B/136: A.Brodziak - Nadchodzi sztorm słoneczny







Wstecz / Spis treści / Dalej
I.4. WPŁYW SZTORMÓW GEOMAGNETYCZNYCH NA EMOCJE I TREŚĆ MYŚLENIA
Wstęp
Z treści poprzednich rozdziałów wynika, że Słońce, najbliższa gwiazda, gwiazda podobna do innych, lecz dla nas żyjących na 3-ciej planecie, krążącej wokół niej, w odległości zwanej �jedną jednostką astronomiczną", szczególnie ważna, zmienia znacznie swoją aktywność w cyklu 11-to letnim.
Zmiany te zachodzą jednak dość daleko, w obrębie odległego od nas obiektu astronomicznego. Zmieniająca się aktywność Słońca przenosi się poprzez fale elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych, długich, krótkich i ultra krótkich aż po częstotliwości odpowiadające światłu widzialnemu, a nawet promieniowaniu w paśmie rentgenowskim. Część tego oddziaływania przenosi się jednak bezpośrednio poprzez wyrzucaną w przestrzeń plazmę, czyli elektrony, protony (jądra wodoru) i atomy Helu. Cząsteczki te docierają do Ziemi ze znacznym opóźnieniem w stosunku do błysku elektromagnetycznego.
Ważne jest jednak, aby uświadamiać sobie, że wyrzucone z korony słonecznej cząsteczki trafiają na określony układ fizyczny.
Planeta Ziemia ma swoje własne pole elektromagnetyczne (zwane polem głównym). Pole główne ma indukcję rzędu 0.32 Gaussa w pobliżu równika i 0.62 Gaussa w pobliżu biegunów. Oddziaływuje ono na pobliską przestrzeń, tworząc tzw. magnetosferę. Magnetosfera to �otoczka planety", spłaszczona od strony Słońca. Sięga ona turaj tylko na odległość 10 średnic planety Ziemi. Od strony nocy jest wydłużona na odległość rzędu 100 średnic Ziemi. Wiatr słoneczny, napływając od strony Słońca, w niektórych dniach w stopniu znacznie bardziej intensywnym, odbija się w większej części od płaszcza owej magnetosfery i nie dociera do powierzchni Ziemi.
Tylko mała część cząstek wiatru słonecznego przedostaje się w kierunku powierzchni Ziemi od strony bieguna północnego i południowego planety, wzbudzając zjawisko zórz polarnych. Jeszcze mniejsza ilość tych cząstek drga niejako, uwięziona w pułapce warstw magnetosfery, wzbudzając wtórnie słabe fale elektromagnetyczne o bardzo niskiej częstotliwości, zwane mikropulsacjami magnetosferycznymi (*1
*5). Astrofizycy wyróżnili, jak do tej pory, cztery klasy tych drgań, oznaczone symbolami Pc1, Pc2, Pc3, Pc4 (*1,*23). Amplituda, i co ważniejsze, okres drgań mikropulsacji magnetosferycznych zmienia się wraz z podążaniem w kierunku równika (patrz rozdział I.2. niniejszej książki).
Pojęcia podstawowe
Nie sposób jest przedstawić oddziaływanie zjawisk zachodzących na Słońcu na kondycję psychiczną ludzi w trakcie tzw. sztormu magnetycznego, jeśli nie przytoczyć definicji kilku podstawowych pojęć związanych ze nazewnictwem struktur Słońca i przestrzeni kosmicznej Słońce
Ziemia. Konieczne jest zapoznanie się ze znaczeniem przynajmniej kilku następujących terminów:
Pojęcia heliofizyczne
Strefa promienista Słońca: głęboko położona warstwa najbliższej nam gwiazdy,
otaczająca jej jądro.
Fotosfera: warstwa struktury Słońca o grubości jedynie ok. 200 km,
skąd pochodzi niemal całe widoczne światło.
Chromosfera: zewnętrzna wobec fotosfery warstwa struktury Słońca o
kolorze różowym i grubości około 10000 km. Stąd pochodzą tzw. protuberancje.
Bryzgi chromosferyczne (spikuły): struktury w formie kłosów, obserwowane
stale nieco powyżej chromosfery. Są to strumienie gazów unoszących się z szybkością
20 km/sek. Średnica bryzgów jest rzędu 2000 km. Wznoszą się one na wysokość
10000 km i trwają od pół minuty do 3-5 minut.
Korona: najbardziej zewnętrzny obszar atmosfery słonecznej, sięgający
wiele milionów kilometrów w przestrzeń międzyplanetarną.
Pole magnetyczne Słońca: gwiazda w związku z ruchem obrotowym wokół
swojej osi wytwarza wokół siebie pole magnetyczne, które na określony kierunek
w otaczającej na przestrzeni.
Zjawiska widziane na tarczy słonecznej
Palmy słoneczne: Obszary fotosfery o temperaturze niższej niż otoczenie.,o
średnicy od 100 do 90000 km i czasie utrzymywania się od kilku godzin do kilku
miesięcy. W plamie dostrzegane jest jej ciemniejsze jądro (umbra) otoczone
jaśniejszym półcieniem (prenumbra). Plamom towarzyszą silne pola magnetyczne,
o indukcji rzędu jednej Tesli.
Pola pochodni: Jasne obszary, okalające plamy, lub poprzedzające
pojawienie się plam i często pozostające po ich zniknięciu. Poszczególne włókna
pól pochodni to tzw. pochodnie (fakuły). Pole pochodni na ogół staje
się widoczne przy brzegu Słońca.
Rozbłyski chromosferyczne: Obserwowane w chromosferze wokół plam gwałtowne
pojaśnienia pól pochodni (pól floku). Trwają one od kilku do kilkudziesięciu
minut i są silnymi źródłami promieniowania rentgenowskiego i korpuskularnego.
Filamenty (w j. ang. ęprominencesł): Są to protuberancje obserwowane
nie na brzegu dysku, lecz na tle tarczy słonecznej (proturbancje patrz niżej).
Dziury koronalne (w j. ang.łcoronal holesł): Duże regiony w
koronie, cechujące się niską gęstością, nasilonym promieniowaniem i są powiązane
z silnym jedno-biegunowym polem magnetycznym wytwarzanym na poziomie fotosfery.
To silne pole magnetyczne sięga daleko w przestrzeń międzyplanetarną i jest
szkieletem eksmisji wiatru słonecznego. Dziury koronalne utrzymują się całymi
miesiącami, a nawet latami. Ich ilość nasila się w okresach obniżonej aktywności
Słońca.
Zjawiska obserwowane na brzegu tarczy
Protuberancje: Są to olbrzymie masy gazu (plazmy) wyrzucanej z powierzchni
Słońca (z chromosfery), któr przechodzi przez koronę słoneczną z prędkością
rzędu setek kilometrów na sekundę. Jeśli prędkość protuberancji jest większa
niż 618.7 km/sek. to masa wyrzuconego gazu ucieka w przestrzeń międzyplanetarną.
Szkieletem protuberancji jest silne pole magnetyczne!!
Pojęcia geofizyczne
Międzyplanetarne pole magnetyczne (Interplanetary magnetic field
IMF):
Pole magnetyczne wywołane przez przepływ naładowanych elektrycznie cząstek
(elektronów, protonów, jąder Helu), stanowiących aktualny strumień �wiatru
Słonecznego", jaki �wieje od strony Słońca".
Prądy zewnątrz-planetarne i wywołane przez nie zmiany ziemskiego pola
magnetycznego: Przedarcie się elektronów i jonów pochodzących z wiatru
Słonecznego poprzez magnetosferę do jonosfery i potem powierzchni planety,
generuje prądy, które wywołują zmiany �głównego pola magnetycznego Ziemi".
Zmiany te są w stanie zmienić lokalne natężenie ziemskiego pola magnetycznego
w zakresie 10-30% indukcji �pola głównego".
Zmiany aktywności geomagnetycznej: Opisane wyżej przepływy wiatru
Słonecznego i wywołane przez nie zmiany natężenia mikropulsacji magnetosferycznych,
jak i opisane w rozdziale I.2. Zmiany częstości ekscesów Schumanna, wiodą
do zmian indukcji głównego pola magnetycznego Ziemi. W pewnym określonym miejscu
powierzchni planety zachodzące zmiany indukcji pola magnetycznego obrazują
wychylenia igły kompasu (północna składowa horyzontalna pola ziemskiego).
Natężenie (siły) tych zmian można pomierzyć magnetometrem.
Wskaźnik K: Jest to liczba wyrażająca zmiany natężenia ziemskiego
pola magnetycznego, odnotowane w pewnym miejscu (lokalne), uśrednione dla
czasu 3-ch godzin i wyrażone w jednostkach skali półlogarytmicznej (0-9) względem
pola ziemskiego, odnotowanego w tzw. dniach spokojnych.
Wskaźnik A: Liczba analogiczna do wskaźnika K, lecz ęuśrednionał względem
pewnej ilości miejsc pomiarowych na kuli ziemskiej i względem 8-miu 3 godzinnych
okresów pomiaru wskaźnika K. Wskaźnik A jest przeliczany wg tabeli:



K
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9


A
0
3
7
15
27
48
80
140
240
400



Sztorm (burza) geomagnetyczna: Zakłócenie ziemskiego pola magnetycznego
wywołane przez aktualną �falę" (�uderzenie") wiatru Słonecznego. Międzynarodowa
klasyfikacja przewiduje następujące stopnie zaburzeń aktywności geomagnetycznej
w zależności od wartości wskaźnika planetarnego A. Pole magnetyczne jest oznaczane
jako:
spokojne gdy A < 7
nieustalone gdy A 8-15
aktywne gdy A 16-29
mała burza gdy A 30-49
duża burza gdy A 50-99
poważny sztorm gdy A 100-400.

Współcześnie wiele instytucji udostępnia dane o wskaźnikach K i A. W ostatnim rozdziale książki przytaczam adresy internetowe, pod którymi jest dostęp do takich danych.
Przegląd dotychczasowych doniesień naukowych, dotyczących wpływu zaburzeń aktywności
geomagnetycznej (z.a.g.) na procesy psychiczne ludzi
Jak do tej pory opublikowano jedynie nieliczne prace naukowe, dotyczące wpływu zmian aktywności geomagnetycznej na kondycję psychiczną ludzi.
Najliczniejsze prace, dotyczące tego zagadnienia pochodzą z ośrodka prowadzonego przez M.A. Persingera. Badacz ten bada głównie podatność osób przejawiających objawy tzw. �zespołu padaczkowego skroniowego częściowego złożonego (complex partial epileptic
like syndrom)" na zmiany aktywności geomagnetycznej. Opis zespołu takich objawów przytoczyłem w rozdziale I.3. Osoby predysponowane w trakcie podwyższonej a.g. częściej przejawiają objawy tego zespołu. Co więcej, osobom tym w trakcie znacznie zwiększonej a.g. grozi nagła śmierć (*7). Ma to być powodowane zaburzeniom wydzielania melatoniny, co znosi jej efekt sedatywny i antydrgawkowy wywierany na określone struktury mózgu.
M.A. Persinger i jego współpracownicy spostrzegli także, że osoby te w trakcie podwyższonej a.g. doświadczają różnych doznań o charakterze odmiennych stanów świadomości, takich jak: �przeniesienie się poza ciało" (*6), �odczucie obecności w sobie kogoś obcego" (*13,*14,*15), �zaburzenia orientacji w przestrzeni" (*8).
Autorzy rosyjscy spostrzegli negatywny wpływ podwyższonej a.g. na efektywność wykonywania zadań przez pilotów (*16,*17).
Zwraca uwagę także praca hindusów S. Subrahmanyama i współpracowników, którzy znaleźli dowody eksperymentalne na odmienność wpływu mikropulsacji magnetosferycznych w zależności od ułożenia ciała względem kierunku północ
południe (*27). Spostrzeżenie to jest zbieżne z wnioskami wynikającymi z prac G. Ruhenstroth-Banera, który stwierdził odmienną architekturę snu w zależności od ułożenia względem kierunków N-S i E-W (*18,*19).
Poszukiwanie danych o wpływie z.a.g. na kondycję psychiczną w trakcie sztormów geomagnetycznych przy pomocy przeglądarek internetowych, takich jak Altavista i Webecawler wskazuje jedynie na nieliczne inne dodatkowe źródła ( ). Współczesna wiedza ogranicza się jedynie do cytowanych tutaj tych właśnie danych. Jest to wyzwaniem wobec faktu, że wpływ sztormów geomagnetycznych na samopoczucie jest przemożny i być może mógłby być wykorzystywany dla stymulowania niektórych procesów mentalnych. Postanowiliśmy więc zapoczątkować nowe typy badań nad tym zagadnieniem.
Próba pomiaru zmian emocjonalnych i treści myślenia, zachodzących w trakcie
�burz elektromagnetycznych"
W wielu poprzednich naszych pracach proponowaliśmy stosowanie prostego testu 45-ciu przymiotników, który pozwala oszacować w sposób przybliżony nasilenie w 12-tu skalach pewnych zmiennych określających samopoczucie psychiczne osób poddanych szybkim zmianom środowiskowym ( ). Formularz umożliwiający wykonanie tego testu przytoczamy w tabeli nr 1.
Autorka przytoczonego testu przymiotników zaproponowała go dla oceny zmian chwilowego samopoczucia zmienionego pod wpływem przyjęcia pojedynczej porcji leku.
Pierwsze, obecnie planowane przez nas próby oceny wpływu zmian aktywności geomagnetycznej wymagają zastosowania testu, który mógłby być stosowany często. Osoby, które dostarczałyby danych o swoim samopoczuciu codziennie nie mogłyby być obciążone wykonywaniem testów pracochłonnych.
Poszukując takiego testu zaproponowaliśmy zestaw pytań ankietowych przedstawiony w tabeli nr 2, która po koniecznych modyfikacjach zastąpi być może test przymiotników Chriestie.
Treść proponowanej tu ankiety ustalono na razie na zasadzie �intuicyjnych introspekcji", jakie wynikały z �samooceny samopoczucia", jakie dokonywaliśmy w trakcie około 3 miesięcy śledzenia zmian aktywności geomagnetycznej w zestawieniu z własnym samopoczuciem.
Zmiany aktywności geomagnetycznej kilku z nas śledziło zapoznając się co 2-3 dni z wykresem sporządzonym przez Jana Alvestada, prezentowanym od miesięcy pod adresem internetowym: http://dxlc.com/solar/.
W wyniku przemyśleń danych przedstawionych w niniejszej książce w zestawieniu z oceną samopoczucia na tle krzywych prezentowanych na wykresie Jana Alvestada zaproponowaliśmy ankietę
test przedstawioną właśnie w tabeli nr 2.
Dotychczasowe spostrzeżenia
Zmieniająca się z dnia na dzień aktywność geomagnetyczna powoduje postulowane w tytule zmiany emocji oraz zmiany treści myślenia.
Drobiazgowy, przyrodniczy, naukowy raport z badań przeprowadzonych w sposób zarysowany powyżej przedstawimy w innych pracach przekazanych do druku.
W niniejszej książce chcę przedstawić jedynie prosty wniosek sformułowany mnemotechnicznie, bądź nawet metaforyczne.
Otóż wydaje się nam, że sztorm geomagnetyczny powoduje następujące zmiany:
(1) Każdy z nas jest skłonny wyprowadzić swoją wewnętrzną prawdę.
(2) Stajemy się wtedy bardziej agresywni (w sensie psycho-logicznym).
(3) Przeprowadzamy (realizujemy) więcej �swojego".
Wnioski
Czas trwania sztormu geomagnetycznego jest okresem czasu, który może posłużyć dla zrealizowania różnych celi mentalnych, a zwłaszcza rozwinięcia czy przemiany pewnych relacji międzyosobowych. Jest to okres, który sprzyja temu, aby �szybko powiedzieć całą prawdę", tak jak to zalecają niektóre poradniki psychologiczne ( ).
W trakcie burzy geomagnetycznej lepiej uświadamiamy sobie �kim jesteśmy". Możemy wzmocnić wtedy wyobrażenie samego siebie, a więc wpłynąć na samoocenę. Nie zmienia tego inna prawidłowość, iż w trakcie burz geomagnetycznych często dochodzi do awantur i ostrej wymiany zdań.
Poniższy test dotyczy pewnych parametrów stanu psychicznego. Określ w skali od 0 do 5 stopień nasilenia wyszczególnionych objawów


1. Uczucie zmęczenia, osłabienia po obudzeniu rano,
ustępujące w ciągu dnia
2. Uczucie dokuczliwego, wewnętrznego napięcia
3. Głębokie, instensywne przeżywanie przykrych wydarzeń
4. Wrażenie, że znane przedmioty stały się dziwne i obce
5. Odczucie, że świat jest jakby za mgłą
6. Przeszkadzający w działaniu ból głowy
7. Uczucie złości, gniewu
8. Zmniejszenie szybkości myślenia, utrata bystrości
9. Przykre odczucie powstające pod wpływem hałasu, jasnego światła, dotyku
10. Uczucie buntu, �zbuntowania"
11. Natłoki myśli
12. Obliżenie libido
13. Przeszkadzające w działaniu roztargnienie
14. Myśli o tym, żeby komuś zrobić krzywdę, obrazić kogoś
15. Nerwowość, chaotyczność w ruchach zmniejszające sprawność działania
16. Niemożność pohamowania wyrażania swoich uczuć, bez względu na konsekwencje
17. Trudności w koncentracji, skupieniu uwagi
18. Rozbijanie, miażdżenie, niszczenie przedmiotów w złości lub zdenerwowaniu
19. Uczucie zmęczenia
20. Nie dające się opanować wybuchy złości, gniewu
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5


TABELA 1. Test przymiotników M. Christie
Poniższa lista przymiotników pozwala na oszacowanie Twojego aktualnego nastroju.
Oceń, który z przymiotników i w jakim stopniu opisuje dobrze to jak się teraz
czujesz. Rozważając kolejny przymiotnik, zakreśl właściwą cyfrę na czterostopniowej
skali.



 
Zdecydowanie
TAK
W dużej
mierze TAK
Raczej
NIE
Zdecydowanie
NIE
 


 A.
1. rozgniewany
2. prowokujący
3. zuchwały
4. buntowniczy
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
A.
Agresja
MAX. 12


B.
5. skoncentrowany
6. poważny
7. zaabsorbowany
8. pełen powagi
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
B.
Koncentracja na
sobie uwagi
MAX. 12


C.
9. senny
10. spowolniały
11. zmęczony
3
3
3
2
2
2
1
1
1
0
0
0
C.
Inklinacja do
zaniechania aktywności
MAX. 9


D.
12. uczuciowy
13. wyrozumiały
14. życzliwy
15. serdeczny
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
D.
Inklinacja do
kontaktów towarzyskich
MAX. 12


E.
16. pełen obaw
17. przestraszony
18. napięty
19. zagrożony
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
E.
Lęk
MAX. 12


F.
20. smutny
21. osamotniony
22. pełen żalu
3
3
3
2
2
2
1
1
1
0
0
0
F.
Depresja
MAX. 9


G.
23. pyszny
24. samolubny
25. próżny
26. skoncentrowany
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
G.
Zainteresowanie sobą
MAX. 12


H.
27. radosny
28. beztroski
29. rozradowany
30. szczęśliwy
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
H.
Skłonność do
żartowania
MAX. 12


I.
31. aktywny
32. energiczny
33. pełen wigoru
3
3
3
2
2
2
1
1
1
0
0
0
I.
Inklinacja do
podejmowania aktywności
MAX. 9


J.
34. nonszalancki
35. figlarny
36. dowcipny
3
3
3
2
2
2
1
1
1
0
0
0
J.
Nonszalancja
MAX. 9


K.
37. sceptyczny
38. podejrzliwy
3
3
2
2
1
1
0
0
K.
Sceptycyzm
MAX. 6


L.
39. wstrząśnięty
40. przestraszony
3
3
2
2
1
1
0
0
L.
Przestraszenie
MAX. 6


M.
41. bezwartościowy
42. bezradny
43. pozbawiony nadziei
44. pusty
45. smutny
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0
M.
Depresja
toksyczna klinicznie
MAX. 15