czas realizacji inwestycji, ewentualnie inne specyficzne czynniki.
Czasem uzasadniony bywa podział obiektu na działki robocze, według innego kryterium, np.
według kosztów. Działka robocza winna być tak wyodrębniona aby brygada pracująca na działce
i brygada pracująca na działce położonej obok, wzajemnie sobie nie przeszkadzały w
prowadzeniu robót. Także aby technologicznie istniała możliwość prawidłowego (zgodnego z
zasadami wiedzy technicznej i przepisami) połączenia zrealizowanych na jednej działce
elementów, z elementami kontynuowanymi na następnej działce. Na przykład dla robót
konstrukcyjnych dobrym miejsce podziału obiektu na działki robocze jest dylatacja, ewentualnie
miejsce wskazane przez projektanta konstrukcji jako możliwa do zaakceptowania przerwa
robocza.
Realizacja określonego rodzaju robót na danej działce roboczej, wymaga zapewnienia do jej
realizacji brygady roboczej w odpowiednim składzie osobowym, wynikającym z rodzajów robót i
ich ilości. Dotyczy to także niezbędnego sprzętu i narzędzi oraz materiałów pomocniczych. Po
zakończeniu robót na danej działce, zarówno brygada jak i sprzęt zostaje w metodzie realizacji
równomiernej, przesunięty na kolejną działkę do realizacji tych samych technologicznie zadań.
Sprzyja to specjalizacji brygad, za którą winno iść podnoszenie jakości robót. Na działce
pierwszej mogą zostać wtedy rozpoczęte następne roboty, zgodnie z harmonogramem realizacji,
np. innej specjalności, przez kolejną brygadę roboczą.
11. Opisać pojecie metody kwadratów.
Przy robotach powierzchniowych objętość mas ziemnych oblicza się najczęściej metodą
kwadratów. W tym celu teren przyszłych robót ziemnych pokrywa się siatką niwelacyjną (na plan
nanosi siÄ™ siatkÄ™ jednakowych kwadratów o bokach 10 ÷ 50 m zależnie od rzez
by terenu i
pożądanej dokładności obliczeń mas ziemnych). Następnie ustala się jak teren ma zostać
ukształtowany i dla wszystkich punktów siatki (wierzchołków kwadratów) oblicza się rzędne
robocze, odejmując od rzędnych terenu przed ukształtowaniem rzędne terenu po ukształtowaniu
(rzędne niwelety).
Rzędne robocze znajdujące się powyżej powierzchni niwelety (wykopy) przyjmuje się jako
dodatnie, a znajdujące się poniżej (nasypy) jako ujemne.
Rys. 1. Pryzma o podstawie kwadratowej (do obliczania mas ziemnych)
Rzędne robocze wskazują, ile w poszczególnych punktach siatki należy ziemi nasypać lub
wykopać. W celu ułatwienia, każdy wierzchołek określa się dwiema współrzędnymi -cyfrową i
literową. Jeżeli podstawy graniastosłupów znajdują się całkowicie w granicach wykopów lub
nasypów (rys. 1.), to ich objętość oblicza się ze wzoru:
V
lub Vn = a2 " (HN  HS) [m3]
W
gdzie a - długość boku kwadratu [m],
HA + HB + HC + HD
HN = - średnia rzędna terenu w środku kwadratu [m],
4
HS - średnia rzędna niwelety w środku kwadratu [m]. Obliczenie powyższe najlepiej
wykonać jest w formie tabelarycznej .
Rys. 2. Pryzmy o podstawie kwadratowej przecięte nlweletą:
a) przez dwa przeciwległe boki, b) przez dwa przyległe boki.
Objętość robót ziemnych w kwadratach, które znajdują się częściowo w granicach wykopu,
a częściowo nasypu (rys. 2), oblicza się dla przypadku pokazanego na rys.2.a z wzorów:
- nasyp: Vn = a " PN(HS  HN)
- wykop : VW = a PW(HN  HS)
zaś dla przypadku pokazanego na rys.2.b z wzorów:
d " l
- nasyp: VN = (HS  HN)
2
d " l
- wykop: VW = (a2 - ) " (HN  HS).
2
12. Opisać pojecie metody trójkątów.
Obliczanie objętości robót ziemnych przy wyrównaniu terenu metodą trójkątów stosuje się w
przypadku wymaganej większej dokładności obliczeń. Powierzchnię terenu dzieli się na pola
równych sobie kwadratów o boku a.
Zależnie od rzez
by terenu przyjmuje się wielkość boku a następująco:
- przy poważnie urozmaiconej konfiguracji 25 lub 30 m,
- przy nieznacznej rzez
bie - do granic 100 m.
Otrzymane kwadraty dzieli się następnie na trójkąty i w ich wierzchołkach wpisuje się z planu
wysokościowego poziomy niwelacji. Poziomy wykopów oznacza się znakiem  + , nasyp  -
Przypadek  I - obliczenia objętości wykopu, jak i nasypu, jeśli podstawy znajdują się całkowicie
bÄ…dz
w strefie wykopu, bÄ…dz
w strefie nasypu tzw. graniastosłupy  czyste .
Rys 1. Graniastosłup utworzony przy zastosowaniu metody trójkątów
Objętość graniastosłupa ukośnie ściętego z podstawą trójkątną (rys.1) o bokach prostokątnych
równych a oblicza się z wzoru:
1
V = a2 (h1+h2+h3) (1)
6
gdzie: h1 ,h2 ,h3,  rzędne robocze wykopu lub nasypu,
a - przyprostokątna trójkątnej podstawy graniastosłupa.
Przypadek  II - podstawa trójkąta mieści się częściowo w strefie wykopu, a częściowo w strefie
nasypu tzw. graniastosłupy  mieszane",
Rys. 2. Graniastosłup o podstawie trójkątnej, znajdującej się częściowo w strefie wykopów, a
częściowo w strefie nasypów
Celem obliczenia jest określenie oddzielnie objętości wykopu Vw i oddzielnie objętości nasypu Vn.
Objętości graniastosłupów trójkątnych  mieszanych", tj. takich, gdzie jednocześnie występuje
i wykop i nasyp obliczamy:
KROK 1
Określamy różnicę Vr między objętością nasypów i wykopów (lub odwrotnie) ze wzoru (1),
uwzględniając znak (+) lub znak ( ) dla rzędnych roboczych:
1
V = a2 (h1+h2+h3) (1)
6
KROK 2
Określamy objętość Vn nasypów (lub wykopów) w części ostrosłupa AGHD odpowiadającego
części nasypowej graniastosłupa (rys. 2). ze wzoru (2):
1
a2 " h3 (2)
Vn=
6 (h1 + h3 ) " (h3 + h2 )
przy czym wielkości h1 h2, h3 wstawia się do wzoru jako liczby bezwzględne.
KROK 3
Mając objętość nasypów Vn (wykopów) i różnicę Vr między wykopami i nasypami (lub odwrotnie)
określamy wielkość Vw wykopów (nasypów) przez odjęcie algebraiczne wielkości Vr i Vn (Vw):
Vw = Vr - Vn lub Vn = Vr  Vw (3)
13. Opisać pojęcie nadmiar i zwałka.
Nadmiar - zbyt duża ilość czegoś, nadwyżka. Jest to grunt rodzimy z urobku wykopu,
pozostały po wypełnieniu wykopu elementami posadowienia i zabezpieczenia rurociągów
i studzienek, przeznaczony do odwiezienia na miejsce stałego odkładu.
Zwałka  zsypywanie , zrzucanie czegoś w jedno miejsce.
14. Wymień maszyny i urządzenia służące do przemieszczania mas ziemnych.
Sprzęt do przemieszczania mas ziemnych, to specjalistyczny sprzęt budowlany do prac
niwelacyjnych oraz robót ziemnych. Możemy wyróżnić:
- Å‚adowarki
- koparki
- zgarniarki
- równiarki
- koparko  Å‚adowarki
- spycharki
- środki transportowe w tym pojazdy kołowe, pojazdy gąsiennicowe, taśmociągi
15. Wymień maszyny i urządzenia służące do zagęszczania mas ziemnych.
Jako maszyny do zagęszczania gruntów w robotach ziemnych możemy wyróżnić :
- walce
- tandemowe
- gładkie
- okołkowane
- gumowe
- zagęszczarki,
- płytowe
- walcowe
- ubijaki,
- ręczne
- mechaniczne
15. Wyjaśnij pojęcie loco i franco.
Loco (łac. miejsce) - formuła handlowa stosowana w Polsce i krajach sąsiednich (np. Niemcy)
oznaczająca, że sprzedający wydaje towar przewoz
nikowi podstawionemu przez kupujÄ…cego w
wyznaczonym miejscu - najczęściej magazynie sprzedającego. Obecnie wIncoterms 2000 bliskim
odpowiednikiem formuły Loco jest formuła EXW (ang. Ex Works - z zakładu) oznaczająca, że
sprzedajÄ…cy dostarcza towar przewoz
nikowi we wskazanym przez siebie miejscu pokrywajÄ…c
koszty wydania towaru (załadunek).
Franco - formuła handlowa Loco jest powszechnie mylona z formułą Franco. Poprawne użycie
obu formuł ilustruje następujący przykład: Kupujący nabywa materiały budowlane w składzie
budowlanym. Miejscem przeznaczenia towaru jest plac budowy.
- Loco skład budowlany - sprzedający wydaje towar do dyspozycji przewoz
nika
podstawionego przez kupujÄ…cego
- Franco plac budowy - sprzedajÄ…cy dostarcza towar na plac budowy wskazany przez
kupujÄ…cego.
16. Podać wzór na sprawność eksploatacyjną spycharki
60
W = Å"qÅ"Sn Å"Ss Å"Sw[m3 /h]
t
W- wydajność eksploatacyjna, [m3/h]
t- czas cyklu roboczego pracy spycharki, [min]
q - pomność efektywna lemiesza, [m3]
Sn- współczynnik napełnienia lemiesza
Ss- współczynnik spoistości gruntu równy odwrotności wsp. Spulchnienia Ss=1/Sp
Sw- współczynnik wykorzystania czasu roboczego spycharki
t = ts + tn[min]
t- czas cyklu roboczego pracy spycharki, [min]
ts- czas skrawania (nagarniania) urobku do chwili napełnienia lemiesza, [min]
tn- czas wykonania czynności niezależnych od kategorii gruntu i przemieszczania(jest wartością
stałą dla danego typu spycharki),[min]
ëÅ‚
ls lp ls + lp öÅ‚
ìÅ‚ ÷Å‚[s]
ts = + +
ìÅ‚
vs vp vpp ÷Å‚
íÅ‚ Å‚Å‚
ts- czas nagarniania urobku do chwili napełnienia lemiesza, [min]
ls -długość odcinka skrawania względnie napełnienia [m]
vs- prędkość jazdy w trakcie skrawania (I bieg), [km/h]
lp - długość odcinka przemieszczania urobku, [m]
vp- prędkość jazdy z urobkiem (II bieg), [km/h]
vpp- prędkość jazdy powrotnej, jałowej (III bieg lub IV lub jazda tyłem), [km/h]
tn = tb + tz + to[s]
tn- czas wykonania czynności niezależnych od kategorii gruntu i przemieszczania(jest wartością
stałą dla danego typu zgarniarki), [min]
tb- czas potrzebny na zmianÄ™ biegu(5s=0,08min), [min]
tz- czas zmiany kierunku jazdy (10s=0,2min), [min]
t0 - czas na opuszczenie i podniesienie lemiesza (10[s]=0,2[min]), [min]
2
H Å" L Å" Sn
q = µ[m3]
2tgÕSsp
q- pojemność efektywna lemiesza, [m3]
H- wysokość lemiszcza [m]
L  długość lemiszcza [m]
Ć  kąt stoku naturalnego urabialnego gruntu
Ssp  współczynnik spolchnienia gruntu
µ  współczynnik napeÅ‚nienea lemiszcza
17. Podać wzór na sprawność eksploatacyjną koparki
W =60Å"nÅ"QÅ"Sn Å"Ss Å"Sw[m3 /h]
3600
n =
t
t = tn + t0 + tw[s]
Q  pojemność geometryczna łyżki
n  liczba cykli roboczych na godzinÄ™
Sn  współczynnik napełniania łyżki
Ss  współczynnik spoistości gruntu
Sw  współczynnik wykorzystania czasu pracy koparki
t  czas cyklu roboczego koparki
tn - czas odspajania gruntu i napełniania łyżki
to - czas obrotu nadwozia do miejsca wyładunku urobu
tw - czas wyładunku
18. Opisz i przedstaw graficznie projekt zagospodarowania placu budowy
Projekt zagospodarowania placu budowy zawiera:
1. część ogólną, która obejmuje: sposoby składowania materiałów i prefabrykatów, produkcję i
usługi na potrzeby budowy, przewidywane środki transportu poziomego i pionowego, sposoby
wykonania dróg kołowych i szynowych, sposoby zasilania budowy, przewidywane rodzaje
obiektów kubaturowych, podział zagospodarowania placu budowy na etapy.
2. część analityczną, która obejmuje: obliczanie powierzchni składowisk, magazynów, placów,
obiektów, dróg, pomieszczeń, określenie zapotrzebowania energii elektrycznej, wody,
zestawienie charakterystycznych maszyn, urządzeń, środków transportu, zestawienia kosztów,
terminy realizacji z harmonogramami .
3. część graficzną, która obejmuje: w sposób graficzny w skali 1:500 uwidocznienie i oznaczenie
obiektów, urządzeń instalacji układów komunikacji rozmieszczonych w taki sposób aby nie
dochodziło do sytuacji niebezpiecznych
1. skład gotowych prętów, 2. warsztat zbrojarski, 3. skład stali zbrojeniowej, 4. skład tarcicy i deskowań,
5. warsztat ciesielski, 6. Magazyn, 7. budynek socjalny, 8. kierownictwo budowy, 9. Piasek, 10. świr,
B  betoniarka, M  mieszarka, C  cement, NN  linia niskiego napięcia, W - woda