policja a zk

Biblioteka Policjanta Prewencji
Marian Batóg
Ireneusz Charko
Krzysztof Nowicki
ZADANIA POLICJI
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
(materiał dydaktyczny)
Według stanu prawnego na styczeń 2012 roku
SAUPSK 2012
Materiał opracowany w Zakładzie Prewencji i Ruchu Drogowego
Szkoły Policji w Słupsku
Redakcja techniczna i językowa oraz korekta: Gra\yna Szot
Projekt okładki: Marcin Jedynak
Druk: Andrzej Block
Zatwierdzam i wprowadzam
do u\ytku jako materiał dydaktyczny
Wydawnictwo Szkoły Policji w Słupsku
Słupsk 2012
2
Spis treści
Wstęp ............................................................................................................................................. 5
1. Pojęcie sytuacji kryzysowej ........................................................................................... 7
2. Policja i jej zadania w warunkach stanów nadzwyczajnych
w państwie ............................................................................................................................. 8
3. Katastrofy naturalne i awarie techniczne .................................................................. 12
4. Odblokowanie budynku ................................................................................................... 22
5. Terroryzm ........................................................................................................................................... 29
5.1. Definicja terroryzmu ............................................................................................... 29
5.2. Podział terroryzmu ................................................................................................... 32
5.3. Działania terrorystyczne ........................................................................................ 33
5.4. Motywy zamachów terrorystycznych .............................................................. 38
5.5. Polskie prawo wobec terroryzmu ...................................................................... 40
5.6. Rola Policji w zwalczaniu terroryzmu ............................................................. 43
6. Imprezy masowe ............................................................................................................................. 46
6.1. Bezpieczeństwo imprez masowych .................................................................. 48
Zakończenie ................................................................................................................................ 55
Bibliografia .............................................................................................................................................. 57
3
Ta strona jest pusta
4
Wstęp
Współczesny świat jest nara\ony na zwiększające się zagro\enie środowi-
ska naturalnego, bezpieczeństwa człowieka. Sytuacja ta powstaje w wyniku
szybkiego rozwoju cywilizacji, która wywołuje liczne katastrofy spowodowane
działalnością człowieka (katastrofy budowlane, katastrofy komunikacyjne itp.)
i siłami natury (powodzie, po\ary, wichury itp.). Takie zdarzenie, gdy występuje
zagro\enie \ycia i zdrowia ludzi i ich mienia oraz zagro\enie środowiska natu-
ralnego, wyczerpuje znamiona kryzysu.
Skala zdarzeń i potrzeba przeciwdziałania ich skutkom stały się podsta-
wą budowy systemu zarządzania w sytuacjach kryzysowych, a więc w sytu-
acjach, gdy zaistniałe zdarzenie mo\e skutkować znacznym zagro\eniem bez-
pieczeństwa i naruszyć normalny stan funkcjonowania struktur. System ten
opiera się na dwóch podstawowych zasadach:
1) zasadzie prymatu układu terytorialnego polega na poło\eniu cię\aru po-
dejmowania decyzji i ponoszenia związanej z tym odpowiedzialności na
władzy funkcjonującej na poszczególnym stopniu podziału terytorialnego
kraju. Stosowanie tej reguły ogranicza mo\liwości dyrektywnej ingerencji
władzy wy\szego szczebla. Podstawowym ogniwem reagowania jest organ
władzy powiatowej właściwy dla miejsca zdarzenia,
2) zasadzie jednoosobowej kompetencji i odpowiedzialności organu administra-
cji ogólnej za skutek działania i kierowanie w sytuacji kryzysowej. 1
1
Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r. w sprawie
postępowania Policji w warunkach katastrofy naturalnej i awarii technicznej oraz w czasie
innych zdarzeń zagra\ających bezpieczeństwu ludzi i środowisku (Dz.Urz. KGP Nr 3, poz. 8),
cz. I, pkt 2.
5
Ta strona jest pusta
6
1. Pojęcie sytuacji kryzysowej
O sytuacji kryzysowej mo\emy mówić, \e jest to zazwyczaj zdarzenie lub
seria zdarzeń występujących niepo\ądanie i w najmniej spodziewanym momen-
cie. Mo\e stanowić lub stanowi istotne zagro\enie stabilności oraz pozycji orga-
nizacji, której właśnie dotyczy. Sprawne rozwiązywanie problemów powstałych
w sytuacji kryzysowej będzie powodowało stabilizację w funkcjonowaniu tej
organizacji.
Według Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym
sytuacją kryzysową jest sytuacja wpływająca negatywnie na poziom bezpie-
czeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca
znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej
ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków2.
Popularna encyklopedia internetowa Wikipedia sytuację kryzysową
określa jako zespół okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych, wpływających
na dany układ w taki sposób, i\ zaczynają się i trwają w nim zmiany. Rezulta-
tem tych zmian mo\e być jakościowo nowy układ lub nowa struktura i funkcja
w układzie istniejącym 3.
Natomiast Policja sytuację kryzysową określa jako zdarzenie sprowa-
dzające niebezpieczeństwo dla \ycia i zdrowia ludzi lub mienia, spowodowane
bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra lub klęską \ywiołową charak-
teryzujące się mo\liwością utraty kontroli nad przebiegiem wydarzeń albo eska-
lacji zagro\enia, w których do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego
niezbędne jest u\ycie większej liczby policjantów, w tym zorganizowanych
w oddziały lub pododdziały, w tym uzbrojone 4.
Z policyjnego punktu widzenia sytuację kryzysową często mo\na uto\sa-
miać z tzw. sytuacją szczególną, która charakteryzuje się du\ą gwałtownością,
du\ym zagro\eniem \ycia, zdrowia ludzi lub mienia o znacznych rozmiarach,
jak równie\ zagro\eniem obiektów wa\nych dla bezpieczeństwa lub obronności
państwa, siedzib najwy\szych organów władzy administracyjno-państwowej,
dla gospodarki i kultury narodowej oraz przedstawicielstw dyplomatycznych
i konsularnych obcych państw, do których opanowania potrzebne są dodatkowe,
ponadprzeciętne siły i środki policyjne.
2
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Nr 89,
poz. 590 z pózn. zm.), art. 3 pkt 1.
3
www.pl.wikipedia.org, według stanu na 14 listopada 2011 r.
4
Zarządzenie nr 213 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 lutego 2007 r. w sprawie
metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadkach zagro\enia \ycia i zdro-
wia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku publicznego (Dz.Urz. Nr 5, poz. 49),
ż 2 pkt 6.
7
Sytuacje kryzysowe mogą powstawać w wyniku:
zakłócenia porządku publicznego (manifestacje, blokady dróg, przejść gra-
nicznych, urzędów itp.),
działań terrorystycznych,
zagro\enia bezpieczeństwa obywateli lub konstytucyjnego ustroju państwa,
zewnętrznego zagro\enia bezpieczeństwa państwa, czyli zagro\enia wojną
(szczególna sytuacja kryzysowa),
katastrof naturalnych i awarii technicznych.
Wśród przyczyn powstania sytuacji kryzysowej mo\na równie\ wyró\nić:
a) zagro\enia naturalne:
silne wiatry, huragany,
gwałtowne opady atmosferyczne,
powodzie,
susze,
po\ary,
b) zagro\enia cywilizacyjne:
ska\enia chemiczne, biologiczne, radiacyjne,
epidemie chorób ludzi, zwierząt i roślin,
przerwy w zasilaniu w energię, wodę, gaz,
zagro\enia komunikacyjne, zakłócenia w transporcie, w ruchu drogowym,
kolejowym, powietrznym i telekomunikacji,
zagro\enia budowlane,
demonstracje, zamieszki, niezadowolenie i problemy społeczne,
masową migrację do Polski,
terroryzm,
wojnę,
c) przyczyny nieznane, niejasne lub zło\one.
2. Policja i jej zadania w warunkach stanów nadzwyczaj-
nych w państwie
Bezpieczeństwo państwa powinno się rozciągać na wielu płaszczyznach,
jak równie\ na wiele sfer jego funkcjonowania, m.in. na kwestie gospodarcze,
społeczne, polityczne, militarne. Ka\de państwo w trosce o własne interesy na-
rodowe posiada i utrzymuje zorganizowany system obronności, który ma za-
pewnić integralność, obronę granic i interesów narodowych.
Polska zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. strze\e niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium,
8
zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywa-
teli, strze\e dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kieru-
jąc się zasadą zrównowa\onego rozwoju5.
Systemem obronnym będziemy nazywać całość sił i środków przeznaczo-
nych do realizacji zadań obronnych, odpowiednio do tych zadań zorganizowaną
i przygotowaną.
Na system obronny składają się trzy podstawowe elementy:
1) podsystem kierowania,
2) podsystem militarny siły zbrojne RP,
3) podsystem pozamilitarny pozamilitarne ogniwa obronne.
Celem systemu obronnego jest zachowanie nienaruszalności terytorialnej
państwa, zachowanie i utrzymanie bezpieczeństwa narodowego oraz wytworze-
nie i utrzymanie skutecznego systemu zapobiegania potencjalnym zagro\eniom
zewnętrznym.
Konstytucja RP w art. 228 umo\liwia, w sytuacjach szczególnych zagro-
\eń, je\eli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, wprowadzenie od-
powiedniego stanu nadzwyczajnego: stanu wojennego (art. 229), stanu wyjąt-
kowego (art. 230) lub stanu klęski \ywiołowej (art. 232).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach
Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości
konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 2.1. (1) W razie zewnętrznego zagro\enia państwa, w tym spowodowanego dzia-
łaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, zbrojnej
napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej
wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypo-
spolitej Polskiej mo\e, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzić stan wojenny na
części albo na całym terytorium państwa.
(& )
2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów określa przyczyny i obszar,
na którym ma być wprowadzony stan wojenny, a tak\e odpowiednie do stopnia i cha-
rakteru zagro\enia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń
wolności i praw człowieka i obywatela.
Art. 3.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o któ-
rym mowa w art. 2 ust. 1, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu
wojennego albo postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. Rozporzą-
dzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania.
(& )
Art. 4.1. Stan wojenny obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia, o którym mo-
wa w art. 3 ust. 1, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
(& )
Art. 8.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze
rozporządzenia, znosi stan wojenny, je\eli ustaną przyczyny, dla których stan wojenny
został wprowadzony, oraz zostanie przywrócone normalne funkcjonowanie państwa.
5
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483).
9
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o stanie wyjątkowym
(1)
Art. 2.1. W sytuacji szczególnego zagro\enia konstytucyjnego ustroju państwa,
bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działa-
niami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie
mo\e być usunięte poprzez u\ycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Mini-
strów mo\e podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego [pogrubienie autorów].
(& )
2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów określa przyczyny wprowa-
dzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego oraz obszar, na jakim stan wy-
jątkowy powinien być wprowadzony, a tak\e odpowiednie do stopnia i charakteru
zagro\enia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolno-
ści i praw człowieka i obywatela.
Art. 3.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o któ-
rym mowa w art. 2 ust. 1, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu
wyjątkowego na czas oznaczony nie dłu\szy ni\ 90 dni lub postanawia odmówić wy-
dania takiego rozporządzenia. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego
podpisania.
2. W rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego określa się przyczyny
wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza się stan wyjątkowy, oraz,
w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw czło-
wieka i obywatela.
(& )
Art. 5.1. Je\eli pomimo zbli\ającego się upływu czasu, na jaki został wprowadzony
stan wyjątkowy, nie ustały przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz nie zostało
przywrócone normalne funkcjonowanie państwa, Prezydent Rzeczypospolitej Pol-
skiej mo\e, w drodze rozporządzenia, przedłu\yć czas trwania stanu wyjątkowego na
okres nie dłu\szy ni\ 60 dni.
2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozpo-
rządzenia, znosi stan wyjątkowy przed upływem czasu, na jaki został wprowadzony,
je\eli ustaną przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz zostanie przywrócone nor-
malne funkcjonowanie państwa.
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski \ywiołowej
Art. 2. Stan klęski \ywiołowej [pogrubienie autorów] mo\e być wprowadzony dla
zapobie\enia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących zna-
miona klęski \ywiołowej oraz w celu ich usunięcia.
(& )
Art. 4.1. Stan klęski \ywiołowej mo\e być wprowadzony na obszarze, na którym wy-
stąpiła klęska \ywiołowa, a tak\e na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystą-
pić skutki tej klęski.
2. Stan klęski \ywiołowej wprowadza się na czas oznaczony, niezbędny dla zapobie-
\enia skutkom klęski \ywiołowej lub ich usunięcia, nie dłu\szy ni\ 30 dni.
Art. 5.1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, mo\e wprowadzić stan klęski
\ywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, określa się przyczyny, datę wprowa-
dzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski \ywiołowej, a tak\e, w zakresie do-
puszczonym niniejszą ustawą, rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw
człowieka i obywatela.
10
(& )
Art. 6.1. Stan klęski \ywiołowej mo\e zostać przedłu\ony na czas oznaczony, w dro-
dze rozporządzenia Rady Ministrów, po wyra\eniu przez Sejm zgody na to przedłu-
\enie.
2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, znosi stan klęski \ywiołowej na całym
obszarze jego obowiązywania lub na części tego obszaru przed upływem czasu, na
który został wprowadzony, je\eli ustaną przyczyny jego wprowadzenia.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji określa podstawowe zadania
Policji, które są realizowane równie\ w sytuacji zaistnienia stanów nadzwyczaj-
nych w państwie, do zadań tych nale\ą:
1) ochrona \ycia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami
naruszającymi te dobra,
2) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju
w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komuni-
kacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do po-
wszechnego korzystania,
3) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popeł-
nianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współ-
działanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i orga-
nizacjami społecznymi,
4) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców,
5) nadzór nad stra\ami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi
uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych
przepisach,
6) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych zwią-
zanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicz-
nych,
7) współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzyna-
rodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odręb-
nych przepisów,
8) gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych6.
6
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. Nr 43,
poz. 277 z pózn. zm.), art. 1 ust. 2.
11
3. Katastrofy naturalne i awarie techniczne
Pojawiające się zagro\enia mo\na podzielić na katastrofy naturalne
i awarie techniczne. Z punktu widzenia policji nale\y je zaliczyć do tzw. sytu-
acji szczególnych, które mo\emy określić jako zdarzenia powodujące zwiększe-
nie wymiaru zadań oraz zintensyfikowanie działań jednostek Policji w związku
z zaistniałą dysproporcją między stanem sił i środków a zakresem czynności,
jakie nale\y wykonać w jak najkrótszym czasie.
Oba wspomniane zdarzenia mają charakter nagły i niespodziewany, mogą
powodować powszechne zagro\enie \ycia, bezpieczeństwa i zdrowia ludzi oraz
mienia o znacznej wartości.
Zgodnie z Zarządzeniem nr 24 Komendanta Głównego Policji z dnia
10 listopada 1998 r. w sprawie realizacji przez Policję zadań w warunkach ka-
tastrof naturalnych i awarii technicznych definicje tych pojęć brzmią w następu-
jący sposób:
Katastrofa naturalna [pogrubienie autorów] sytuacja spowodowana
przez działanie sił natury, w szczególności powodzie, susze, po\ary, wyładowa-
nia atmosferyczne, osuwiska, zjawiska lodowe na rzekach i zbiornikach wod-
nych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin i zwierząt albo ognisk
chorób zakaznych ludzi, do których opanowania nie wystarczają rutynowe dzia-
łania odpowiednich słu\b oraz niezbędne jest uruchomienie dodatkowych sił i
środków.
Awaria techniczna [pogrubienie autorów] sytuacja powstała w wyniku
gwałtownego zdarzenia zakłócającego przebieg procesów technologicznych lub
te\ w wyniku celowego albo niewłaściwego wykorzystania tych technologii w
procesie produkcji, transportu albo przechowywania, w wyniku czego nastąpiło
zagro\enie \ycia i zdrowia ludzi, ich niezbędnego zaopatrzenia lub mienia 7.
W związku z intensywnością działań nale\y pamiętać o odpowiednim pla-
nowaniu i organizacji działań prowadzonych w warunkach katastrof naturalnych
i awarii technicznych. W tym celu jednostki policji są zobowiązane do podej-
mowania odpowiednich przedsięwzięć realizowanych w ramach czterech faz:
1) zapobiegania,
2) przygotowania,
3) reagowania,
4) odbudowy.
W ramach realizacji zadań policja jest zobowiązana do wykonania działań
występujących w kolejno pojawiających się etapach (zakresach) i są to:
zadania w zakresie alarmowania i ostrzegania,
7
Zarządzenie nr 24 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 listopada 1998 r.
w sprawie realizacji przez Policję zadań w warunkach katastrof naturalnych i awarii tech-
nicznych (Dz.Urz. KGP z 1999 r. Nr 7, poz. 36), ż 2.
12
zadania w zakresie działań porządkowych,
zadania w zakresie działań ratowniczych,
zadania w zakresie działań mających na celu przywrócenie stanu istniejącego
przed wystąpieniem zagro\enia.
Poni\sze schematy obrazują, jak zadania te są realizowane.
Schemat 1. Zadania i formy działania Policji
ETAPY PLANOWANIA
ZADANIA POLICJI FORMY DZIAAANIA POLICJI
I ORGANIZACJI DZIAAAC
SZACOWANIE I ANALIZA
FAZA ZAPOBIEGANIA
RYZYKA
FAZA PRZYGOTOWANIA PLANY DZIAAANIA
ZADANIA Z ZAKRESU ALAR-
MOWANIA I OSTRZEGANIA INTERWENCJE POLICYJNE
FAZA REAGOWANIA DZIAAANIA PORZDKOWE AKCJE POLICYJNE
BEZPOŚREDNIE DZIAAANIA OPERACJE POLICYJNE
RATOWNICZE
DZIAAANIA PRZYWRACAJCE
FAZA ODBUDOWY STAN ISTNIEJCY
PRZED ZDARZENIEM
yródło: Opracowanie własne.
Schemat 2. Schemat działań Policji
FAZA PRZYGOTOWANIA
FAZA ZAPOBIEGANIA FAZA REAGOWANIA
FAZA ODBUDOWY
zadania w zakresie działań mających na celu
przywrócenie stanu istniejącego przed zdarzeniem
etap I
etap II
zadania w zakresie alarmowania i ostrzegania
zadania w zakresie działań porządkowych
zadania w zakresie działań ratowniczych
yródło: Opracowanie własne.
13
I. Faza zapobiegania w fazie tej realizuje się działania mające na celu zmi-
nimalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia zagro\enia albo w celu ogra-
niczenia jego skutków przez stałe analizowanie sytuacji mogących spowodować
zagro\enie. Ponadto nale\y uczestniczyć w opracowywaniu przez właściwe or-
gany ró\nych aktów prawnych ograniczających mo\liwość wystąpienia zagro-
\enia oraz stale egzekwować przepisy dotyczące bezpieczeństwa.
II. Faza przygotowania podczas tej fazy realizowane są odpowiednie plany
i dokumenty określające sposób działania w przypadku wystąpienia ewentual-
nych zagro\eń oraz sposób właściwego, sprawnego reagowania. Wa\ną czynno-
ścią jest opracowanie planu działania opartego na informacjach o realnych
zagro\eniach występujących na danym obszarze, uzyskanych od innych pod-
miotów powołanych do działań ratowniczych. Oprócz tego nale\y przygotować
i odpowiednio zorganizować własne stanowisko dowodzenia, ustalić system
alarmowania stanów osobowych jednostki oraz przygotować odpowiednie
wyposa\enie dla policjantów działających w ramach ewentualnej akcji ratowni-
czej. Na uwagę zasługuje konieczność prowadzenia przez jednostki policji lub
właściwe słu\by systematycznych szkoleń i ćwiczeń. Przygotowany plan dzia-
łania jest podstawowym dokumentem kierownika jednostki, określającym jego
obowiązki, organizację działań, zasób sił i środków oraz zasady podległości,
współdziałania i koordynacji wykonywanych zadań w warunkach katastrofy na-
turalnej i awarii technicznej. Plan działania kierownika jednostki jest częścią
elementem składowym powiatowego planu działania.
III. Faza reagowania w czasie jej trwania wyró\nia się dwa etapy:
> pierwszy to działania w stępne obejmujące przyjęcie informacji
o zdarzeniu, jej weryfikację, powiadomienie właściwych słu\b i skierowanie do
rejonu zagro\onego jednostek patrolowych znajdujących się najbli\ej,
> drugi etap to akcja ratow nicza która obejmuje:
* zakres alarmowania i ostrzegania, w którym przewidziano do wykonania
następujące zadania:
1) uzyskiwanie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o zaistniałym
zdarzeniu na potrzeby kierowania, dowodzenia i współdziałania,
2) przekazywanie informacji i komunikatów o zagro\eniu poprzez policyj-
ne systemy łączności oraz urządzenia rozgłoszeniowe,
3) udostępnianie policyjnych systemów i środków łączności innym orga-
nom i słu\bom ratowniczym w celu przekazywania informacji o zagro-
\eniu oraz dla potrzeb kierowania działaniami tych organów i słu\b,
z zachowaniem zasady, \e te systemy i środki łączności będą obsługi-
wane wyłącznie przez funkcjonariuszy Policji,
* zakres działań porządkowych, w którym przewidziano do wykonania na-
stępujące zadania:
1) umo\liwienie swobody dojazdu i wyjazdu ekipom i jednostkom ratow-
niczym,
14
2) zorganizowanie objazdów rejonów zagro\onych oraz informowanie
o objazdach,
3) ochrona porządku w miejscach pracy ekip ratowniczych oraz zabezpie-
czanie miejsc mogących stanowić dodatkowe zagro\enie dla \ycia
i zdrowia ludzi,
4) niedopuszczanie do tworzenia się zbiegowisk i zapobieganie objawom
paniki,
5) egzekwowanie przestrzegania przepisów i poleceń kierujących działa-
niami ratowniczymi,
6) pilotowanie kolumn transportu sił ratowniczych oraz pojazdów wywo-
\ących rannych w przypadku wystąpienia utrudnień w ich przemiesz-
czaniu,
7) pomoc w wyznaczaniu miejsc zbiórek lub parkowania pojazdów słu\ą-
cych do ewakuacji,
8) informowanie ludności o kierunkach, odległościach, sposobie dojścia
lub dojazdu do miejsc zbiórek do ewakuacji,
9) kierowanie ruchem na drogach przemieszczania się ewakuowanej ludno-
ści i w zale\ności od potrzeb pilotowanie kolumn pojazdów z ewaku-
owanymi,
10) ochrona porządku w miejscach pracy punktów medycznych, punktów
zbiórek poszkodowanych itp.,
11) ochrona pozostawionego mienia,
12) ochrona miejsc składowania mienia porzuconego i ewakuowanego oraz
punktów pomocy humanitarnej,
13) przeszukiwanie terenu w celu zebrania, oznaczenia i zdeponowania po-
rzuconego mienia,
14) uzyskiwanie i przekazywanie informacji o miejscach pomocy medycznej
i miejscach przechowywania mienia,
15) identyfikacja i prowadzenie wykazów ofiar,
* zakres bezpośrednich działań ratowniczych, w którym przewidziano do
wykonania następujące zadania:
1) pomoc w ewakuacji osobom poszkodowanym, chorym i starszym po-
przez wyprowadzanie tych osób z rejonów zagro\onych oraz udostęp-
nianie policyjnych środków transportu na potrzeby ewakuacji osób i ich
mienia,
2) udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej poszkodowanym,
3) udostępnianie policyjnych środków transportu na potrzeby działań ra-
towniczych,
4) udostępnianie policyjnych obiektów na potrzeby kierowania działaniami
ratowniczymi,
5) udział w pracach zabezpieczających urządzenia techniczne lub tworze-
niu umocnień w sytuacji bezpośredniej eskalacji zagro\enia, gdy siły
15
i środki podmiotów odpowiedzialnych za te prace są niewystarczające
lub ich nie ma, a zaniechanie spowoduje powiększenie szkód.
W przypadku awarii technicznych nale\y pamiętać o wszczęciu czynności
dochodzeniowo-śledczych.
IV. Faza odbudowy w fazie tej działania policji skoncentrowane są na reali-
zację zadań w ramach:
* zakresu działań mających na celu przywrócenie stanu istniejącego
przed wystąpieniem zagro\enia, w którym przewidziano do wykonania
następujące zadania:
1) regulację ruchu osób i pojazdów,
2) ochronę miejsc dystrybucji środków pomocy humanitarnej,
3) udzielanie informacji o miejscach pobytu poszkodowanych, przecho-
wywanego i zabezpieczonego mienia oraz informacji o aktualnym stanie
zagro\enia. 8
Zgodnie z wytycznymi komendanta głównego Policji podczas katastrof
i awarii technicznych w zale\ności od rozmiarów i lokalizacji zdarzenia, mo\-
na zorganizować dowodzenie na trzech ró\nych poziomach, odpowiadających
trzem ró\nym obszarom działania:
1) p o z i o m p o d s t a w o w y i n t e r w e n c y j n y oznacza czynności po-
dejmowane po zaistnieniu zdarzenia, które są realizowane bezpośrednio
w jego rejonie z wykorzystaniem sił znajdujących się aktualnie w słu\bie
i nadzorowanych przez dy\urnego jednostki,
2) p o z i o m a k c j i p o l i c y j n e j oznacza szczebel dowodzenia i koordy-
nacji działań sił poziomu interwencyjnego oraz sił wsparcia znajdujących się
w dyspozycji jednostki. Tego typu działania realizowane są do szczebla ko-
mendy powiatowej (miejskiej) Policji,
3) p o z i o m o p e r a c j i p o l i c y j n e j oznacza całokształt działań związa-
nych z kierowaniem siłami, koordynację i ich kontrolę w sytuacji, gdy zda-
rzenie obejmuje swoim zasięgiem obszar większy ni\ jednej jednostki, jak
równie\ podczas działań przedłu\ających się w czasie, w warunkach narasta-
nia potrzeb wsparcia sił i środków oraz zaplecza logistycznego. Operacje po-
licyjne realizowane są na szczeblu KWP (stołecznej) lub KGP, ewentualnie
komendy powiatowej (miejskiej) w sytuacji dysponowania do działań siłami
innych jednostek 9.
Szybka i precyzyjna ocena sytuacji dokonana przez policjanta, który jako
pierwszy przybędzie na miejsce zdarzenia, pozwoli na szybką reakcję odpo-
wiednich słu\b niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w miej-
scu zagro\enia.
8
Tam\e, ż 3 6.
9
Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r. w sprawie
postępowania Policji w warunkach katastrofy& , dz. cyt., cz. IV, pkt 1, ppkt 1 3.
16
Postępowanie policjanta, który pierwszy znalazł się na miejscu zda-
rzenia, powinno być następujące:
1) Zbli\yć się ostro\nie do miejsca zdarzenia.
2) Ocenić sytuację.
3) Powiadomić dy\urnego jednostki, podając:
dokładną lokalizację miejsca zdarzenia charakterystyczne cechy terenu
itp.,
rodzaj zdarzenia,
faktyczne i potencjalne zagro\enie,
mo\liwości dojazdu do miejsca darzenia najdogodniejsze trasy dojaz-
dowe, zablokowane drogi, skrzy\owania itp.,
szacunkową liczbę ofiar uwięzionych, rannych, zabitych,
obecność na miejscu zdarzenia słu\b ratowniczych lub potrzebę ich przy-
bycia.
4) Podjąć działania interwencyjne poprzez:
zaprowadzenie porządku na miejscu zdarzenia usunięcie osób postron-
nych, zapobieganie tworzeniu się zbiegowisk, panice, blokowaniu drogi,
udzielenie pomocy poszkodowanym lub zagro\onym,
zabezpieczenie mienia przed zniszczeniem lub kradzie\ą,
wstępne zabezpieczenie śladów, które mogą stanowić materiały dowodo-
we.
5) Przekazać kierowanie działaniami ratowniczymi uprawnionemu funkcjona-
riuszowi specjalistycznej słu\by ratowniczej z chwilą przybycia tej słu\by na
miejsce zdarzenia.
6) Przekazać dowodzenie interwencyjne przybyłymi siłami policyjnymi upraw-
nionemu policjantowi. 10
Pomocnymi w pracy na miejscu zdarzenia, gdzie zachodzi prawdopodo-
bieństwo wystąpienia niebezpiecznych substancji chemicznych, mogą być wska-
zówki zawarte w Wytycznych nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia
16 czerwca 2000 r.
Dodatkowe wskazówki do postępowania policjanta w zdarzeniach
z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi:
Do miejsca zdarzenia zbli\ać się od strony zawietrznej oraz z góry na dół,
jeśli do wypadku doszło na nierównym terenie.
Pojazd zaparkować w bezpiecznej odległości (około 100 metrów) i wyłączyć
silnik.
Przeprowadzić rozmowę z kierowcą pojazdu, o ile jest to mo\liwe, lub po-
dejść na odległość umo\liwiającą odczytanie tablic (oznakowań).
Unikać kontaktu z substancją, która wydostała się na zewnątrz, w pobli\u
miejsca zdarzenia nie palić, nie u\ywać radiostacji oraz nie uruchamiać silni-
ków samochodowych.
10
Tam\e, cz. IV, pkt 2.
17
W przypadku awarii instalacji na terenie zamkniętym (zakłady chemiczne,
magazyny) zatrzymać się przy wejściu, bramie, zewnętrznym ogrodzeniu
itp., albo w bezpiecznej odległości od miejsca zdarzenia.
Zapewnić bezpieczeństwo własne i osobom postronnym poprzez ustawienie
znaków ostrzegawczych.
Nie zbli\ać się do miejsca zdarzenia, chyba \e jest to niezbędne dla ratowa-
nia \ycia ludzkiego i nie stwarza zagro\enia dla innych osób.
Utrzymywać osoby postronne z dala od miejsca zdarzenia. Je\eli istnieją ja-
kiekolwiek wątpliwości co do bezpieczeństwa okolicy, zarządzić i przepro-
wadzić ewakuację wszystkich obecnych osób, w tym policjantów, oraz od-
izolować teren w promieniu co najmniej 100 metrów.
Po przybyciu stra\y po\arnej poinformować jej dowódcę o podjętych działa-
niach, od tej chwili kierowanie akcją zostaje przejęte przez stra\ po\arną. 11
Bardzo wa\nym elementem systemu reagowania jest dy\urny jednostki.
Jego wstępna analiza informacji otrzymanych z miejsca zdarzenia pozwala na
podjęcie trafnych decyzji. Warunkiem powodzenia działań policyjnych jest wy-
ciąganie przez niego właściwych wniosków i szybka reakcja na zaistniałe zda-
rzenie.
Postępowanie dy\urnego powinno obejmować następujące czynności:
1. przyjąć informację o zdarzeniu,
2. za\ądać dodatkowych szczegółowych informacji związanych ze zdarzeniem,
3. postawić zadania i kierować działaniami pierwszego funkcjonariusza na
miejscu zdarzenia,
4. powiadomić o zdarzeniu słu\bę dy\urną:
Państwowej Stra\y Po\arnej,
pogotowie ratunkowe,
innych słu\b w zale\ności od rodzaju zdarzenia,
5. ogłosić alarm i skierować do miejsca zdarzenia podległe własne słu\by
w terenie, określając im zadania,
6. wyznaczyć funkcjonariusza do dowodzenia interwencyjnego skierowanymi
siłami policyjnymi na miejscu zdarzenia,
7. powiadomić kierownika jednostki,
8. powiadomić słu\bę dy\urną administracji publicznej właściwego terytorial-
nie szczebla,
9. powiadomić oficera prasowego jednostki,
10. powiadomić dy\urnego jednostki nadrzędnej,
11. zdarzenie i podjęte działania udokumentować w ksią\ce wydarzeń,
12. zapewnić dyspozycyjność grupy operacyjno-dochodzeniowej,
13. na bie\ąco analizować rozwój sytuacji i przekazywać aktualne informacje
kierownikowi jednostki,
11
Tam\e, cz. IV, pkt 2.
18
14. przekazywać zainteresowanym polecenia kierownika jednostki dotyczące
wyznaczenia dowodzącego działaniami interwencyjnymi, alarmowania stanu
osobowego i inne,
15. przygotować i przesłać do dy\urnego jednostki nadrzędnej meldunek o zaist-
niałym zdarzeniu,
16. wprowadzić informację o zdarzeniu do podsystemu BIULETYN Z S I P 12.
Natomiast dowodzenie na poziomie interwencyjnym powinno pole-
gać na:
1. ustaleniu rodzaju zagro\enia i przekazaniu informacji,
2. odizolowaniu terenu i zorganizowaniu ruchu drogowego,
3. utrzymaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego,
4. ochronie mienia i ewakuacji,
5. czynnościach dochodzeniowo-śledczych (w przypadku wystąpienia awarii
technicznej),
6. udzieleniu pomocy przedlekarskiej poszkodowanym.
Do dowodzenia działaniami na poziomie interwencyjnym są upraw-
nieni w kolejności:
1. policjant pierwszy na miejscu zdarzenia,
2. policjant wyznaczony przez dy\urnego jednostki,
3. komendant komisariatu Policji,
4. policjant wyznaczony przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji. 13
Kiedy sytuacja na miejscu zdarzenia wymaga podjęcia dodatkowych dzia-
łań oraz zachodzi potrzeba wprowadzenia większej ilości sił i środków policyj-
nych, nale\y zorganizować wy\szy poziom działań akcję policyjną. Do kiero-
wania (dowodzenia) akcją policyjną są uprawnieni:
1. komendant powiatowy (miejski) Policji właściwy terytorialnie do miejsca zda-
rzenia (komendant komisariatu Komendy Stołecznej Policji) lub jego zastępca,
2. policjant wyznaczony przez ww. kierownika jednostki Policji.
Dowodzenie działaniami realizowanymi w formie akcji policyjnej
polega w szczególności na:
1) ocenie zagro\enia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,
2) określeniu celu działań,
3) wyznaczeniu zadań dla osób funkcyjnych na poszczególnych odcinkach i ko-
ordynowaniu ich wykonania,
4) ocenie wielkości sił i środków oraz wzywaniu ich według potrzeb,
5) wyznaczeniu własnego stanowiska dowodzenia (wysuniętego stanowiska
dowodzenia),
6) zorganizowaniu łączności na potrzeby dowodzenia,
7) wyznaczeniu oficera prasowego ds. związanych ze zdarzeniem,
8) współdziałaniu z kierującym działaniami ratowniczymi,
12
Tam\e, cz. IV, pkt 3.
13
Tam\e, cz. IV, pkt 4.
19
9) współdziałaniu z dowodzącym działaniami na poziomie operacji policyjnej
(je\eli została powołana),
10) współdziałaniu z organami administracji publicznej właściwego terytorialnie
szczebla,
11) przygotowywaniu i przekazywaniu meldunków o sytuacji i realizowanych
działaniach do przeło\onego. 14
W przypadku, kiedy zdarzenie zaczyna obejmować swoim zasięgiem ob-
szar więcej ni\ jednej jednostki (lub istnieje du\e prawdopodobieństwo takiego
zagro\enia) lub te\ działania te przedłu\ają się w czasie oraz narastają potrzeby
wsparcia sił i środków (tak\e ze szczebla nadrzędnego) i istnieje konieczność
zorganizowania zaplecza logistycznego, nale\y zorganizować jeszcze wy\szy
poziom dowodzenia operacją policyjną. Uprawnionymi do jej dowodzenia są:
komendant powiatowy (miejski) Policji, komendant wojewódzki (Stołeczny)
Policji, komendant główny Policji lub ich zastępca,
policjant wyznaczony przez ww. kierowników jednostek.
Dowodzenie operacją policyjną polega w szczególności na:
1) ocenie zagro\enia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,
2) określeniu celu działań,
3) wyznaczeniu zadań dla dowódców podoperacji,
4) wystąpieniu o siły wsparcia,
5) nadzorowaniu wykonania zadań prowadzonych przez podległe siły,
6) koordynowaniu łączności na potrzeby działań,
7) koordynowaniu zaplecza logistycznego, medycznego i technicznego,
8) zorganizowaniu własnego stanowiska dowodzenia,
9) współdziałaniu z kierującym działaniami ratowniczymi,
10) współdziałaniu z organami administracji rządowej i samorządowej,
11) współdziałaniu ze środkami masowego przekazu,
12) przygotowywaniu i przekazywaniu meldunków o sytuacji i realizowanych
działaniach do przeło\onego. 15
Sztab dowódcy operacji, powołany decyzją kierownika jednostki, jest or-
ganem wspomagającym dowódcę w kierowaniu, koordynacji i kontroli działań,
w warunkach działań na poziomie akcji i operacji. Skład sztabu musi być dosto-
sowany do potrzeb wynikających z sytuacji. Do pracy w sztabie wyznacza się
policjantów etatowego sztabu jednostki oraz komórek:
prewencji,
ruchu drogowego,
kryminalnej,
łączności i informatyki,
logistyki,
oficera prasowego jednostki.
14
Tam\e, cz. IV, pkt 5.
15
Tam\e, cz. IV, pkt 6.
20
Spośród tych policjantów wyznacza się poszczególne zespoły robocze:
zespół rozpoznania i analiz,
zespół taktyczny,
zespół łączności,
zespół logistyczny,
zespół obsługi sztabu,
zespół prasowy.
Szefem sztabu w ramach operacji jest naczelnik etatowego sztabu komen-
dy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji. Natomiast szefem sztabu w ramach akcji
policyjnej realizowanej w komendzie powiatowej (miejskiej) Policji jest naczel-
nik sztabu etatowego, a w jednostkach, w których nie ma tej komórki organiza-
cyjnej naczelnik wydziału prewencji.
Policja jest jednym z wielu uczestników działań w sytuacjach katastrof
naturalnych i awarii technicznych, podczas których współdziałanie będzie przy-
nosiło pozytywne rezultaty akcji ratunkowej. Pozytywne efekty współdziałania
mo\na osiągnąć poprzez:
znajomość zadań i sposobu ich wykonania przez organ współdziałający,
jednolite zrozumienie celu podejmowanych działań,
jasne sformułowanie zamiaru przez organ odpowiedzialny za organizowanie
i prowadzenie działań,
zapewnienie niezawodnej łączności i stałe wzajemne informowanie się,
wskazanie terminów i miejsca realizacji wspólnych zadań,
wspólne wytyczenie sposobów i zakresu wymiany informacji między współ-
działającymi słu\bami,
wytyczenie zakresu udzielania wzajemnej pomocy w sytuacjach szczególnych,
wskazanie mo\liwości realizacji zadań na rzecz organu współdziałającego.
Nale\ałoby przyjąć jedną zasadę, \e współdziałanie organizuje ten pod-
miot, który do wykonania własnego zadania potrzebuje wsparcia innych uczest-
ników działań.
W zale\ności od rodzaju i zakresu prowadzonych działań Policja współ-
działa przede wszystkim:
ze stra\ą po\arną,
z pogotowiem ratunkowym,
ze Stra\ą Graniczną,
ze stra\ą gminną (miejską),
z jednostkami WP,
z inspekcją sanitarną,
z inspekcją weterynaryjną,
ze słu\bami komunalnymi,
z Inspekcją Ochrony Środowiska,
z ratownictwem chemicznym,
z ogniwami reagowania kryzysowego organów administracji publicznej.
21
4. Odblokowanie budynku
Odblokowanie obiektu zespół przedsięwzięć organizacyjnych, tak-
tycznych i materiałowo-technicznych, polegających na usunięciu z obiektu osób
przebywających bezprawnie, stwarzających zagro\enie dla bezpieczeństwa lub
stanowiących istotne zakłócenie porządku publicznego w celu umo\liwienia
funkcjonowania tego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Obiekt budynek lub zespół budynków wraz z przyległym terenem oraz
znajdującymi się tam urządzeniami i infrastrukturą. Obiektem mo\e być tak\e
pomieszczenie lub zespół pomieszczeń. 16
Istotą odblokowania jest odparcie niebezpiecznego, bezpośredniego,
gwałtownego zamachu na:
1) obiekty i urządzenia wa\ne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa,
2) siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów
administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości,
3) obiekty gospodarki lub kultury narodowej,
4) przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne państw obcych albo
organizacji międzynarodowych,
5) obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną utworzoną na pod-
stawie odrębnych przepisów.
Przystąpienie do usuwania osób przez policję następuje wtedy, gdy ma
miejsce naruszenie porządku publicznego.
Podstawą prawną u\ycia sił policyjnych jest decyzja Prezesa Rady Mini-
strów podjęta na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych i admini-
stracji (w przypadkach niecierpiących zwłoki decyzję podejmuje minister właściwy
do spraw wewnętrznych, zawiadamiając o niej niezwłocznie Prezesa Rady Mini-
strów)17.
Do interwencji sił policji mo\e dojść dopiero po spełnieniu następują-
cych warunków:
a) administrator (właściciel) obiektu powinien przeprowadzić negocjacje, okre-
ślając konsekwencje bezprawnego postępowania oraz wzywając do opusz-
czenia obiektu;
b) wskazane jest, aby w rozmowach z protestującymi uczestniczył prokurator,
który powinien poinformować o sankcjach prawnych gro\ących osobom
okupującym lokal (obiekt), wezwać do opuszczenia obiektu oraz zagrozić
u\yciem środków przymusu bezpośredniego przez policję;
c) gdy wymienione przedsięwzięcia okazały się nieskuteczne, a administrator
(właściciel) obiektu wezwał w sposób formalny (tzn. potwierdzony na pi-
16
Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w sprawie
taktyki działania pododdziałów zwartych Policji w sytuacji zagro\enia lub naruszenia po-
rządku publicznego oraz pościgu za niebezpiecznym przestępcą, rozdz. VII, pkt 102.
17
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji& , dz. cyt., art. 18 ust. 1 pkt 3 i ust. 2.
22
śmie) w obecności prokuratora jednostkę policji do przywrócenia naruszone-
go porządku prawnego 18.
Administrator (właściciel obiektu) w miarę mo\ności, przez swoje słu\-
by administracyjne, powinien:
zagwarantować mo\liwość sprawnego wejścia sił policyjnych do odbloko-
wywanego obiektu i poszczególnych pomieszczeń,
wyrazić pisemną zgodę na ewentualne zniszczenia spowodowane działania-
mi policji. 19
Odblokowanie określa się mianem akcji lub operacji policyjnej w zale\-
ności od wielkości obiektu, jego rodzaju i struktury, znaczenia istniejącego za-
gro\enia oraz zaanga\owanych do działań sił i środków, a tak\e obranej takty-
ki. 20
Do realizacji zadań stawianych Policji w związku z odblokowaniem
obiektu powołuje się dowódcę akcji (operacji) komendanta właściwej teryto-
rialnie jednostki Policji bądz wyznaczonego przez niego policjanta. Dowódcy
podlegają wszystkie siły i środki przydzielone do odblokowania obiektu. 21
Dowódca po przybyciu na miejsce jest zobowiązany:
a) potwierdzić wobec okupujących fakt wezwania pomocy sił policji przez
administratora (właściciela obiektu) i prokuratora,
b) upewnić się o nieskuteczności negocjacji wcześniej podjętych przez admini-
stratora (właściciela obiektu) i prokuratora,
c) zapewnić pomoc ze strony administratora, np. przez przydzielenie pracowni-
ka dysponującego kluczami do drzwi w okupowanych obiektach-pomiesz-
czeniach bądz wyra\enie pisemnej zgody na wywa\anie drzwi,
d) ponownie wezwać do dobrowolnego opuszczenia obiektu oraz ostrzec o ko-
nieczności zastosowania środków przymusu bezpośredniego 22, np. Na
podstawie przepisów prawa polecam niezwłocznie zaprzestać działań polega-
jących na okupacji budynku. Uprzedzam, \e Policja nie ponosi odpowie-
dzialności materialnej za szkody w mieniu, powstałe w wyniku zastosowania
przymusu. Ponadto wzywam osoby posiadające immunitet do opuszczenia
tego miejsca .
Komunikat o powy\szej treści powinien zostać ogłoszony co najmniej
trzykrotnie w odstępach 15-minutowych. Jest to czas na podjęcie, przez blokują-
cych, decyzji o ewentualnym odstąpieniu od blokowania obiektu. Je\eli ostrze-
18
Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r. w sprawie
postępowania Policji w warunkach katastrofy& , dz. cyt., cz. III, pkt 2.
19
Tam\e, cz. III, pkt 2.
20
Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w sprawie
taktyki działania pododdziałów zwartych Policji& , dz. cyt., pkt 102.
21
Procedury postępowania Policji w zakresie taktyki działania i dowodzenia oddzia-
łami Policji w przypadku zagro\eń naruszenia porządku publicznego lub zbiorowego zakłóce-
nia porządku publicznego, cz. III.
22
Tam\e, cz. III, pkt 2.
23
\enia nie przynoszą oczekiwanych efektów, dowódca podejmuje decyzję
o wprowadzeniu do działań pododdziałów zwartych w celu usunięcia osób oku-
pujących z obiektu z u\yciem siły.
Jeszcze przed wprowadzeniem pododdziałów do siłowego odblokowania
obiektu dowódca powinien zapewnić sobie obecność gospodarza obiektu i pro-
kuratora oraz wszechstronny dostęp informacji o budynku, terenie przyległym
i osobach, które tam bezprawnie przebywają. Z policyjnego punktu widzenia
będziemy to nazywać rozpoznaniem, które powinno być przeprowadzone
w trzech kierunkach:
rozpoznanie obiektu (tzw. rozpoznanie wewnętrzne),
rozpoznanie terenu przyległego (tzw. rozpoznanie zewnętrzne),
rozpoznanie osób uczestniczących w okupacji obiektu (tzw. rozpoznanie oso-
bowe).
R o z p o z n a n i e w e w n ę t r z n e obejmuje zebranie informacji o:
usytuowaniu budynków i przejść między nimi,
komunikacji wewnętrznej w budynkach (kondygnacjach, klatkach schodo-
wych, korytarzach, windach, przejściach itp.),
rozmieszczeniu punktów i pomieszczeń newralgicznych (urządzeń alarmo-
wych i rozgłaszających, central telefonicznych, miejsc składowania broni
stra\y przemysłowej, magazynów materiałów wybuchowych i środków ła-
twopalnych, głównych wyłączników prądu, ujęć wody, gazu, dyspozytorni,
urządzeń niebezpiecznych, np. dzwigów, suwnic).
W rozpoznaniu wewnętrznym nale\y wykorzystać dostępne plany archi-
tektoniczne, dokumentację techniczną oraz informacje ze zródeł osobowych.
R o z p o z n a n i e z e w n ę t r z n e obejmuje zebranie informacji o:
lokalizacji i najbli\szym otoczeniu obiektu (topografii całego rejonu działa-
nia, szczególnie naturalnych uwarunkowaniach, sąsiadujących innych new-
ralgicznych obiektach, np. stacjach paliw),
drogach dojazdowych do obiektu,
wejściach, bramach, mo\liwych przejściach do obiektu,
zabezpieczeniu zewnętrznym obiektu (zabezpieczeniu technicznym i fizycz-
nym osób okupujących),
sytuacji społecznej (przyczynach, czasie i rodzaju zaistniałego konfliktu, na-
strojach społecznych w sytuacji kryzysowej).
W rozpoznaniu zewnętrznym nale\y wykorzystać plany topograficzne,
budowlane, architektoniczne, zdjęcia oraz obserwacje bezpośrednie.
R o z p o z n a n i e o s o b o w e obejmuje zebranie informacji o:
liczebności i rozmieszczeniu osób okupujących (równie\ co do składu grupy
pod względem płci),
nastrojach, determinacji i zamiarach osób okupujących,
czy wśród okupujących są osoby o wykształceniu specjalnym (chemicy, piro-
technicy itp.),
24
mo\liwościach operacyjnego dotarcia do osób okupujących lub bezpośrednio
do organizatora,
przypuszczalnym zachowaniu się okupujących w chwili wkroczenia sił poli-
cyjnych,
wyposa\eniu, środkach walki, jakie gromadzą lub jakimi mogą dysponować
okupujący,
ograniczeniach w dostępie do obiektu, jakie wprowadzili okupujący, oraz
systemie kontroli osób wchodzących i wychodzących. 23
Na podstawie informacji z rozpoznania dowódca dokonuje oceny sytuacji
operacyjno-taktycznej, która powinna polegać na uwzględnieniu takich ele-
mentów, jak:
dojazd do rejonu działania,
specyfika terenu pod względem wystawienia słu\by (posterunki, patrole,
blokady, kordony),
mo\liwe miejsca do parkowania środków transportu,
nastawienie osób postronnych,
sposoby działania przy próbie opuszczenia obiektu przez zorganizowane
grupy osób okupujących,
organizacja ruchu kołowego i pieszego w rejonie działania,
wielkość, topografia i komunikacja wewnątrz obiektu,
miejsca ewentualnego wkraczania do obiektu,
rozmieszczenie punktów newralgicznych w obiekcie,
sposoby postępowania przy zajmowaniu punktów newralgicznych,
liczebność, nastawienie i zamiary osób okupujących,
ewentualne przygotowania do stawiania czynnego oporu przez okupujących,
mo\liwość dotarcia operacyjnego do okupujących,
sposób ochrony obiektu (zabezpieczenie techniczne i fizyczne osób okupują-
cych),
podział organizacyjny sił własnych,
własne środki techniczne,
mo\liwość i zakres u\ycia środków przymusu bezpośredniego,
kolejność działania poszczególnych grup i pododdziałów,
działania pozoracyjne, czas rozpoczęcia działań,
wyposa\enie i umundurowanie 24.
Przy opracowywaniu taktyki odblokowania obiektu dowódca powinien
brać pod uwagę ró\norodne warianty działania, m.in.:
sposób dojazdu do obiektu,
sposób wejścia na teren obiektu,
sposób działania wewnątrz obiektu,
zakres u\ycia środków przymusu bezpośredniego,
23
Tam\e, cz. III, pkt 1, ppkt 1.
24
Tam\e.
25
organizację współdziałania,
ubezpieczenie działań sił własnych,
organizację dowodzenia i łączności.
W ramach przygotowania sił i środków do działań dowódca powinien:
wyznaczyć odpowiednią ilość sił i środków,
dokonać podziału strukturalnego sił policyjnych na pododdziały lub grupy
(zespoły) specjalistyczne,
określić wyposa\enie indywidualne, umundurowanie oraz środki wzmocnienia
działań, w tym równie\ środki nagłaśniające do wygłaszania komunikatów ad-
resowanych do osób okupujących (du\ej mocy na pojazdach oraz ręczne),
przeprowadzić szczegółowe instrukta\e na temat przebiegu operacji ze
szczególnym uwzględnieniem u\ycia środków przymusu bezpośredniego,
przydzielić środki łączności oraz wyznaczyć łączników znających topografię
obiektu,
przewidzieć sprzęt specjalistyczny do działań (np. tarany ręczne, młoty for-
teczne, łomy, no\yce do cięcia metalu, piły łańcuchowe do drewna, kotwice
do rozciągania barykad i zabarykadowań wewnątrz budynków).
Organizując odblokowanie, nale\y kierować się zasadą, \e działania policji
powinny powodować jak najmniejsze szkody i zniszczenia.
Dowódca z przydzielonych sił i środków wyznacza pododdziały lub grupy
specjalistyczne, które są niezbędne do opanowania, przeszukania i ewakuowania
z obiektu osób okupujących. Grupy specjalistyczne wydziela się w zale\ności
od potrzeb, na bazie analizy sytuacji operacyjnej i przyjętej koncepcji prowa-
dzenia operacji. Najczęściej są to:
grupa zabezpieczenia zewnętrznego,
grupa szturmowa,
grupa ubezpieczająca,
grupa przeszukująca,
grupa konwojowa,
grupa (grupy) rejestrująca przebieg działań,
odwód, którego skład, wyposa\enie oraz rozmieszczenie umo\liwią skutecz-
ne wsparcie grup biorących udział w działaniach25.
Zadania poszczególnych grup (zespołów) specjalistycznych
Grupa zabezpieczenia:
niedopuszczenie do wejścia na teren obiektu osób z zewnątrz,
uniemo\liwienie wyjścia z obiektu zorganizowanych grup,
stworzenie optymalnych warunków dla sił policyjnych dokonujących odblo-
kowania,
zabezpieczenie obiektu po działaniach do czasu jego przejęcia przez osobę
uprawnioną.
25
Tam\e, cz. III, pkt 1, ppkt 3 i 4.
26
Działania zabezpieczające są wykonywane w formie:
blokady całkowitej obejmującej rejon bezpośrednio przyległy do obiektu;
wykonuje się ją poprzez kordony policyjne, zapory z policyjnych środków
technicznych i przeszkód naturalnych, wykorzystując przeszkody terenowe
czy te\ naniesione sztucznie,
blokady częściowej obejmującej otoczenie dalsze obiektu spełniające funk-
cje regulacyjne; wykonuje się ją poprzez posterunki blokadowe, blokadowo-
-kontrolne, patrole piesze, posterunki obserwacyjne.
Grupa szturmowa:
sforsowanie wejść do obiektu,
stworzenie warunków u\ycia innych sił policyjnych,
obezwładnienie osób spośród okupujących, którym organizator protestu po-
wierzył ochronę (obronę) obiektu,
opanowanie punktów newralgicznych oraz systemów łączności i alarmowania,
sforsowanie przeszkód (barykad) i zatarasowań wewnątrz obiektu,
przekazanie osób zatrzymanych grupie konwojowej.
W zale\ności od sytuacji operacyjnej do grupy szturmowej mo\na włą-
czyć np. zespół rozpoznania minersko-pirotechnicznego.
Grupa (grupy) przeszukująca:
lustracja odblokowanych budynków (pomieszczeń),
ujawnienie i zatrzymanie osób ukrywających się,
umiejscowienie i w miarę mo\liwości neutralizacja ewentualnych pułapek,
ładunków wybuchowych i zapalających,
ujawnienie innych niebezpiecznych przedmiotów oraz dowodów działalności
przestępczej.
Grupa ubezpieczająca:
przyjmowanie i ochrona odblokowanych przez grupy szturmowe budynków
i pomieszczeń oraz punktów newralgicznych obiektu,
okrą\anie i izolacja budynków lub pomieszczeń, w których znajdują się oku-
pujący,
zapobieganie ponownemu zajmowaniu odblokowanych pomieszczeń,
niedopuszczenie do przemieszczania się okupujących wewnątrz obiektu,
odcięcie mo\liwości ucieczki osób przez okna i zadaszenia,
umo\liwienie bezpiecznego opuszczenia obiektu osobom odstępującym od
jego blokowania,
zabezpieczenie wycofywania się zaanga\owanych sił policyjnych w przy-
padku niepowodzenia działań.
Grupa konwojowania zatrzymanych:
sprawny odbiór zatrzymanych osób,
dokonywanie przeszukania osób,
odbiór przedmiotów (dowodów dokonywanych przestępstw),
sporządzenie protokołów z tych czynności,
zabezpieczenie dowodów rzeczowych,
27
dowo\enie (doprowadzanie) zatrzymanych wraz z depozytem do punktów
zatrzymań lub miejsca pracy grupy dochodzeniowo-śledczej.
W składzie tej grupy powinna znajdować się grupa dochodzeniowo-
-śledcza.
Grupa dokumentująca:
procesowe udokumentowanie przebiegu odblokowania oraz utrwalenie śla-
dów przestępczej działalności osób okupujących.
Dokumentację procesową prowadzą i zabezpieczenie śladów wykonują
policjanci wydziałów dochodzeniowych i laboratoriów kryminalistycznych
przydzieleni do dyspozycji dowódcy.
Całość działań odblokowujących nale\y rejestrować na taśmie wideo (wy-
korzystując własnych kamerzystów).
Zespół medyczny:
lekarze, sanitariusze:
udzielanie pierwszej pomocy wszystkim osobom poszkodowanym (za-
równo policjantom, jak i okupującym obiekt) oraz podejmowanie decyzji
o ewentualnej hospitalizacji,
dokonywanie oględzin ciała osób, które doznały obra\eń lub zgłaszają do-
legliwości, i dokumentowanie tych czynności zgodnie z obowiązującymi
przepisami.
Odblokowanie winno charakteryzować się aktywnością, zdecydowaniem,
ró\norodnością podejmowanych przedsięwzięć, tempem i ciągłością ich prowa-
dzenia, a tak\e stopniowaniem oddziaływania na okupujących. Czynnikiem de-
cydującym o powodzeniu działań jest szybkość ich przeprowadzenia, stosowa-
nie niekonwencjonalnych metod i środków, a tak\e dezorientacja okupujących.
Po\ądane jest wejście grup (pododdziałów) z kilku kierunków, równie\ pozoro-
wane, z ewentualnym wykorzystaniem efektów psychologicznych. Działania
powinny zapewnić osiągnięcie celu w jak najkrótszym czasie, z zachowaniem
zasady wyrządzenia mo\liwie najmniejszej szkody osobom okupującym i sta-
nowi technicznemu obiektu.
Nale\y pamiętać, i\ podczas działań odblokowujących mo\na u\yć środ-
ków chemicznych, zasłon dymnych czy te\ materiałów wybuchowych (o czym
nale\y poinformować okupujących w wezwaniu, o którym mowa wy\ej), ale
tylko w ściśle określonym celu:
wyparcia okupujących z zajmowanych pomieszczeń,
zmuszenia do opuszczenia blokowanych przejść, barykad, miejsc gromadze-
nia się,
obezwładnienia i dezorientacji okupujących,
maskowania działań sił policyjnych,
uniemo\liwienia przemieszczania się okupujących wewnątrz obiektu,
otwierania zamkniętych drzwi lub zamknięć specjalnych,
tworzenia nowych wejść do budynków lub pomieszczeń,
psychologicznego oddziaływania na okupujących,
28
zapewnienia bezpieczeństwa działającym siłom policyjnym,
przekazywania umówionych sygnałów i poleceń 26.
Po usunięciu osób okupujących obiekt i przeszukaniu pomieszczeń oraz
ewentualnej neutralizacji niebezpiecznych przedmiotów, urządzeń i materiałów,
dowódca operacji dokonuje zabezpieczenia tego obiektu poprzez wystawienie
systemu posterunków i patroli do czasu przejęcia obiektu przez osobę upraw-
nioną (gospodarza). 27
W toku działań odblokowujących dowódca operacji ponosi pełną od-
powiedzialność [pogrubienie autorów] za bezpieczeństwo osób znajdujących
się w rejonie działania sił policji od momentu rozpoczęcia do zakończenia ope-
racji. Dowódca odpowiada [pogrubienie autorów] równie\ za praworządne po-
stępowanie podległych policjantów oraz za u\ycie środków przymusu bezpo-
średniego odpowiednio do stawianego oporu przez osoby okupujące obiekt. 28
5. Terroryzm
Terroryzm był postrzegany w XX w. jako zagro\enie drugorzędne i nie-
mające charakteru militarnego, u progu XXI w. stał się jednym z największych
wyzwań dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Po krótkim okresie euforii,
jaki nastąpił po zakończeniu zimnej wojny, ju\ kilkanaście lat pózniej stało się
jasne, \e świat w nowym stuleciu nie jest wcale bezpieczniejszy.
Bezprecedensowym wstrząsem dla porządku współczesnego świata był
zamach 11 września 2001 r. w Nowym Jorku, który zmusił polityków oraz ba-
daczy społeczeństw i kultur do weryfikacji myślenia o specyfice współczesnego
świata. Rozpoczęła się zagorzała dyskusja nad przyszłością istniejącego porząd-
ku polityczno-ekonomicznego i nad sposobami obrony przed wszelkiego rodza-
ju fundamentalizmami prowadzącymi do terroryzmu.
5.1. Definicja terroryzmu
W Encyklopedii spraw międzynarodowych i ONZ pod red. Osmańczyka
terroryzm zdefiniowany jest jako stosowanie gwałtu dla osiągnięcia celów poli-
tycznych lub ekonomicznych w stosunkach międzynarodowych. Forma inter-
26
Tam\e, cz. III, pkt 3, ppkt 2.
27
Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w sprawie
taktyki działania pododdziałów zwartych Policji& , dz. cyt., rozdz. VII, pkt 125.
28
Procedury postępowania Policji w zakresie taktyki działania i dowodzenia oddzia-
łami Policji& , dz. cyt., rozdz. III, pkt 4.
29
wencji przemocą dokonywanej przez specjalne oddziały wojskowe lub policyj-
ne, albo przez organizacje terrorystyczne 29.
Według Boruckiego terroryzm jest to precyzyjnie zaplanowane i zorga-
nizowane działanie grup, organizacji rzadziej pojedynczych osób mające na
celu wymuszenie od władz państwowych lub społeczeństwa ustępstw, ró\nych
świadczeń, podjęcie lub zaniechanie jakichś działań, najczęściej ze szkodą dla
innych. Terroryści posługują się szanta\em, naruszają obowiązujący porządek
prawny, postępują okrutnie i bezwzględnie, są zupełnie obojętni na cierpienia
osób postronnych. Charakteryzuje ich nie tylko brak szacunku dla cudzego \y-
cia, ale i dla własnego 30.
Zdaniem Handzlika terroryzm nale\y postrzegać przez pryzmat wojny
cywilizacji, kultur, narodów i religii. Jego celem jest spotęgowanie strachu
i wywołanie efektu chaosu oraz paniki w państwach uznanych przez terrorystów
za wrogie ideologicznie, kulturowo i cywilizacyjnie31.
Terroryzm pojęcie najczęściej definiowane jako u\ycie siły lub prze-
mocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu
zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie ustępstw
w drodze do realizacji określonych celów. 32
Terroryzm metoda działania polegająca na przemocy wobec pojedyn-
czych osób aparatu władzy (terroryzm indywidualny) lub wobec przypadko-
wych członków społeczeństwa, przez zamachy na urzędy, lokale publiczne, ko-
szary (terroryzm zbiorowy). Celem tych aktów przemocy jest wymuszenie
ustępstw legalnych władz (np. religijnych, politycznych, społecznych). Celem
działania terrorystów jest równie\ destabilizacja władzy przez zastraszenie ludzi
biorących udział w jej sprawowaniu. Podstawowymi środkami terrorystów są
zabójstwa, zamachy bombowe, porwania. 33
Terroryzm wszystkie działania przestępcze skierowane przeciwko pań-
stwom, których celem jest wytworzenie stanu terroru w umysłach ludzi, grup
osób lub społeczeństwa. 34
Od wydarzeń w 2001 r. coraz częściej mówi się o nowym albo jak niektó-
rzy eksperci twierdzą, o odnawiającym się terroryzmie. Bioterroryzm jest to
prowadzenie działań terrorystycznych poprzez u\ycie lub grozbę u\ycia biolo-
gicznie czynnych substancji toksycznych lub patogenów drobnoustrojowych
wywołujących choroby zakazne albo biologicznych środków masowego ra\enia.
29
E. Osmańczyk, Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974.
30
M. Borucki, Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa 2002, s. 5.
31
M. Handzlik, Społeczność międzynarodowa wobec zagro\enia terrorystycznego
i proliferacji broni masowego ra\enia, [w:] K. Liedel (red.), Terroryzm. Anatomia zjawiska,
Warszawa 2006, s. 105.
32
www.wikipedia.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.
33
www.portalwiedzy.onet.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.
34
Konwencja Ligi Narodów z dnia 16 listopada 1937 r. o zapobieganiu i karaniu ter-
roryzmu.
30
Mówiąc o substancjach toksycznych lub patogenach drobnoustrojowych, mamy
na myśli czynniki wywołujące choroby śmiertelne, które szybko się rozprze-
strzeniają, a są to m.in. wirusy d\umy, wirusy ospy prawdziwej, bakterie jadu
kiełbasianego, jak równie\ ró\nego rodzaju bakterie m.in. Salmonella, Shigella,
bakterie cholery, Escherichia coli, wirusa wenezuelskiego zapalenia mózgu czy
gronkowca enterotoksyna B. W drodze szybkiego rozwoju in\ynierii genetycz-
nej powstały i będą powstawały nowe wirusy. Obecnie znane wirusy to wirus
Nipah, wirus Hanta czy wirus \ółtej febry.
Skutki terroryzmu mogą obejmować znaczną liczbę ofiar, uszkodzenia bu-
dynków, zakłócenia w dostępie do podstawowych usług, takich jak: elektrycz-
ność, dostawy wody, opieka medyczna, telekomunikacja, komunikacja miejska.
Obiekty ataków terrorystycznych:
obiekty dyplomatyczne i rezydencje wszystkich krajów, w zale\ności od stop-
nia zagro\enia, oraz siedziby firm amerykańskich i zachodnich, z uwzględnie-
niem obiektów i terenów przylegających,
- porty lotnicze z uwzględnieniem portów cargo oraz lotnisk lotnictwa cywil-
nego,
- obiekty rządowe,
- centra handlowe, multikina, du\e dworce kolejowe i autobusowe,
- wa\ne dla bezpieczeństwa społecznego obiekty i urządzenia (np. ujęcia wody
pitnej, przepompownie, filtry, zapory, zbiorniki wody, du\e mosty, anteny te-
lekomunikacyjne),
- zakłady produkujące materiały niebezpieczne lub firmy je dystrybuujące,
- transporty z substancjami niebezpiecznymi,
- świątynie,
- obiekty sportowe w trakcie trwania imprez masowych (koncerty).
Mo\liwe zagro\enia z punktu widzenia Policji:
* Zagro\enie \ycia i zdrowia obywateli objętych atakiem i mo\liwość szybkie-
go rozprzestrzeniania się zagro\enia na tereny jeszcze niezagro\one.
* Próba wymuszenia określonego działania na organach władzy i administracji
rządowej.
* Spowodowanie znacznych strat w obiektach u\yteczności publicznej, infra-
struktury drogowej i kolejowej.
* Przerwanie dostaw energii elektrycznej.
* Wzrost zachorowań i zgonów związanych ze ska\eniem promieniotwórczym.
* Niechęć do opuszczenia miejsc zamieszkania czy te\ przebywanie ludności
w strefie zagro\onej.
* Dewastacja i grabie\ mienia prywatnego i publicznego pozostawionego na
czas ewakuacji ludności z terenu objętego ska\eniem promieniotwórczym.
* Powstanie chaosu w miejscu prowadzonych działań ratowniczych oraz za-
kłócenie bezpieczeństwa i porządku publicznego w czasie prowadzonej akcji
ratowniczej.
31
* Wystąpienie zakłóceń na ciągach komunikacyjnych tras przewidzianych do
ewakuacji ludności, dojazdów słu\b policyjnych i ratowniczych.
* Mo\liwy wzrost zachorowań i zgonów wśród funkcjonariuszy Policji i in-
nych osób biorących udział w działaniach ratowniczych.
* Ograniczona mo\liwość działania słu\b medycznych, związana z przepełnie-
niem szpitali, punktów medycznych i niewystarczającymi ilościami środków
opatrunkowych i farmakologicznych.
5.2. Podział terroryzmu
Terror jest efektem sposobu działania, terroryzm zaś swoistą filozofią
działania (opartą na przemocy) dla osiągnięcia zamierzonego celu. Aktami
przemocy i gwałtu terroryści chcą, m.in., zwrócić uwagę świata na sprawę lub
problem, o który walczą, a jednocześnie zaprezentować się publicznie jako siła,
z którą trzeba się liczyć i której nie mo\na ignorować. Dlatego te\ ataki terrory-
styczne są bardzo często starannie przemyślane i opracowane w drobiazgach,
tak wyre\yserowane, by zwróciły na siebie uwagę radia, telewizji i prasy, za-
równo krajowej, jak i międzynarodowej35.
Podło\e działalności terrorystycznej mo\e być związane z ró\ną motywacją
do podejmowania zbrodniczego działania (terror), które mo\e mieć charakter:
polityczny oparty na motywach wynikających z postrzegania świata w ka-
tegoriach systemów politycznych. Podstawowym celem tej odmiany terrory-
zmu jest zniszczenie istniejącego stanu rzeczy i wprowadzenie częściowych
lub całościowych zmian w systemie politycznym36,
separatystyczny wyra\ony w dą\eniu do oddzielenia się, wyodrębnienia
z jakiejś całości (grupy narodowościowej), do utworzenia własnego państwa37,
nacjonalistyczny wyra\ony w postawie społeczno-politycznej i ideologicz-
nej postulującej nadrzędność interesów własnego narodu, wyra\anej w ego-
izmie narodowym, dyskryminowaniu innych narodów, nietolerancji i wrogo-
ści w stosunku do innych38,
fundamentalistyczny wyra\ony w dą\eniu fanatycznych wyznawców danej
religii do ustanowienia jej jako obowiązującej w swoim lub innym kraju,
a tak\e pragnieniu zniszczenia wszystkiego, co jest niezgodne z nakazami
głoszonymi przez wyznawców tej religii, jak te\ fizycznym unicestwieniu
krytycznie do niej nastawionego społeczeństwa w swoim lub obcym pań-
35
J. Muszyński, Istota terroryzmu politycznego, [w:] J. Muszyński (red.), Terroryzm
polityczny, Warszawa 1981, s. 23.
36
W. Feler, Terroryzm wa\ne wyzwanie dla bezpieczeństwa narodowego, Wojsko
i Wychowanie 1999, nr 10, s. 89.
37
Słownik języka polskiego, Warszawa 1989, t. 3, s. 198.
38
Tam\e, t. 2, s. 243.
32
stwie, religia ma być prawem stanowionym i obowiązującym ka\dego do
stosowania \yciu codziennym39,
religijny wyra\ony w dą\eniu do spełnienia posłanniczej misji , przeka-
zanej od Boga, zbawienia świata , w skrajnym przypadku związanym z uni-
cestwieniem \ycia na ziemi jako wypełnieniem kary boskiej ,
ideologiczny wyra\ony w dą\eniu do zmiany istniejącego porządku, sys-
temu ekonomicznego i prawnego w państwie, przede wszystkim kapitali-
stycznym, przez ugrupowania terrorystyczne o zabarwieniu lewackim lub
marksistowskim, które postrzegają go jako skrajnie złego i antyproletariac-
kiego. Ideologia stanowi system poglądów, idei, pojęć politycznych, socjolo-
gicznych, prawnych, etycznych, religijnych lub filozoficznych jednostki albo
grupy osób. W praktyce grupy terrorystyczne, działające z pobudek ideolo-
gicznych, dą\ą do zastąpienia jednej ideologii przez drugą, uznawaną przez
nich za jedynie słuszną40,
rasistowski wyra\ony w pogardzie dla ludzi o odmiennym kolorze skóry
lub pochodzeniu (mniejszości narodowe), dą\eniu do ich izolowania, a nawet
fizycznej likwidacji. Jest to pseudonaukowy system poglądów mówiący
o wy\szości jednej rasy ludzkiej nad drugą,
terroryzm kryminalny wynikający z działań zmierzających do osiągania
zysku lub z zamachów na takie dobra jednostki, jak: wolność, \ycie, niety-
kalność osobista41.
Wśród najnowszych kart historii uwidocznił się terroryzm morski, który
jest skierowany głównie na ataki przeciwko obiektom pływającym (statkom pa-
sa\erskim, pasa\ersko-towarowym, promom pasa\erskim, statkom turystycz-
nym itp.), statkom przewo\ącym niebezpieczne ładunki (gaz, ropę naftową,
środki chemiczne itp.), jednostkom marynarki wojennej, morskim platformom
wiertniczym42.
5.3. Działania terrorystyczne
Wśród działań terrorystycznych da się wyodrębnić pięć kategorii ataków,
a mianowicie: zamachy na \ycie, zamachy bombowe, uprowadzenia samolotów
(lub statków), uprowadzenia osób i branie zakładników. Istota niektórych z tych
zamachów wymaga przybli\enia.
39
K. Jałoszyński, Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, [w:]
M. Enerlich, J. Wojtal, M. Milewicz (red.), Ochrona osób i mienia, Toruń 2000, s. 243.
40
Słownik języka polskiego, dz. cyt., t. 1, s. 767.
41
J. Szafrański, Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i policji w walce z ter-
roryzmem, Szczytno 2004, s. 25.
42
http://www.bezpiecznie.zafriko.pl/str/terroryzm___morski, według stanu na 2 kwie-
tnia 2009 r.
33
Zamachy na \ycie
Jak podaje Kozdrowski, doświadczenie specjalistów od spraw terrory-
zmu uczy, \e praktycznie zabić mo\na ka\dego człowieka, bez względu na ja-
kość jego systemu ochrony osobistej. Wszystko zale\y od splotu konkretnych
okoliczności, które są rozmaite, indywidualne w ka\dym przypadku. Zamacho-
wiec decydujący się na skrytobójczy czyn dokładnie planuje swoją operację ter-
rorystyczną 43. Ka\de zdarzenie jest inne, ale da się ustalić wspólne wątki, które
przeplatają się w większości ataków. Mo\na je określić jako stadia, etapy zama-
chu. Chodzi tutaj o wybór celu ataku, opracowanie planu przestępstwa, wywiad
terrorystyczny i opracowanie taktyki działania.
Wybór celu ataku to początek ka\dej akcji przestępczej, je\eli jej celem
będzie konkretna osoba, wybrana jako ofiara zamachu. Opracowanie planu
przestępstwa to kolejny etap preparacji przyszłej akcji przestępczej. Zdaniem
Kozdrowskiego plan zawiera nie tylko cel, ale tak\e metody (jak dokonać za-
machu?), siły (kto to zrobi?) i środki (czym zostanie ofiara zaatakowana?) 44.
Kolejny etap przygotowania zamachu to wywiad terrorystyczny, który dotyczy
praktycznego działania. Fazę wyboru celu i obmyślania środków jego osiągnię-
cia zamachowiec ma ju\ za sobą. Podczas wywiadu terrorystycznego interesują
go wszelkie informacje na temat osoby wybranej do zaatakowania, a przede
wszystkim: nawyki, plany, rutynowe czynności w \yciu zawodowym i osobi-
stym, z kim podró\uje, stan zdrowia, upodobania, sympatie, antypatie, kontakty
towarzyskie, rodzinne i inne, trasa dojazdu, dojścia do pracy, z pracy, środek
lokomocji, czas przemieszczania się, inne szczegóły, np. dokładny wygląd, ro-
dzaj ubioru.
Opracowanie taktyki działania to wa\ny problem dla zamachowca. Jego
działania zmierzają do uzyskania przewagi taktycznej nad ochroną. I tak się fak-
tycznie dzieje. To zamachowiec, dysponując dowolnie swoim czasem, ma mo\-
liwość działania przez zaskoczenie45.
Zamachy bombowe
Istotą tej metody działania jak sama nazwa wskazuje jest podkładanie
bomb w celu zabicia osoby (osób), zniszczenia mienia lub wywołania psychicz-
nego terroru w danym środowisku (często dla \artu, kawału). W praktyce terro-
rystycznej stosowane są bardzo ró\norodne bomby, np. zapalające, burzące, sa-
mochodowe, pocztowe46, bomby własnej konstrukcji, od prymitywnych do pro-
fesjonalnych, oraz bomby i materiały wybuchowe wojskowe (fabryczne), np.
plastik. Elementy taktyki działania zamachowca, który u\ywa bomb, są zbli\one
43
S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, [w:]
S. Kozdrowski (red.), Kurs na drugi stopień licencji w zakresie ochrony osób i mienia, Słupsk
2000, s. 144.
44
Tam\e, s. 144.
45
Tam\e, s. 145.
46
M. Olbrycht, J. Rutkowski, Zasady przeciwdziałania terroryzmowi bombowemu, [w:]
Cz. Grzeszczyk (red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa 1996, s. 281.
34
do tych, które występują w operacjach terrorystycznych z u\yciem broni palnej
(lub innych niebezpiecznych narzędzi, np. no\a). Jak podaje Kozdrowski: za-
machowiec bombowy realizuje sześć etapów działania, a mianowicie:
1) wybór celu ataku obiekty (np. lotniska, urządzenia morskie, systemy ener-
getyczne, miejsca magazynowania paliw, sieć łączności, budynki administra-
cji, hurtownie, urzędy) lub osoby (ka\dy mo\e być celem ataku: polityk, po-
licjant, celnik, komornik),
2) inwigilację celu (śledzenie, obserwowanie) jest potrzebna do zebrania
wszystkich informacji oraz informacji wywiadowczych dla udanego zamachu,
3) planowanie terrorystyczne występuje po zebraniu informacji o wybranym
celu i warunkach ataku,
4) wykonywanie prób i akcji na sucho (np. sprawdzenie, czy bomba eksploduje
próbny wybuch),
5) atak wykonywanie planu tzn. podło\enie bomby i jej detonowanie,
6) ucieczka, czyli wymknięcie się z miejsca ataku47.
Oczywiście nale\y mieć świadomość, \e nie zawsze występują wszystkie
wskazane tu elementy taktyczne. Czasami zdarza się, \e sprawca pomija wy-
wiad terrorystyczny i etap planowania, a tak\e fazę próbnych wybuchów. W in-
nych przypadkach zdarza się, \e skonstruowana bomba pocztowa wybucha nie
przy wstrząsach, lecz w chwili otwarcia przesyłki, w której została umieszczona.
Wtedy mamy do czynienia jedynie z dwoma etapami działania zamachowca. Są
to mianowicie wybór celu i nadanie przesyłki zawierającej pocztową bombę.
Uprowadzanie osób
W tym przypadku sprawca przestępstwa działa przede wszystkim w celu
wymuszenia okupu. Uprowadzenie nie jest więc formą skrytobójczego zamachu,
ale mimo to nale\y zakwalifikować taki czyn jako atak na osobę. Z reguły zabi-
cie ofiary porwania nie jest bezpośrednią intencją porywacza. Z jego punktu wi-
dzenia ofiara \ywa jest cenniejsza ni\ martwa, chocia\ grozi jej śmierć, je\eli
\ądania nie zostaną spełnione. Uprowadzenie jest najbardziej wyszukaną formą
ataku na osobę, wymaga bowiem precyzyjnego planu działania. Sprawcy po-
rwania (uprowadzenia) na ogół stanowią zorganizowaną grupę przestępczą,
w której role są podzielone. Istnieje:
1) zespół atakujący, który bezpośrednio jest zaanga\owany w realizację porwania,
2) zespół wywiadowczy, którego zadaniem z kolei jest zbieranie i weryfikacja
wszelkich przydatnych informacji o celu ataku i warunkach jego przeprowa-
dzenia, a tak\e przygotowanie miejsca przetrzymywania porwanej osoby,
3) zespół logistyczny, którego zadaniem jest zapewnienie środków transportu,
łączności, przedmiotów u\ywanych w trakcie porwania (np. masek, plastrów,
środków usypiających, sznurów),
4) zespół negocjujący są to szefowie gangów, którzy nawiązują kontakt z ro-
dziną porwanego i ustalają warunki okupu48.
47
S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu& , dz. cyt., s. 149.
35
Większość porwań ma miejsce podczas drogi z domu do pracy (lub szko-
ły, przedszkola gdy celem porwania jest dziecko). Sprzyjającą okolicznością
jest moment wchodzenia lub wychodzenia z pojazdu rano lub wczesnym popo-
łudniem. Dzieci nie tylko są porywane dla okupu, ale tak\e w celach seksual-
nych. Atak pedofila jest równie\ starannie przemyślany. Często u\ywa on pod-
stępu. Przedmiotem wywiadu jest uzyskanie i analiza informacji o wytypowa-
nym celu (ofierze) ataku.
Sposób przeprowadzenia porwania w ka\dym przypadku jest ró\ny, ale
zawsze pierwszym celem jest wyeliminowanie ochrony osobistej, które polega
na zabiciu lub obezwładnieniu ochroniarza (np. silne uderzenie w głowę twar-
dym przedmiotem na tzw. bombę)49. Natomiast ofiara jest obezwładniana i siłą
wrzucana do przygotowanego samochodu. Niekiedy porywacze dokonują jej
uśpienia (np. eterem), zaklejają usta plastrem lub głowę przykrywają workiem.
Wszystko to mo\e się wydarzyć w biały dzień na oczach przechodniów, którzy
z reguły niczego nie zauwa\ają. Cała akcja przebiega błyskawicznie.
W dalszym etapie akcji pozostaje ju\ tylko szybkie oddalenie się ekipy
uderzeniowej z uprowadzoną osobą na wcześniej przygotowaną melinę . Tam
dopiero następuje finał celu porwania. Uprowadzony staje się kartą przetargową
do uzyskania okupu. Przestępcy nawiązują telefoniczny (lub inny) kontakt z ro-
dziną porwanego. Stawiają twarde warunki finansowe i nie tylko. Często gro\ą
zamordowaniem porwanego lub czynieniem poni\ających szykan. Czasami
przesyłają taśmę z nagraniem wizji i fonii, na której porwany błaga bliskich
o pomoc i spełnienie wszystkich \ądań porywaczy. Istnieje zawsze ryzyko, \e
szanta\yści spełnią grozby. Zadaniem policji jest ich wykrycie, ujęcie i uwol-
nienie osoby porwanej50.
Branie zakładników
Branie zakładników jest popularną formą działania terrorystów, poniewa\
przyciąga uwagę środków masowego przekazu przez dłu\szy okres. Często koń-
czy się \ądaniem opinii publicznej, aby władze spełniły warunki terrorystów
w celu uzyskania zwolnienia zakładników. Obecnie obserwujemy zmniejszanie
skali tego zjawiska, chocia\ nadal pozostaje ono jedną z metod działania wielu
grup terrorystycznych. Poziom bezpieczeństwa porywacza jest wysoki. To on
dyktuje warunki. Dlatego dość często dochodzi do spełnienia jego \ądań51.
Istotą kidnapingu jest sytuacja, w której w nieznanym miejscu przetrzy-
muje się osoby wbrew ich woli w celu u\ycia ich jako elementu przetargowego
lub w innym celu (np. seksualnym) i odmawia poddania się policji52. Sytuacja
z zakładnikami jest zupełnie odmienna. Przestępcy wraz z niewinnymi ludzmi
48
Tam\e, s. 150.
49
Tam\e, s. 151.
50
Tam\e.
51
Tam\e.
52
T. Niwiński, Problematyka prewencyjno-antyterrorystyczna, [w:] Cz. Grzeszczyk
(red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa 1996, s. 277.
36
wziętymi jako zakładnicy znajdują się w znanym miejscu. Miejsce jest otoczone
przez siły policyjne, antyterrorystyczne. Celem działania osaczonych terrory-
stów jest wydostanie się z pułapki za cenę \ycia zakładników53. To trudny pro-
blem. Pracownik ochrony mo\e się właśnie znalezć w roli zakładnika. Pisaliśmy
wy\ej, jak powinien wówczas postąpić. Impas w negocjacjach mo\e trwać od
kilku kwadransów do kilku godzin, a nawet kilku dni.
Międzynarodowe grupy terrorystyczne preferują branie zakładników, po-
niewa\ uzyskują bardziej intensywny rozgłos ze względu na niebezpieczną sy-
tuację zakładników. Z tego, co wy\ej powiedzieliśmy, dość wyraznie wynika, \e
ró\nice między porwaniem osoby a wzięciem zakładnika mo\na sprowadzić do
dwóch istotnych elementów: motywów działania sprawców oraz informacji
o miejscu przebywania przestępców i ich ofiar. Przy kidnapingu porywacze kie-
53
S. Kozdrowski jako przykłady brania zakładników podaje takie, jak: Sprawa z Mal-
ty: W dniu 23 listopada 1985 r. pięciu terrorystów z Grupy Abu Nidala porwało samolot od-
rzutowy lecący nad Morzem Śródziemnym i zmusiło pilotów do wylądowania na maltańskim
lotnisku. Prawie natychmiast terroryści zaczęli strzelać do pasa\erów, \ądając jedynie zatan-
kowania samolotu. Dwóch pasa\erów zabito, a trzech powa\nie zraniono. Strzelanina ustała
na kilka godzin, a o godzinie 21.15 egipska grupa szturmowa dokonała wybuchowego wejścia
do samolotu. Efektem tego było 57 zabitych (47 pasa\erów, 6 komandosów i czterech terro-
rystów) oraz 30 rannych (19 pasa\erów, 10 komandosów i jeden terrorysta). Działanie ko-
mandosów przyniosło fatalne skutki.
Sprawa z Mogadiaszu: Porywacze uzbrojeni w pistolety i plastikowe materiały wy-
buchowe przejęli kontrolę nad samolotem i rozkazali skierować go do Rzymu w celu dotan-
kowania. śądali wypuszczenia 11 swoich kumpli uwięzionych w Niemczech i dwóch w Tur-
cji oraz 5 mln dolarów. Przystanki na tankowanie miały miejsce w Rzymie, na Cyprze,
w Bahrajnie, Dubaju, Zjednoczonych Emiratach Arabskich oraz w Adenie w Południowym
Jemenie, gdzie pilot został zabity przez przywódcę porywaczy. Samolot odleciał z Adenu do
Somalii, lądując w Mogadiaszu. Niemieccy komandosi, którzy zostali przywiezieni samolo-
tem do Mogadiaszu, wysadzili wyjście awaryjne samolotu, wpadli do kabiny pasa\erskiej
i zabili dwóch porywaczy. Trzeci zmarł w szpitalu w Somalii. Jedna kobieta porywacz zra-
niona. Rany odniosło dziewięciu pasa\erów i jeden niemiecki komandos. Asari, zraniona ter-
rorystka, została skazana na 20 lat więzienia przez sąd w Rzymie (2 VI 1981 r.). Był to budu-
jący przykład sprawnej akcji niemieckich komandosów.
Sprawa z Bangkoku: Drugim przykładem udanej akcji antyterrorystycznej była ope-
racja w Bangkoku. Oto jej przebieg. Wkrótce po starcie terroryści uzbrojeni w pistolety, kara-
biny maszynowe, granaty ręczne oraz dynamit przejęli kontrolę nad samolotem i za\ądali
wypuszczenia 20 osób przetrzymywanych ponoć przez rząd Indonezji. Polecieli do Penang
w Malezji, gdzie zwolnili starszą kobietę i dotankowali samolot. Następnie udali się do Bang-
koku w Tajlandii. Podczas negocjacji z władzami \ądali wypuszczenia a\ 84 osób oraz
1,5 mln dolarów. Grozili wysadzeniem samolotu, je\eli ich \ądania nie zostaną spełnione.
Poprosili, ale im odmówiono, o pozwolenie na wyjazd do Sri Lanki. W dniu 29 marca 1981 r.
jeden z pasa\erów uciekł z samolotu. Pózniej porywacze zastrzelili członka załogi i jednego
pasa\era podczas jego próby ucieczki. Dnia 31 marca 1981 r. połączone oddziały indonezyj-
skie i tajlandzkie przeprowadziły udaną operację ratunkową. Podczas około trzyminutowej
strzelaniny porywacze, pilot i jeden \ołnierz zostali śmiertelnie ranni. Wszyscy pasa\erowie
i pozostali członkowie załogi zostali uratowani. Zob. S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu& ,
dz. cyt., s. 152 154.
37
rują się w zasadzie chęcią uzyskania korzyści materialnej (okup) lub osobistej,
podczas gdy branie zakładników ma na celu utorowanie drogi ucieczki z miejsca
przestępstwa.
5.4. Motywy zamachów terrorystycznych
Kozdrowski podaje, \e dla uproszczenia, motyw� nale\y rozumieć jako
całość czynników natury psychicznej i fizjologicznej słu\ącej uzasadnieniu po-
dejmowanych działań, czyli jakiejś akcji ukierunkowanej na cel 54. Da się wy-
ró\nić kilka takich motywów, jak np. rewolucyjne lub polityczne, ekonomiczne,
ideologiczne, osobiste czy psychologiczne.
Powody rewolucyjne lub polityczne
Historia dowodzi, i\ prawie ka\dy naród doświadczył skrytobójstw czy
ich usiłowań skierowanych przeciwko swoim przywódcom. Zawsze powodowa-
ły one poruszenie wśród społeczeństw i były szeroko komentowane. Jako przy-
kłady współczesnych zamachów z powodów rewolucyjnych lub politycznych
Kozdrowski wymienia zamachy na takie osoby, jak:
prezydent USA John F. Kennedy zamordowany,
premier Margaret Thatcher usiłowanie zabójstwa,
papie\ Jan Paweł II usiłowanie zabójstwa,
premier Szwecji Olof Palme zamordowany,
prezydent USA Ronald Reagan usiłowanie zabójstwa,
prezydent Chile Augusto Pinochet usiłowanie zabójstwa,
Imelda Marcos usiłowanie zabójstwa,
prezydent Egiptu Anwar al-Sadat usiłowanie zabójstwa,
prezydent elekt Libanu Bashir Gemayel zamordowany,
prezydent Pakistanu Muhammad Zia ul-Haq zamordowany,
prezydent Korei Chung Hee Park usiłowanie zabójstwa,
były prezydent Nigerii Anastasio Somoza Garcia zamordowany55.
Są to tylko wyszczególnione przykłady zamachów, gdy\ w rzeczywistości
lista ofiar zamachów jest znacznie dłu\sza. Jak zauwa\a Kozdrowski, nie
wszystkie usiłowania zamachów na wa\ne osoby w państwie są ujawniane opi-
nii publicznej. Jest to podyktowane względami bezpieczeństwa tych\e osób 56.
Grupy fanatyków lub poszczególni osobnicy w swoich programach napraw-
czych dość często sięgają do terroryzmu indywidualnego. Z tego powodu mogą
być atakowani liderzy legalnych partii, urzędnicy ró\nej rangi i ró\nego szcze-
bla władzy centralnej, lokalnej czy samorządowej. Nie tylko chodzi tu o osoby
reprezentujące państwo, rząd lub parlament. W wytypowanych do ataku oso-
bach zamachowcy upatrują przyczyn niesprawiedliwości, prześladowań itd. Kie-
rując się taką właśnie oceną sytuacji, zamachowiec dą\y do polepszenia lub
54
Tam\e, s. 140.
55
Tam\e, s. 141.
56
Tam\e.
38
zmiany stanu rzeczy poprzez wyeliminowanie konkretnych przedstawicieli
władz politycznych, administracyjnych lub samorządowych. Przy czym mogą tu
działać zawodowcy, zabójcy na zamówienie lub amatorzy.
Powody ekonomiczne
Kolejnym elementem terrorystycznego działania są pobudki ekonomicz-
ne. W tych wypadkach motywem działania sprawcy jest przede wszystkim
przekonanie, \e konkretna osoba jest przyczyną tego, \e niezadowalająca jest
sytuacja gospodarcza kraju, regionu, gminy, \e grupa ludzi \yje w biedzie,
a przede wszystkim dotyczy to samego zamachowca(-ów).
Powody ideologiczne
Powody ideologiczne nale\ą do najczęstszych przyczyn zachowań terro-
rystycznych. Motywy tego działania zwykło się określać w ten sposób, \e mamy
do czynienia z fanatykami. W świadomości zamachowca istnieje przekonanie,
\e ofiara zagra\a zasadom mającym dla niego największe znaczenie, np. regu-
łom sekty religijnej. Zamachowiec \ywi nadzieję, \e poprzez eliminację klu-
czowych (w jego mniemaniu) postaci zmieni istniejącą sytuację lub przynajm-
niej zwróci uwagę opinii publicznej (a zwłaszcza mediów) na swoją grupę
i poglądy. Takie zachowanie zdaniem Kozdrowskiego stosuje jako środek do
tego celu 57.
Powody osobiste
Wśród innego rodzaju powodów terrorystycznego działania sprawców na-
le\y wymienić równie\ powody osobiste. Jest to bowiem najczęściej spotykana
motywacja, popychająca ludzi od wieków do zabójstw skrytobójczych i wszel-
kich zamachów. Przesłanki działania mogą być ró\ne. Mo\na wymienić przede
wszystkim: nienawiść, zazdrość, zemstę, szał, inne osobiste, np. chęć pozbycia
się świadka przestępstwa, konkurenta lub wspólnika w biznesie. Wyrafinowany
zamachowiec stara się z premedytacją opracować plan i sprawnie go wykonać
(np. zabić wroga lub podpalić jego mienie: dom, zbo\a na polu, samochód)58.
Oczywiście, \e są te\ sprawcy, którzy w stanie emocji działają niejako w afek-
cie jak to określa prawo karne.
Powody psychologiczne
Poza wymienionymi powy\ej powodami działań terrorystycznych na
uwagę zasługują powody psychologiczne. Występują one głównie u osobników
dotkniętych chorobą psychiczną, niezrównowa\onych emocjonalnie czy osób
z innymi wadami umysłu. Człowiek, który zabija drugiego człowieka, zawsze
takim czynem daje dowód istnienia psychicznych problemów niezale\nie od
faktycznej motywacji (np. ekonomicznej, rewolucyjnej). Nie jest i nie mo\e być
uznane za normalne zabijanie ludzi poprzez rozmaite formy terroryzmu. Kwe-
stią odmienną jest wojna, w której \ołnierze z bronią w ręku walczą na śmierć
i \ycie.
57
Tam\e.
58
Tam\e.
39
Podsumowując wskazane motywy zamachów terrorystycznych, mo\na
wysnuć wniosek, \e nie da się wyczerpać wszystkich, które popychają spraw-
ców zamachów do tego typu działań. Mo\e to być np. porywanie ludzi dla oku-
pu i zabijanie ofiar w przypadku niespełnienia \ądań szanta\ysty. Zdarza się, \e
przestępca, złapany w pułapkę, ujmuje zakładnika i w ten sposób toruje sobie
drogę odwrotu z miejsca przestępstwa. Są tak\e przypadki podkładania bomb
dla samego podkładania, chęci bycia kimś wa\nym , kawału i swoistej satys-
fakcji z oglądania grozy w oczach ludzkich59.
5.5. Polskie prawo wobec terroryzmu
Walka z terroryzmem przebiega w dwóch kierunkach:
1) walka z terrorystami czy z organizacjami terrorystycznymi jako walka dorazna,
2) likwidacja przyczyn terroryzmu.
Oba sposoby są bardzo trudne do realizacji. Pierwszy z nich, czyli walka
z terrorystami, jest obszarem mało skutecznym, wszystkich terrorystów nie da
się zwalczyć, w ka\dym momencie do ich organizacji mogą przecie\ dołączyć
nowi ochotnicy. Drugim sposobem, prawdopodobnie skuteczniejszym, jest li-
kwidacja przyczyn terroryzmu. W tym miejscu nale\y zastanowić się, co jest
przyczyną terroryzmu. Najczęściej jest nią niezadowolenie społeczeństwa, które
w swoim przekonaniu twierdzi, \e jedyną drogą poprawienia sytuacji jest terro-
ryzm czy te\ stosowanie środków i metod terrorystycznych. Aby zlikwidować
przyczyny, nale\ałoby poprawić sytuację ekonomiczną ludzi zamieszkujących
tereny, gdzie występowanie terroryzmu jest największe. Oprócz tego konieczne
jest zaspokojenie potrzeb religijnych, światopoglądowych, wolnościowych,
edukacyjnych czy doprowadzenie do ogólnej akceptacji systemu politycznego.
Walka z terroryzmem
W polskim prawie karnym nie istnieje wyra\enie terroryzm odnosi się
ono do sformułowania przestępczość o charakterze terrorystycznym . Najbli\-
szą definicję mo\na znalezć w Ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny,
w rozdziale XX Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu
(art. 163 i dalsze), a tak\e w rozdziale XXXII Przestępstwa przeciwko porząd-
kowi publicznemu (art. 252 ż 1 i dalsze)60.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
Art. 252. ż 1. Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu pań-
stwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej
albo grupy osób do określonego zachowania się,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
59
Tam\e, s. 142.
60
K. Leszczyński, Terroryzm. Jego polityczne i społeczne zródła oraz efekty. Publikacja
internetowa z dnia 5 września 2001, http://www.teksty.gildia.pl/kret/teroryzm_zrodla_i_efekty,
według stanu na 14 listopada 2011 r.
40
Do kodeksu karnego wprowadzono definicję przestępstwa o charakterze
terrorystycznym, bez której trudno wyobrazić sobie jakikolwiek spójny system
przeciwdziałania temu zjawisku.
Zgodnie z dyspozycją art. 115 ż 20 k.k. przestępstwem o charakterze ter-
rorystycznym jest czyn zabroniony zagro\ony karą pozbawienia wolności, któ-
rej górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu:
powa\nego zastraszenia wielu osób,
zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego
państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniecha-
nia określonych czynności,
wywołania powa\nych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej
Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej a tak\e grozba
popełnienia takiego czynu 61.
Według obowiązującego w Polsce kodeksu karnego odpowiedzialność za
akty terrorystyczne mo\e być ścigana zgodnie ze zdefiniowanymi przestęp-
stwami w nim zawartymi. Jak zauwa\a Kozdrowski, terroryści mogą działać,
np. gro\ąc wysadzeniem elektrowni, ciepłowni, zatruciem po\ywienia, spowo-
dowaniem po\aru czy innej katastrofy 62, a więc te przestępcze zachowania
mogą wyczerpywać znamiona innych przestępstw, zale\nie od zachowania
sprawców aktów terroryzmu. Przykładowo art. 166 167 k.k. przewidują odpo-
wiedzialność za akty terroryzmu klasycznego: przejęcie kontroli nad statkiem
wodnym lub powietrznym (porwania), umieszczanie niebezpiecznych urządzeń
lub substancji na takich statkach (np. bomby), uszkadzanie urządzeń nawigacyj-
nych statku63.
Przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym oznacza rów-
noczesne jej pozbawienie przez osobę uprawnioną. Terroryści osiągają ten cel
poprzez stosowanie podstępu, gwałtu na osobie lub grozby u\ycia gwałtu. Typy
kwalifikowane uzale\nione są od skutków tego przestępstwa (art. 166 ż 2 i 3
k.k.). I tak, ż 2 uznaje za okoliczność kwalifikującą bezpośrednie niebezpie-
czeństwo \ycia lub zdrowia wielu osób (np. porwanie samolotu), ż 3 uzale\nia
stosowną odpowiedzialność od skutku w postaci śmierci człowieka lub cię\kie-
go uszczerbku na zdrowiu wielu osób. Z kolei art. 167 k.k. określa odpowie-
dzialność za umyślne skutkowe przestępstwo umieszczenia na statku wodnym
lub powietrznym urządzeń lub substancji zagra\ających bezpieczeństwu osób
czy słu\ących do niszczenia albo czynienia niezdatnymi do u\ytku urządzeń
nawigacyjnych albo uniemo\liwienie ich obsługi.
61
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z pózn. zm.).
62
S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu& , dz. cyt., s. 130.
63
Polska ratyfikowała Konwencję w sprawie przeciwdziałania bezprawnym czynom
przeciwko bezpieczeństwu \eglugi morskiej, sporządzoną w Rzymie 10 marca 1988 r. (Dz.U.
z 1994 r. Nr 129, poz. 635) oraz Konwencję o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami
powietrznymi, sporządzoną w Hadze dnia 16 grudnia 1970 r. (Dz.U. z 1972 r. Nr 25,
poz. 181).
41
Karalne jest tak\e przygotowanie do niektórych przestępstw, a mianowicie:
1) z art. 170 k.k. przygotowanie do piractwa morskiego. Jest to przestępstwo
formalne64,
2) z art. 163 ż l k.k. m.in. sprowadzenie po\aru, eksplozji materiałów wybu-
chowych,
3) z art. 165 ż l k.k. m.in. zagro\enia epidemiologiczne, choroby zakazne,
4) z art. 166 ż l k.k. porwanie statku wodnego lub powietrznego,
5) z art. 167 ż l k.k. umieszczenie na statku wodnym lub powietrznym sub-
stancji lub urządzeń zagra\ających bezpieczeństwu osób65.
Kodeks karny przewiduje równie\ odpowiedzialność za zachowanie mo-
gące sprowadzić niebezpieczeństwo powszechne, które mo\e się wiązać z za-
chowaniami terrorystycznymi, jak chocia\by nielegalną produkcją materiałów
wybuchowych, radioaktywnych i podobnie niebezpiecznych substancji, niele-
galnym obrotem tymi materiałami (art. 171 k.k.). Kozdrowski wskazuje, \e
w grę wchodzi tak\e przepis art. 172 k.k., który penalizuje działania, polegają-
ce na przeszkadzaniu w akcji zapobie\enia niebezpieczeństwu dla \ycia lub
zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach (np. przeszkadzanie ak-
cjom stra\y po\arnej, pogotowia ratunkowego, pogotowia energetycznego) 66.
Wśród innych czynów zabronionych przewidzianych w kodeksie karnym
związek z zamachami terrorystycznymi mo\e mieć przestępstwo dotyczące
sprowadzenia katastrofy komunikacyjnej. Zgodnie z wykładnią Sądu Najwy\-
szego sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym polega na spowodowaniu ta-
kiego wydarzenia, które zakłóca w sposób nagły i grozny ruch lądowy, sprowa-
dzając konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę ludzi lub
mienia w znacznych rozmiarach oraz niosące za sobą zagro\enie bezpieczeń-
stwa powszechnego. Jak podkreśla Surkont, katastrofą jest takie zdarzenie
w ruchu, które ju\ spowodowało znaczne szkody w mieniu, a równocześnie gro-
ziło w momencie jej przebiegu \yciu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu wiel-
kich rozmiarów, tym bardziej gdy nastąpiła śmierć lub cię\ki uszczerbek na
zdrowiu wielu osób lub szkody w mieniu w wielkich rozmiarach 67.
Czyn z art. 173 ż l k.k. mo\e być popełniony tylko z winy umyślnej, ale
w praktyce jest to sytuacja wyjątkowa. Mo\e ją spowodować umyślne działanie
terrorysty.
Inne zachowania sprawcze tak\e mogą naruszać dyspozycje przepisu
prawnego zawartego w kodeksie karnym. Mo\na tu wyszczególnić np. odpo-
wiedzialność za zniszczenie prawnie chronionego obiektu (art. 187 k.k.), odpo-
wiedzialność za zniszczenie środowiska (art. 181 k.k.), odpowiedzialność za
zgwałcenie, wykorzystanie seksualne zakładników (art. 197 k.k., art. 200 k.k.),
naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.), zniewa\enie (art. 216 k.k.),
64
M. Surkont, Prawo karne, podręcznik dla studentów administracji, Sopot 1998, s. 25.
65
S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu& , dz. cyt., s. 130.
66
Tam\e, s. 131.
67
Cyt. za M. Surkontem, Prawo karne..., dz. cyt., s. 163.
42
handel bronią (art. 263 k.k.). Nale\y nadmienić, i\ nie jest to oczywiście cały
katalog czynów przestępczych związanych z działaniami o podło\u terrory-
stycznym. Wskazano niektóre z nich, aby zasygnalizować, i\ polskie prawo jest
przygotowane na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej tych sprawców
przestępstw, które swoim działaniem mogą być kwalifikowani jako terroryści.
5.6. Rola Policji w zwalczaniu terroryzmu
Policja jest jedną z wielu słu\b umundurowanych i uzbrojonych, która
zgodnie z ustawowymi obowiązkami słu\y społeczeństwu oraz jest przeznaczo-
na do ochrony bezpieczeństwa, \ycia i zdrowia ludzi i ich mienia przed bez-
prawnymi zamachami naruszającymi te dobra, równie\ przed zamachami terro-
rystycznymi. Policja odgrywa bardzo du\ą rolę w walce z terroryzmem. Nale\y
pamiętać, \e terrorysta to nikt inny jak pospolity przestępca, który swoim czy-
nem powa\nie łamie ustanowione prawo, więc nale\y traktować go jak ka\dego
innego groznego przestępcę, takiego jak porywacz czy morderca. Działania Po-
licji w tym zakresie powinny mieć szeroki zasięg i obejmować wiele zagadnień.
Poni\ej zostaną opisane najwa\niejsze z nich.
Załącznik do zarządzenia nr 1429 Komendanta Głównego Policji
z dnia 31 grudnia 2004 r.
Procedura reagowania kryzysowego
Zagro\enie atakiem terrorystycznym Sytuacja nr 2
(& )
3. Zadania (przedsięwzięcia, czynności) realizowane w jednostce Policji
I. W zakresie czynności operacyjno-rozpoznawczych:
1. Rozpoznanie operacyjne dotyczące obywateli polskich oraz cudzoziemców za-
mieszkałych na stałe lub przebywających czasowo na terenie podległym słu\bowo,
co do których zachodzi podejrzenie działalności o charakterze terrorystycznym,
uczestniczenie w grupach, organizacjach lub związkach podejrzewanych o działal-
ność terrorystyczną lub jej wspieranie.
2. Prowadzić rozpoznanie operacyjne grup, organizacji i związków, co do których
istnieje podejrzenie o działalność terrorystyczną oraz finansowanie takiej działalności
w kraju lub poza jego granicami.
3. Pozyskiwać poufne osobowe zródła informacji wywodzące się z ww. struktur
przestępczych lub umo\liwiające bezpośrednie dotarcie do środowisk posiadających
wiedzę o nich lub których kontakt z ww. jest podyktowany wykonywaniem zawodu
(np. obsługa hoteli, schronisk, noclegowni, restauracji, instruktorów tzw. szkół prze-
trwania, agencji towarzyskich).
4. Prowadzić rozpoznanie operacyjne środowisk wywodzących się z państw tzw. wy-
sokiego ryzyka (Afganistan, Algieria, Egipt, Irak, Iran, Jordania, Liban, Libia, Pakistan,
Palestyna, Sudan, Syria, państw muzułmańskich Wspólnoty Niepodległych Państw
i republik kaukaskich wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej) celem uzyskiwania
informacji o osobach wywodzących się z tych środowisk, a w szczególności:
o ich liczebności, legalności pobytu i zamiarach,
o ich ewentualnej przestępczej działalności,
o istniejących grupach przestępczych.
43
5. Rozpoznanie osób posiadających zaburzenia psychiczne, które pod wpływem
aktualnej sytuacji na świecie mogą być zdolne do podjęcia czynów o charakterze ter-
rorystycznym.
II. W zakresie przedsięwzięć porządkowo-ochronnych:
1. Dokonać analizy zagro\eń rejonów i obiektów, ze szczególnym uwzględnieniem
miejsc newralgicznych, w tym placówek dyplomatycznych i obiektów u\ytkowanych
przez przedstawicielstwa USA, Izraela, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Hiszpanii,
Turcji i Włoch (państwa, które w przeszłości były obiektem zamachów terrorystycz-
nych).
2. Rejony nara\one, zwłaszcza miejsca przebywania du\ej liczby ludności (dworce
kolejowe i autobusowe i inne obiekty komunikacji, centra handlowe, rejony urzędów
administracji publicznej, miejsc organizowania imprez masowych itp.) objąć wzmoc-
nioną słu\bą patrolową.
3. Zintensyfikować działania prewencyjne w rejonach lotnisk, w tym prywatnych,
oraz portów lotniczych, zwiększając słu\bę patrolową i częstotliwość kontroli. Nawią-
zać kontakt z osobami odpowiedzialnymi za zapewnienie bezpieczeństwa tych obiek-
tów w celu określenia stanu ich zabezpieczenia i uzgodnienia sposobu powiadamia-
nia w przypadku zagro\enia.
4. Utrzymywać ścisły nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochron-
nymi, zwłaszcza wykonującymi zadania ochronne w obiektach produkcji i przecho-
wywania niebezpiecznych substancji chemicznych, środków uzbrojenia i materiałów
wybuchowych poprzez:
a) sprawdzenie, czy wszystkie obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiąz-
kowej ochronie posiadają uzgodnione plany ochrony oraz czy ochrona wykonywana
jest według przygotowanych planów,
b) nawiązanie kontaktu z osobami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, poinfor-
mowanie ich o mo\liwych zagro\eniach, przedstawienie rozwiązań dotyczących:
zwiększenia rygorów pełnienia słu\by i stawiania zadań, wzmo\enia nadzoru nad
tymi słu\bami w zakresie prawidłowości podejmowanych przez nich działań,
c) wystąpienie do organów samorządowych, na terenie których działają stra\e gmin-
ne, o objęcie przez te stra\e ochroną obiektów komunalnych.
5) Wzmo\enie nadzoru nad konwojowaniem osób, dokumentów i przedmiotów o szcze-
gólnym nadzorze.
6) Objęcie szczególną ochroną prewencyjną osób i obiektów podlegających ochronie.
7) Wdro\enie kontroli bezpieczeństwa: samolotów, pasa\erów, baga\u w komunika-
cji lotniczej krajowej i międzynarodowej.
III. W zakresie przygotowania sił i środków do działań:
1. Zapewnić natychmiastowe, w trybie alarmowym, skierowanie do interwencji ze-
społów minersko-pirotechnicznych, oddziału prewencji i negocjatorów policyjnych.
2. Zwiększyć mobilność pododdziałów antyterrorystycznych poprzez zwiększenie
liczby policjantów pełniących dy\ury domowe i przeprowadzenie szkoleń w zakresie
alarmowego uruchamiania tych pododdziałów.
3. Dokonać przeglądu, aktualizacji i uzgodnień z właściwymi słu\bami pozapolicyj-
nymi procedur postępowania w przypadku wystąpienia zdarzeń z u\yciem niebez-
piecznych środków chemicznych, biologicznych lub radiacyjnych.
4. Dokonać przeglądu i rozdziału dla policjantów indywidualnych środków ochrony
przed zagro\eniami chemicznymi, biologicznymi i radiologicznymi.
44
IV. W zakresie wymiany informacji i współdziałania:
1. Zapewnić sprawny obieg informacji o mo\liwych zagro\eniach i zdarzeniach
w systemie funkcjonowania słu\b dy\urnych podległych jednostek.
2. Utrzymywać ścisłą wymianę informacji z innymi słu\bami o zagro\eniach.
3. Uzgadniać wspólne działania w ramach wojewódzkich i powiatowych (miejskich)
zespołów reagowania kryzysowego celem zapewnienia ochrony wytypowanych
obiektów infrastruktury (ujęć wody, stacji przekaznikowych urządzeń energetycznych
i telekomunikacyjnych, miejsc składowania substancji niebezpiecznych itp.).
V. W zakresie działań w chwili wystąpienia ataku:
Powołać sztab kryzysowy, w którego skład będą wchodziły siły policyjne i pozapoli-
cyjne. Zadaniem tego sztabu będzie między innymi:
1. Analiza sytuacji zagro\enia.
2. Skierowanie sił i środków na miejsce zdarzenia.
3. Monitoring sytuacji.
4. Zabezpieczenie logistycznego zaplecza.
5. Prowadzenie czynności procesowych.
6. Dą\enie do opanowania kryzysowej sytuacji w jak najkrótszym czasie.
7. Zapewnienie sprawnego obiegu informacji.
Policja w zakresie walki z terroryzmem będzie współpracowała z:
Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencją Wywiadu, Agencją Kontr-
wywiadu, śandarmerią Wojskową i Stra\ą Graniczną,
Międzynarodową grupą PWGT (Police Working Group on Terrorism) w za-
kresie rozpoznawania i zwalczania terroryzmu,
Europolem i Interpolem,
Biurem Ochrony Rządu,
ministerstwem zdrowia,
ościennymi państwami w ramach współdziałania i współpracy trans granicz-
nej,
Państwową Stra\ą Po\arną oraz Stra\ą Ochrony Kolei celem monitorowania
transportów oraz miejsc składowania substancji szkodliwych stanowiących
zagro\enie bezpieczeństwa powszechnego,
mediami.
Współczesny terroryzm to szerokie spektrum mo\liwości dzięki dostępo-
wi do najnowszych technologii i osiągnięć naukowo-technicznych (niekiedy
powszechnie dostępnych, np. sprzęt komputerowy). Istnieje przy tym mo\liwość
stosowania wielości metod, od zamachów bombowych, u\ycia środków biolo-
gicznych, chemicznych, radioaktywnych, a kończąc na broni jądrowej. Z kolei
wraz z korzyściami płynącymi z rozwoju technik teleinformatycznych pojawiły
się powa\ne zagro\enia, np. istotne elementy państwa znajdują się w zasięgu
łatwego do przeprowadzenia przez terrorystów ataku informacyjnego. Dla sku-
teczności podejmowanych działań uprawnione słu\by do walki z terroryzmem
powinny wydzielać odpowiednie siły i środki w celu izolowania mediów. Izola-
cja ta powinna koncentrować się przede wszystkim na oślepianiu sensorów ter-
rorystów i odcięciu od informacji rozpoznawczych (np. mediów), zablokowaniu
45
ich zródeł i wykonaniu właściwego ataku w celu uniemo\liwienia ich działań.
Istotą informacyjnej izolacji jest atak informacyjny sił kontrterrorystycznych
i antyterrorystycznych na elementy systemów informacyjnego komunikowania
się terrorystów.
Współczesne środowisko międzynarodowe podlega nowym zagro\eniom
powstałym w wyniku rozpadu zimnowojennego układu dwubiegunowego po-
rządku świata. Zjawisko terroryzmu w stopniu większym ni\ kiedykolwiek
wpływa na bezpieczeństwo i utrzymanie pokoju na świecie. Zagro\enia terrory-
styczne stały się częścią współczesnych stosunków międzynarodowych. Dlatego
podjęto inicjatywy mające na celu ich minimalizację lub całkowitą eliminację.
Temu procesowi towarzyszy powszechne przekonanie, \e są to zjawiska stano-
wiące powa\ne zagro\enia zarówno państw, jak i społeczeństw. Z niepokojem
odnotowywano dą\enia niektórych krajów do posiadania broni masowego ra\e-
nia i powiększania istniejących arsenałów broni konwencjonalnej.
6. Imprezy masowe
Powa\nym zagro\eniem bezpieczeństwa porządku publicznego są cy-
kliczne i okazjonalne imprezy masowe o charakterze rozrywkowym oraz spor-
towym. Nale\y zwrócić uwagę na fakt, \e notowane podczas imprez zakłócenia
porządku publicznego są zazwyczaj spowodowane antagonizmami między
przedstawicielami poszczególnych subkultur kibiców sportowych. Postawa
i wzajemne relacje między poszczególnymi dru\ynami pseudokibiców są zró-
dłem zagro\enia porządku publicznego. Skala tych zjawisk wymaga doskonale-
nia metod i form zapobiegania zakłócenia porządku publicznego. Policja, której
jednym z podstawowych zadań jest reagowanie na sytuacje mogące powodować
zagro\enie \ycia i zdrowia obywateli, dą\y do wypracowania takich mechani-
zmów działania, które będą skuteczne w utrzymaniu porządku publicznego.
Jednym z podstawowych aktów prawnych regulujących problematykę
bezpieczeństwa imprez masowych jest Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bez-
pieczeństwie imprez masowych. Ustawa jako skuteczne narzędzie do egze-
kwowania bezpieczeństwa i porządku publicznego reguluje zasady i tryb wy-
dawania zezwoleń na przeprowadzenie imprezy oraz zasady odpowiedzialności
organizatorów za szkody wyrządzone w związku z organizowaniem imprezy
masowej. Ponadto ustawa określa zasady gromadzenia i przetwarzania informa-
cji w zakresie bezpieczeństwa imprez oraz precyzuje określenia dotyczące im-
prez masowych.
46
Impreza masowa jest to impreza artystyczno-rozrywkowa lub sportowa,
w tym mecz piłki no\nej, z wyjątkiem imprez:
organizowanych w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, mu-
zeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki lub w innych podob-
nych obiektach,
organizowanych w szkołach i placówkach oświatowych przez zarządzają-
cych tymi szkołami i placówkami,
organizowanych w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzie\y,
sportowych organizowanych dla sportowców niepełnosprawnych,
sportu powszechnego o charakterze rekreacji ruchowej, ogólnodostępnym
i nieodpłatnym, organizowanych na terenie otwartym,
zamkniętych organizowanych przez pracodawców dla ich pracowników, je-
\eli rodzaj imprezy odpowiada przeznaczeniu obiektu lub terenu, gdzie ma
się ona odbyć68.
Przez pojęcie masowa impreza artystyczno-rozrywkowa nale\y rozu-
mieć imprezę o charakterze artystycznym, rozrywkowym lub zorganizowane
publiczne oglądanie przekazu telewizyjnego na ekranach lub urządzeniach
umo\liwiających uzyskanie obrazu o przekątnej przekraczającej 3 m, która ma
się odbyć:
na stadionie, w innym obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umo\-
liwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na których liczba udostęp-
nionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami
prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpo\aro-
wej, wynosi nie mniej ni\ 1 000,
w hali sportowej lub w innym budynku umo\liwiającym przeprowadzenie im-
prezy masowej, w których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc
dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami
dotyczącymi ochrony przeciwpo\arowej, wynosi nie mniej ni\ 50069.
Masowa impreza sportowa jest to impreza masowa mająca na celu
współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizo-
wana na:
stadionie lub w innym obiekcie niebędącym budynkiem, na którym liczba
udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z prze-
pisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciw-
po\arowej, wynosi nie mniej ni\ 1 000, a w przypadku hali sportowej lub in-
nego budynku umo\liwiającego przeprowadzenie imprezy masowej nie
mniej ni\ 300,
68
Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62,
poz. 504 z pózn. zm.), art. 3 pkt 1.
69
Tam\e, art. 3 pkt 2.
47
terenie umo\liwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na którym licz-
ba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób wynosi nie mniej ni\
1 00070.
Mecz piłki no\nej jest to masowa impreza sportowa mająca na celu
współzawodnictwo w dyscyplinie piłki no\nej, organizowana na stadionie lub
w innym obiekcie sportowym, na którym liczba udostępnionych przez organiza-
tora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz
przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpo\arowej, wynosi nie mniej ni\
1 00071.
Impreza masowa podwy\szonego ryzyka jest to impreza masowa,
w czasie której, zgodnie z informacją o przewidywanych zagro\eniach lub do-
tychczasowymi doświadczeniami dotyczącymi zachowania osób uczestniczą-
cych, istnieje obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji72. W przypadku
organizacji tego typu imprezy masowej liczby udostępnionych przez organizato-
ra miejsc dla osób wynoszą nie mniej ni\:
300 dla stadionu, innego obiektu niebędącego budynkiem lub terenu umo\-
liwiającego przeprowadzenie imprezy masowej,
200 dla hali sportowej lub innego budynku umo\liwiającego przeprowa-
dzenie imprezy masowej,
200 dla meczu piłki no\nej.
6.1. Bezpieczeństwo imprez masowych
Za bezpieczeństwo imprezy masowej w miejscu i w czasie jej trwania
odpowiada jej organizator.
Bezpieczeństwo imprezy masowej obejmuje spełnienie przez organizatora
wymogów w zakresie:
1) zapewnienia bezpieczeństwa osobom uczestniczącym w imprezie,
2) ochrony porządku publicznego,
3) zabezpieczenia pod względem medycznym,
4) zapewnienia odpowiedniego stanu technicznego obiektów budowlanych wraz
ze słu\ącymi tym obiektom instalacjami i urządzeniami technicznymi, w szcze-
gólności przeciwpo\arowymi i sanitarnymi73.
W celu właściwego zapewnienia bezpieczeństwa organizator zapewnia:
spełnienie wymogów określonych, w szczególności, w przepisach prawa bu-
dowlanego, w przepisach sanitarnych i przepisach dotyczących ochrony
przeciwpo\arowej,
udział słu\b porządkowych, słu\b informacyjnych oraz kierującego tymi
słu\bami kierownika do spraw bezpieczeństwa,
70
Tam\e, art. 3 pkt 3.
71
Tam\e, art. 3 pkt 4.
72
Tam\e, art. 3 pkt 5.
73
Tam\e, art. 5 ust. 2.
48
pomoc medyczną,
zaplecze higieniczno-sanitarne,
wyznaczenie dróg ewakuacyjnych oraz dróg umo\liwiających dojazd pojaz-
dom słu\b ratowniczych i Policji,
warunki do zorganizowania łączności pomiędzy podmiotami biorącymi
udział w zabezpieczeniu imprezy masowej,
sprzęt ratowniczy i gaśniczy oraz środki gaśnicze niezbędne do zabezpiecze-
nia imprezy masowej w zakresie działań ratowniczo-gaśniczych,
wydzielone pomieszczenia dla słu\b kierujących zabezpieczeniem imprezy
masowej,
identyfikację osób uczestniczących w meczu piłki no\nej lub masowej im-
prezie sportowej podwy\szonego ryzyka74.
Organizator opracowuje i udostępnia osobom uczestniczącym w imprezie
masowej regulamin obiektu oraz regulamin imprezy masowej z określonymi
warunkami uczestnictwa i zasadami zachowania. Ponadto opracowuje instrukcję
postępowania w przypadku powstania po\aru. Osoby uczestniczące w imprezie
są zobowiązane zachowywać się w sposób niezagra\ający bezpieczeństwu in-
nych osób oraz przestrzegać regulaminu obiektu i regulaminu imprezy masowej.
Uczestnikom imprezy masowej zabrania się wnoszenia i posiadania broni
lub innych niebezpiecznych przedmiotów, materiałów wybuchowych, wyrobów
pirotechnicznych, materiałów po\arowo niebezpiecznych, napojów alkoholo-
wych, środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Na imprezie masowej, z wyłączeniem imprezy masowej podwy\szonego
ryzyka, dozwolone są sprzeda\, podawanie i spo\ywanie napojów alkoholowych
(zawierających nie więcej ni\ 3,5% alkoholu) wyłącznie w miejscach do tego
wyznaczonych. Zabrania się sprzeda\y napojów alkoholowych w twardych opa-
kowaniach, w szczególności wykonanych ze szkła, metalu lub tworzyw sztucz-
nych, które wykorzystane niezgodnie z ich przeznaczeniem mogą stanowić za-
gro\enie \ycia lub zdrowia ludzkiego.
Organizator lub podmiot uprawniony przez organizatora podczas sprzeda-
\y biletów wstępu na imprezę masową mo\e za\ądać od kupującego okazania
dokumentu potwierdzającego jego to\samość. A w uzasadnionych przypadkach
mo\e odmówić wstępu na imprezę i przebywania osobie, której dane znajdują
się w bazie danych dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych oraz objętej
zakazem klubowym lub zakazem zagranicznym. Organizator jest uprawniony do
utrwalania i przechowywania przez okres 12 miesięcy przebiegu imprezy ma-
sowej, a w szczególności zachowania osób w niej uczestniczących, za pomocą
urządzeń rejestrujących obraz i dzwięk. Materiały zgromadzone podczas utrwa-
lania przebiegu imprezy masowej, mogące stanowić dowody pozwalające na
wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia
lub dowody mogące mieć znaczenie dla toczących się takich postępowań, orga-
74
Tam\e, art. 6 ust. 1.
49
nizator niezwłocznie przekazuje prokuratorowi rejonowemu właściwemu ze
względu na miejsce przeprowadzonej imprezy masowej lub właściwemu teryto-
rialnie komendantowi powiatowemu (miejskiemu, rejonowemu) Policji, w razie
potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego lub z wnioskiem
o ukaranie, chyba \e sam zawiadomi o przestępstwie albo wystąpi z wnioskiem
o ukaranie w sprawach o wykroczenia. Wykaz stadionów, obiektów lub tere-
nów, na których utrwalanie przebiegu imprezy masowej za pomocą urządzeń
rejestrujących obraz i dzwięk jest obowiązkowe, sporządza w drodze decyzji
administracyjnej wojewoda w uzgodnieniu z komendantem wojewódzkim (ko-
mendantem Stołecznym) Policji i z komendantem wojewódzkim Państwowej
Stra\y Po\arnej, oraz po zasięgnięciu opinii właściwego polskiego związku
sportowego.
Bezpieczeństwo meczu piłki no\nej
Organizator meczu piłki no\nej zapewnia identyfikację osób uczestniczą-
cych w imprezie. Sprzeda\ biletu wstępu na mecz piłki no\nej lub przekazanie
innego dokumentu uprawniającego do przebywania na nim osoby następuje po
okazaniu dokumentu to\samości.
Organizator meczu piłki no\nej lub podmiot uprawniony do dystrybucji
mo\e odmówić sprzeda\y biletu wstępu lub przekazania innego dokumentu
uprawniającego do przebywania na meczu osobie, wobec której:
zostało wydane orzeczenie zakazujące wstępu na imprezę,
zastosowano zakaz klubowy (polegający na zakazie uczestniczenia w kolej-
nych imprezach masowych przeprowadzanych przez organizatora meczu pił-
ki no\nej, nakładany przez tego organizatora na osobę, która dopuściła się
naruszenia regulaminu obiektu lub regulaminu imprezy masowej),
zachodzi uzasadnione podejrzenie, \e w miejscu i w czasie trwania imprezy
mo\e stwarzać zagro\enie bezpieczeństwa imprezy masowej.
Wstęp na mecz piłki no\nej osoby małoletniej do lat 13 następuje wyłącz-
nie pod opieką osoby pełnoletniej.
Słu\by porządkowe i słu\by informacyjne
Słu\by informacyjne i porządkowe działają na rzecz bezpieczeństwa
uczestników imprezy poprzez informowanie ich o przyjętych rozwiązaniach or-
ganizacyjnych oraz czuwają nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym
w czasie i w miejscu trwania imprezy masowej. Słu\by porządkowe i informa-
cyjne są uprawnione do:
sprawdzania i stwierdzania uprawnień osób do uczestniczenia w imprezie
masowej, a w przypadku stwierdzenia braku takich uprawnień wezwania
ich do opuszczenia imprezy masowej,
legitymowania osób w celu ustalenia ich to\samości,
przeglądania zawartości baga\y i odzie\y osób w przypadku podejrzenia, \e
osoby te wnoszą lub posiadają broń lub inne niebezpieczne przedmioty, ma-
teriały wybuchowe, wyroby pirotechniczne, napoje alkoholowe, środki odu-
rzające lub substancje psychotropowe,
50
wydawania poleceń porządkowych osobom zakłócającym porządek publicz-
ny lub zachowującym się niezgodnie z regulaminem imprezy masowej lub
regulaminem obiektu (terenu), a w przypadku niewykonania tych poleceń
wezwania ich do opuszczenia imprezy masowej,
ujęcia, w celu niezwłocznego przekazania Policji, osób stwarzających bezpo-
średnie zagro\enie dóbr powierzonych ochronie oraz osób dopuszczających
się czynów zabronionych,
stosowania siły fizycznej w postaci chwytów obezwładniających lub podob-
nych technik obrony oraz kajdanek lub ręcznych miotaczy gazu, w przypad-
ku zagro\enia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na członka
słu\by porządkowej, słu\by informacyjnej lub inną osobę.
Słu\by porządkowe organizatora:
1. Odmówią wstępu na imprezę masową osobie:
wobec której sąd wydał orzeczenie zakazujące wstępu na imprezę maso-
wą lub zobowiązujące do powstrzymania się od przebywania w miejscach
przeprowadzania imprez masowych,
nieposiadającej biletu wstępu lub innego dokumentu uprawniającego do
przebywania na imprezie masowej,
wobec której został wydany zakaz klubowy lub zagraniczny,
odmawiającej poddania się czynności legitymowania, przeglądania zawar-
tości baga\y i odzie\y w przypadku podejrzenia, \e wnosi broń, materiały
wybuchowe, wyroby pirotechniczne, materiały po\arowo niebezpieczne,
napoje alkoholowe, środki odurzające lub substancje psychotropowe,
znajdującej się pod widocznym wpływem alkoholu, środków odurzają-
cych, psychotropowych lub innych podobnie działających środków,
posiadającej broń lub inne przedmioty, materiały wybuchowe i po\arowo
niebezpieczne, wyroby pirotechniczne, napoje alkoholowe, środki odurza-
jące lub substancje psychotropowe,
zachowującej się agresywnie, prowokacyjnie albo w inny sposób stwarza-
jącej zagro\enie bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
W przypadku, gdy ww. działania podjęte przez słu\by porządkowe orga-
nizatora są nieskuteczne, organizator lub kierownik do spraw bezpieczeństwa
występuje do Policji o udzielenie pomocy, niezwłocznie potwierdzając ten fakt
pisemnym zgłoszeniem.
2. Usuną z miejsca przeprowadzania imprezy masowej osoby, które swoim za-
chowaniem zakłócają porządek publiczny lub zachowują się niezgodnie z re-
gulaminem obiektu (terenu) lub regulaminem imprezy masowej.
Słu\by informacyjne są obowiązane do:
informowania o udogodnieniach i wymogach bezpieczeństwa określonych
przez organizatora lub słu\by ratownicze oraz umiejscowieniu punktów po-
mocy medycznej, punktów gastronomicznych i sanitarnych,
nadzorowania bezpiecznego wejścia i wyjścia osób uczestniczących w im-
prezie masowej,
51
niedopuszczania osób uczestniczących w imprezie masowej do miejsc nie-
przeznaczonych dla publiczności,
niezwłocznego reagowania na incydenty i zagro\enia oraz podejmowania
niezbędnych działań zaradczych, w szczególności poprzez informowanie
o nich słu\b porządkowych,
obserwowania wszystkich obszarów potencjalnego zagro\enia i przeciwdzia-
łania nadmiernemu zagęszczeniu osób,
pilnowania przestrzegania postanowień regulaminu obiektu (terenu) i regu-
laminu imprezy masowej,
reagowania na skargi składane przez osoby uczestniczące w imprezie masowej.
Wydawanie zezwoleń na przeprowadzenie imprezy masowej
W celu przeprowadzenia imprezy masowej organizator, nie pózniej ni\ na
30 dni przed planowanym terminem jej rozpoczęcia:
1. Występuje do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze
względu na miejsce przeprowadzenia imprezy, z wnioskiem o wydanie ze-
zwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej.
2. Zwraca się do właściwych miejscowo: komendanta powiatowego (rejonowe-
go, miejskiego) Policji i komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej
Stra\y Po\arnej, dysponenta zespołów ratownictwa medycznego i państwo-
wego inspektora sanitarnego z wnioskiem o wydanie opinii o niezbędnej
wielkości sił i środków potrzebnych do zabezpieczenia imprezy masowej, za-
strze\eniach co do stanu technicznego obiektu (terenu) oraz o przewidywa-
nych zagro\eniach.
3. Powiadamia właściwego miejscowo:
komendanta oddziału Stra\y Granicznej, w przypadku przeprowadzania
imprezy masowej w strefie nadgranicznej,
komendanta terenowej jednostki organizacyjnej śandarmerii Wojskowej,
w przypadku przeprowadzania imprezy masowej na terenach będących
w zarządzie jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych
ministrowi obrony narodowej lub nadzorowanych przez niego.
Organizator do wniosku dołącza:
1) graficzny plan obiektu (terenu), na którym ma być przeprowadzona impreza
masowa, wraz z jego opisem, zawierający:
oznaczenie dróg dojścia i rozchodzenia się osób uczestniczących w im-
prezie masowej, dróg ewakuacyjnych i dróg dojazdowych dla pojazdów
słu\b ratowniczych i Policji,
oznaczenie punktów pomocy medycznej, punktów czerpalnych wody do
picia i do celów przeciwpo\arowych oraz punktów informacyjnych,
oznaczenie lokalizacji hydrantów przeciwpo\arowych, zaworów, przyłą-
czy wody, gazu i energii elektrycznej oraz innych elementów mających
wpływ na bezpieczeństwo u\ytkowników obiektu lub terenu,
informacje o rozmieszczeniu słu\b porządkowych oraz słu\b informacyj-
nych, rozmieszczeniu osób uczestniczących w imprezie masowej i ewen-
52
tualnym rozdzieleniu ich według sektorów oraz o rozmieszczeniu punk-
tów gastronomicznych i sanitariatów,
2) instrukcję postępowania w przypadku powstania po\aru,
3) terminarz rozgrywek meczów piłki no\nej lub terminarz innych imprez ma-
sowych w przypadku imprez masowych organizowanych cyklicznie,
4) informację o:
liczbie miejsc dla osób na imprezie masowej,
przewidywanych zagro\eniach bezpieczeństwa i porządku publicznego,
liczbie, organizacji, oznakowaniu, wyposa\eniu i sposobie rozmieszcze-
nia słu\by porządkowej oraz słu\by informacyjnej,
osobie wyznaczonej na kierownika do spraw bezpieczeństwa,
sposobie zapewnienia identyfikacji osób biorących udział w imprezie ma-
sowej w przypadku meczu piłki no\nej lub imprezy masowej podwy\-
szonego ryzyka,
informację o zainstalowanych urządzeniach rejestrujących obraz i dzwięk,
harmonogramie udostępnienia obiektu lub terenu uczestnikom imprezy
masowej oraz harmonogramie opuszczenia przez nich tego obiektu lub te-
renu, je\eli regulamin imprezy masowej przewiduje zmienną liczbę osób
w czasie jej trwania,
rozmieszczeniu miejsc i czasie, w których będą sprzedawane, podawane
lub spo\ywane napoje alkoholowe.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce
przeprowadzenia imprezy, wydaje zezwolenie albo odmawia jego wydania
w terminie co najmniej siedmiu dni przed planowanym terminem przeprowa-
dzenia imprezy masowej. Zezwolenie lub odmowa wydania następuje w drodze
decyzji administracyjnej.
Zezwolenie zawiera:
nazwę organizatora,
określenie rodzaju imprezy masowej,
nazwę imprezy masowej,
warunki przeprowadzenia imprezy masowej, tj.: miejsce jej przeprowadzenia,
czas jej rozpoczęcia i zakończenia, maksymalną liczbę osób, które mogą
w niej uczestniczyć, liczbę członków słu\by porządkowej oraz słu\by infor-
macyjnej, informację o zainstalowaniu urządzeń rejestrujących obraz i dzwięk.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta stwierdza w zezwoleniu, \e jest to
impreza masowa podwy\szonego ryzyka, w przypadku gdy wynika to z:
informacji o przewidywanych zagro\eniach,
opinii komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji,
wniosku podmiotu zarządzającego rozgrywkami.
Gromadzenie i przetwarzane informacji dotyczących bezpieczeństwa im-
prez masowych przez Policję
W celu zapobiegania przestępstwom i wykroczeniom związanym z im-
prezami sportowymi Policja gromadzi i przetwarza informacje dotyczące bez-
53
pieczeństwa imprez masowych. Przetwarzanie ww. informacji odbywa się
zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych bez obowiązku informowa-
nia osób, których one dotyczą.
Informacje dotyczące imprez gromadzi się celu realizacji zadań związa-
nych z:
1) rozpoznaniem i analizą ryzyka,
2) opiniowaniem masowych imprez sportowych,
3) współdziałaniem z organizatorami imprez sportowych i innymi podmiotami
pozapolicyjnymi odpowiedzialnymi za ich zabezpieczenie,
4) organizowaniem, w miarę potrzeby, zabezpieczenia przejazdów kibiców,
5) współdziałaniem z innymi podmiotami w zakresie prowadzenia działań pro-
filaktycznych ukierunkowanych na zapobieganie i zwalczanie zjawisk agresji
i przemocy.
W celu rozpoznania, zapobiegania oraz zwalczania przestępstw i wykro-
czeń popełnianych w związku z imprezami sportowymi w komendach woje-
wódzkich Policji oraz powiatowych komendach Policji (na podstawie dokonanej
analizy zagro\eń, w zale\ności od potrzeb) tworzy się zespoły zadaniowe, tzw.
zespoły do spraw kibiców.
W skład zespołu do spraw kibiców wchodzą:
1) kierownik zespołu i jego zastępca,
2) policjanci komórek właściwych do spraw kryminalnych,
3) policjanci komórek właściwych do spraw wywiadu kryminalnego,
4) policjanci komórek właściwych do spraw prewencji,
5) policjanci i pracownicy komórki właściwej do spraw sztabowych,
6) policjanci innych komórek organizacyjnych, w zale\ności od potrzeb.
Do zadań zespołów do spraw kibiców nale\y:
1) koordynacja działań podejmowanych przez jednostki i komórki organizacyj-
ne Policji na podległym terenie, w zakresie zadań zespołu,
2) wymiana informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez sportowych z jed-
nostkami i komórkami organizacyjnymi Policji,
3) gromadzenie i przetwarzanie informacji w ramach zadań wojewódzkiego
punktu kontaktowego,
4) pomoc jednostkom podległym w prowadzonych działaniach w zakresie bez-
pieczeństwa imprez masowych,
5) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi na rzecz bezpieczeństwa w związ-
ku z masowymi imprezami sportowymi,
6) pozyskiwanie podmiotów pozapolicyjnych dla wsparcia działań Policji
w prowadzeniu profilaktyki w zakresie bezpieczeństwa imprez masowych,
7) inicjowanie opracowywania programów profilaktycznych propagujących
uczestnictwo w imprezach masowych w sposób niestwarzający zagro\enia
bezpieczeństwa i porządku publicznego,
8) monitorowanie sposobu przekazywania i rejestrowania informacji o kibicach
w Systemie Informacji Operacyjnej,
54
9) analizowanie informacji gromadzonych w Systemie Informacji Operacyjnej
dotyczących kibiców sportowych, głównie piłki no\nej, oraz ich bie\ące
konfrontowanie z informacjami gromadzonymi w Policyjnym Rejestrze Im-
prez Masowych (PRIM),
10) monitorowanie przebiegu postępowań przygotowawczych i postępowań
o wykroczenia w sprawach zakłóceń bezpieczeństwa i porządku publicznego
podczas imprez sportowych oraz realizacji postępowań, w których osobami
podejrzanymi są osoby będące w zainteresowaniu Policji jako pseudokibice,
11) koordynowanie przepływu informacji dotyczących pseudokibiców pomiędzy
funkcjonariuszami słu\b kryminalnych i prewencyjnych,
12) przygotowywanie analizy ryzyka na podstawie rozpoznanych zagro\eń, na
potrzeby jednostek realizujących zabezpieczenia imprez sportowych.
55
Zakończenie
Śmiało mo\na stwierdzić, \e Policja jako formacja, której głównym zada-
niem jest zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, bezpieczeństwa
obywatelom, jest wa\nym ogniwem w polskim systemie reagowania na zdarze-
nia, które mogą stanowić powa\ne zagro\enie \ycia i zdrowia ludzi i ich mienia,
a tak\e zagro\enia środowiska, wa\nych obiektów i instytucji.
Aby te działania były skuteczne, podstawowym warunkiem jest przygo-
towanie i stosowanie jasnych i czytelnych procedur postępowania na rzecz ra-
towania ludzi i ich mienia, właściwa organizacja tych działań, jak równie\ od-
powiednie przygotowanie zintegrowanego planu współdziałania ró\nych słu\b
i instytucji.
Nie mo\na zapominać o systematycznym prowadzeniu ćwiczeń jednostek
policyjnych, stałym podnoszeniu tzw. sprawności bojowej tych jednostek.
Za realizację tych przedsięwzięć odpowiedzialne są Zespoły Zarządzania
Kryzysowego przy jednostkach organizacyjnych Policji w całym kraju.
56
Bibliografia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78,
poz. 483).
Konwencja Ligi Narodów z dnia 16 listopada 1937 r. o zapobieganiu i karaniu
terroryzmu.
Konwencja o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi,
sporządzona w Hadze dnia 16 grudnia 1970 r. (Dz.U. z 1972 r. Nr 25, poz. 181).
Konwencja w sprawie przeciwdziałania bezprawnym czynom przeciwko
bezpieczeństwu \eglugi morskiej, sporządzona w Rzymie 10 marca 1988 r.
(Dz.U. z 1994 r. Nr 129, poz. 635).
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r.
Nr 43, poz. 277 z pózn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z pózn. zm.).
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski \ywiołowej (Dz.U. Nr 62,
poz. 558 z pózn. zm.).
Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. Nr 113,
poz. 985 z pózn. zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Na-
czelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym
organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 156, poz. 1301 z pózn. zm.).
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Nr 89,
poz. 590 z pózn. zm.).
Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U.
Nr 62, poz. 504 z pózn. zm.).
Zarządzenie nr 24 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 listopada 1998 r.
w sprawie realizacji przez Policję zadań w warunkach katastrof naturalnych
i awarii technicznych (Dz.Urz. KGP z 1999 r. Nr 7, poz. 36).
Zarządzenie nr 1429 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2004 r.
w sprawie wprowadzenia w Policji procedur reagowania w sytuacjach kryzyso-
wych (Dz.Urz. z 2005 r. Nr 3, poz. 8).
Zarządzenie nr 213 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 lutego 2007 r.
w sprawie metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadkach
zagro\enia \ycia i zdrowia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku
publicznego (Dz.Urz. Nr 5, poz. 49).
Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w spra-
wie taktyki działania pododdziałów zwartych Policji w sytuacji zagro\enia lub
naruszenia porządku publicznego oraz pościgu za niebezpiecznym przestępcą.
57
Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r.
w sprawie postępowania Policji w warunkach katastrofy naturalnej i awarii
technicznej oraz w czasie innych zdarzeń zagra\ających bezpieczeństwu ludzi
i środowisku (Dz.Urz. KGP Nr 3, poz. 8).
Procedury postępowania Policji w zakresie taktyki działania i dowodzenia od-
działami Policji w przypadku zagro\eń naruszenia porządku publicznego lub
zbiorowego zakłócenia porządku publicznego.
Borucki M., Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa 2002.
Feler W., Terroryzm wa\ne wyzwanie dla bezpieczeństwa narodowego, Woj-
sko i Wychowanie 1999, nr 10.
Handzlik M., Społeczność międzynarodowa wobec zagro\enia terrorystycznego
i proliferacji broni masowego ra\enia, [w:] Liedel K. (red.), Terroryzm. Anato-
mia zjawiska, Warszawa 2006.
Jałoszyński K., Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, [w:]
Enerlich M., Wojtal J., Milewicz M. (red.), Ochrona osób i mienia, Toruń 2000.
Kozdrowski S., Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych,
[w:] Kozdrowski S. (red.), Kurs na drugi stopień licencji w zakresie ochrony
osób i mienia, Słupsk 2000.
Leszczyński K., Terroryzm. Jego polityczne i społeczne zródła oraz efekty,
http://www.teksty.gildia.pl/kret/teroryzm_zrodla_i_efekty, według stanu na
14 listopada 2011 r.
Muszyński J., Istota terroryzmu politycznego, [w:] Muszyński J. (red.), Terro-
ryzm polityczny, Warszawa 1981.
Niwiński T., Problematyka prewencyjno-antyterrorystyczna, [w:] Grzeszczyk
Cz. (red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa 1996.
Olbrycht M., Rutkowski J., Zasady przeciwdziałania terroryzmowi bombowemu,
[w:] Grzeszczyk Cz. (red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa
1996.
Osmańczyk E., Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974.
Słownik języka polskiego, Warszawa 1989.
Surkont M., Prawo karne, podręcznik dla studentów administracji, Sopot 1998.
Szafrański J., Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i policji w walce
z terroryzmem, Szczytno 2004.
www.bezpiecznie.zafriko.pl/str/terroryzm___morski, według stanu na 2 kwiet-
nia 2009 r.
www.wikipedia.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.
www.portalwiedzy.onet.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.
58

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Część 12 Pomoc policji
DM ZK
pamietnik policjanta
2012 11 05 Rozp MSW umundurowanie policjantów projekt
Wykład z 29 lutego 2012 r Przedmiot nauki o policji
ZK wyk 01
pamietnik policjanta
Psychospołezne uwarunkowania przestępczośći nieletniech Kom Policji
(a) Iraccy policjanci zamordowali 4 amerykańskich żołnierzy i tłumacza (24 02 2009)

więcej podobnych podstron