Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 1
PRZYPADKI SZCZEGÓLNE WIDOKÓW I PRZEKROJÓW
Podane w rozdz.  Przekroje i półprzekroje  wiadomości wstępne zasady rzu-
towania i wykonywania przekrojów przedmiotów uzupełnia się w tym rozdziale
szeregiem szczegółowych przypadków rysowania widoków i przekrojów.
1. Rzuty przedmiotów dÅ‚ugich, np. wałów, ksztaÅ‚towników çÅ‚ można przerywać,
opuszczając ich środkową część. W miejscu przerywania obie części rzutu
ogranicza siÄ™ liniÄ… falistÄ… cienkÄ… (rys. 1a) albo zygzakowÄ… cienkÄ… (rys. 1b), lub
doprowadza siÄ™ kreskowanie do nie rysowanej linii prostej (rys. 1d). Dopusz-
cza się rysowanie linii zygzakowej ukośnej (rys.1c). Przedmioty takie można
także skracać, zaznaczając miejsce skrócenia linią falistą cienką lub linią
zygzakowÄ… cienkÄ… (rys. 2).
Rys. 1. Sposób zaznaczenia przedmiotu przerywanego: a) linią falistą, b) i c) linią zygza-
kowÄ…, d) przerywanie przekroju
Rys. 2. Sposób zaznaczenia przedmiotu skracanego
2. W przypadku braku miejsca na rysunku dopuszcza się równoległe przesu-
nięcie każdego rzutu (z wyjątkiem rzutu głównego na rzutnię Ą2 ) na wolne
miejsce płaszczyzny rysunku. Można przesunąć pełne rzuty (widoki lub prze-
kroje), np. tak jak na rys. 3a çÅ‚ gdzie po prawej stronie rzutu głównego
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 2
umieszczono rzut boczny z prawej strony przedmiotu z rys. 2a z rozdziału:
 Rzuty prostokÄ…tne elementów konstrukcji çÅ‚ oraz można przesuwać pół-
rzuty. Przesunięte półrzuty (półwidoki, półprzekroje), będące uzupełnieniem
półrzutów nie przesuniętych, umieszcza się po prawej stronie pionowej osi
symetrii lub nad osią poziomą (rys. 3b). Całkowity widok lub przekrój prze-
sunięty oznacza się w rzucie głównym strzałką wskazującą kierunek rzutowa-
nia i przy niej stawia się dużą literę, np. A. Tę samą literę pisze się nad rzu-
tem przesuniętym i podkreśla się grubą kreską (rys. 3a). Półwidok i pół-
przekrój przesunięty oznacza się tak samo, ale z tą różnicą, że strzałkę z kre-
ską załamuje się (rys. 3b). Strzałki umieszcza się zasadniczo w pobliżu środka
wysokości lub długości rzutu (rys. 3b), a z braku miejsca można umieszczać je
tak jak na rys. 3a.
Rys. 3. Zasady przesuwania rzutów: a) pełnych rzutów, b) półrzutów
3. Przekroje wzdłuż ścian, żeber i ramion kół rysuje się w ten sposób, jak gdy-
by znajdowały się one tuż za płaszczyzną przekroju (rys.4a).
4. Na przekrojach zÅ‚ożeÅ„ çÅ‚ elementy konstrukcji obrotowe peÅ‚ne (np. waÅ‚y,
osie), których oś podłużna leży w płaszczyz
nie przekroju, oraz elementy
o kształcie nie budzącym wątpliwości (np. śruby, nakrętki, podkładki sprężyste,
wpusty) rysuje siÄ™ w widoku. W przypadkach koniecznych stosuje siÄ™ prze-
kroje cząstkowe. Przekrój cząstkowy ogranicza się linią falistą cienką
(rys. 4b) lub liniÄ… falistÄ… i osiÄ… (rys. 4c).
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 3
Rys. 4. Przekrój przez żebro çÅ‚ a) i przekroje czÄ…stkowe przedmiotów obrotowych çÅ‚ b)
i c)
5. Jeżeli przekrój przedmiotu przeprowadza się płaszczyznami nachylonymi
względem siebie pod kątem różnym od prostego, ale prostopadłymi do rzutni,
to przekrój ten sprowadza się do jednej płaszczyzny rzutu (rys.5a). Jest to
tzw. przekrój łamany. Płaszczyzny przekrojów łamanych oznacza się zgodnie
z ogólnymi zasadami, dodając kreski wyznaczające krawędzie płaszczyzn
tnących. Części przedmiotu, które są za płaszczyznami przekroju, rysuje się
tak, jakby były rzutowane na płaszczyzny równoległe do płaszczyzn prze-
kroju (rys.5a).
6. W celu ograniczenia ilości przekrojów stosuje się często przekroje stopnio-
we, w których płaszczyzny tnące są do siebie równoległe. Części przed- mio-
tu leżące w płaszczyznach przekroju sprowadza się do jednej płaszczyzny
(rys. 5b).
7. Przy rysowaniu przedmiotów o zarysie zaokrąglonym lub załamanym można
stosować przekrój rozwinięty na jednej płaszczyz
nie rzutów w celu uzyska-
nia bardziej przejrzystego rysunku (rys. 5c). Nad takim przekrojem (pod na-
zwą przekroju) dodaje się dodatkowy symbol oznaczający ten przekrój.
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 4
Rys. 5. Rodzaje przekrojów: a) łamany, b) stopniowy, c) rozwinięty i jego symbol
8. W przypadku gdy płaszczyzna tnąca przekroju nie jest równoległa do żadnej
rzutni, przekrój można obracać w płaszczyz
nie rysunku. Wtedy pod nazwÄ…
przekroju oznacza się symbolicznie obrót tego przekroju (rys. 6a). Podobnie
można obracać widoki przedmiotów (rys. 6b).
Rys. 6. Obracanie przekrojów i widoków
W niektórych przypadkach, gdy wszystkie rzuty przedmiotu lub całej kon-
strukcji nie mieszczą się na jednym arkuszu rysunkowym, można przekrój lub
widok narysować na oddzielnym arkuszu. Sposób oznaczenia rzutów podano na
rys. 7.
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 5
Rys. 7. Oznaczanie rzutów rysowanych na różnych arkuszach
10. W podłużnych elementach konstrukcji (wały, krzyżaki itp.) stosuje się kłady
przekroju. Kład otrzymuje się przez obrót o 90o dookoła osi będącej krawę-
dzią przecięcia płaszczyzny przekroju z płaszczyzną symetrii przedmiotu,
równoległą do płaszczyzny rzutu przedmiotu. Można rysować następujące
rodzaje kładów:
a) Kład miejscowy, który rysuje się linią ciągłą cienką na rzucie widoku
przedmiotu (rys. 8a) i stosuje siÄ™ go tylko w tych przypadkach, gdy nie
zmniejsza czytelności rysunku.
b) Kład przesunięty, który otrzymuje się przez przesunięcie kładu miejscowe-
go wzdłuż osi obrotu poza obszar widoku przedmiotu (rys. 8b). W tym
przypadku stosuje się takie same grubości linii w rzutach i przekrojach.
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 6
Rys. 8. KÅ‚ad miejscowy çÅ‚ a) i kÅ‚ad przesuniÄ™ty çÅ‚ b)
11. Jeżeli na rysunku przedmiotu występują powtarzające się elementy (rys. 9a i c),
wówczas można narysować tylko jeden z nich, lub pierwszy i ostatni, a pozo-
stałe zaznaczyć w sposób umowny linią cienką (rys. 9b i d).
Rys. 9. Rysowanie przedmiotów z powtarzającymi się jego elementami: a i c) bez uprosz-
czenia, b i d) w uproszczeniu
12. W przypadku powtarzających się elementów przedmiotu, rozmieszczonych
na okręgach lub liniach prostych, można narysować tylko jeden z nich,
a położenia pozostałych zaznaczyć osiami, rysowanymi linią punktową cien-
ką. Przykłady rysowania według tej zasady podano na rys. 10.
Rys. 10. Rysowanie rozmieszczenia powtarzających się elementów przedmiotu
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 7
13. Przedmioty składające się z jednakowych elementów (np. pakiet stojana sil-
nika elektrycznego, uzwojenia transformatora) przedstawia siÄ™ w widoku,
najczęściej jako przedmioty jednolite. Sposób ułożenia elementów składo-
wych zaznacza się kilkoma krótkimi kreskami linii cienkiej (rys. 11).
Rys. 11. Zaznaczanie sposobu ułożenia elementów składowych
14. SymetriÄ™ przedmiotu zaznacza siÄ™ osiÄ… symetrii, rysowanÄ… liniÄ… punktowÄ…
cienką, która powinna być wysunięta poza zarys przedmiotu. Przedmioty
symetryczne, rysowane w widokach lub przekrojach, można przedstawiać
w półrzutach (rys. 12a) lub ćwierćrzutach (rys. 12b). Wówczas na końcach
osi symetrii umieszcza się dwie równoległe kreski o długości e" 3 mm, ryso-
wane liniÄ… cienkÄ….
Rys. 12. Sposób oznaczania symetrii przedmiotu: a) w półrzucie, b) w ćwierćrzucie
15. W razie potrzeby przedstawienia drobnych szczegółów przedmiotu widok
lub przekrój cząstkowy szczegółu rysuje się w zwiększonej podziałce. Miej-
sce powiększenia obwodzi się okręgiem, owalem itp. (rysowanym linią cią-
głą cienką) i oznacza się je na linii odniesienia dużą literą, np. A. Nad rysun-
kiem powiększenia szczegółu podaje się jego nazwę tymi samymi literami
i podziałkę, w której został narysowany ten szczegół (rys. 13).
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 8
Rys. 13. Rysowanie szczegółów
16. W celu uwidocznienia szczegółu przedmiotu (rys. 14) dopuszcza się rysowa-
nie widoku cząstkowego, którego położenie nie musi być zgodne z podanymi
zasadami rzutowania.
Rys.14. Widoki cząstkowe szczegółów przedmiotów
17. Krawędzie przenikania powierzchni zarysu przedmiotu można zaznaczać
w sposób uproszczony, np. przez zastosowanie Å‚uków okrÄ™gów çÅ‚ przy wiÄ™k-
szych wymiarach, lub odcinków çÅ‚ przy maÅ‚ych wymiarach (rys. 15a). Linii
przenikania łagodnych przejść między powierzchniami najczęściej nie rysu-
je się (rys. 15b). Często jednak ich uwidocznienie poprawia czytelność rysun-
ku. Wówczas linie przenikania rysuje się linią ciągłą cienką nie dochodzącą
do linii zarysu przedmiotu (rys. 15c).
Bronisław Drak  Katedra Maszyn I Urządzeń Elektrycznych 9
Rys. 15. Oznaczanie przenikania powierzchni: a) krawędzi przenikania, b) bez zaznacza-
nia łagodnych przejść między powierzchniami, c) z zaznaczaniem łagodnych
przejść między powierzchniami
18. W celu zwiększenia czytelności zarysów przedmiotu zaznacza się jego pła-
skie powierzchnie za pomocą przekątnych, rysowanych liniami ciągłymi
cienkimi (rys. 16).
Rys.16. Sposób zaznaczania płaskich powierzchni przedmiotu
19. Przy rysowaniu przedmiotów wykonanych z blachy stosuje się widok rozwi-
nięty, który może być narysowany na tym samym rysunku, na którym są
przedstawione rzuty przedmiotu (rys. 17a). Linie gięcia zaznacza się linią
dwupunktowÄ… cienkÄ… (rys. 17b).
Rys. 17. Rzuty przedmiotu çÅ‚ a) i widok rozwiniÄ™ty çÅ‚ b)