Katarzyna Krzęć
Akademia Marynarki Wojennej
WDiOM gr. 1015 B
JAK KSZTAA
TUJE SI
ZALEŻNOŚĆ MI
DZY
BEZPIECZEC
STWEM MI
DZYNARODOWYM
A WEWN
TRZNYM PAC
STWA?
1
 Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa zarówno na poziomie narodowym (wewnętrznym),
jak i międzynarodowym są jednym z istotnych problemów współczesnego świata. Poza szerokim
zakresem literatury, która zajmuje się tym problemem, wiele uwagi temu poświęcają organizacje
międzynarodowe. Pozwalają one nam się zapoznać z zagadnieniami teoretycznymi, ale także
umożliwiają na spojrzenie na problem ze strony praktycznej.
Pojęciem bezpieczeństwa pierwotnie określano wyłącznie siłę militarną i efektywność
zawieranych traktatów z krajami, bądz
z organizacjami. Z biegiem lat pojęcie to wielokrotnie się
zmieniało. Obecnie rozumiane jest najczęściej jako stan, w którym zostają zaspokojone wszystkie
podstawowe potrzeby, takie jak: istnienie, przetrwanie, całość, tożsamość, niezależność, spokój,
posiadanie i pewność rozwoju. Dlatego też należy je rozpatrywać wieloaspektowo, uwzględniając
kilka sektorów, takich jak sektor militarny polityczny, ekonomiczny, etc.1 W ostatnich latach
zagadnienia bezpieczeństwa rozszerzyły się o problemy zasobów surowców, zagrożeń
gospodarczych, ekologicznych i o zagadnienia demograficzne.
Pojęcie bezpieczeństwa narodowego jest bardzo podobne do pojęcia bezpieczeństwa w sensie
ogólnym. Niemal we wszystkich definicjach przejawiają się takie elementy, jak obrona narodu
i państwa przed zagrożeniami zewnętrznymi, ochrona istotnych dla narodu wartości politycznych,
suwerenności narodu, stabilności granic, a także innych wartości pokrywających się
z tymi, które zostały wymienione powyżej. Mowa tutaj między innymi o:
- wartościach ideologicznych, poprzez które rozumiemy cele i formy organizacji życia społecznego
- wartościach gospodarczych, oznaczających optymalizację życia gospodarczego i swobodę
podejmowania decyzji w sprawach gospodarczych
- wartościach kulturalno-cywilizacyjnych, zapewniających swobodny rozwój życia duchowego
i zachowanie tożsamości narodowej.
Zazwyczaj za główne środki służące utrzymaniu bezpieczeństwa uważa się przewagę
militarną nad potencjalnym przeciwnikiem i relacje dyplomatyczno-polityczne, będące wsparciem
dla potencjału militarnego. Definicja ta uzupełniania jest niekiedy także kwestią zapewnienia
narodowi przetrwania, przyzwoitego standardu życia, a także należytego stanu środowiska
naturalnego.2 Jako proces, bezpieczeństwo narodowe obejmuje "różnorodne zabiegi w dziedzinie
stosunków międzynarodowych i wewnętrznych oraz przedsięwzięcia ochronne i obronne [...]
mające na celu stworzenie korzystnych warunków funkcjonowania państwa (w sensie politycznym
i społecznym) na arenie międzynarodowej i wewnętrznej oraz przeciwstawianie się wyzwaniom
i zagrożeniom bezpieczeństwa narodowego .3
1. P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 282.
2. P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 287-288.
3. W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych krajach demokratycznych, Warszawa 2001, s. 42.
2
Rysunek 1. Bezpieczeństwo narodowe jako nadrzędny cel narodowy
oraz nadrzędna dziedzina działalności państwa
WARTOŚCI - CELE NARODOWE
BEZPIECZEC
STWO MI
DZYNARODOWE
siła moralna i materialna wysoka pozycja byt, dobrobyt, rozwój, zachowanie tożsamości
państwa międzynarodowa stabilność gospodarcza narodowej
PAC
STWO
dyplomacja gospodarcza ekologiczna społeczna
BEZPIECZEC
STWO NARODOWE
edukacyjna naukowa kulturalna inne
DZIEDZINY DZIAA
ALNOŚCI PAC
STWA
y
ródło: W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych krajach demokratycznych, Warszawa 2001, s. 43.
3
Bezpieczeństwo narodowe jest o tyle istotne, że determinuje wszystkie pozostałe cele
państwa, ponieważ większość z nich może być realizowana wyłącznie w sytuacji, kiedy nie
czujemy zagrożenia. Ponad to, jest ono "nie tylko sumą bezpieczeństw narodowych, gdyż zawiera
w sobie tzw. wzmocnienie zbiorowe (efekt synergii), które podnosi jakość bezpieczeństwa
narodowego każdego z państw, gdyż polepsza warunki równoczesnego jego stabilizowania
i rozwoju .4
W przypadku bezpieczeństwa międzynarodowego również możemy mówić o stanie wolnym
od zagrożenia, który dotyczy członków przynależących do społeczności międzynarodowej.
Członkami w tym przypadku są nie tylko osoby fizyczne, ale także całe państwa, organizacje lub
korporacje międzynarodowe. Jego zachowanie i utrzymanie regulowane jest szeregiem aktów
prawnych, norm i procedur akceptowanych przez wszystkich uczestników stosunków
międzynarodowych. Jest ono oparte na nadrzędnej zasadzie niestosowania siły wobec żadnej ze
stron stosunków międzynarodowych.5
Wzajemne relacje pomiędzy omówionymi rodzajami bezpieczeństwa - bezpieczeństwem
międzynarodowym a wewnętrznym prezentuje rysunek poniżej.
Rysunek 2. Poziome relacje między wymiarami bezpieczeństwa
y
ródło: W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych krajach demokratycznych, Warszawa 2001, s. 48.
4. M. Cieślarczyk, Kultura bezpieczeństwa i obronności, Siedlce 2006, s. 114.
5. P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 298.
4
 Na rysunku proporcje każdego rodzaju bezpieczeństwa są wobec siebie równe, jednak
obecnie rola stosunków i relacji międzynarodowych odgrywa kluczowe znaczenie. Tak samo dużą
rolę pełnią organizacje międzynarodowe zajmujące się problematyką bezpieczeństwa
międzynarodowego.
Poniższa tabela prezentuje relacje sektorów i poziomów bezpieczeństwa a także ich wpływ
na system międzynarodowy i wewnętrzny państwa. Są to podstawowe czynniki, które wpływają na
poczucie bezpieczeństwa państw.
Tabela 1. Relacje sektorów i poziomów bezpieczeństwa
system
sektor zagrożenie międzynarodowy państwo
przetrwanie
militarny (suwerenność pewien wpływ znaczny wpływ
zewnętrzna)
suwerenność
polityczny pewien wpływ znaczny wpływ
wewnętrzna
ekonomiczny dobrobyt znaczny wpływ znaczny wpływ
ekologiczny trwały rozwój znaczny wpływ pewien wpływ
społeczno-kulturowy tożsamość pewien wpływ znaczny wpływ
y
ródło: P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 282.
O czynniku militarnym możemy powiedzieć najwięcej, ponieważ początkowo to on był
uważany za najistotniejszy. Obecnie jednak skuteczniejszymi metodami zdobywania przewagi nad
poszczególnymi krajami jest korzystania ze środków ekonomicznych, technologicznych, czy też
środków masowego przekazu. Dużą rolę zaczyna odgrywać nie potęga militarna poszczególnego
państwa, a międzynarodowe struktury obronne, takie jak NATO. Stanowisko to podziela także
Mijsiewicz, mówiąc że "Budowa wzajemnego zaufania między państwami jest stokroć ważniejsza
niż zbrojenie się na wypadek nieprzewidzianej agresji i trwanie w podejrzliwości, że sąsiad może
5
mieć złe zamiary. [...] W tej sytuacji więcej uwagi i środków należy przeznaczyć na rozwój
współpracy, budzenie wzajemnego zaufania i rozbrojenie do minimum, tak aby nikt nie czuł się
zagrożony. Więcej uwagi i wysiłków należałoby kierować na przezwyciężenie skutków podziału
Europy i nie tworzyć nowych granic i podejrzeń .6
Mówiąc ogólnie o czynniku ekonomicznym, mówimy o sile ekonomicznej danego państwa, która
zazwyczaj nie ogranicza się do jego granic, ale odgrywa znaczącą rolę w strukturach
międzynarodowych. Przykładem takiego działania jest proces integracji w Europie, czy też
powiązanie gospodarki Stanów Zjednoczonych z innymi wysoko rozwiniętymi państwami.
Czynnik ekologiczny dotyczy natomiast negatywnych skutków rozwoju różnych gałęzi przemysłu.
Nie chodzi tutaj tylko o zatrucia lokalnych rzek czy jezior, ale stopniowo pogarszający się stan
mórz, katastrofy elektrowni atomowych, problemy związane z topnieniem lodowców, czy też
z istnieniem dziury ozonowej. Mają one globalny charakter, a jednocześnie mogą być groz
niejsze
dla warunków życia ludzi, niż tradycyjna wojna.7
Zapewnienie zbiorowego bezpieczeństwa jest zależne od podporządkowania się pewnym
zasadom, procedurom, a także od poczucia solidarności, współdziałania członków i wypełniania
wzajemnych zobowiązań. W bezpieczeństwie międzynarodowym istotnym elementem są
organizacje międzynarodowe, które działają na zasadzie porozumień pomiędzy stronami
posiadającymi określone interesy. Można tutaj wyróżnić dwie zasadnicze grupy organizacji - te
które zajmują się wyłącznie kontrolą bezpieczeństwa, jak i te które poprzez zaangażowanie się
w inne dziedziny przyczyniają się do zapewnienia, bądz
też utrwalenia bezpieczeństwa.
Uniwersalną i nadrzędną jednostką czuwającą nad bezpieczeństwem międzynarodowym jest
Organizacja Narodów Zjednoczonych. Jej główne cele to przede wszystkim zapewnienie pokoju,
bezpieczeństwa międzynarodowego, współpracy między narodami oraz zapewnienie i wspieranie
przestrzegania praw człowieka. Członkowie tej organizacji w Karcie Narodów Zjednoczonych
zobowiązali się "utrzymywać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując skuteczne środki
zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwaniu, tłumieniu aktów agresji i innych
naruszeń pokoju, łagodzić i załatwiać - na drodze pokojowej, według zasad sprawiedliwości i prawa
międzynarodowego - spory lub sytuacje mogące prowadzić do naruszenia pokoju".8
W związku z tym wszystkie inne instytucje są niejako dopełnieniem zasad i zadań ONZ, a co za
tym idzie żadne z ich zadań i zasad, którymi się kierują nie może stać w sprzeczności z tymi, które
są głoszone przez tą organizację.
6. Cz. Mijsiewicz, W. Malendowski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Poznań 1996, s. 41.
7. Cz. Mijsiewicz, W. Malendowski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Poznań 1996, s. 37-41.
8. art. 1 Karty Narodów Zjednoczonych, Dz.U.1947.23.90.
6
 Na poziomie europejskim możemy wyróżnić kilka instytucji zajmujących się
bezpieczeństwem. Dopełniają one zadania ONZ na poziomie regionalnym, a podstawowym
zadaniem jest między innymi dołożenie wszelkich starań, aby można było załatwić wszelkie sprawy
gwarantujące utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.9 Karta Narodów
Zjednoczonych wymienia trzy tego rodzaju organizacje - Ligę Państw Arabskich, Organizację
Państw Amerykańskich i Organizację Jedności Afrykańskiej. Poza nimi można jednak wymienić
wiele innych, takich jak:
- Pakt Północnoatlantycki, zajmujący się zagadnieniami polityczno-militarnymi
- Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zajmującą się stanowieniem norm
prawnym i działaniami prewencyjnymi
- Unię Europejską, koncentrującą się wokół zagadnień polityczno-gospodarczych.
Wymienione powyżej instytucje są tymi, które na dzień dzisiejszy odgrywają najważniejszą rolę.
Poza nimi istnieje wiele mniejszych, o ograniczonym zasięgu terytorialnym, jednak one również
mają wpływ na zapewnienie stabilizacji w określonym regionie. Możemy do nich zaliczyć między
innymi:
- Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu
- Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu.
- Organizacja Państw Amerykańskich
- Liga Państw Arabskich
- Wspólnota Niepodległych Państw
- Organizacja Jedności Afrykańskiej
- Północnoatlantycka Rada Współpracy.10
9. art. 52 Karty Narodów Zjednoczonych, Dz.U.1947.23.90.
10. P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 304-305.
7
Tabela 2. Rola ww. organizacji w dziedzinie bezpieczeństwa
Organizacja
Organizacja o wyraz
nej Ważniejsze inicjatywy
o potencjalnej roli
Region roli w dziedzinie regionalne w dziedzinie
w dziedzinie
bezpieczeństwa bezpieczeństwa
bezpieczeństwa
Organizacja Jedności
Afrykańskiej Wspólnota Gospodarcza
Afryka Liga Państw Arabskich Państw Afryki
Organizacja Konferencji Zachodniej
Islamskiej
Organizacja Państw
Ameryka
Amerykańskich
Północnoatlantycka Rada
Organizacja
Współpracy
Bezpieczeństwa Stowarzyszenie Narodów
Rada Partnerstwa
Azja i Współpracy w Europie Azji Południowo-
Euroatlantyckiego
Wspólnota Wschodniej
Program Partnerstwa dla
Niepodległych Państw
Pokoju
Organizacja
Bezpieczeństwa Północnoatlantycka Rada
i Współpracy w Europie Współpracy
Pakt Północnoatlantycki Rada Partnerstwa
Euroatlantycki Unia Europejska
Unia Euroatlantyckiego
Zachodnioeuropejska Program Partnerstwo dla
Wspólnota Pokoju
Niepodległych Państw
Liga Państw Arabskich Rada Wspólnoty Państw
Bliski Wschód Organizacja Konferencji Zatoki
Islamskiej
y
ródło: P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 305-306.
8
 Fundamentem bezpieczeństwa europejskiego jest Pakt Północnoatlantycki, zapewniający
współpracę większości państw europejskich. Jego działanie opiera się na zasadzie, że agresja
przeciwko któremukolwiek z członków paktu jest równoznaczna z działaniami przeciwko
wszystkim pozostałym i każde z nich w miarę swoich możliwości stanie w obronie państwa
atakowanego. Drugą organizacją jest Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Działa
ona na trzech obszarach:
- polityczno-wojskowym
- gospodarczo-ekologicznym
- humanitarnym.
Do jej zadań należy wypracowanie środków, które zapewnią zbudowanie i póz
niejsze utrzymanie
wzajemnego zaufania i bezpieczeństwa, wypracowanie pewnych standardów polityczno -
militarnych oraz porozumienia w dziedzinie kontroli zbrojeń. Powinna zająć się także rozwijaniem
współpracy w dziedzinie transportu i bezpieczeństwa energetycznego. Natomiast w kwestii działań
humanitarnych powinna czuwać nad tym czy państwa członkowskie przestrzegają zobowiązań
dotyczących poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, ponieważ wg OBWE
stanowi to jeden z niezbędnych elementów zapewnienia stabilności bezpieczeństwa. Niejako w tym
celu przy OBWE powstało wiele instytucji, m.in. tj. Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw
Człowieka zapewniających pomoc w organizacji wyborów, czy budowie demokratycznego systemu
prawnego, poprzez reformy krajowe czy tworzenie nowych demokratycznych instytucji.
Kolejnym elementem bezpieczeństwa europejskiego o istotnym znaczeniu jest Unia Europejska. Jej
zadanie polega na dostrzeżeniu i respektowaniu partykularnych interesów poszczególnych
członków, jak i wyodrębnienie obszarów, w których działania wspólne przyniosą największe
korzyści. Skupia swoją uwagę nie tyle na polityce zbrojnej, czy też militarnej ale przede wszystkim
na działaniach antykryzysowych.11
Można wyróżnić kilka kryteriów określających sposób i cel funkcjonowania regionalnych
systemów bezpieczeństwa. Pierwszym z nich jest "wspólnota bezpieczeństwa", gdzie wszystkie
państwa respektują i w pełni dostosowują się do obowiązujących norm i zasad, a także akceptują
decyzje związane z pokojem i bezpieczeństwem. Drugim jest "hegemoniczne przywództwo oparte
na porozumieniu". Tutaj powierza się przywództwo państwu lub organizacji mającej przewagę
militarną, która może jednocześnie zagwarantować bezpieczeństwo i stabilizację dla całego
regionu. Kolejne kryterium to "pluralistyczna wspólnota bezpieczeństwa", dążąca do
współdziałania i współpracy państw. Ostatnie dwa kryteria to "sfera wpływów i równowaga sił"
11. Ostaszewski P., Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s . 306-310 .
9
i "koncert państw" będący uznaniem równości wszystkich przynależnych do danego układu
państw, a ewentualne szczególne uprawnienia wynikały by jedynie z racji zwiększonego terytorium,
ludności lub też potencjału gospodarczego. "Sfera wpływów i równowaga sił"" to natomiast dążenie
do utrzymania roli dominującej na określonym obszarze, niezależnie od zmian pojawiających się
w otoczeniu.12
Obecnie wspólnota bezpieczeństwa, jak już zostało wcześniej wspomniane powinna być oparta na
wspólnych wartościach i rozwiązaniach instytucjonalnych. Najszersze pole działania w tej kwestii
ma przede wszystkim Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego i Unia Europejska,
a w mniejszym stopniu także Unia Zachodnioeuropejska. Do dnia dzisiejszego odgrywają one
istotną rolę głównie dlatego, że zrzeszały kraje wysoko uprzemysłowione, o porównywalnych
potencjałach militarnych i gospodarczych, a także o ustrojach demokratycznych, co powodowało że
były one zainteresowane utrzymaniem wspólnego bezpieczeństwa i były gotowe ewentualne
kwestie sporne rozstrzygać na drodze pokojowej, eliminując jednocześnie wszelkie możliwości
wystąpienia konfliktów zbrojnych pomiędzy członkami organizacji.
Wspieranie bezpieczeństwa międzynarodowego może w znacznym stopniu przyczyniać się do
stabilizacji bezpieczeństwa narodowego każdego z państw. Wspieranie bezpieczeństwa narodowego
jest natomiast jednym z nadrzędnych celów polityki wewnętrznej i zagranicznej państw, które może
być ułatwione lub utrudniane przez działania jego partnerów, przeciwników bądz
rywali.
Efekt synergii, o którym wspomniano wcześniej jest zależy od kilku czynników. Wśród nich
można wymienić między innymi:
- skłonność do dominacji, bądz
też zdolności do podporządkowania się pewnym regułom
i zależnościom
- stopnień wzajemnego zaufania i umiejętności współdziałania poszczególnych państw
i społeczeństwa
- stopień otwartości i zaangażowania społeczeństw
- poziom rozwoju gospodarczego, politycznego, ekologicznego etc.
Dużą rolę odgrywa także globalizacja, obejmująca coraz większy zakres zadań państwa.
Następstwem tego było między innymi przekazanie pewnych zadań państwa w dziedzinie
obronności organizacjom o charakterze międzynarodowym. Cieślarczyk wspomina, że w latach '20
XXI w. największy wpływ na bezpieczeństwo i rozwój międzynarodowy będą miały takie czynniki,
jak:
12. E. Cziomer, L. W. Zybilkiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa 2005, s. 164.
10
- demografia (populacja)
- środowisko i zasoby naturalne
- nauka, technika i technologia
- globalizacja i globalna ekonomia
- tożsamość i zarządzanie w wymiarze narodowym i międzynarodowym
- rodzaje i charakter konfliktów
- rola USA na świecie.
Wpłynie to jednocześnie na kierunek globalizacji, która przybierze jedną z czterech form -
pomyślnej lub niepomyślnej globalizacji, regionalnej konkurencji, ewentualnie postbiegunowego
świata.13 Pewne jest jednak to, że nieustannie zwiększa się stopień zależności pomiędzy państwami
(na płaszczyz
nie ekonomicznej, politycznej i wielu innych), pojawiają się coraz to nowe
organizacje pozapaństwowe, będące najczęściej jednocześnie organizacjami skupiającymi więcej
niż jedno państwo, którym powierza się część kompetencji związanych z zapewnieniem ogólnego
bezpieczeństwa w szeroko pojętym tego słowa znaczeniu.
Istotne znaczenie mają także pojawiające się zagrożenia. W przypadku stosunków
międzynarodowych od pojęciem zagrożenia rozumiemy działania uczestników stosunków
międzynarodowych, które mogą zaszkodzić interesom innych członków. Możemy tutaj wyróżnić
kilka rodzajów zagrożeń:
- polityczne, militarne, ekonomiczne, społeczne, ekologiczne
- naturalne, techniczne, ustrojowe, demograficzne, ideologiczne, gospodarcze, edukacyjne,
psychologiczne, kulturowe
- światowe, międzynarodowe, państwa, jednostki administracyjnej.
Zagrożenia mają najczęściej charakter zagrożeń asymetrycznych. Można do nich zaliczyć między
innymi terroryzm, rozwój przestępczości zorganizowanej, produkcja i proliferacja broni masowego
rażenia, konflikty o charakterze etnicznym lub religijnym, eksplozja demograficzna, migracje trans
graniczne, choroby cywilizacyjne, problemy ekologiczne, tj. efekt cieplarniany, dziura ozonowa,
klęski żywiołowe.14 Cechą charakterystyczną wszystkich tych zagrożeń jest to, że najczęściej
pochodzą od podmiotów niepaństwowych, i że nie ma znaczenia to na jakim poziomie pojawiają
się którekolwiek z wyżej wymienionych problemów - nawet jeśli pojawiają się na poziomie
regionalnym, mają wpływ na bezpieczeństwo na poziomie międzynarodowym i odwrotnie, pewne
zagrożenia międzynarodowe mogą powodować ujemne konsekwencje także w regionalnych
systemach bezpieczeństwa. Pojedyncze państwa nie są także w stanie przeciwdziałać tego typu
13. Cieślarczyk M., Kultura bezpieczeństwa i obronności, Siedlce 2006. s. 45
14. Cziomer E., Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku. Wybrane problemy, Kraków 2010, s. 22-23.
11
zagrożeniom. Jest to kolejny argument to tego, żeby uznać że do zapewnienia bezpieczeństwa
międzynarodowego konieczne jest współdziałanie na wielu poziomach. Zagrożenie typową wojną,
do zwalczania której konieczne byłyby przede wszystkim środki militarne jest coraz mniej
prawdopodobne, a ewentualne wojny przybierają inny wymiar np. cyberwojny, gdzie
wyspecjalizowane siły wojskowe danego państwa mogą zwalczać organizacje znajdujące się na
terenie innego państwa.
Istnieje także pojęcie bezpieczeństwa zbiorowego. Stworzony system bezpieczeństwa w tym
przypadku gwarantuje, że wszystkie przynależne do niego państwa staną w obronie napaści
przeciwko agresorowi zewnętrznemu lub sygnatariuszowi umowy, na mocy której stworzono dany
system bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo zbiorowe oparte jest na dwóch fundamentalnych zasadach
- solidarności i wzajemności w celu utrzymania pokoju, zapobiegania zagrożeniom i agresji ze
strony potencjalnych wrogów. Sprawne działanie takich systemów gwarantują stworzone do tego
celu instytucje i procedury, według których działają, co z kolei umożliwia szybkie, sprawne i trafne
podejmowanie decyzji politycznych i wojskowych. Warunkiem skuteczności takiego systemu jest
zaangażowanie wszystkich państw, a punktem wyjścia jest stworzenie właściwych systemów
funkcjonujących na poziomie regionalnym. Ramy, w których powinny działać regionalne systemy
stworzyła wspomniana już wcześniej Karta Narodów Zjednoczonych.15
W szerokiej problematyce stosunków międzynarodowych podstawowe znaczenie ma
zagadnienie utrzymania bezpieczeństwa w skali globalnej i regionalnej. Jest to także zasadniczy cel
polityki zagranicznej każdego państwa. Bezpieczeństwo międzynarodowe jest natomiast w pewnym
sensie sumą bezpieczeństw poszczególnych państw, przez co stabilizacja bezpieczeństwa staje się
także jednym z podstawowych zadań stosunków międzynarodowych. Czuwające nad tym
organizacje sprawiają, że ułożenie poprawnych stosunków pomiędzy państwami i grupami państw
jest znacznie łatwiejsze do zrealizowania, zapewnia to też możliwość tworzenia znacznie
silniejszych i trwalszych sojuszy wojskowo-politycznych. Organizacje czuwają także nad tym, żeby
nie dopuścić do uzyskania przewagi któregoś z państw i za wszelką cenę zapewnić równowagę pod
względem między innymi potencjału militarnego, bo tylko takie działania są w stanie zapewnić
sprawne działanie systemy bezpieczeństwa międzynarodowego, dobrze funkcjonującego przez
długi okres czasu.
15. Mijsiewicz Cz., Malendowski W., Międzynarodowe stosunki polityczne, Poznań 1996, s. 288-289.
12
Spis literatury
1. Cieślarczyk M., Kultura bezpieczeństwa i obronności, Siedlce 2006.
2. Czai S., Tyszkiewicz E., Unia Europejska, NATO, a bezpieczeństwo Polski, Warszawa 2000.
3. Cziomer E., Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku. Wybrane problemy, Kraków
2010.
4. Cziomer E., Zybilkiewicz L. W., Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych,
Warszawa 2005.
5. Haliżak E, Popiuk-Ryksińska I., Państwo we współczesnych stosunkach międzynarodowych,
Warszawa 1995.
6. Karta Narodów Zjednoczonych, Dz.U.1947.23.90.
7. Kitler W., Obrona narodowa w wybranych krajach demokratycznych, Warszawa 2001.
8. Mijsiewicz Cz., Malendowski W., Międzynarodowe stosunki polityczne, Poznań 1996.
9. Nowakowski Z., Szafran H., Szafran R., Bezpieczeństwo w XXI w. Strategie bezpieczeństwa
narodowego Polski i wybranych państw, Rzeszów 2009.
10. Ostaszewski P., Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008.
11. Rotfeld A., Międzynarodowe czynniki bezpieczeństwa Polski, Warszawa 1986.
12. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego, Dz.U. 2007.89.590.
13
Spis rysunków i tabel
str. 3 - Rysunek 1. Bezpieczeństwo narodowe jako nadrzędny cel narodowy oraz nadrzędna
dziedzina działalności państwa; z
ródło: W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych krajach
demokratycznych, Warszawa 2001, s. 43.
str. 4 - Rysunek 2. Poziome relacje między wymiarami bezpieczeństwa; z
ródło: W. Kitler, Obrona
narodowa w wybranych krajach demokratycznych, Warszawa 2001, s. 48.
str. 5 - Tabela 1. Relacje sektorów i poziomów bezpieczeństwa; z
ródło: P. Ostaszewski,
Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 282.
str. 8 - Tabela 2. Rola ww. organizacji w dziedzinie bezpieczeństwa; z
ródło: P. Ostaszewski,
Międzynarodowe stosunki polityczne, Warszawa 2008, s. 305-306.
14