K. N. - P. 0. W. Ne 3.
N� 791 Oddziały
Wydz. II - Sk. Szk
Szturmowe.
Daw niejsza taktyka ataku piechoty na pozycje umocnione polega�
ła na podsuwaniu się długich linji tyraljerskich pod okopy nieprzyjaciel�
skie linji, które własnym ogniem dążyły do uzyskania przewagi nad
ogniem nieprzyjacielskim , zaś zdobywszy odcinek okopów nieprzyjaciel�
skich, działały Więcej masą, aniżeli um iejętnością wykorzystania w arun�
ków terenowych.
Tego rodzaju atak pociągał, za sobą olbrzym ie straty w ludziach,
gdyż najczęściej linia atakująca m usiała dość długi czas leżeć pod dru�
tami nieprzyjacielskiem i, narażona na flankow y ogień karab. masz. i z a �
porowy ogień artylerji.. W łasnego przygotow ania artyleryjskiego nie
m ożna było dostatecznie wykorzystać, gdyż przez w ązkie przerwy W dru�
tach, poczynione przez artylerję, cała linja atakująca szybko przedostać się
nie mogła, Wobec czego niernożliwem było zaskoczenie nieprzyjaciela.
W skutek tego, musiano zastosow ać inną taktykę ataku, któraby
W znacznie w iększej niż dotychczas mierze wykorzystywała Własne
przygotow anie artyleryjskie i um ożliw iała jaknajszybsze przejście przez
przedpole nieprzyjacielskie, ostrzelane ogniem karabinowym z okopów
i zaporowym ogniem artylerji.
A tak dzisiejszy na pozycje umocnione przedstawia się jako ude�
rzenie licznych klinów w najbardziej dogodne do ataku punkty pozycji
nieprzyjacielskiej. C zo ła tych klinów tw orzą małe grupy, specjalnie do
ataku wykształconych żołnierzy, których głów ną bronią jest nie karabin,
lecz granat ręczny. S ą to tak zwane  grupy szturm ow e", złożone zwy�
kle z 8-miu szeregowców i 1-go podoficera.
S zybkim i zdecydowanym przebyciem przedpola nieprzyjacielskie�
go i wtargnięciem do okopów w momencie, gdy przygotowawczy ogień
własnej artylerji zostaje przeniesiony na tyły okopów nieprzyjacielskich,
a załoga nie zdołała jeszcze wyjść ze schronów i całkow icie obsadzić
okopów , otw ierają grupy te drogę, dla postępujących za niemi fal
piechoty.
O ile nieprzyjaciel zdoła uprzedzić grupy szturmowe i przed ich
W targnięciem obsadzi już okopy, Wtedy grupa szturm, obrzuca granatam i
ręcznymi atakow any przez nią odcinek i w ten sposób toruje sobie dro�
gę do okopów nieprzyjacielskich.
N iekiedy, gdy druty nieprzyjacielskie są niedostatecznie przez arty�
lerję poniszczone, grupa szturm owa zatrzymuje się przed nimi i, podczas
gdy dwuch ludzi przecina przejście, reszta rzuca ustaw icznie granaty do
okopów i uniem ożliw ia W ten sposób obsadzenie ich przez załogę.
W czasie całej tej akcji grupa szturm owa powinna jaknajbardziej
się ukrywać, wykorzystując leje, powstałe z wybuchów granatów. Gdy
przejście jest już gotowe, grupa rzuca jeszcze salwę granatów i Wpada
do okopów .
Z chw ilą Wtargnięcia do okopów, grupy szturm owe Ąprow adzą
W dalszym ciągu atak na boki, posuw ając się tylko okopam i i gankam i,
a w m iejsca przez nie oczyszczone od nieprzyjaciela w pada natych�
miast piechota.
A tak grupy Wzdłuż oko pów przedstaw ia się W następujący sposób:
dwuch ludzi zaw czasu wyznaczonych posuwa się przodem i rzuca przez
trawersy granuty do sąsiedniego odcinka okopu, podoficer obserwuje
i, o ile 2 do 3-ch granatów wybuchło w samym okopie, przesuw a grupę
naprzód. Keszta grupy znajduje się wtyle i podaje granaty rzucającym.
W ten sposób posuw ając się naprzód, grupa szturm owa oczyszcza o k o �
py od nieprzyjaciela.
Z a tem i grupam i posuwa się piechota, która wypełnia wszystkie
okopy i ganki, z których grupy szturm owe w yrzuciły nieprzyjaciela.
Z 1-ej linii atak idzie gankami do 2-ej i eWent. do 3-ej, przyczern pie�
chota natychm iast rozpoczyna przebudowywanie okopów zajętych i usta�
wienie przeszkód przed niemi, W celu ułatw ienia sobie odparcia ew entu�
alnego kontrataku.
G rupy szturmowe m ają za zadanie li tylko prow adzenie ataku,
utrzymanie zdobytych okopów do nich ju ż nie należy, jest to zadaniem
piechoty idącej ztyłu.
J a k z tego widać, taktyka ataku grupami szturm owem i polega na
prow adzeniu ataku frontowego na bardzo m ałych odcinkach, podczas
gdy głów na część ataku przeprow adza się z zajętego odcinka na boki
wewnątrz okopów . W .ten sposób um ożliw ia się dokładne wykorzystanie
w ązkich przerw w zrobionych drutach, przez przygotow awczy ogień w ła�
snej artylerji, a przez szybkie przebycie przeszkód łatwo m ożna zask o �
czyć nieprzyjaciela, który po huraganowym ogniu nie zdołał jeszcze ob�
sadzić okopów. Straty połączone z takim atakiem są znacznie mniejsze,
niż straty jakie pociąga za sobą atak szerokiem i linjami.
O czyw iście, taktyka tego rodzaju wymaga bardzo dokładnego wy�
kształcenia żołnierza w walce zblizka.
D o grup szturmowych należy specjalnie dobierać lndzi odważnych
i zręcznych, którzy W Walce zblizka zawsze potrafią zachow ać zim ną
krew. Ludzie ci m uszą być znakom icie wyćw iczeni w celnym rzucaniu
granat, ręcznymi, W szybkim , zręcznym podsuwaniu się pod okopy nie�
przyjacielskie i w wykorzystywaniu osłon terenowych.
Kształcenie grup szturmowych.
Aby w ykształcić jaknajw iększą ilość żołnierzy w nowoczesnych
sposobach Walki okopow ej, urządzane są przy większych jednostkach
bojowych (brygadach lub dywizjach) specjalne kursy kolumn szturm o�
wych, trwające 12 do 14 dni, do których pułki wydzielają pewną ilość
oficerów i żołnierzy.
Ć w iczenia na takim kursie odbyw ają się na specjalnie przygoto�
wanych placach, z których jeden służy do wstępnych ćw iczeń grup
szturmowych, drugi zaś, większy, do ćw iczeń, kom binowanych oddziałów
szturmowych.
Program ćwiczeń w szczegółach przedstaw ia się W następujący
sposób:
Mały plac ćwiczeń.
1) Gim nastyka pokonywanie przeszkód (skakanie przez rowy,
płoty, przeczołgiwanie się przez druty, czołganie się z dołu do dołu)
2) R zucanie granatów drewnianych *j na odległość, (fig. 2)'
*) W ycina się z drzewa granaty w kształcie niem ieckich grana-
natów z rączkam i (Steilhandgranat), których używa się przy wszystkich
ćw iczeniach Wstępnych, (fig. 1) Po kilku dniach ćw iczeń używa się już
granatów ćw iczebnych takiegoż kształtu z małym ładunkiem czarnego
prochu.
 3 
5) R zucanie granatów drewnianych i ćwiczebnych z okopu do
okopu (na odległości około 25x). Początkow o należy ćw iczenie to
przerabiać pojedynczo, następnie grupam i i obustronnie.
41 R zucanie granatów drewn. i ćw iczebnychrz okopu do o k o �
pu przez siatkę drucianą (fig. 3).
5) R zucanie granatów W biegu i W lesie.
6) Podsuw anie się pod okopy z wykorzystaniem lejów od gra�
natów.
7) Frontow y atak grupy na okopy (podsuw anie się, przecina�
nie drutów, rzucanie granatów do okopów).
8) A ta k grupy w zdłuż okopu (rzucanie granatów drewn. przez
trawersy).
9) A tak grupy na okopy nieprzyjacielskie, celne rzucanie gra�
natów do strzelnic.
10) A tak grupy i dwu fal piechoty na okopy; przebudowywanie
i zatarasowywanie okopu, zachowanie się w czasie kontrataku.
11) S zybkie ustawianie przeszkód z drutu kolczastego (fig fi i 7)
przebudowywanie okopów , łączenie dołów od granatów W rów.
12) S zybkie obsadzanie rowu wypadowego.
15) Szybkie wypadanie z okopu.
Wielki plac ćwiczeń.
W ykopany odcinek pozycji z przeszkodam i, a naprzeciw niego ro�
wy wypadowe dla oddziałów atakujących.
1) Ć w iczenia ostrymi granatami ręcznymi.
2) W y pad k ilk u grup o oznaczonej godzinie i atak na okopy
nieprzyjacielskie.
3) Frontow y atak kilku grup, razem złączonych, rozdzielanie
się ich W zdobytych okopach i dalszy atak w zdłuż okopów i ganków.
4) A tak oddziału szturmowego na okopy:
kilka grup szturm owych na czele, za niemi fala piechoty i ro�
botnicza.
5) A takow anie nplskiego karab. maszynowego (atakuje k o n �
centrycznie kilk a grup szturmowych).
6) Atak kom panii piechoty w 4-ch falach z grupami szturm, na
czele, z karab. maszynowymi, m iotaczam i min i granatów, oddzia�
łami sygnalizacyjnymi i telefoniczn., szybkie ustawianie przeszkód,
przebudowyw anie i zam ykanie okopów , budow anie ganków między
pozycją szturm ow ą i zdobytą; dostarczanie am unicji, odtranspor-
towywanie rannych.
Ćwiczenia nocne.
Szybkie w ykopanie rowu wypadowego, kopanie sap, patro�
low anie przedpola, przecinanie drutów własnych i nplskich.
Wykłady:
S kład i rynsztunek od działów szturmowych:
Rynsztunek szturmowy: bez tornistra i ładownic; ładunki
W kieszeniach; hełm stalowy; pistolet lub karabinek; dwa w orki na
piasek na piersiach przew ieszone przez szyję, w każdym z nich
po 4 granaty ręczne; nożyce do przecinania drutów, umocowane
na pasie; łopata lub siekiera z krótkim trzonem  w futerale; m as�
ka gazowa; chlebak z dw iema żelaznem i porcjami; manierka; ew en�
tualnie płaszcz przewieszony przez lam ię.
B udow a pozycji obronnej.
Row y w ypadowe wyjściowe (patrz  Strzelec" zesz I str. 40).
A
ączen ie granatów w ładunki (fig., 4 i 5).
S porządzanie szkiców na wywiadach.
S porządzan ie szkicu do ataków i um iejętne korzystanie
z nich.
Dośw iadczenie z walk pozycyjnych i ataków na pozycje
um oonione.
_ 4 -
 5 -
Objaśnienie tablicy I-ej.
fig. 1. Model granatu używany do ćwiczeń.
fig. 2. D rab ink a do ćw iczeń W rzucaniu granatów na odległość. R z u ca�
jący staje na jednym końcu drabinki i rzuca granat jaknajdalej.
G ranat powinien upaść w ew nątrz drabinki.
fig. 3. Wnęki strzeleckie W odległości 25x od siebie; przed każdym siat�
ka druciana wysokości 3 m , osłaniająca przed granatam i ręczn.
O ile granat rzucony z jednego wnęku wpadnie do drugiego, żo ł�
nierz, znajdujący się w nim, powinien natychm iast granat wyrzucić,
jeszcze przed wybuchem.
fłg. 4. G łów ki granatów w iązane w ładunek, który należy um ieścić
w m iejscu gdzie wybuch ma nastąpić. Do sznurka wystającego
(rączk i) jednego z granatów przyw iązuje się dość długi drut, za
który należy silnie po ciąg nąć żeSy w ywołać wybuch całego
ładunku.
fig. 5. Postępuje się tak samo, jak i poprzednio. Do głów ek trzeba w e�
tk n ąć kapsle, w celu pewniejszego zdetonow ania wszystkich
główek.
A
adunku tego używa się do wysadzania przeszkód.
fig. 6 W a le c długości 8x.
Niesie 6 ludzi. R ozw ija i ustawia 4-cli. W ysokość po ustawieniu
75 cm.
fig. 7. K oło rozciąga się w walec i podpiera żelaznym i kołkam i do
drutów.
 6 
W pierwszych dniach przeprow adza się ćw iczenia bez rynsztunku.
Ody żołnierze nabiorą pewnej wprawy w ćw iczeniach mają je odbywać
w rynsztunku bojowym.
Kurs ten należy traktow ać jedynie jako przygotowanie, gdyż dal�
sze kształcenie ma się odbywać ustawicznie przy oddziałach.
Przed planow aną akcją oddziały szturmowe powinny łącznie z pie �
chotą przećw iczyć atak na okopach zbudow anych na podstaw ie zdjęć
z oko pów nieprzyjacielskich. O d cink i okopów nieprzyj., na które atak
ma być przeprowadzony, należy na podstawie zdjęć fotograficznych z ae�
roplanów wybudować za frontem , by Wszystkie oddziały, m ające brać
udział w akcji, zaznajom iły się dokładnie z zarysem i ze szczegółam i
okopów , które m ają atakow ać. Przy tych ćw iczeniach wszystkie od dzia�
ły m uszą mieć wyznaczone zadania takie same, jakie będą miały do
spełnienia w czasie właściwej akcji. W szystkie grupy szturmowe p o �
winny m ieć dokładne szkice okopów? nplskich i na nich wyrysowaną dro�
gę, k tórą w czasie ataku m ają się posuwać.
Organizacja oddziałów szturmowych.
Grupy szturmowe powinny znajdow ać się W każdej kom panji
w liczbie około 3-cli, co jednak nie w yklucza tego, że każdy żołnierz
powinien być w yszkolony w walce zblizka i na granaty ręczne.
Pozatym istnieją bataljony szturmowe, w których wszyscy żołnierze
i oficerow ie są specjalnie wykształceni w walce okopow ej, Bataljon ta�
ki bywa przydzielany do brygad albo dywizji, m ających przeprow adzać
atak, [irzyczem używa go się na szczególnie trudnych do atakow ania od�
cinkach w ten sposób, że poszczególne oddziały szturmowe tego baonu
przydziela się do pułków , baonów lub kom panii piechoty.
W szystkie oddziały szturmowe, m ające brać udział w ataku, pow in�
ny przynajm niej 1  2 clni przed atakiem obejrzeć pozycje szturmowe
i zorjentow ać się w terenie, w którym atak będzie prowadzony O fic e �
rowie bataljonu szturm owego porozum iew ają się co do szczegółów ata�
ku z oficeram i piechoty i artyl., rozm ieszczają grupy szturm owe odpo�
w iednio do poprzednio już ułożonego planu i są odpow iedzialni za prze�
prowadzenie przez nie ataku. G rupy te idą na czele kom panji i pluto�
nów atakujacych i otw ierają im drogę do okopów nplskich, ewent. zdo�
bywają stanowiska karab. maszynowych i t. d.
Opis ataku oddziałami szturmowymi na pozycje umocnione.
, i
D la dokładniejszego uzmysłowienia roli ja k ą odgryw ają oddziały
szturm owe w ataku, podaję poniżej opis ataku na pozycję um ocnioną
ze specjalnym uwzględnieniem akcji kolumn szturmowych i stosunku ich
do atakujących fal piechoty.
Przygotowanie:
U Przed atakiem należy jaknajdokładniej zbadać i poznać pozy�
cje nplskie, na które uderzenie ma być skierowane. Przeprowadza się
to za pomocą: wywiadów lotniczych (zdjęcia aeroplanów ), zeznań jeń�
ców i szpiegów, Własnych wywiadów i obserwacji. Na podstawie ze b ra�
nych inaterjałów odtw arza się na tyłach własnych pozycji odpow iedni od�
cinek okopów nieprzyjacielskich; oddziały, m ające przeprow adzać atak,
zaznajam iają się szczegółow o z narysetn okopów nplskich i przerabiają
ćw iczenia w ataku na nie. Przytem m uszą być dokładnie wyznaczone
zadania poszczególnym grupom szturmowym i oddzalom piechoty ta�
kie same, jak w ataku rzeczywistym.
2) W łasne okopy musi się podsunąć pod nplskie i stworzyć takie
stanowiska szturm owe (wypadowe), żeby z nich jednym skokiem dopaść
do okopów nplskich (200x).
 7 -
Budow anie takich place d arme, jakie stosują rosjanie, przy m eto�
dzie ataku stosunkowo mdlą ilością wojska, nie jest potrzebne. Stosuje
się je tylko przy masowych atakach.
5) O dpow iednia ilość schronów przeciw ko artylerji W najbardziej
wysuniętych punktach daje ukrycie grupom szturmowym przed przygoto�
wawczym ogniem własnej artylerji.
4| W systemacie własnych okopów wybudować jaknajw iększą ilość
ganków i krytych dojść, łączących się z bezpośredniem i tyłami.
5) D la oddziałów szturm owych należy przygotow ać szczegółow e
szkice pozycji nieprzyjacielskiej z dokładnym wyznaczeniem drogi ataku dla
poszczególnych grup.
6) Jak n ajbliże j stanow isk szturm owych (rowów wypadowych) należy
porobić składy amunicji i przyborów technicznych dla oddziałów ata ku �
jących.
71 Przećw iczyć ugrupowanie oddziałów szturm owych, piechoty
i oddziałów robotniczych na stanow iskach szturmowych.
A tak skierowuje się zwykle na te części okopów nieprzyjacielskich,
które są najbliżej naszej pozycji i to w ten sposób, że uderza się rów �
nocześnie w paru punktach .odległych od siebie W zależności od lokalnych
warunków. Punkty te m uszą być dokładnie znane zarów no piechocie i od�
działom pomocniczym, przeprow adzającym atak, jak też artylerji.
W artylerji przygotow anie do ataku będzie się przedstaw iało
w następujący sposób: poszczególnym baterjom należy zaw czasu dokład�
nie wyznaczyć do ostrzeliw ania odpow iednie odcinki pozycji nieprzyja�
cielskiej, do których powinny się jaknajdokładniej W strzelać, przyczem
kierow ać się trzeba tą zasadą, że ostrzeliwuje się cały atakow any od ci�
nek okopów ; ciężkie baterje ostrzeliw ują punkty, na które oddziały
szturm owe m ają uderzyć (chodzi tu o zniszczenie przeszkód i wazystkich
urządzeń flankujących dostęp do miejsca uderzenia), lekkie baterje
ostrzeliw ują odcinki mniej ważne. Pewne baterje znów b ęd ą miały wy�
łącznie za zadanie ostrzeliw anie baterji nieprzyjacielskich.
Ostrzeliw anie nieprzyjacielskich artyleryjskich punktów obserwa�
cyjnych: na parę dni przed atakiem należy pozostaw ić W zupełnym spo
koju przedtem już wypatrzone nieprzyjacielskie punkty obserwacyjne
(do których poszczególne baterje powinny być W strzelane). Rów nież
nie ostrzeliwać ich od samego po czątku ogniem przygotowawczym , ale
W czasie tegoż, dość długo po rozpoczęciu przygotow ania nagle salw a�
mi ostrzelać wszystkie znane punkty. D obrze jest także przed samym
atakiem piechoty ostrzelać baterje nieprzyjacielskie bom bam i gazowemi.
Z początkiem przygotow ania ostrzeliwuje artylerja głównie przeszkody,
zw łaszcza W tych punktach, gdzie uderzenie ma nastąpić. Następnie
przenosi się ogień na same okopy. Piechota (obserwatorzy) m oże się
tymczasem zorjentoW ać, jak dalece przeszkody zostały zniszczone!
W dalszym ciągu powinno się je niszczyć ogniem ciężkich m iotaczy min.
Pod koniec przygotow aw czego ognia na 1-szą linję nieprzyjaciel�
skich ok o pów i przez cały czas ataku piechoty, ostrzeliwuje artylerja
nieprzyjacielskie baterje i stanow iska rezerw, zam ykając je ogniem za�
porowym. O gień na 1-szą linję powinno się parę razy przeryw ać i chw i�
lowo przenosić na tyły, w celu zmylenia nieprzyjaciela.
Moment znnnestanm oqnia przygotow awczego artylerji (przeniesienie
go na tyły 1-ej linji) i rozpoczęcia ataku piechoty musi być ściśle co do
minuty określony. G rupy szturmowe rozpoczynają podsuwanie się pod
druty o ile m ożności jeszcze W czasie ostrzeliw ania pierwszej linii.
Lekkie m iotacze min i m iotacze granatów ostrzeliw ują atakow ane od�
cinki aż do momentu, kiedy grupy szturm owe do nich Wpadną, W ten
sposób utrudnia się nieprzyjacielow i szybkie obsadzenie okopów po
ustaniu ognia huraganowego.
Podział grup szturmowych w ataku: o ile przełam anie ma nastąpić
% na odcinku flankoW o ostrzeliwanym przez karabiny maszynowe, trzeba
tak rozdzielić grupy szturm owe, ażeby każde stanowisko karabinu
P pionierzy
4 grupa szturmowa
5 oddz. sygnalistów
%* karab. maszynowe
|
� kmdt. kompanji
zam iatacze
m iotacz min
ta
" " " 4 " " " �
A C . m iotacz granatów
A (x
o6
0 obserwator artyl.
T oddział telefonist.
oddział robotnicz.
A oddz. amunicyjny
- 9 -
Objaśnienie tablicy ll-ej.
1 fala piechoty. W przybliżeniu ; połow a plutonu piechoty W ryn�
sztunku szturmowym.
Pionierzy z siekierami, nożycami, ładunkam i m aterjalów w ybucho�
wych niszczą przeszkody i bud ują'g anek łączący własną pozycję sztur�
m ową ze zdobytym odcinkiem okopów nieprzyjacielskich.
O d działy sygnalizacyjne z rakietam i i pochodniam i; po obsadzeniu
pew nego odcinka okopów przesyłają m eldunek sygnałami optycznem i.
G rupa szturm ow a zajmuje ewentualne boczne rozgałęzienie o k o �
pów i dąży do naw iązania łączności z sąsiednim i atakującym i oddziałam i.
Ł fala piechoty. 1 pluton piechoty w rynsztunku szturmowym.
G rupa szturm owa do naw iązyw ania łączności z sąsiedniem i oddział.
Karabiny maszynowe ustawia się jaknajszybciej na zdobytych o k o �
pach dla obrony przed kontratakiem .
3 fala piechoty. Fala ta pozostaje W dość dużym odstępie za po-
przedniem i i stanowi ich rezerwę na wypadek małych kontrataków .
R eszta kom panji.
K om endant kom panji.
G rupa szturm owa jako rezerwa do dyspozycji km dta kom panji.
O ddziały odprow adzające jeńców i zdobycz (zam iatacze)
M iotacze min (małe) \ ustawia się w zdobytych okopach w celu
M iotacze .granatów / obrony przed kontratakiem .
4 fala robotniczo, złożona z części innych kom panji.
O ddziały robotnicze z w ózkam i, z piaskiem , z przeszkodam i etc.
przebudow ują zdobyte okopy, ustaw iają przeszkody.
O d d ział telefoniczny do dzspozycji km dta kompanji.
O bserw ator artyleryjski,
O ddziały z am unicją karabinową, do m iotaczy min, do m iotaczy
granatów, z granatam i ręcznemi.
maszynowego atakow ała 1 lub 2 grupy, podczas gdy grupy, m ające prze�
łam ać front pod ich osłoną mogłyby swe zadanie spełnić. Karabiny ma
szynowe m ożna zm usić do m ilczenia także przy pomocy arm atek pie�
choty, które, um ieszczone odpow iednio W okopach, będą je ostrzeli�
wały W czasie podsuw ania się oddziałów szturmowych.
Z reguły jednak tego rodzaju zw alczanie nieprzyjacielskich urzą�
dzeń flankowych nie powinno mieć miejsca, gdyż ogień przygotowawczy
artylerji powinien je zniszczyć, albo przynajm niej tak silnie ostrzelać,
żeby cala załoga m usiała z okopów przejść do schronów i żeby k a ra b i�
ny maszynowe nie mogły stać na swych stanowiskach w czasie ognia hu�
raganowego. W tedy oddziały szturmowe b ę dą mogły wpaść do okopów
równocześnie z przeniesieniem ognia artyleryjskiego za pierw szą linję
nieprzyjacielską, podczas gdy jej załoga, siedząca W schronach, jeszcze
się nie spostrzeże, z
e ogień na 1-szą linję okopów ustał.
Gdy oddziały szturm owe raz już dostaną się do okopów , będą
mogły, posuw ając się Wzdłuż okopów , dotrzeć do urządzeń flankujących
i W ten sposób je zniszczyć. Jeśli do uderzenia obierzem y taki punkt
okopów, w którym następuje rozgałęzienie, wtedy do ataku ruszyć musi
k ilka grup razem, z których każda ma dokładnie wyznaczony okop, k tó �
rym ma się posuw ać (fig. 8).
Natychm iast po opuszczeniu oko pów wypadowych przez grupy
szturmowe obsadza je ł-sza fala piechoty, k tóra wychodzi z niej wtedy,
gdy grupy szturm owe Wtargnęły już do pierwszych nieprzyjacielskich
okopów . P iecho ta l-szej fali (3 gruRy) wpada do okopów zdobytych
ju ż przez grupy szturm owe, prowizorycznie je przebudow uje i daje gru�
pom szturmowym oparcie i m ożność posuwania sie Wzdłuż okopów i zdo�
bywania (w prawo i w lewo) sąsiednich odcinków .
D o własnej dyspozycji posiada ta fala jedną grupę szturm ow ą i k il�
ku ludzi niosących zapasow e granaty ręczne.
O d d zia ł sygnalizacyjny ma na celu dawanie własnej artylerji (nie�
raz aeroplanom ) znaków rakietam i i t. p., gdzie znajduje się pierwsza
linja piechoty.
O ddział pionierów rozszerza natychm iast przejścia w drutach i ko�
pie ganek, łączący własny okop wypadowy z zajętym odcinkiem okopów
nieprzyjacielskich. Szybkie wykopanie tego rowu jest bardzo ważnem,
poniew aż um ożliwia kryte przejście przez teren ostrzeliwany zaporowym
ogniem artylerji nieprzyjacielskiej.
 11 -
Po wyjściu z okopu wypadowego 1-szej fali piechoty, obsadza ją
2-'ga fala (1 pluton piechoty) i wychodzi zeń Wtedy, gdy 1-sza fala ma
już dość m iejsca do rozw inięcia się w okopach nieprzyjacielskich.
Z falą 2-gą idzie grupa szturm owa, m ająca za zadanie naw iązać
łączność W zdobytych okopach z falam i oddziałów atakujących sąsiednie
odcinki. K arabiny maszynowe ustawia się natychmiast na okopach na
w ypadek kontrataku, Z 5-cią falą, która w podobny sposób iak po p rzed �
nie dochodzi do okopów nieprzyjacielskich, idzie kom endant kom panji,
1 pluton piechoty, 1 grupa szturm ow a jako rezerwa do dyspozycji ko
m endanta kom panji, m iotacze min i granatów , oddziały porządkujące,
które odprow adzają jeńców i zdobycz na m iejsce zbiórki, wyznaczone
za Własną pozycją i, wracając, donoszą granaty ręczne, am unicję kara�
binow ą etc.
Piechota 3-ej fali nie powinna być wcieloną do poprzednich fal,
lecz pozostaw ać wtyle i być u żytą w razie k o ntrataku nieprzyjaciel�
skiego i t. p. Słabe kontrataki nieprzyjacielskie powinna ona własnemi
siłami odrzucić, silniejsze zaś,  kom panje, znajdujące się W rezerwie
baonoW ej (pod kom endą kom endanta baonu).
C zw arta fala, utw orzona z części innych kom panji, posuwa się
w pewnej odległości za falam i poprzedniem i i ma na celu przebudow a�
nie i um ocnienie zdobytych okopów . S kłada się z patroli telefonicznych,
obserwatorów artyleryjskich, oddziałów technicznych (zaopatrzonych
W narzędzia, Wózki do piasku, drut, etc.) i oddziałów amunicyjnych.
W czasie ataku podsuwa kom endant baonu kom panje rezerwowe
do stanowisk szturmowych. K o m p a n ią rezerwowe m uszą b y ć'w y szk o lo �
ne W posuw aniu się falam i, i w skład 'ich m uszą rów nież W chodzić od�
działy szturmowe.
Przez tego rodzaju głębokie uszykow anie piechoty zyskuje atak
na sile uderzenia, i ewentualny kontratak nieprzyjacielski jest znacznie
mniej niebezpiecznym , aniżeli przy uszykowaniu atakującej piechoty
w długie, jednolite linje.
Całe przeprow adzenie ataku musi być szybkie i zdecydowane, bez
wahań i zatrzymywań się; w tym celu powinno się m ieć w rezerwie pew�
ną ilość grup szturmowych, któreby w razie potrzeby ułatwiały posuw a�
nie się piechocie.,
Należy unikać nagrom adzenia zbyt w ielkiej ilości ludzi w zaję�
tych okopach.
R zec zą b. w ażną jest, ażeby jaknajszybciej wybudować rów łą c z �
nikowy m iędzy własną pozycją szturm ow ą i zdobytymi okopam i, przez
co zm niejsza się straty od zaporow ego ognia artylerji nieprzyjacielskiej.
Z e zdobyciem pierwszej linii atak nie jest jeszcze ukończony. Z d o �
byty odcinek należy jaknajszybciej um ocnić i naw iązać łączność w obie
strony z sąsiednim i atakującym i oddziałam i, co jest zadaniem grup sztur�
mowych, przydzielonych do poszczególnych fal piechoty. D alszy ciąg
ataku idzie gankami i okopam i, przyczem na czele idą oddziały
szturmowe.
Oczywiście, nie m ożna tej metody ataku stosować schematycznie,
o ile tylko Warunki pozw alają, m ożna nieraz atakow ać 2-gą linję, lub
też sąsiednie odcinki nie okopam i, lecz wierzchem.
J a k z powyższego widać, m etoda ataku grupami szturm owem i' jest
zasadniczo różną od ataku masowego. O czyw iście, że przeprow adzenie
takiego ataku wymaga znacznie większego przygotow ania ze strony
atakującej, jaknajbardziej szczegółow ego opracow ania planu, a przede-
wszystkiem żołnierza doskonale w yćw iczonego w walce okopowej.
 12 
O ile atak tak i jest starannie przygotowany i zdecydowanie bez
wahań prowadzony, strona atakująca zawsze nieomal wtargnie do oko�
pów nieprzyjacielskich; przełamaw szy raz pierwszą linję i przeprow a�
dzając planow ą akcję grup szturmowych i fal piechoty, osiągnie przewa-
gę nad rozp rzężoną załogą okopów i wyprze ją z nich.
Atak grupami szturmoweini ma jeszcze tę ogromną wyższość nad
atakiem masowym, że, będąc bardzo skutecznym, nie pochłania tylu ofiar,
co najlepiej nawet przeprow adzony atak masowy.
Aby tego rodzaju ataki przeprow adzać, trzeba bardzo dużo
pracy poświęcić wykształceniu pojedynczego żołnierza. To też zasa�
da, która wprawdzie już przed Wojną panowała, że powinno ię zw racać
jaknajw iększą uwagę na rozw ijanie sam odzielności poszczególnego żo łnie�
rza, teraz całkow icie staje się podstaw ą metod w yszkolenia żołnierskiego.
/�r.
K olportaż po za szkołam i wojskowetni wzbroniony.