IP/09/1155
Bruksela, dnia 16 lipca 2009 r.
System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych
produktach żywnościowych i środkach żywienia
zwierząt w 30 lat po wprowadzeniu jest dziś bardziej
skuteczny niż kiedykolwiek
W tym roku mija 30 lat od uruchomienia systemu wczesnego ostrzegania o
niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt
(RASFF), który stał się ważnym instrumentem polityki UE w zakresie
bezpieczeństwa żywności. Opierając się na danych liczbowych, można
stwierdzić, że obecnie system ten jest bardziej skuteczny niż kiedykolwiek. Z
opublikowanego dziś sprawozdania z funkcjonowania systemu za rok 2008
wynika, że liczba powiadomień alarmowych w 2008 r. spadła w porównaniu
do roku 2007 o prawie połowę. Ogólna liczba powiadomień utrzymuje się na
stałym poziomie  ok. 7 000. Nie oznacza to jednak, że w 2008 r. wystąpiło
mniej zagrożeń, wskazuje to raczej na fakt, że obecnie członkowie systemu w
większym stopniu skupiają się na ocenie zagrożenia i zgłaszają je w formie
powiadomienia alarmowego, tylko jeśli uznają zagrożenie za poważne, a dany
produkt został już wprowadzony na rynek. Ma to również miejsce, gdy do
ograniczenia zagrożenia niezbędna jest szybka reakcja strony państw
członkowskich. W 2008 r. z około 3 000 powiadomień 528 sklasyfikowano
jako powiadomienia alarmowe. Komisja otrzymała również około 4 000
powiadomień o działaniach następczych, które przekazała wszystkim
państwom członkowskim.
Przemawiając podczas międzynarodowej konferencji na temat RASFF (pt.  Keeping
An Eye on Your Food ), europejska komisarz ds. zdrowia Androulla Vassiliou
powiedziała:  System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach
żywnościowych i środkach żywienia zwierząt (RASFF) jest podstawowym
instrumentem polityki UE w zakresie bezpieczeństwa żywności. W ciągu 30 lat stał
się wysoko cenionym narzędziem stosowanym przez właściwe organy do wymiany
w czasie rzeczywistym informacji o działaniach, jakie zostały podjęte w celu
zapewnienia bezpieczeństwa żywności i pasz. RASFF to poniekąd jeden z
największych sukcesów zintegrowanego na poziomie UE podejścia do kwestii
bezpieczeństwa żywności, które pozwala w maksymalnym stopniu wykorzystać
potencjał komunikacji i współpracy.
Najważniejsze incydenty dotyczące bezpieczeństwa żywności
W 2008 r. RASFF po raz kolejny został wystawiony na próbę w związku z
najpoważniejszymi zagrożeniami ostatnich lat. Należały do nich: wykrycie oleju
mineralnego w oleju słonecznikowym pochodzącym z Ukrainy (dotkniętych było 39
krajów, 99 zgłoszeń o działaniach następczych), stwierdzenie obecności melaminy w
żywności pochodzącej z Chin (incydent na skalę światową, 84 powiadomienia w
systemie RASFF oraz 101 powiadomień o działaniach następczych) oraz
znalezienie dioksyn w wieprzowinie pochodzącej z Irlandii (dotknięte były 54 kraje,
zgłoszono 203 działania następcze).
W każdym z tych przypadków system RASFF ułatwił koordynację działań państw
członkowskich, dzięki czemu zminimalizowane zostały skutki wykrytych
zanieczyszczeń. Przypadek związany z melaminą stanowi doskonały przykład
współpracy i wymiany informacji w kwestii wagi światowej miedzy RASFF a
działającym w ramach Światowej Organizacji Zdrowia Międzynarodowym Urzędem
ds. Bezpieczeństwa Żywności (INFOSAN).
Zapewnienie większego bezpieczeństwa importowanych produktów
Niemal połowa powiadomień w 2008 r. dotyczyła produktów zatrzymanych na
granicy zewnętrznej UE ze względu na potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa
żywności. W przypadku wykrycia takiego produktu poprzez RASFF powiadamiane
są zainteresowane kraje trzecie, tak aby uniknąć ponownego pojawienia się
problemu. W 2008 r. do krajów trzecich skierowano 2 342 noty informacyjne na
temat niebezpiecznych produktów pochodzących z ich terytorium. W przypadku
stwierdzenia poważnego i powracającego problemu Komisja zwraca się pisemnie do
władz danego kraju z prośbą o przyjęcie środków naprawczych, takich jak skreślenie
przedsiębiorstw, których problem dotyczy, z wykazu, zablokowanie eksportu lub
nasilenie kontroli.
Powiadomienia alarmowe, informacyjne i o zatrzymaniu na granicy
Zgodnie z danymi przedstawionymi w sprawozdaniu rocznym z funkcjonowania
RASFF powiadomienia zarejestrowane w roku 2008 dzieliły się na: powiadomienia
alarmowe (528), informacyjne (1 138) oraz o zatrzymaniu na granicy (1 377).
Powiadomienia alarmowe wysyłane są, gdy dany produkt żywnościowy lub pasza
stanowiąca poważne zagrożenie została już wprowadzona na rynek i niezbędne jest
niezwłoczne podjęcie działań. W 2008 r. większość (62%) powiadomień alarmowych
dotyczyła produktów pochodzących z jednego z państw UE, a większość tych
problemów została wykryta w wyniku kontroli przeprowadzanych na rynku. W tej
kategorii powiadomień najczęściej wykrywane zagrożenia dotyczyły obecności w
żywności lub w paszach potencjalnie chorobotwórczych mikroorganizmów, metali
ciężkich lub mikotoksyn.
Powiadomienia informacyjne wysyłane są, gdy stwierdzone zostało zagrożenie, lecz
sytuacja nie wymaga niezwłocznego podjęcia działań przez państwa członkowskie.
W roku 2008 większość powiadomień informacyjnych (54%) dotyczyło produktów
pochodzących z krajów trzecich. W tej kategorii powiadomień najczęściej wykrywane
zagrożenia dotyczyły obecności w żywności lub w paszach potencjalnie
chorobotwórczych mikroorganizmów, pozostałości pestycydów lub dodatków do
pasz.
W 2008 r. do klasyfikacji dodano nowy rodzaj powiadomienia: powiadomienie o
zatrzymaniu na granicy. Dotychczas wchodziły one w zakres powiadomień
informacyjnych. Powiadomienia takie informują o odmowie wwozu danych
produktów na terytorium Wspólnoty; w takim przypadku produkty zostają skierowane
w inne miejsce lub zniszczone. 56% przypadków zatrzymania na granicy wynikało ze
zbyt wysokiego poziomu mikotoksyn w kontrolowanych produktach.
2
Jak funkcjonuje RASFF
System RASFF umożliwia szybką i skuteczną wymianę informacji między państwami
członkowskimi a Komisją, w przypadkach gdy w łańcuchu żywnościowym ludzi lub
zwierząt stwierdzono obecność czynnika stanowiącego zagrożenie dla zdrowia ludzi.
Wszyscy członkowie sieci RASFF (UE-27, Komisja Europejska, EFSA oraz
Norwegia, Liechtenstein i Islandia) dysponują jednostkami będącymi w stanie
nieustannej gotowości, dzięki czemu możliwe jest bezzwłoczne przesyłanie i
otrzymywanie powiadomień oraz reagowanie na nie. Dzięki systemowi RASFF wiele
zagrożeń udało się wyeliminować, zanim narażone zostało zdrowie konsumentów.
Więcej informacji można znalez
ć w dokumentach:
http://ec.europa.eu/rasff
http://ec.europa.eu/food/food/rapidalert/report2008_en.pdf
MEMO/09/339
3