Klasyfikacja gruntów  stara wg PN-B-02480:1986
1
Ze względu na pochodzenie, grunty budowlane dzieli się na grunty:
- naturalne - takie, których szkielet powstał w wyniku procesów geolo-
gicznych na terenie Polski,
- antropogeniczne - grunty nasypowe utworzone z produktów gospodarczej
działalności człowieka (odpady komunalne, pyły dymnicowe, odpady
poflotacyjne itp.) w wysypiskach, zwałowiskach, budowlach ziemnych itp.
Grunty naturalne dzieli siÄ™ na grunty:
- rodzime - grunty powstałe w miejscu zalegania w wyników procesów
geologicznych (wietrzenie, sedymentacja w środowisku wodnym itp.),
- nasypowe - grunty, które mogą być zarówno gruntami naturalnymi, jak i
antropogenicznymi - powstałe w wyniku działalności człowieka w
wysypiskach, zwałowiskach, osadnikach wodnych, budowlach ziemnych itp.
Grunty rodzime ze względu na zawartość części organicznych (Iom) dzieli
siÄ™ na grunty:
- mineralne - Iom d" 2%,
- organiczne - Iom > 2%. 7
 2
Grunty rodzime mineralne ze względu na odkształcalność podłoża dzieli się
na grunty:
- skaliste - grunty rodzime - lite lub spękane - których próbki nie wykazują
zmian objętości ani rozpadu pod działaniem wody destylowanej i mają
wytrzymałość na ściskanie Rc > 0,2 MPa,
- nieskaliste - grunty, które nie spełniają powyższych warunków.
Wśród gruntów skalistych ze względu na wytrzymałość wyróżniamy grunty:
- skaliste twarde (ST) - Rc > 5 MPa,
- skaliste miękkie (SM) - Rc d" 5 MPa.
Wśród rodzimych gruntów organicznych wydziela się:
- grunty próchniczne (H) - Iom = 2 - 5%,
- namuły piaszczyste (Nmp) i namuły gliniaste (Nmg) - Iom = 5 - 30 %,
- gytie (Gy) - namuły z domieszką CaCO3 w ilości > 5%,
- torfy (T) - Iom > 30%,
8
- węgle brunatne (WB) oraz węgle kamienne (WK).
Grunty mineralne rodzime ze względu na uziarnienie dzieli się na grunty:
- kamieniste d50 > 40 mm,
- gruboziarniste d50 d" 40 mm oraz d90 > 2 mm,
- drobnoziarniste d90 d" 2 mm.
dx - średnica takiego ziarna (cząstki), od którego jest mniejszych (wagowo) x %
ziarn (czÄ…stek) w badanym gruncie.
Frakcje uziarnienia gruntów nieskalistych
Frakcją uziarnienia nazywamy zbiór ziarn lub cząstek zawartych w określonych
granicach pod względem rozmiaru (ziarna: d > 0,05 mm, cząstki: d < 0,05 mm);
wyrażane w % w stosunku do masy całej badanej próbki:
- f. kamienista fk d > 40 mm
- f. żwirowa fż 40 mm e" d > 2 mm
- f. piaskowa fp 2 mm e" d > 0,05 mm
- f. pyłowa fĄ 0,05 mm e" d > 0,002 mm
- f. iłowa fi 0,002 mm e" d 9
 3
Przy dalszej klasyfikacji gruntów spoistych stosuje się dodatkowo pojęcie
frakcji zredukowanych: piaskowej - fp , pyłowej - fĄ i iłowej - fi
100Å"
Å"f
Å"
Å"
p,Ä„,i
f' =
=
=
=
p,Ä„,i
100 - ( + f )
-(f + )
- ( + )
-( + )
k ż
Podział gruntów kamienistych ze względu na miejsce występowania wzglę-
dem skały macierzystej:
Zwietrzelina KW fi d"
d" 2 %
d"
d"
grunt występuje w
miejscu wietrzenia
Zwietrzelina
skały macierzystej
KWg fi > 2 %
gliniasta
Rumosz KR fi d"
d" 2 %
d"
d"
grunt podlegał
transportowi, lecz
Rumosz
innemu niż wodny
KRg fi > 2 %
gliniasty
grunt osadzony w
Otoczaki KO ---
wodzie
10
Podział gruntów gruboziarnistych ze względu na uziarnienie:
Żwir Ż fi d" 2 %
d"
d"
d"
fk + fż > 50 %
Żwir
Żg fi > 2 %
gliniasty
Pospółka Po fi d" 2 %
d"
d"
d"
50 % e" fk + fż > 10%
e"
e"
e"
Pospółka
Pog fi > 2 %
gliniasta
11
 4
Podział gruntów drobnoziarnistych ze względu na spoistość:
" Niespoiste Ip d" 1 %
d"
d"
d"
" Spoiste Ip > 1 %
- mało spoiste ms 1 % < Ip d" 10 %
d"
d"
d"
- średnio spoiste ss 10 % < Ip d" 20 %
d"
d"
d"
- zwięzło spoiste zs 20 % < Ip d" 30 %
d"
d"
d"
- bardzo spoiste bs 30 % < Ip
Ip - wskaz
nik plastyczności (definicja dalej)
12
Podział gruntów drobnoziarnistych niespoistych ze względu
na uziarnienie:
Piasek gruby Pr d50 > 0,5 mm
Piasek średni Ps 0,5 mm e" d50 > 0,25 mm
e"
e"
e"
Piasek drobny Pd d50 d" 0,25 mm
d"
d"
d"
fp = 68 - 90 %
Piasek pylasty PĄ fĄ = 10 - 30 %
Ä„
Ä„
Ä„
Ä„
Ä„
Ä„
fi = 0 - 2 %
13
 5
Podział gruntów drobnoziarnistych spoistych ze względu
na uziarnienie - trójkąt Fereta:
14
Podział gruntów nasypowych ze względu na przydatność dla
budownictwa:
" Nasyp budowlany - nB - nasyp, którego rodzaj i stan
odpowiadają wymaganiom budowli ziemnych lub podłoża
pod budowle. To określenie dotyczy wszelkiego rodzaju
nasypów wykonywanych w sposób zaplanowany, czyli
takich których parametry, a głównie zagęszczenie, zostało
skontrolowane.
" Nasyp nie odpowiadajÄ…cy wymaganiom budowlanym
(niebudowlany) - nN - nasyp nie spełniający powyższych
warunków.
Podział ten dotyczy zarówno nasypów z gruntów natural-
nych, jak i antropogenicznych.
15
 6
 7
PARAMETRY GRUNTÓW BUDOWLANYCH
wzory aproksymacyjne według normy PN-81/B-03020
Kąt tarcia wewnętrznego - grunty niespoiste 0,2 d" I D d" 1,0 (wg rys. 3 normy)
Grunt Åšun) , st.
Åš(
Åš
Åš
7,239 Å" ID + 34,8379
Å" +
Å" +
Å" +
Å», Po
6,2116 Å" ID + 29,8910
Å" +
Å" +
Å" +
Pr, Ps
4,9271Å" ID + 27,9479
Å" +
Å" +
Å" +
Pd, PÄ„
Kąt tarcia wewnętrznego - grunty spoiste 0 d" IL d" 0,75 (wg rys. 4 normy)
Grunt Åšun) , st.
Åš(
Åš
Åš
-17,3333 Å" IL + 25
- Å" +
- Å" +
- Å" +
A
-18,6667 Å" IL + 22
- Å" +
- Å" +
- Å" +
B
-16 Å" IL +
- Å" +18
- Å" +
- Å" +
C
-13,3333Å" IL +13
- Å" +
- Å" +
- Å" +
D
Spójność - grunty spoiste j. w. (wg rys. 5 normy)
(
Grunt cun) , kPa
L
A 50Å" 0,29I
L
B 40 Å"0,27I
L
C 30Å" 0,07I
L
D 60Å" 0,32I
Edometryczny moduł ściśliwości pierwotnej  grunty sypkie j. w. (wg rys.6b n-my)
Grunt M(n) , kPa
0
Å», Po 67745 Å" I2 + Å" +
Å" +134271Å" ID + 68898
Å" + Å" +
Å" + Å" +
D
Pr, Ps 112982 Å" I2 + 51922 Å" ID + 40481
Å" + Å" +
Å" + Å" +
Å" + Å" +
D
Å" + Å" +
Pd, PÄ„ 90485 Å" I2 + 25072 Å" ID + 26751
Å" + Å" +
Å" + Å" +
D
 8
Edometryczny moduł ściśliwości pierwotnej  grunty spoiste j. w. (wg rys. 7b)
Grunt M(n) , kPa
0
37747
-19800
-
-
-
A
IL + 0,376
+
+
+
26725
-12375
-
-
-
B
IL + 0,342
+
+
+
29407
-14754
-
-
-
C
IL + 0,466
+
+
+
30605
-16826
-
-
-
D
IL + 0,545
+
+
+
Edometryczny moduł ściśliwości wtórnej:
M(n)
0
M(n) =
=
=
=
²
²
²
²
² - wskaz
nik skonsolidowania (tab. 3 normy)
²
²
²
Grunty niespoiste Grunty spoiste
Å», Po Pr, Ps Pd, PÄ„ A B C D
1,0 0,90 0,80 0,90 0,75 0,60 0,80
²
Gęstość objętościowa  grunty niespoiste j. w. (wg tab. 1 normy)
Grunt Wilg. Á(n), t/m3
mw 1,654 + 0,225 ID
Å», Po w 1,804 + 0,225 ID
m 1,975 + 0,150 ID
mw 1,604 + 0,225 ID
Pr, Ps w 1,775 + 0,150 ID
m 1,925 + 0,150 ID
mw 1,575 + 0,150 ID
Pd, PÄ„ w 1,654 + 0,225 ID
m 1,804 + 0,225 ID
Gęstość objętościowa  grunty spoiste j. w. (wg tab. 2 normy)
 9
Grunt Á(n), t/m3
Żg, Pog 2,213  0,232 IL
Pg 2,166  0,158 IL
p 2,116  0,158 IL
 2,066  0,158 IL
Gp 2,232  0,316 IL
G 2,182  0,316 IL
GÄ„ 2,132  0,316 IL
Gpz 2,182  0,316 IL
Gz 2,132  0,316 IL
GÄ„z 2,032  0,316 IL
Ip 2,147  0,474 IL
I 2,029  0,390 IL
IÄ„ 1,932  0,316 IL
Wartości współczynników iD, iC oraz iB (wg rys. Z1-2 oraz J. Pieczyraka)
cos´ + sin Åš cosÄ…
iD = cos´ Å" exp[-(´ + Ä…)tg Åš]
1+ sin Åš
1- iD
iC = iD -
ND -1
tg Åš
tg ´
ëÅ‚ öÅ‚
tg´
ìÅ‚0,01tg Åš ÷Å‚
iB = dla 0 d" d" 0,9
ìÅ‚ ÷Å‚
tgÅš
íÅ‚ Å‚Å‚
ëÅ‚ tg ´ öÅ‚ tg´
iB = 10ìÅ‚1- ÷Å‚0,015tg Åš dla 0,9 < d" 1,0
ìÅ‚ ÷Å‚
tg Åš tgÅš
íÅ‚ Å‚Å‚
gdzie :
Tr
´ = arc tg
Nr
ëÅ‚ sin ´ öÅ‚
Ä… = arc sinìÅ‚ ÷Å‚
ìÅ‚ ÷Å‚
sin Ć
íÅ‚ Å‚Å‚
ND - wspolczynnik nosnosci
 10
Wartości efektywne kąta tarcia wewnętrznego i spójności wg PN-B-3020:1974
- kąt tarcia wewnętrznego:
- spójność:
wartość efektywną spójności wg Z. Wiłuna można wyznaczyć z zależności:
c(n)
u
c'=
=
=
=
1,2