[e-mail]
[e-mail]
[e-mail]
Informacje wstępne
Definicja
Omawiając politykę zagraniczną, na wstępie nale\
ałoby zdefiniować, czym jest to pojecie. Z pewnością jest to
przejaw działalności zewnętrznej państwa. Jest to te\
całokształt jego poczynań w środowisku
międzynarodowym.
Cele
Prowadzenie polityki zagranicznej polega na formułowaniu a następnie realizacji interesów państwa. Pomimo, i\

cele i zadania mogą zmieniać się pod wpływem uwarunkowań zewnętrznych, to jednak istnieją interesy
ponadczasowe. Polityka zagraniczna ma równie\
na celu kreowanie wizerunku państwa na zewnątrz. Pojęcie,
które bezwzględnie związane jest z polityką zagraniczną, to racja stanu. Określenie to pojawiło się wraz z
powstaniem państw nowo\
ytnych. Stanowi ono zbiór najwa\
niejszych wartości i interesów państwa, takich jak:
istnienie państwa, bezpieczeństwo, rozwój społeczny czy ład polityczny. Bez ich określenia niemo\
liwe staje się
osiąganie innych zadań. Treść racji stanu musi być akceptowane przez społeczeństwo danego państwa. Nie
mo\
na kształtować racji stanu po ka\
dych wyborach, czyli po zmianie ekip rządzących. Zadaniem ka\
dego
państwa jest prowadzenie polityki zagranicznej zgodnej z jego racją stanu.
Polityka po 1989
Jak zatem wyglądała polityka zagraniczna Polski po 1989 roku? W 1989 roku nastąpiło załamanie gospodarcze
krajów bloku wschodniego. Zapanowała stagnacja i spadek poziomu produkcji i realnych dochodów ludności.
Jednak początek 1989 roku, to czas, kiedy pomimo wszystko najwa\
niejsze w tej części Europy było zdanie
Moskwy. Dlatego te\
w obawie o niekontrolowany wybuch społecznego niezadowolenia ze zgubnymi skutkami
dla poszczególnych narodów, ponawiano propozycje międzynarodowego porozumienia w sprawie ewolucji
politycznej w naszym regionie. Jedną z takich propozycji było wystąpienie prezydenta USA, G. Bush a, w
Moguncji, w dniu 31 V 1989 roku. Zaproponował wówczas czteropunktowy plan przezwycię\
enia podziału
Europy i "rozmro\
enia" systemów politycznych Europy Wschodniej, poprzez: kontynuację procesu KBWE,
uczynienie Berlina centrum porozumienia, a nie konfrontacji europejskiej, realizację wspólnych programów
ochrony środowiska oraz demilitaryzacje Europy.
Jednak ju\
jesienią tego roku dochodzi do olbrzymich zmian społeczno  politycznych w Europie Środkowo 
Wschodniej, rozpoczął się proces lawinowego rozpadu systemu komunistycznego nazywany Jesienią Narodów.
Po raz pierwszy od wielu dziesięcioleci polski rząd Tadeusza Mazowieckiego miał okazję w polityce zagranicznej
realizować polską rację stanu. Sytuację tą ułatwiał równie\
postępujący rozkład ZSRR i zacieranie się
powojennego podziału Europy, tzw. porządku jałtańskiego, a państwa zachodnie wspierały demokratyczne
przemiany w bloku wschodnim.
Wśród priorytetów polskiej polityki zagranicznej u progu III RP znalazły się dą\
enie do zbudowania w Europie
systemu zbiorowego bezpieczeństwa, równowa\
enie się stosunków z jednoczącymi się Niemcami i
rozpadającym się ZSRR oraz współpraca regionalna z krajami Europy Środkowej i krajami bałtyckimi.
[e-mail]
Priorytety polskiej polityki zagranicznej w latach 1989  2002:
współtworzenie systemu zbiorowego bezpieczeństwa,
współpraca z ZSRR i RFN,
rozwijanie nowych powiązań regionalnych,
rozszerzenie powiązań z USA,
z państwami Europy Zachodniej,
rozszerzenie stosunków z państwami innych kontynentów,
rekonstrukcja stosunków gospodarczych Polski z zagranicą,
współpraca z organizacjami międzynarodowymi,
umocnienie podstawowych zasad prawa i stosunków międzynarodowych, w tym ochrony praw człowieka,
znoszenie barier w ruchu osobowym i łączność z Polonią.
Priorytety polskiej polityki zagranicznej po 2002 roku:
zakończenie negocjacji w sprawie polskiego członkostwa w UE,
umacnianie bezpieczeństwa narodowego i wkład w bezpieczeństwo międzynarodowe,
zwiększenie aktywności w sferze zagranicznej polityki gospodarczej,
rozwój stosunków dwustronnych z tradycyjnymi partnerami na Zachodzie, w regionie oraz dynamizacja
polityki w kierunku wschodnim.
Współcześnie do najwa\
niejszych zadań polskiej polityki zagranicznej nale\
y umacnianie pozycji Polski w
strukturach Unii Europejskiej, ale równie\
określenie naszego stanowiska w stosunku do najwa\
niejszych
problemów polityki międzynarodowej.
2
[e-mail]
Stosunki polsko-niemieckie
U progu niepodległości kluczowe stały się stosunki z Niemcami. W momencie otwarcia granicy w Berlinie, z
wizytą w Polsce przebywał kanclerz Niemiec Helmut Kohl. Przerwał jednak przerwał swój pobyt w Polsce, aby
wziąć udział w posiedzeniu rządu w Bonn i wiecu w Berlinie. Po tych wydarzeniach kontynuował wizytę w
Polsce. Doszło do symbolicznego gestu pojednania podczas spotkania polskiego premiera - Tadeusza
Mazowieckiego i kanclerza Niemiec w Krzy\
owej. Podpisano tez deklaracje o stosunkach polsko-niemieckich.
Polska musiała zająć stanowisko wobec procesu zjednoczenia Niemiec po upadku systemu komunistycznego w
NRD. Pomimo niechęci Bonn do uznania naszej granicy na Odrze i Nysie, sytuacja Polski była o tyle korzystna,
\
e wielkim mocarstwom zale\
ało na utrzymaniu stabilizacji w Europie. Wyrazem tego były negocjacje
zjednoczeniowe  początkowo prowadzone jako konferencja cztery plus dwa, dopuszczono w końcowej fazie
delegację polską. Omawiane rokowania zakończyły się w paz
dzierniku 1990 zgodą czterech mocarstw na
zjednoczenie Niemiec. Nastąpiło to formalnie na początku listopada, a 14 XI podpisano traktat miedzy
zjednoczonymi Niemcami i Polską potwierdzający granicę na Odrze i Nysie.
Kolejnym przejawem zbli\
enia w stosunkach polsko  niemieckich było przemówienie prezydenta Niemiec
Romana Hercoga wygłoszone podczas uroczystości pięćdziesiątej rocznicy wybuchu powstania warszawskiego,
w którym poprosił o wybaczenie wszystkie polskie ofiary wojny wywołanej przez Niemcy.
Dobre kontakty z Niemcami dodatkowo utrwalała współpraca w ramach Trójkąta Weimarskiego, a tak\
e
powstanie na polskiej granicy zachodniej czterech euroregionów: "Nysa"  od 1991, "Sprewa  Nysa  Bóbr" 
od 1993, "Pro Europa Viadrina"  1995 i "Pomerania"  od 1995 roku.
W lutym 1998 r. premier Jerzy Buzek odwiedził RFN. Pewne napięcia w stosunkach polsko  niemieckich
wywołały, w połowie 1998 roku, oświadczenia niemieckiego Związku Wypędzonych, którzy \
ądali, aby władze
niemieckie powiązały poparcie dla polskiego akcesu do UE z odszkodowaniami za mienie utracone przez
przesiedleńców. W maju 1998 Bundestag zaapelował do rządu w Bonn o działanie na rzecz legalnych interesów
wypędzonych. Po stronie polskiej zaczęto w związku z tym przypominać, \
e Polska nie otrzymała pełnej
rekompensaty za skutki wojny i okupacji w latach 1939  1945. Rząd RFN zdystansował się od \
ądań
przesiedleńców. Niemieckie wybory z września 1998 roku przyniosły sukces lewicy i utworzenie rządu Gerarda
Schroedera, ale nie zmieniły generalnie przychylnego Polsce kursu polityki niemieckiej. Jednak pojawiły się
tak\
e w niej oznaki większej powściągliwości. Nowy kanclerz odwiedził Polskę ju\
na początku listopada
podtrzymując poparcie Niemiec dla polskiego członkostwa w UE, ale unikał podania jakichkolwiek dat.
Równie\
pierwszą wizytę zagraniczną premier Leszek Miller zło\
ył w Niemczech tak, jakby chciał zaakcentować
swoje dobre kontakty z "normalną zachodnią socjaldemokracją".
Zasadniczym problemem w stosunkach polsko  niemieckich stała się sprawa interwencji zbrojnej w Iraku.
Zwłaszcza "list ośmiu" wywołał sporo krytyki ze strony przywódców Francji, Belgii i Niemiec. Pojawiła się teza o
istnieniu "starej Europy" i "nowej"  czyli krajów, które weszły w orbitę wpływów amerykańskich.
3
[e-mail]
W dniu 9 V 2003 roku prezydent Kwaśniewski spotkał się z prezydentem Francji Jacques Chirackiem i
kanclerzem Niemiec Schroederem we Wrocławiu, by odnowić współpracę w Trójkącie Weimarskim. Złagodzono
napięcia, ale pomimo wszystko ró\
nice zdań pozostały. Ponadto pojawił się jeszcze jeden problem w stosunkach
polsko-niemieckich.
Przywódczyni niemieckich organizacji przesiedleńców Erica Steinbach urodzona podczas okupacji w polskiej
Rumii, wystąpiła z projektem uczczenia pamięci Niemców "wypędzonych" po wojnie z ojczystych stron na
wschodzie w całkowitym oderwaniu od kontekstu wojny, którą Niemcy wywołały, w której dokonały masowych
przestępstw przeciwko ludzkości i którą przegrały. Poparcie dla projektu wyraziła część polityków chadeckich.
Co rzuciło nowe światło na stosunek Niemców do Polaków. Okazało się, \
e pomimo postępów na drodze do
pojednania polsko  niemieckiego wiedzę wielu Niemców o przyczynach wojny i niemieckiej odpowiedzialności
za cierpienia innych narodów przesłaniała pamięć o własnych ofiarach tej wojny. W odpowiedzi grono
intelektualistów z Europy Środkowo  Wschodniej zaproponowało projekt stworzenia Europejskiego Centrum
Przeciw Wypędzeniom. We wrześniu 2004 roku stronę niemiecka poruszyły szacunki zniszczeń dokonanych
przez Niemców w Warszawie wycenione przez zespół prezydenta stolicy Lecha Kaczyńskiego na 15,8 mld
przedwojennych złotych (około 3 mld dolarów) a tak\
e rezolucja Sejmu, w której za\
ądano od Niemiec wypłaty
odszkodowań za straty wynikłe z niemieckiej agresji na Polskę w 1939 roku oraz okupacji 1939  1945. Przeciw
rezolucji wypowiedział się prezydent Kwaśniewski, co skwapliwie wykorzystała prasa niemiecka, która ostro
krytykowała stanowisko polskiego Sejmu. Jednak stanowisko to popierało 64 % Polaków. Niemcy
konsekwentnie nie chcieli przyjąć do wiadomości, \
e stanowisko polskie było jedynie odpowiedzią na niemieckie
powtarzające się roszczenia za mienie niemieckie wywłaszczone w czasach PRL. Na szczęście oficjalne czynniki
w Niemczech nie wspierały tych roszczeń.
Pojednawcze gesty kanclerza Gerarda Schroedera oraz prezydenta Horsta Koehlera, którzy w lecie 2005 roku
odwiedzili Polskę nie ociepliły atmosfery panującej między Berlinem i Warszawą. Tym bardziej, \
e na początku
września tego roku doszło do podpisania niemiecko-rosyjskiego porozumienia w sprawie budowy gazociągu na
dnie Morza Bałtyckiego omijającego terytorium Polski. Gazociąg ten dawał Rosji mo\
liwość zamknięcia dostaw
gazu do Polski bez odcinania dostaw dla Niemiec, a więc oznaczał przede wszystkim powa\
ne osłabienie Polski
pod względem strategicznym.
Podczas wizyty w Warszawie na początku grudnia 2005 roku nowa kanclerz Niemiec Angela Merkel spotkała się
z prezydentem  elektem Lechem Kaczyńskim, wykonując pojednawcze gesty, jednak w sprawie kontraktu na
budowę gazociągu z Rosji omijającego Polskę stwierdziła jedynie, \
e sprawa jest otwarta, a gazociąg zaczął
powstawać we współpracy niemiecko-rosyjskiej. Kuriozalnym przyczynkiem do sprawy tego gazociągu było, to,
\
e wysoką funkcję w zarządzie firmy nadzorującej budowę objął ,,w nagrodę za współpracę były kanclerz
niemiecki Schroeder. Chłodu na linii Warszawa  Berlin nie przełamała te\
wizyta prezydenta Kaczyńskiego w
Berlinie w marcu 2006 roku. Przykrym incydentem w stosunkach polsko  niemieckich ostatniego okresu było
odwołanie wizyty prezydenta Kaczyńskiego na szczycie Trójkąta Weimarskiego w czasie gdy niemiecki tabloid
"Tageszeitung" skarykaturował braci Kaczyńskich i ich matkę.
4
[e-mail]
Stosunki polsko-rosyjskie
W latach 1989  1991 Polska prowadziła bardzo ostro\
ną politykę wobec ZSRR. Powodem były przede
wszystkim obawy Zachodu przed konfliktem z ZSRR oraz problemy związane ze zjednoczeniem Niemiec. Ale i
czynniki wewnętrzne w postaci wielkiego uzale\
nienia gospodarczego Polski od tego kraju. A tak\
e dwie
instytucje, do których Polska nale\
ała  Układ Warszawski i RWPG. W pierwszej fazie wzajemnych stosunków
tworzono te\
nowe relacje prawne. We wrześniu 1989 roku nowy premier, Tadeusz Mazowiecki potwierdził
zobowiązania sojusznicze wynikające z przynale\
ności do UW.
W dniu 15 listopada 1990 roku podjęto dwustronne rokowania na temat wycofania wojsk radzieckich z Polski, i
tranzytu wojsk radzieckich z Niemiec. Ustalono, \
e formacje bojowe zostaną wycofane z Polski do listopada
1992 a pozostałe jednostki do końca 1993 roku.
W polskim MSZ wypracowano koncepcje polityki dwutorowej polegającą na utrzymywaniu stosunków
dyplomatycznych z ZSRR i z ka\
dą republika osobno. W paz
dzierniku 1990 minister Skubiszewski spotkał się z
władzami ZSRR oraz przedstawicielami rządów republik białoruskiej, litewskiej i ukraińskiej, które kilka miesięcy
wcześniej uchwaliły deklarację suwerenności.
Swoistym sprawdzianem takiej polityki stały się wydarzenia w republikach bałtyckich, w styczniu 1991 roku,
kiedy te ogłosiły niepodległość, a władze ZSRR próbowały stłumić te wydarzenia siłą. Polska uznała legalne
władze tych krajów. Oraz zaapelowała o pokojowe rozwiązanie tego konfliktu. W lutym 1991 roku minister
Skubiszewski głosił, \
e jednym z priorytetów polskiej polityki jest rozwiązanie Układu Warszawskiego. W dniu
25 lutego 1991 roku podjęto decyzje, \
e od 31 marca rozpocznie się likwidacja struktur wojskowych UW.
Struktury polityczne paktu zostały zlikwidowane 1 lipca 1991 roku. W dziedzinie gospodarczej najwa\
niejszym
celem było rozwiązanie RWPG. 28 czerwca 1991 członkowie tego porozumienia zebrani w Budapeszcie podjęli
decyzję o jego likwidacji.
Dwustronne stosunki miedzy Polska a ZSRR rozpoczęły się 10 paz
dziernika 1990 roku, kiedy podpisano
 Deklarację o przyjaz
ni i dobrosąsiedzkiej współpracy Szybko podjęto prace nad nowym traktatem
międzypaństwowym i 10 grudnia 1991 parafowano  Traktat o przyjaz
ni i dobrosąsiedzkiej współpracy . Po
rozwiązaniu ZSRR traktat ten stał się przedmiotem dalszych prac. Władze rosyjskie podpisały go ostatecznie 22
maja 1992 roku. Od tej chwili rozpoczęła się nowa epoka w stosunkach polsko  rosyjskich. Jej podstawą jest
zasada wzajemnego poszanowania suwerenności. Państwa-strony uznały nienaruszalność swoich granic i
wyrzekły się roszczeń terytorialnych. Zadeklarowały te\
gotowość do pokojowego rozstrzygania sporów oraz
wyrzekły się agresji we wzajemnych stosunkach. RP i Federacja Rosyjska przyjęły zobowiązania dotyczące
rozwoju wzajemnych stosunków gospodarczych, naukowych i kulturalnych, z uwzględnieniem zwrotu dóbr
kultury. Przedmiotem kolejnych punktów traktatu były zagadnienia dotyczące współpracy regionalnej.
Po uregulowaniu stosunków z Rosja, Polska zmieniła swój główny cel polityki zagranicznej. Nowy priorytet, to
dą\
enie do członkostwa w NATO. Wprawdzie początkowo nie spotkało się to ze sprzeciwem ze strony Rosji, ale
ju\
wiosną 1993 roku Rosja zaczęła protestować przeciwko rozszerzeniu NATO na wschód. W latach 1994 
1995 nastąpiło pogorszenie stosunków polsko  rosyjskich. Rosja zaczęła zdecydowaną kampanię przeciwko
5
[e-mail]
rozszerzeniu NATO, poprzez m. ni. pogró\
ki wobec Polski. Do dalszego pogorszenia wzajemnych stosunków
doszło gdy Polska skrytykowała rosyjska agresję w Czeczenii.
Mimo problemów politycznych, stosunki gospodarcze były dobre. W trakcie wizyty Borysa Jelcyna w Polsce, 25
sierpnia 1993 roku, podpisano porozumienie o budowie nowego gazociągu tranzytowego tzw. Jamał  Europa,
który przebiegał przez terytorium Polski. Zawarto te\
umowę na dostawę rosyjskiego gazu do Polski. W styczniu
1995 roku uregulowano tez problem wzajemnego zadłu\
enia na zasadzie opcji zerowej oraz 20 mln dopłaty dla
Polski. Nie udało się jednak rozstrzygnąć sporu o podział majątku po byłej RWPG.
W latach 1996  1997 władze polskie przyjęły nową strategie: oddzielono kwestie bezpieczeństwa od innych
dziedzin wzajemnych stosunków, przede wszystkim gospodarczych. W 1996 roku podpisano kontrakt na
dostawy rosyjskiego gazu na 25 lat. W Polsce kontrakt ten był krytykowany. Zarzucano, \
e układ jest
niekorzystny dla Polski, gdy\
wprowadza złe warunki dostaw gazu i ogranicza inne z
ródła pozyskania tego
surowca. W efekcie porozumienia o regulacji kwestii wzajemnego zadłu\
enia nastąpił wzrost wzajemnych
obrotów handlowych. Kwestie rozszerzenia NATO na wschód nie wpływała ju\
tak negatywnie na stosunki
polsko- rosyjskie.
W latach 1998  1999 doszło do destabilizacji politycznej w Rosji, co w znacznym stopniu ułatwiło wejście Polski
do NATO, ale osłabiło kontakty handlowe miedzy obu krajami.
W dalszym ciągu istniały nierozwiązane problemy dotyczące historii. Moskwa, co prawda zezwoliła na podjęcie
budowy polskich cmentarzy wojskowych, ale jednocześnie MSZ Federacji Rosyjskiej 14 września 1999 wydało
świadczenia, w którym podwa\
ono fakt agresji radzieckiej na Polskę 17 września 1939.
W 2000 roku rząd Jerzego Buzka ogłosił nową strategię w polityce zagranicznej wobec Rosji. Minister Bronisław
Geremek podkreślił przede wszystkim dwa podstawowe zało\
enia tej strategii: zobowiązanie się Polski do
aktywnego wspierania przemian demokratycznych w państwach postradzieckich i ich proeuropejskiej orientacji
oraz rozwiązanie polsko-rosyjskiego problemów dotyczących historii. W dniu 13 czerwca 2000 roku rząd polski
przyjął  zało\
enia polskiej polityki zagranicznej wobec Rosji , dokument ten zawierał listę nie załatwionych
problemów historycznych we wzajemnych stosunkach.
Symbolicznym przełomem we wzajemnych stosunkach stała się nieoficjalna wizyta prezydenta A.
Kwaśniewskiego w Rosji 10 lipca 2000 roku. Równie\
polityka prezydenta W. Putina przyczyniła się do poprawy
stosunków polsko  rosyjskich. Wyrazem polepszenia tych stosunków była wizyta prezydenta FR W. Putina w
Polsce 16  17 stycznia 2002 r. Prezydent Federacji Rosyjskiej zadeklarował chęć rozwiązania spornych
problemów historycznych, m. in. zadośćuczynienia polskim ofiarom stalinizmu, w marcu 2002 roku powstała
polsko-rosyjska komisja do rozwiązania problemów historycznych.
Jednak z biegiem czasu stosunki polsko-rosyjskie ulegały stałemu pogorszeniu. Jednym z podstawowych
powodów tego stanu rzeczy było polskie poparcie dla ukraińskiej  pomarańczowej rewolucji . Mimo, \
e rząd
Leszka Millera zrezygnował, z planowanego jeszcze za poprzedniego rządu, kontraktu gazowego z Norwegia,
przez co zwiększył zale\
ność Polski od dostaw gazu z Rosji Moskwa wywierała stale ró\
nego rodzaju naciski na
władzę w Warszawie. W lutym 2004 roku po raz pierwszy doszło do krótkotrwałej przerwy w dostawach gazu do
6
[e-mail]
Polski. Co prawda oficjalnym powodem były naciski Rosji na władze w Mińsku, ale szanta\
gazowy Moskwy
wobec Białorusi ugodził te\
rykoszetem w Polskę. W sierpniu władze Rosji niemal zignorowały rocznicę wybuchu
Powstania Warszawskiego, a rosyjskie MSZ w napastliwym tonie oświadczyło, \
e teza o roli ZSRR w zniszczeniu
Powstania Warszawskiego przez zaniechanie pomocy jest  bluz
niercza wobec pamięci o poległych \
ołnierzach
Armii Czerwonej. W tym samym czasie prezes IPN, Kieres, usłyszał w Moskwie, \
e Rosja nie uznaje zbrodni
katyńskiej za ludobójstwo. Chodziło oczywiście o to, by zbrodnię tę objęło przedawnienie.
Kolejne wizyty prezydenta Kwaśniewskiego w Moskwie nie były zgodnie z protokołem tj., równowa\
one przez
rewizyty prezydenta Putina w Polsce. Przybył on wprawdzie na krótko w styczniu 2005 r., ale jedynie na
uroczystość wyzwolenia obozu w Auschwitz.. W lutym rosyjskie MSZ wydało z okazji rocznicy konferencji
jałtańskiej oburzające oświadczenie, przedstawiające utratę niepodległości Polski jako sukces polskiej
demokracji. W marcu strona rosyjska umorzyła bezskuteczne śledztwo w sprawie mordu katyńskiego,
odmawiając ponownie uznania go za ludobójstwo. W tej sytuacji udział Kwaśniewskiego w obchodach 60 tej
rocznicy triumfu ZSRR w II wojnie światowej w maju 2005 roku wywołał w Polsce liczne komentarze i
kontrowersje. Kwaśniewski wyszedł, bowiem w skład orszaku wiwatującego na część ZSRR, ale otrzymał w tym
orszaku dość dalekie miejsce. I nie uzyskał \
adnych korzyści politycznych. W lecie doszło do pobicia polskich
dziennikarzy i dyplomatów w Moskwie. W 2005 roku zamiast rocznicy rewolucji paz
dziernikowej, obchodzono po
raz pierwszy w Rosji 4 listopada święto narodowe - Dzień Jedności Narodowej, które upamiętnia usunięcie
polskiego garnizonu z Kremla na początku XVII wieku.
Wobec wzrostu cen ropy naftowej i gazu ziemnego gospodarka rosyjska rozwijała się szybko, tote\
władze
putinowskie nabrały pewności siebie i dą\
yły do wzmocnienia pozycji Rosji na arenie międzynarodowej. Jednym
z tego przejawów była agresywna retoryka, Polska zaś stawała się w niej jednym z głównych celów ataków.
W listopadzie 2005 roku Rosja wprowadziła zakaz importu polskiego mięsa, co było ewidentną szykaną w
stosunku do naszego kraju. Wkrótce Kreml rozszerzył embargo na inne polskie artykuły spo\
ywcze, co
powa\
nie ograniczyło wymianę towarową Polski i Rosji. W styczniu 2006 roku Rosja powa\
nie ograniczyła z
powodów politycznych dostawy gazu na Ukrainę, co równie\
uderzyło w polskich odbiorców tego surowca. Kiedy
ówczesny minister obrony Sikorski zdecydował się odtajnić agresywne plany Układu Warszawskiego sprzed
wielu dziesięcioleci, władze rosyjskie zareagowały nerwowo, a kiedy w Warszawie zaczęto rozwa\
ać mo\
liwość
zainstalowania amerykańskiej  tarczy antyrakietowej , Moskwa nie ukrywała ju\
swojej wrogości do Polski.
Obecnie, mówi się o minimalnym ociepleniu stosunków polsko-rosyjskich, po tym jak Donald Tusk poleciał z
jednodniową wizytą do Moskwy, gdzie spotkał się z Władimirem Putinem.
Po dojściu Platformy Obywatelskiej do władzy, Rosja zniosła embargo na polskie mięso.
7
[e-mail]
Stosunki polsko-ukraińskie
W dniu 24 sierpnia 1991 roku Ukraina ogłosiła deklarację niepodległości, która weszła w \
ycie 1 grudnia 1991 r.
Polska jako pierwsze państwo uznała niepodległość swojego sąsiada. Dnia 18 maja 1992 został podpisany
miedzy obu krajami międzynarodowy  Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy .
Postanowienia tego traktatu były analogiczne do zapisów w układzie z Rosją.
Pewne problemy we wzajemnych stosunkach miedzy obu państwami wynikały z nierozwiązanych spraw
historycznych sąsiadujących ze sobą narodów. Ukraina oczekiwała od Polski potępienia Akcji  Wisła i
zadośćuczynienia jej ofiarom, nie chciała natomiast zwrócić polskich dóbr kultury oraz dopuścić do odbudowy
polskich cmentarzy wojskowych.
W paz
dzierniku 1991 r. zawarto porozumienie o handlu i współpracy gospodarczej. Jednak kryzys w obu krajach
te współpracę zahamował. W lutym 1993 podpisano umowę o współpracy wojskowej, a w sierpniu 1993 rząd RP
ogłosił, \
e partnerstwo z Ukraina jest jednym z priorytetów polskiej polityki zagranicznej.
W deklaracji z marca 1994 potwierdzono, \
e stosunki polsko  ukraińskie maja charakter ścisłego partnerstwa,
ale pojawiły się rozbie\
ności  Ukraina była coraz bardziej zaniepokojona zacieśnianiem przez Polskę kontaktów
z NATO.
Współpraca gospodarcza rozwijała się. W sierpniu 1994 roku premierzy obu krajów podpisali deklarację o
zasadach i kierunkach współpracy gospodarczej. W paz
dzierniku 1994 uzgodniono powstanie nowego
euroregionu  Bug . Odnotowano wyraz
ny wzrost obrotów handlowych. W czerwcu 1996 przybył do Polski z
wizytą prezydent Leonid Kuczma. Zaapelował o poparcie ukraińskich aspiracji do udziału w strukturach
europejskich. Polska odpowiedziała na ten apel pozytywnie. Zawarto równie\
porozumienie o ochronie i zwrocie
dóbr kultury oraz o ruchu bezwizowym. W maju 1997 roku, prezydenci Polski i Ukrainy podpisali  Wspólne
oświadczenie o zgodzie i pojednaniu , w którym uczczono pamięć ofiar konfliktów polsko-ukraińskich. Nastąpiło
wyjątkowe o\
ywienie stosunków polsko  ukraińskich. Prezydenci spotykali się sześciokrotnie w 1998 i
czterokrotnie w 1999 r.
Jednak kontakty Polski z Ukraina zaczęły się komplikować z powodu zacieśniania stosunków ukraińsko-
rosyjskich. Nie nastąpił zwrot dóbr polskich dzieł sztuki i innych dóbr kultury, nie kontynuowano odbudowy
Cmentarza Orląt Lwowskich. Do tylko częściowej poprawy stosunków polsko-ukraińskich ponownie doszło w
2003 roku, kiedy to zorganizowano uroczystości 60 rocznicy czystki etnicznej prowadzonej na Wołyniu przez
UPA, wg danych zginęło wówczas 30-60 tyś Polaków, i 2-2,5 tyś Ukraińców, wg strony ukraińskiej 10-12 tys.
Ukraińców. W uroczystościach w Pawliwce udział wzięli prezydenci Kwaśniewski i Kuczma. We wspólnym
oświadczeniu potępili zbrodnie dokonane na ludności cywilnej na Wołyniu, prezydent Kuczma stwierdził, \
e
 zbrodnie przeciwko ludzkości nie mogą być usprawiedliwione .
W dniu 10 lipca 2003 roku, parlamenty Polski i Ukrainy przyjęły jednobrzmiące oświadczenie potępiające
mordy ludności polskiej na Wołyniu w 1943 roku, jednak podczas centralnych uroczystości w Poryciu, Leonid
Kuczma uchylił się od wyra\
enia skruchy w imieniu Ukraińców i zaczęło wyglądać na to, \
e na pojednaniu
8
[e-mail]
bardziej zale\
y Polakom ni\
Ukraińcom. Mimo to, kiedy jesienią 2004 roku doszło do wyraz
nej ingerencji Rosji w
ukraińskich wyborach prezydenckich oraz kiedy okazało się, \
e wybory te zostały w sporej mierze sfałszowane,
tak przedstawiciele polskich elit politycznych, jak i zwykli obywatele naszego kraju wyrazili zdecydowane
poparcie dla demokracji na Ukrainie. Na kijowskim Placu Niepodległości, gdzie trwały manifestacje, nazwane
wkrótce  pomarańczową rewolucją , pojawili się w listopadzie entuzjastycznie witani politycy z Polski, głównie z
PO i PiS, Wałęsa, a w decydujących rozmowach między zwolennikami Wiktora Juszczenki i prorosyjskiego
Wiktora Janukowycza wa\
ną rolę mediatora odegrała polska dyplomacja i sam prezydent Aleksander
Kwaśniewski.
 Pomarańczowa rewolucja stała się niezwykle popularna w Polsce, a polskie poparcie dla demokracji na
Ukrainie przyczyniło się nie tylko do umocnienia polskiej pozycji na wschodzie, ale tak\
e do zbli\
enia między
Polakami i Ukraińcami. Podczas III Kongresu Eucharystycznego w Warszawie w czerwcu 2005 roku doszło do
symbolicznego zbli\
enia i aktu pojednania polsko-ukraińskiego, a wkrótce potem prezydenci Kwaśniewski i
Juszczenko otworzyli odrestaurowany Cmentarz Orląt Lwowskich.
Mimo niestabilnej sytuacji politycznej na Ukrainie, stosunki Polski z tym krajem w dalszym ciągu układają się
dość pomyślnie. W maju 2006 roku, podczas uroczystości w rocznicę polskiego mordu na cywilnej ludności
ukraińskiej w Pawłokomie, prezydent Kaczyński zacytował Modlitwę Pańską:  odpuść nam nasze winy jako i my
odpuszczamy naszym winowajcom . Pojednanie polsko-ukraińskie stawało się faktem.
9
[e-mail]
Stosunki polsko-białoruskie
W dniu 10 paz
dziernika 1991 podpisano polsko  białoruską  Deklarację o dobrym sąsiedztwie, wzajemnym
zrozumieniu i współpracy . Polska uznała niepodległość Białorusi 27 grudnia 1991 roku. Podstawą stosunków
Polski i Białorusi stał się  Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy podpisany 23 czerwca 1992
roku.
Postępujące uzale\
nienie Białorusi od Rosji wywołało niepokój strony polskiej. Od 1994 roku nastąpiło
ochłodzenie stosunków polsko  białoruskich związane z pogłębieniem na Białorusi kryzysu politycznego.
Wybory prezydenckie wygrał Aleksander A
ukaszenka. Wobec narastającej zale\
ności od Rosji współpraca
stawała się coraz trudniejsza. Białoruś wzorem Rosji rozpoczęła krytykę procesu rozszerzania NATO na Wschód.
Wysiłki polskiej dyplomacji skoncentrowały się na polityce gospodarczej i ochronie polskiej mniejszości na
Białorusi. Rząd w Mińsku pozostał jednak obojętny na polskie inicjatywy dotyczące współpracy transgranicznej,
czego wyrazem był brak aktywnej współpracy w euroregionie  Bug (od 1995) i  Niemen (od 1997).
W latach 1996  1997 nastąpiła dalsza integracja Białorusi z Rosją: 2 kwietnia 1996 zawarto układ o
stowarzyszeniu Białorusi i Rosji, a w 1997 r. porozumienie o Związku Białorusi i Rosji ( ZBiR)  państwo to
zostało formalnie uzale\
nione od Rosji.
W latach 1998  1999 areną konfliktu polsko-białoruskiego stała się OBWE. Bronisław Geremek,
przewodniczący OBWE otworzył w Mińsku misję obserwacyjna tej organizacji. Wówczas kontakty polityczne
uległy ograniczeniu. Równie\
stosunki gospodarcze były złe. Ze względu na antyrynkową politykę władz
białoruskich.
Polska i inne państwa europejskie uznała, \
e wybory na Białorusi we wrześniu 2001 roku, które wygrał
A
ukaszenko, zostały przeprowadzone w sposób nieuczciwy. Polscy i europejscy eksperci zgodzili się, \
e polityka
izolowania Białorusi nie zdała egzaminu. Kolejne próby nawiązania stosunków polsko - białoruskich wobec
niechęci tego państwa nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Zdecydowanie złe stosunki z Białorusią, z dyktatura A
ukaszenki, pogorszyły się w pierwszej połowie 2005 roku,
kiedy doszło do eskalacji wrogości ze strony Mińska, podjęto próby opanowania przez władze białoruskie
Związku Polaków na Białorusi i usuwanie kolejnych polskich dyplomatów z Białorusi. W lecie 2005 roku strona
polska odwołała swojego ambasadora na Białorusi.
10
[e-mail]
Stosunki polsko-litewskie
Stosunki dyplomatyczne między Polską a Litwą zostały nawiązane, a raczej wznowione 2 września 1991 roku. W
styczniu 1992, podczas wizyty ministra K. Skubiszewskiego w Wilnie podpisano  Deklaracje o przyjaznych
stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy . Mimo zawarcia tych porozumień stosunki dwustronne były złe.
Powodem była wzajemna nieufność, której z
ródło tkwiło w historii i teraz
niejszości. Dopiero 26 czerwca 1994
roku podpisano polsko-litewski  Traktat o przyjaznych stosunkach i dobrowolnej współpracy . We wrześniu
1995 roku podczas wizyty premiera Józefa Oleksego podpisano umowę o współpracy transgranicznej w ramach
euroregionów  Niemen i  Bałtyk .
W czerwcu 1997 roku ratyfikowano umowę o utworzeniu wspólnego batalionu LitPolBat, przeznaczonego do
realizacji misji pokojowych, który sformowano w grudniu 1998 roku. W tym samym roku zawarto dwustronną
umowę o wolnym handlu. Od tego czasu polsko  litewskie stosunki gospodarcze stały się bardzo dobre i
zanotowano wzrost poziomu obrotów handlowych.
W lutym 2001 r. Polska i Litwa podpisały umowę o współpracy w dziedzinie obronności, co było wyrazem
poparcia Polski dla litewskich dą\
eń do przystąpienia do NATO. Mimo tych sukcesów w dziedzinie politycznej i
gospodarczej pozostało do rozwiązania wiele problemów dotyczących przede wszystkim mniejszości
narodowych. Wilno odmawia zawarcia umowy regulującej kwestie pisowni imion i nazwisk nale\
ących do
mniejszości polskiej na Litwie. Z tego powodu odwołana została wizyta premiera Litwy w Polsce na wiosnę 2002
roku.
Obecnie stosunki miedzy obu państwami o\
ywiły się w związku z projektowanym przyłączeniem ich do struktur
UE. W marcu 2003 roku Aleksander Kwaśniewski wziął udział w spotkaniu prezydentów państw bałtyckich w
Wilnie.
11
[e-mail]
Stosunki polsko-czeskie
Stosunki Polski z Czechosłowacją w latach 1989  1992 układały się poprawnie. W dniu 6 paz
dziernika 1991
roku został podpisany  Układ o dobrym sąsiedztwie i przyjacielskiej współpracy z Czechosłowacją. Po jej
podziale w grudniu 1992 roku na dwa państwa Polska natychmiast uznała oba państwa i nawiązała z nimi
stosunki dyplomatyczne. Do traktatu z 1991 roku dołączono międzyrządowy  Protokół o sukcesji umów
dwustronnych i przeglądzie systemu traktatowego miedzy Rzeczpospolita Polska a Republiką Czeska  z 9
marca 1996 roku. W kwietniu 2003 roku podró\
do Pragi odbył premier RP Leszek Miller.
12
[e-mail]
Stosunki polsko-słowackie
Zawarty w 1991 roku  Układ o dobrym sąsiedztwie uzupełniono o  Protokół dotyczący obowiązywania
dwustronnych umów międzynarodowych zawartych między Polska a Czechosłowacja w latach 1918  1992,
który został podpisany w Bratysławie w dniu 8 marca 1993 roku.
W wyniku polityki premiera Słowacji Vladimira Meciara, stojącego na czele nacjonalistycznej koalicji, Słowacja
nie znalazła się w grupie pierwszych państw zaproszonych do NATO i Unii Europejskiej. Miało to wpływ na
osłabienie polsko-słowackich kontaktów dwustronnych. Sytuacja zmieniła się po zwycięstwie koalicji Rudolfa
Schustera i Mikulasa Dziurindy. Wznowiono prace Grupy Wyszehradzkiej, która wspierała kandydaturę Słowacji
do NATO. W 2000 roku utworzono wspólną, polsko-czesko-słowacką brygadę do przeprowadzenia operacji
pokojowych.
W kwietniu 2003 prezydent Kwaśniewski zło\
ył wizytę w na Słowacji, a w maju udał się do tego państwa
premier Leszek Miller.
13
[e-mail]
Polityka zagraniczna Polski wobec wybranych krajów Unii
Europejskiej
Sukcesem polskiej dyplomacji było parafowanie 22 listopada 1991 układu o stowarzyszeniu z EWG oraz
przyjęcie Polski do Rady Europy 26 listopada 1991 roku. Sukcesem było te\
stopniowe znoszenie obowiązku
wizowego dla Polaków w wielu krajach europejskich m. in. w Niemczech ale i we Francji, Włoszech, Belgii,
Holandii, Luksemburgu, Norwegii, Finlandii, Szwecji i innych.
Do dalszego poprawienia wizerunku Polski na arenie europejskiej doszło za rządów Suchockiej. Spowodowało to
korzystniejszy klimat dla otwarcia przed Polską struktur politycznych i gospodarczych Wspólnoty Europejskiej.
Szczególnie przychylny był w tym względzie stosunek RFN i Francji. Powstał swoisty trójkąt Pary\
 Bonn 
Warszawa. We wrześniu 1993 spotkali się w Gdańsku przywódcy Polski, Niemiec i Francji a w listopadzie doszło
do spotkania ministrów spraw zagranicznych wymienionych krajów, których zadaniem miało być opracowanie
perspektyw współpracy trzech krajów.
Kontakty z Wielką Brytanią były zdecydowanie chłodniejsze. Na ich temperaturę wpływ miała wypowiedz

brytyjskiego ministra spraw zagranicznych o  granicy miedzy Polską a Rosją na Wiśle , a tak\
e konflikt między
LOT  em a British Airways. Linie brytyjskie chciały wymusić na Polskich liniach lotniczych ustępstwa w obsłudze
klientów na linii Warszawa  Londyn, a tak\
e przejąć klientów LOT-u na liniach atlantyckich. Z konfliktu
zwycięsko wyszedł LOT.
W kolejnych latach stosunki z krajami Europy Zachodniej układały się cały czas dość dobrze. We wrześniu 1996
roku z wizytą w Polsce przebywał prezydent Francji Jacques Chirac. W tym samym roku do Polski przyjechał
prezydent Szwecji. W paz
dzierniku do Wielkiej Brytanii udał się prezydent Kwaśniewski  gdzie minister spraw
zagranicznych Wielkiej Brytanii wyraz
nie poparł polskie starania o wejście do NATO. Premier Włodzimierz
Cimoszewicz odwiedził wówczas Holandię i Luksemburg. Sukcesem dyplomacji polskiej było przystąpienie
naszego kraju do Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD) w listopadzie 1996 roku.
Dobre kontakty z Niemcami i Francją umacniała współpraca w ramach Trójkąta Weimarskiego. Jednak Francja
nieco pomniejszała jego znaczenie lansując pomysł trójkąta Francja - Niemcy - Rosja.
Do skomplikowania stosunków Polski z krajami Europy Zachodniej doszło po zamachach terrorystycznych na
Word Trade Center, kiedy to powstała koalicja na czele ze Stanami Zjednoczonymi. W styczniu 2003 roku
George Bush nazwał Polskę  najlepszym przyjacielem USA . Premier Cimoszewicz zapowiedział poparcie Polski
dla polityki USA przeciw Irakowi. Polska znalazła się w gronie ośmiu państw europejskich popierających
interwencję zbrojną. Do wspomnianej ósemki państw nale\
ały: Czechy, Dania, Hiszpania, Portugalia, Polska,
Węgry Wielka Brytania i Włochy. Wywołało to ostry sprzeciw innych państw europejskich, głównie Francji,
Niemiec i Belgii. W wypowiedziach niemieckich i francuskich pojawiało się określenie podziału na  starą i nową
Europę . Prezydent Francji Jacques Chirac pozwolił sobie na uwagę, \
e  nowe państwa nie skorzystały z okazji
by siedzieć cicho! , popierając stanowisko USA wobec Iraku i \
e zachowali się infantylnie. Wypowiedz
ta
spotkała się ze zdecydowanym sprzeciwem równie\
w Warszawie.
14
[e-mail]
W dniu 9 maja 2003 roku prezydent Kwaśniewski spotkał się z kanclerzem Schroederem i prezydentem Francji
Chirackiem we Wrocławiu, aby odnowić współpracę w ramach Trójkąta Weimarskiego, ale ró\
nice zdań
pozostały, pomimo złagodzenia wcześniejszych napięć. Jednak bezwzględnie podstawową dominantą polskich
stosunków z państwami Europy Zachodniej po 2004 roku jest nasze członkostwo w Unii Europejskiej.
15
[e-mail]
Polityka zagraniczna Polski wobec Stanów
Zjednoczonych
Nale\
y zachować właściwe proporcje w relacjach miedzy Polską  państwem średniej wielkości a USA, które są
supermocarstwem. Du\
e znaczenie stosunków polsko  amerykańskich dla polskiej polityki zagranicznej wynika
przede wszystkim z pozycji USA, jako aktualnie jedynego supermocarstwa światowego. Pod koniec lat 80-tych
nastąpiło przeorientowanie się amerykańskiej polityki zagranicznej w stosunku do Polski. Było to spowodowane
coraz widoczniejszymi dą\
eniami do demokratyzacji ustroju politycznego, szczególnie po podpisaniu
porozumień Okrągłego Stołu. USA uznały, \
e zmiany w Polsce są początkiem przekształceń w całym regionie.
Po analizie sytuacji wewnętrznej w pozostałych państwach regionu administracja prezydenta George Busha
przejęła inicjatywę dyplomatyczną w tym regionie.
Po 1989 roku równie\
polska polityka zagraniczna obrała kierunek proamerykański, co wynikało z przyjętej
przez rząd polski strategii zmierzającej do powiązania państwa ze strukturami zachodnimi. Istotne stało się
uzyskanie poparcia USA w dziedzinie przebudowy państwa i reorientacji jego polityki zagranicznej.
Punktem zwrotnym było przemówienie prezydenta USA na temat nowych zasad amerykańskiej polityki wobec
Polski z 17 kwietnia 1989 roku, w którym przedstawił on program pomocy gospodarczej dla Polski. Dotyczył
m.in. starań Polski o po\
yczkę z Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz o restrukturyzację polskiego
długu w Klubie Paryskim. Przełom we wzajemnych stosunkach wprowadziła wizyta prezydenta Busha w lipcu
1989 roku w Polsce. Wizyta była wyrazem jednoznacznego poparcia władz amerykańskich dla polskich przemian
politycznych.
Rangę wydarzenia międzynarodowego zyskała wizyta Lecha Wałęsy w USA w listopadzie 1989 roku. Wygłosił on
wówczas przemówienie na forum obu izb Kongresu jako trzeci cudzoziemiec niebędący głową państwa. Wałęsa
podziękował Stanom Zjednoczonym za wkład w obalenie komunizmu i zaapelował o współprace w procesie
dalszego wzmacniania demokracji w Europie Środkowo  Wschodniej.
W marcu 1990 roku do Waszyngtonu udał się premier Tadeusz Mazowiecki. Efektem jego podró\
y było
podpisanie 21 marca 1990 roku  Traktatu o stosunkach handlowych i gospodarczych miedzy Rzeczpospolita
Polska a Stanami Zjednoczonymi oraz,  Deklaracji o stosunkach miedzy RP a USA z 20 marca 1991 roku.
Podczas wizyty premier Mazowiecki prowadził rozmowy mające na celu uzyskanie amerykańskiego poparcia dla
udziału Polski w rokowaniach dotyczących zjednoczenia Niemiec.
USA udzieliły Polsce poparcia w czasie prowadzonych z ZSRR potem z Rosją negocjacji w sprawie wycofania
wojsk rosyjskich z terytorium Polski. Z kolei Polska poparła działania USA przeciwko Irakowi, a Amerykanie
poprosili Polskę o reprezentowanie ich interesów w Bagdadzie.
Władze RP uznały USA za swojego strategicznego partnera i stosunki z tym państwem uzyskały priorytet w
polskiej polityce zagranicznej. Najwa\
niejszym zadaniem polskiej dyplomacji stało się przekonanie władz
amerykańskich o celowości przyjęcia Polski do NATO. Było to zbie\
ne z rosnącym zainteresowaniem USA
16
[e-mail]
państwami Europy Środkowej. Administracja Billa Clintona uwa\
ała, \
e wzmocni swoja pozycję w tym regionie i
rozszerzy strefę stabilizacji i bezpieczeństwa, gdy dojdzie do powiązania poło\
onych na nim państw z
zachodnimi strukturami politycznymi, gospodarczymi i wojskowymi. Było to wa\
ne w kontekście coraz bardziej
antyzachodniej polityki Rosji.
Du\
e znaczenie Polski dla USA wynikało z jej poło\
enia strategicznego, wielkości, liczby ludności oraz dobrych
stosunków, jakie utrzymywała z państwami regionu. Polska stała się rzecznikiem interesów USA w Europie
Środkowej i Wschodniej.
W 1994 r. na szczycie NATO postanowiono rozszerzyć pakt. Państwom Europy Środkowej zaproponowano udział
w zainicjowanym przez USA  Partnerstwie dla pokoju . Władze RP rozpoczęły wielką kampanię celem
zapewnienia sobie poparcia Ameryki w sprawie przystąpienia Polski do NATO. W latach 1994  1996 Kongres
USA uchwalił dwie ustawy popierające starania Polski o wejście do tego paktu oraz objęcie jej programem
pomocy wojskowej. W 1998 roku USA udzieliły Polsce po\
yczki w wysokości 100 mln dolarów na poprawę stanu
polskiego wojska. Jednym z elementów polskiej kampanii były wizyty polskich przywódców w USA, z
uwzględnieniem spotkań z publicznością ze słuchaczami i telewidzami. Ogromna rolę odegrała tak\
e Polonia
Amerykańska, wysyłając m. in. listy do kongresmanów amerykańskich z prośbą o poparcie.
Po zamachu 11 września 2001 r. na pierwszy plan w stosunkach polsko-amerykańskich wysunęło się
współdziałanie w zwalczaniu terroryzmu. Polska włączyła się do koalicji antyterrorystycznej. Rząd RP zgłosił
gotowość do udziału równie\
w działaniach zbrojnych. W konsekwencji na początku 2002 r. jednostka
antyterrorystyczna GROM została wysłana do Afganistanu, a w 2003 r. polskie jednostki wojskowe wzięły udział
w ataku koalicji antyterrorystycznej na Irak. W czerwcu 2003 prezydent G.W. Bush, podczas wizyty w Polsce
wyraził osobiste podziękowanie polskim władzom za wkład w walkę z terroryzmem. Władze USA zadecydowały
o przyznaniu Polsce strefy administracyjnej w okupowanym Iraku. Polacy maja pełnić tam przede wszystkim
funkcję stabilizacyjną.
17
[e-mail]
Polityka Polski wobec Izraela
Polityka polska na Bliskim Wschodzie do 1989 roku uzale\
niona była od stosunku Stanów Zjednoczonych i ZSRR
do tego regionu. W 1989 nastąpiła zmiana priorytetów polskiej polityki zagranicznej w tej części świata.
Wyrazem tego był między innymi udział Polaków w operacji  Pustynna Burza , wymierzonej przeciw Irakowi, a
tak\
e udział w kolejnej kampanii przeciwko Irakowi i uzyskanie przez Polskę swojej strefy stabilizacyjnej.
Jednak podstawowym problemem Bliskiego Wschodu pozostaje konflikt izraelsko-palestyński. Polska
dyplomacja popiera ideę rozmów pokojowych, jako jedynego sposobu rozwiązania kryzysu w tym jak\
e
newralgicznym z punktu strategicznego i gospodarczego regionie świata.
Jednak spośród krajów Bliskiego Wschodu najwa\
niejsze i najbardziej skomplikowane stosunki mamy z
Izraelem. Po wizycie wicepremiera Izraela Szymona Peresa w Polsce na początku 1990 roku przywrócono
stosunki dyplomatyczne między Warszawą a Tel Awiwem. Jednak od samego początku wzajemne stosunki
komplikowała sprawa klasztoru na terenie bylego obozu oświęcimskiego. W połowie 1992 roku przybył do Polski
prezydent Izraela Chaim Herzog. W kwietniu 1993 roku papie\
Jan Paweł II rozwiązał problem przenosząc
klasztor, co otwarło drogę do poprawy stosunków polsko  \
ydowskich. Widać tę poprawę było podczas
uroczystych obchodów 50 rocznicy wybuchu Powstania w Warszawskim Getcie, w kwietniu 1993 roku, z
udziałem premiera Izraela Icchaka Rabina i wiceprezydenta USA Alberta Gore.
Stosunkom polsko  izraelskim przysłu\
yły się te\
wizyty prezydenta Kwaśniewskiego w styczniu 1999 roku i
premiera Buzka w grudniu 1999 r. Jednak stosunki pogarszały dwie sprawy: wygórowane \
ądania majątkowe
śydów amerykańskich, a tak\
e pokutujący stereotyp  Polaka antysemity i  śyda wroga Polski . Jednak wydaje
się, \
e najpowa\
niejszym problemem stała się publikacja dotycząca Jedwabnego, ukazująca mord na ludności
\
ydowskiej w tej miejscowości w lipcu 1941 roku. Pojawiły się głosy przypisujące tę zbrodnie wraz z
antysemityzmem wszystkim Polakom, inne stanowisko głosiło tezę, \
e był to odwet za \
ydowską współpracę z
komunistami.
Formalnie jednak stosunki z Izraelem były poprawne, do czego przyczynił się między innymi udział premiera
Buzka w Marszu śywych z Oświęcimia do Brzezinki w kwietniu 1998. Jednak cieniem na stosunkach polsko 
\
ydowskich kładła się sprawa \
ądań restytucji mienia nieistniejących ju\
gmin \
ydowskich w Polsce, a zwłaszcza
problemy związane z nazistowskimi obozami zagłady przede wszystkim Auschwitz i Birkenau.
W maju 1998 wiceprzewodniczący Światowego Kongresu śydów Kalman Sultanik stwierdził, \
e obozy te winny
być eksterytorialne, co mocno poruszyło opinie polską. Z kolei sprawa krzy\
y stale dostawianych na
oświęcimskim \
wirowisku bulwersowała stronę \
ydowską. Kiedy za sprawą ministra Ujazdowskiego Polska
wystąpiła o do UNESCO o zmianę oficjalnej nazwy obozu oświęcimskiego na  były nazistowski niemiecki obóz
koncentracyjny Auschwitz , wiceprezes Światowego Kongresu śydów, Maram Stern, zaprotestował , twierdząc,
\
e za obóz odpowiadają nie tylko Niemcy, a jego pracownicy ,,byli rekrutowani spośród okolicznych Polaków .
Mówiąc o powy\
szych stosunkach nale\
y wprowadzić rozró\
nienie pomiędzy stosunkami polsko-izraelskimi i
polsko-\
ydowskimi. Stosunki polsko-\
ydowskie dotyczą relacji z diasporą \
ydowską zamieszkującą wiele państw
świata. Podstawowym problemem jest wiec ochrona miejsc pamięci holocaustu. Pewne znaczenie ma te\

18
[e-mail]
problem reprywatyzacji i zadośćuczynienia za majątek pozostawiony podczas II wojny światowej i w procesie
nacjonalizacji. W 1995 roku został powołany pełnomocnik do spraw dialogu z diaspora \
ydowską, a sprawy
stosunków polsko  \
ydowskich częściowo reguluje ustawa o stosunku państwa do wyznaniowych gmin
\
ydowskich z RP z dnia 20 lutego 1998 roku.
19
[e-mail]
Polityka zagraniczna Polski wobec wybranych krajów
Afryki
Obecność Polski w Afryce przed 1989 była ograniczona, poniewa\
nie stanowiła ona priorytety w polityce
zagranicznej naszego państwa. Na początku lat dziewięćdziesiątych sytuacja zaczęła powoli ulegać zmianie. W
dniu 18 grudnia 1991 roku Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z RPA. Przedtem było to niemo\
liwe z
przyczyn politycznych i ideologicznych. Dopiero, gdy oba kraje rozpoczęły proces transformacji ustrojowych,
doszło do zbli\
enia. W dziedzinie gospodarczej nastąpił wzrost obrotów handlowych, co było wynikiem
podpisania umów dotyczących wzajemnego wspierania inwestycji, współpracy naukowo-technicznej oraz
kulturalnej. Podobne umowy gospodarcze podpisano równie\
z Nigerią.
Odbyły się równie\
wizyty na najwy\
szych szczeblach w 1992 roku prezydent RPA Frederic de Klerk zło\
ył
wizytę w Polsce, a w 2001 uczynił to prezydent Nigerii, Olusegun Obasanjo. O\
ywienie kontaktów Polski z RPA i
Nigerią wynika przede wszystkim z faktu, \
e oba kraje są regionalnymi mocarstwami.
W 1991 nastąpiły wizyty dyplomatyczne w Polsce przedstawicieli władz Wybrze\
a Kości Słoniowej, RPA,
Tanzanii, Kamerunu, Mali. Z kolei przedstawiciele władz polskich odwiedzili Burundi, Wandę, Ugandę, RPA,
Zimbabwe, Benin, Etiopię.
20
[e-mail]
Polityka zagraniczna Polski wobec krajów Dalekiego
Wschodu
Nad stosunkami Polski z krajami Dalekiego Wschodu przed 1989 rokiem cią\
yły przede wszystkim naleciałości
ideologiczne, a głównie interesy dwóch supermocarstw. Które jak wiadomo ostro na tym kontynencie ze sobą
rywalizowały.
Po 1989 roku szczególnie pamiętne stają się stosunki z Japonią. W styczniu 1991 roku z wizytą w Polsce
przebywał premier Japonii, a w czerwcu do Japonii pojechał ówczesny polski premier. Natomiast w 1992 roku
wizytę w Japonii zło\
ył prezydent Lech Wałęsa. W 1992 oba państwa zawarły porozumienie o restrukturyzacji
polskiego długu wobec Japonii, a do legendy przeszły zapowiedzi  budowy drugiej Japonii w Polsce .
Polska dą\
ąc do dalszego pogłębienia współpracy z krajami Dalekiego Wschodu prowadziła aktywna politykę w
tym regionie. W marcu 1996 roku premier Cimoszewicz odwiedził Indonezję. Jednak spośród potęg
gospodarczych Azji Wschodniej na plan pierwszy wysunęła się współpraca gospodarcza Polski z Koreą
Południową. Wyrazem tych zabiegów stały się ogromne inwestycje koncernu Daewoo w naszym kraju oraz
wizyta premiera Korei Południowej w Polsce w 1996. Z drugiej jednak strony doprowadziło do zaostrzenia
stosunków z Koreańską Republiką Ludowo - Demokratyczną.
Formalnie poprawne, choć pozbawione głębszej treści były stosunki polsko  chińskie. Nawet wizyta prezydenta
Kwaśniewskiego w listopadzie 1997 roku w Chinach nie przyniosła przełomu stosunkach z tym krajem.
Kwaśniewski zgodził się w Pekinie na chińską interpretację kwestii praw człowieka i Tajwanu, co wywołało
rozczarowanie w Taj Pej i krytykę w Polsce. W styczniu 1998 prezydent Kwaśniewski odwiedził Indie, w lutym
Japonie, a na początku 1999 roku, Sri Lanke, Wietnam i Malezję.
Polska jako uczestnik koalicji antyterrorystycznej poparła działania USA przeciwko Taliom w Afganistanie.
Władze RP wyraz
nie jednak określiły, \
e jest to akt wymierzony nie przeciwko państwu, ale przeciwko
organizacjom wykorzystującym religie do celów terrorystycznych. Po zakończeniu działań zbrojnych Polska
uznała rząd Hamida Karzaja. W marcu 2003 roku doszło do wizyty przywódcy państwa afgańskiego w Polsce.
21
[e-mail]
Ministrowie Spraw Zagranicznych po 1989 roku
Krzysztof Skubiszewski  12 września 1989  25 paz
dziernika 1993
Andrzej Olechowski - 26 paz
dziernika 1993  6 marca 1995
Władysław Bartoszewski - 7 marca 1995  22 grudnia 1995
Dariusz Rosati 29 grudnia - 1995  30 paz
dziernika 1997
Bronisław Geremek - 31 paz
dziernika 1997  30 czerwca 2000
Władysław Bartoszewski - 30 czerwca 2000  19 paz
dziernika 2001
Włodzimierz Cimoszewicz - 19 paz
dziernika 2001  5 stycznia 2005
Adam Daniel Rotfeld  5 stycznia 2005  31 paz
dziernika 2005
Stefan Meller  31 paz
dziernika 2005  5 maja 2006
Anna Fotyga  9 maja 2006  7 września 2007 ( 7  10 września 2007 r.  wakat  obowiązki ministra
spraw zagranicznych pełnił premier Jarosław Kaczyński, od 10 września do 5 listopada 2007 roku 
ponownie Anna Fotyga).
Radek Sikorski od 16 listopada 2007
22