6. Na czym polega wolnosc i jak ja pogodzic z determinizmem


Wolnosc - brak przymusu, sytuacja, w ktorej mozna dokonywac wyborow sposrod wszystkich dostepnych opcji.

Wolnosc moze oznaczac brak osobistego zniewolenia (wiezienie, niewolnictwo, praca przymusowa, porwanie),

brak ograniczeń ze strony władz (wolnosc słowa, wolnosc zgromadzeń) i innych jednostek (szef, bank, szkoła, rodzina),

a takze zwyczajow społecznych i warunkow naturalnych. Politycznie pojmowana wolnosc dzieli sie czesto na wolnosc od i wolnosc do.

Wolnosc od (wolnosc negatywna) oznacza brak przymusu (wolnosc od przesladowań, wolnosc od strachu, wolnosc od głodu),

wolnosc do (czy tez prawo do; wolnosc pozytywna) natomiast rzeczywista mozliwosc podejmowania wyborow.

;Determinizm, w filozofii i nauce - poglad głoszacy, ze fakt, moment i miejsce zajscia kazdego zdarzenia

oraz jego przebieg okreslone sa jednoznacznie przez zdarzenia, ktore je poprzedziły w czasie

i ktore z nimi wspołwystepuja. Przeciwieństwo indeterminizmu. Determinizm wyklucza przypadek jako zjawisko obiektywne:

poczucie losowosci jest wyłacznie stanem subiektywnym wynikajacym z niedoboru informacji.

Z drugiej strony, poniewaz zwiazek przyczynowo-skutkowy dotyczy takze zjawisk psychicznych i zachowania człowieka,

determinizm neguje istnienie klasycznie rozumianej wolnej woli. O ile rygorystyczny determinizm zupełnie odrzuca to pojecie,

umiarkowani determinisci radykalnie zmieniaja jego sens: przyznaja człowiekowi "wolna wole" w decydowaniu o działaniach jednoczesnie zastrzegajac,

ze sama "wolna wola" jest zdeterminowana przez przeszłe stany (majac okreslona przeszłosc nie moge chciec czegos innego).

W ten sposob oba nurty zgadzaja sie, ze działanie ludzkie jest determinowane przez przeszłe stany, a zatem roznica miedzy oboma nurtami jest czysto semantyczna.