CDROM w Linux-ie Autor: Jeff Tranter, [e-mail] v1.13, 23 Stycznia 1998 WWeerrssjjaa ppoollsskkaa:: BBaarrttoosszz MMaarruusszzeewwsskkii BB..MMaarruusszzeewwsskkii@@jjttzz..oorrgg..ppll v1.1, 28 Sierpnia 1998 Dokument ten opisuje jak zainstalować, skonfigurować i używać napÄ™dy CD-ROM pod Linux-em. Znajduje siÄ™ tu lista obsÅ‚ugiwanego sprzÄ™tu oraz odpowiedzi na wiele czÄ™sto zadawanych pytaÅ„. Celem tego dokumentu jest jak najszybsze wprowadzenie nowego użytkownika oraz zmniejszenie ruchu na grupach i listach dyskusyjnych. Dokument ten zostaÅ‚ napisany w standardzie ISO-8859-2. OryginaÅ‚ tego dokumentu znajduje siÄ™ pod adresem www.shop.de. 11.. WWpprroowwaaddzzeenniiee.. To jest dokument "Linux CD-ROM HOWTO". Przeznaczony on jest jako szybki podrÄ™cznik zawierajÄ…cy wszystko co musisz wiedzieć, aby zainstalować i skonfigurować CD-ROM pod Linux-em. Zawarte sÄ… tutaj także odpowiedzi na czÄ™sto zadawane pytania oraz podane sÄ… odwoÅ‚ania do innych źródeÅ‚ informacji zwiÄ…zanych z aplikacjami i technikÄ… CD- ROM. 11..11.. PPooddzziięękkoowwaanniiaa.. WiÄ™kszość z tych informacji pochodzi z dokumentaji, z plików źródÅ‚owych dostarczanych wraz z jÄ…drem Linux-a, z FAQ grupy dyskusyjnej alt.cd-rom oraz od użytkowników Linux-a. DziÄ™ki pakietowi sgml-tools dokument ten jest dostÄ™pny w kilku formatach, wszystkie wygenerowane z jednego pliku źródÅ‚owego. 11..22.. HHiissttoorriiaa ddookkuummeennttuu.. WWeerrssjjaa 11..00 Pierwsza wersja dostÄ™pna publicznie. WWeerrssjjaa 11..11 CDU33A jest wyraźnie obsÅ‚ugiwany od jÄ…dra 1.1.20; uwagi na temat Reveal FIX; info na temat czytania Å›cieżek audio; info na temat kilku sterowników alfa; dodano sekcjÄ™ RozwiÄ…zywanie problemów; kilka innych mniejszych dodatków. WWeerrssjjaa 11..22 system plików ISO-9660 musi być montowany tylko-do-odczytu poczÄ…wszy od jÄ…dra 1.1.33; wyjaÅ›nione, że SB16 SCSI jest obsÅ‚ugiwane i nowsze napÄ™dy Aztech nie sÄ…; odwoÅ‚ania do programów photocd i xpcd; notka na temat nowej cechy SBPCD "auto eject". WWeerrssjjaa 11..33 MaÅ‚a zmiana co do tego, że cecha "eject" w SBPCD jest domyÅ›lnie wyÅ‚Ä…czona od jÄ…dra 1.1.49; dodana informacja o dyskach XA i jak je zidentyfikować WWeerrssjjaa 11..44 HOWTO dostÄ™pne jest teraz w innych jÄ™zykach; napÄ™dy IBM i Longshine sÄ… obsÅ‚ugiwane przez SBPCD; alfa sterownik dla napÄ™dów Aztech; sterownik CDU-33 już nie szuka automatycznie, obsÅ‚uguje PhotoCD i audio; obsÅ‚ugiwane sÄ… wiÄ™cej niż 2 napÄ™dy SCSI; nowy sterownik dla IDE; przypomnienie o sprawdzeniu ustawienia zworek; można już ustawić SBPCD auto-eject przez IOCTL; lista napÄ™dów z obsÅ‚ugÄ… wielosesyjnoÅ›ci; pytanie na temat bÅ‚yskania Å›wiateÅ‚ka na CDU-33 WWeerrssjjaa 11..55 Duża aktualizacja (byÅ‚em zajÄ™ty); dokument umieszczony w warunkach GPL; informacja na temat wielu nowych sterowników w jÄ…drze; wiÄ™cej informacji na temat konfiguracji i rozwiÄ…zywania problemów; dodano wiele odwoÅ‚aÅ„ HTML; i wiele innych mniejszych zmian. WWeerrssjjaa 11..66 Dodane odwoÅ‚anie do programu eject; pytanie o Å‚atÄ™ dla praw dostÄ™pu plików; odwoÅ‚anie do strony Creative Labs; odwoÅ‚anie do FAQ ATA/EIDE i serwera FTP; uwaga, że wiele napÄ™dów Creative Labs i Mitsumi to już EIDE; wzmianka o Supermount; napÄ™dy podane jako obsÅ‚ugujÄ…ce dane cyfrowe sÄ… przestarzaÅ‚e, zobacz cdda2wav; wiÄ™cej informacji na temat zapisu pÅ‚yt CD; informacja o wielodyskowych napÄ™dach EIDE; poprawione kilka lietrówek. WWeerrssjjaa 11..77 nowa wersja jÄ…dra; wiÄ™kszość plików README zostaÅ‚Ä… przeniesiona do /usr/src/linux/Documentation; niektóre sterowniki nie sÄ… już eksperymentalne; kilka nastÄ™pnych obsÅ‚ugiwanych napÄ™dów; wyraźne wskazanie, że wiÄ™kszość napÄ™dów jest teraz IDE/ATAPI; dodane pytania o obsÅ‚ugÄ™ Plug and Play i identyfikacji prÄ™dkoÅ›ci napÄ™du; listy dyskusyjne vger zostaÅ‚y zamkniÄ™te; inne różne drobne zmiany. WWeerrssjjaa 11..88 pytania o to czemu CD-ROM przestaje pracować po zainstalowaniu; sterownik aztcd obsÅ‚uguje teraz dwa napÄ™dy CyCDROM; kolejne proÅ›by, żeby nie używać sterownika SBPCD z napÄ™dami IDE; obsÅ‚uga zmiany dysków w niektórych napÄ™dach ATAPI; uwaga na temat (braku) obsÅ‚ugi napÄ™dów podÅ‚Ä…czanych przez port równolegÅ‚y; najnowsze stabilne jÄ…dro to 2.0; inne różne drobne zmiany. WWeerrssjjaa 11..99 kilka starych pytaÅ„ usuniÄ™te; nowy adres pocztowy autora; dostÄ™pne tÅ‚umaczenie ChiÅ„skie; zmienione kilka odwoÅ‚aÅ„, aby wskazywaÅ‚y na najnowsze pakiety programów; wiÄ™cej informacji na temat książek multimedialnych; maÅ‚e zmiany literówek i gramatyczne. WWeerrssjjaa 11..1100 wyjaÅ›nienie, że nowe napÄ™dy Aztech sÄ… ATAPI; dodane opcje CDU31A dla modularnego sterownika; opcja montowania do czytania plików ukrytych; dodaÅ‚em szeÅ›ciomiesiÄ™cznÄ… "datÄ™ ważnoÅ›ci"; nowy URL do strony WWW o książce; mniejsze zmiany literówek i gramatyczne. WWeerrssjjaa 11..1111 dodane odwoÅ‚ania na temat napÄ™dów podÅ‚Ä…czanych przez porty równolegÅ‚e; dodana informacja o sterowniku bpcd; nowy URL dla wersji ChiÅ„skiej; kolejny sterownik CR-56x; informacje na temat startowalnych (bootable) pÅ‚yt; odpowiedź na pytanie o CD-ROM API; "Linux Multimedia Guide" jest teraz dostÄ™pny po japoÅ„sku i francusku. WWeerrssjjaa 11..1122 dodany odwoÅ‚anie do polskiego tÅ‚umaczenia; CD-Writing już nie jest mini-HOWTO; dodane dwa pytania odnoÅ›nie systemu plików Joliet WWeerrssjjaa 11..1133 dodane pozycje dla indeksu [Od tÅ‚um.: jeszcze nie w polskiej wersji.]; HOWTO umieszczone pod licencjÄ… LDP zamiast GPL; SuperProbe zamienione na odwoÅ‚anie do automountera opartego na jÄ…drze. 11..33.. NNoowwee wweerrssjjee tteeggoo ddookkuummeennttuu.. Nowe wersje bÄ™dÄ… wysyÅ‚ane okresowo na grupÄ™ dyskusyjnÄ… comp.os.linux.answers . BÄ™dÄ… także umieszczane w różnych archiwach skÅ‚adujÄ…cych takie dokumenty wÅ‚Ä…cznie z ftp.icm.edu.pl - polskÄ… kopiÄ… SunSITE. Hipertekstowe wersje tego i wielu innych HOWTO sÄ… dostÄ™pne na wielu strona WWW, wÅ‚Ä…czajÄ…c http://sunsite.icm.edu.pl/ . WiÄ™kszość dystrybucji Linux-a na CD-ROM-ach zawiera HOWTO, czÄ™sto w katalogu /usr/doc/, można także kupić drukowane wersje u różnych dystrybutorów. Czasami wersje dostÄ™pne na kompaktach, serwerach ftp, drukowane sÄ… przestarzaÅ‚e. JeÅ›li data tego HOWTO jest starsza niż 6 miesiÄ™cy, to przypuszczalnie dostÄ™pna jest już nowsza wersja. Francuskie tÅ‚umaczenie Bruno Corneca dostÄ™pne jest pod adresem ftp.ibp.fr . JapoÅ„skie tÅ‚umaczenie Itsushi Minoura dostÄ™pne jest pod adresem jf.linux.or.jp . ChiÅ„skie tÅ‚umaczenie (kodowanie BIG-5) Yung-kang Wu dostÄ™pne jest pod adresem linux.ntcic.edu.tw . Polskie tÅ‚umaczenie wÅ‚aÅ›nie czytasz. WiÄ™kszość tÅ‚umaczeÅ„ tego i innych HOWTO można także znaleźć pod adresem ftp.icm.edu.pl JeÅ›li przetÅ‚umaczyÅ‚eÅ› to HOWTO na inny jÄ™zyk, daj mi znać a doÅ‚Ä…czÄ™ tutaj odwoÅ‚anie. 11..44.. KKoommeennttaarrzzee.. Polegam na tobie, czytelniku, aby uczynić to HOWTO użytecznym. JeÅ›li masz jakieÅ› sugestie, poprawki, czy komentarze, proszÄ™ przyÅ›lij mi je [e-mail] , a spróbuje zawrzeć je w nastÄ™pnej wersji. Jestem także chÄ™tny odpowiadać na ogólne pytania dotyczÄ…ce CD-ROM-ów w Linux-ie. Zanim zadasz takie pytanie, przeczytaj proszÄ™ wszystkie informacje zawarte tutaj, a potem wyÅ›lij mi szczegółowe informacje o twoim problemie. Nie zadawaj proszÄ™ pytaÅ„ na temat używania CD-ROM-ów w innych systemach niż Linux. JeÅ›li wydasz ten dokument na CD-ROM-ie albo w jakiejÅ› trwaÅ‚ej kopii, to prosiÅ‚bym o przysÅ‚anie mi autorskiej kopii; zapytaj mnie pocztÄ… elektronicznÄ… o zwykÅ‚y adres pocztowy. Rozważ także czy możesz udzielić jakiejÅ› dotacji na rzecz "Linux Documentation Project", aby wspomóc darmowÄ… dokumentacjÄ™ dla Linux-a. Skontaktuj siÄ™ z koordynatorem Linux HOWTO, Timem Bynamem , aby uzyskać wiÄ™cej informacji. 11..55.. WWaarruunnkkii ddyyssttrryybbuuccjjaa.. Prawa autorskie należą do Jeffa Trantera (C) 1995-1998. Dokument ten może być dystrybuowany na warunkach ustalonych w licencji LDP ( ) 22.. TTeecchhnnoollooggiiaa CCDD--RROOMM.. "CD-ROM jest pamiÄ™ciÄ… tylko-do-odczytu a system audio dla pÅ‚yt kompaktowych jest dostÄ™pny jako pakiet danych cyfrowych. Kiedy sÅ‚uchasz pÅ‚yt z muzykÄ…, włóż proszÄ™ wtyczkÄ™ od sÅ‚uchawek do karty dźwiÄ™kowej." -- z podrÄ™cznika CD-ROM-u Nie panikuj! Åšwiat technologii CD-ROM nie jest taki skomplikowany jak twój podrÄ™cznik. CD-ROM to skrót od "Compact Disc Read Only Memory", noÅ›nik danych wykorzystujÄ…cy laser optyczny, aby mikroskopijne zagÅ‚Ä™bienia na aluminiowanej warstwie dysku poliwÄ™glanowego. Ten sam format używany jest dla pÅ‚yt muzycznych. Z powodu dużej pojemnoÅ›ci, niezawodnoÅ›ci i niskiego kosztu, CD-ROM staÅ‚ siÄ™ najbardziej popularnym medium do zapisywania danych. Pojemność CD-ROM-u to okoÅ‚o 650 MB, równowartość 500 dyskietek 3,5" lub 250.000 wklepanych stron. NapÄ™dy pierwszej generacji (znane jako _p_o_j_e_d_y_n_c_z_e_j _p_r_Ä™_d_k_o_Å›_c_i), pracowaÅ‚y z prÄ™dkoÅ›ciÄ… ok. 150 kb/s. Producenci sprzÄ™tu zaprezentowali potem napÄ™du podwójnej prÄ™dkoÅ›ci (300 kb/s), czterokrotnej prÄ™dkoÅ›ci (600 kb/s) i szybsze. Kiedy ja to piszÄ™, sÄ… już dostÄ™pne napÄ™du o prÄ™dkoÅ›ci 24-krotnej. WiÄ™kszość napÄ™dów CD-ROM używa albo "Small Computer Systems Interface" (SCSI), ulepszony interfejs IDE ATAPI, albo interfejs sprzedawcy. MajÄ… zwykle także możliwość sÅ‚uchania pÅ‚yt muzycznych poprzez zewnÄ™trzne sÅ‚uchawki, albo wyjÅ›cie zewnÄ™trzne. Niektóre kompakty pozwalajÄ… także na czytanie ramek danych z kompaktu muzycznego w formie cyfrowej. CD-ROM-y sÄ… zwykle sformatowane systemem plików ISO-9660 (wczeÅ›niej zwanym _H_i_g_h _S_i_e_r_r_a). Format ten ogranicza nazwy plików do stylu MS- DOS-a (8+3). _R_o_c_k _R_i_d_g_e _E_x_t_e_n_s_i_o_n_s wykorzystuje niezdefiniowane pola w standardzie ISO-9660, aby obsÅ‚ugiwać dÅ‚uższe nazwy i dodatkowo informacje typowo unix-owe (wÅ‚aÅ›ciciel pliku, symboliczne dowiÄ…zania itp.) _P_h_o_t_o_C_D to standard rozwiniÄ™ty przez Kodak-a dla zapisywania fotografii jako danych cyfrowych na CD-ROM-ach. PosiadajÄ…c odpowiednie oprogramowanie, możesz te obrazki oglÄ…dać, obrabiać je lub wysÅ‚ać na drukarkÄ™. Informacje mogÄ… być później dodane do PhotoCD; jest to znane jako _w_i_e_l_o_s_e_s_y_j_n_o_Å›_ć. Nagrywarki CD (CD-R) sÄ… także dostÄ™pne i sÄ… coraz bardziej opÅ‚acalne. UżywajÄ… one innych Å›rodków i specjalizowanego wyposażenia do nagrywania, ale pÅ‚yta wynikowa może być odczytana przez jakikolwiek napÄ™d CD-ROM. W przyszÅ‚oÅ›ci spodziewa siÄ™, że sprzedawy CD-ROM-ów zaoferujÄ… nowe technologie, które bÄ™dÄ… zwiÄ™kszaÅ‚y pojemność wraz ze wzrostem zapotrzebowania. 33.. OObbssÅ‚Å‚uuggiiwwaannyy sspprrzzęętt.. W sekcji tej znajdujÄ… siÄ™ sterowniki oraz interfejsy, które sÄ… obecnie obsÅ‚ugiwane przez Linux-a. Informacje oparte sÄ… na najnowszym stabilnym jÄ…drze - 2.0.33. Rozwojowe jÄ…dra (2.1.x) sÄ… także dostÄ™pne, ale nie ma gwarancji, że bÄ™dÄ… stabilne. Informacje te sÄ… ważne tylko dla Linux-a na platformie Intel. Wiele z nich można także zastosować dla innych platform, ale nie mam żadnych doÅ›wiadczeÅ„ czy informacji z pierwszej rÄ™ki. 33..11.. NNaappęęddyy AATTAAPPII CCDD--RROOMM.. ATAPI (ATA Packet Interface) jest protokoÅ‚em do kontrolowania urzÄ…dzeÅ„ masowego zapisu. Tworzy on interfejs ATA (AT Attachment), oficjalna standardowa nazwa ANSI dla intrfejsów IDE rozwijanych dla napÄ™dów dysków twardych. ATAPI jest popularnie stosowany do dysków twardych, CD-ROM-ów, taÅ›m i innych urzÄ…dzeÅ„. Obecnie najbardziej popularny interfejs - oferuje wiÄ™kszość funkcji SCSI, bez drogich kontrolerów czy kabli. JÄ…dro Linux-a ma sterownik urzÄ…dzenia, który powinien współpracować z każdym napÄ™dem CD-ROM ATAPI. Sprzedawcy dostarczajÄ…cy kompatybilne napÄ™dy to: Aztech, Mitsumi, NEC, Sony, Creative Labs i Vertos. JeÅ›li nabyÅ‚eÅ› ostatnio napÄ™d CD-ROM, szczególnie jeÅ›li jest on czterokrotnej prÄ™dkoÅ›ci lub szybszy, to jest to prawie na pewno IDE/ATAPI. 33..22.. NNaappęęddyy SSCCSSII.. SCSI (Small Computer Systems Interface) jest popularnym formatem dla napÄ™dów CD-ROM. Głównymi zaletami sÄ… rozsÄ…dnie szybka prÄ™dkość dziaÅ‚ania, możliwość podÅ‚Ä…czania wielu urzÄ…dzeÅ„, i obsÅ‚uga na wielu platformach komputerowych. JednÄ… z wad jest droga karta kontrolera i kabli. Każdy napÄ™d CD-ROM SCSI z blokami o rozmiarze 512 lub 2048 bajtów powinien dziaÅ‚ać pod Linxu-em; zawiera siÄ™ tu stanowcza wiÄ™kszość napÄ™dów CD-ROM dostÄ™pnych na rynku. BÄ™dziesz także potrzebowaÅ‚ obsÅ‚ugiwanej karty SCSI; w SCSI HOWTO znajdziesz wiÄ™cej informacji na temat interfejsów sprzÄ™towych. Zauważ, że niektóre CD-ROM-y zawierajÄ… swoje wÅ‚asne kontrolery ze zmodyfikowanym interfejsem, który nie jest w peni kompatybilny z SCSI (np. może nie pozwalać na dodawanie innych urzÄ…dzeÅ„ na szynie SCSI). Taki sprzÄ™t raczej _n_i_e bÄ™dzie dziaÅ‚ać na Linux-ie. 33..33.. NNaappęęddyy CCDD--RROOMM zz wwÅ‚Å‚aassnnyymm iinntteerrffeejjsseemm.. DostÄ™pne jest kilka takich CD-ROM-ów; interfejs jest z reguÅ‚y dostarczany na karcie dźwiÄ™kowej. Proste karty z takimi interfejsami równorzÄ™dnymi do tych na kartach dźwiÄ™kowych sÄ… także dostÄ™pne. NapÄ™dy te sÄ… z reguÅ‚y taÅ„sze i mniejsze niż napÄ™dy SCSI. Głównymi ich wadami sÄ… brak stadaryzacji i możliwoÅ›ci rozszerzania. Zauważ, że wÅ‚asne interfejsy sÄ… czasami mylnie nazywane interfejsami IDE, ponieważ tak jak dyski IDE, używajÄ… prostego interfejsu opartego na szynie PC/AT. Å»eby zwiÄ™kszyć caÅ‚e zamieszanie niektórzy dostawcy, najczęściej Creative Labs, dostarczyli wiele różnych typów napÄ™dów CD- ROM i oferowali swoje interfejsy, interfejsy SCSI i ATAPI na swoich kartach dźwiÄ™kowych. W tabeli poniżej znajdujÄ… siÄ™ napÄ™dy CD-ROM z wÅ‚asnymi interfejsami, które dziaÅ‚ajÄ… pod Linux-em. Sterowniki dla dodatkowych urzÄ…dzeÅ„ mogÄ… być dostÄ™pne w ostatniej wersji rozwojowej jÄ…dra albo jako Å‚aty do jÄ…dra. Te drugie można najczęściej znaleźć na ftp.icm.edu.pl . Sprawdź także ostatnie informacje zawarte w plikach README dostarczanych wraz z jÄ…drem Linux-a umieszczonych w katalogu /usr/src/linux/Documentation/cdrom. NapÄ™dy CD-ROM ze swoimi interfejsami Sprzedawca Model Sterownik w jÄ…drze Uwagi ------ ----- ------------- -------- Panasonic CR-521 sbpcd 1 Panasonic CR-522 sbpcd 1 Panasonic CR-523 sbpcd 1 Panasonic CR-562 sbpcd 1 Panasonic CR-563 sbpcd 1 Creative Labs CD-200 sbpcd IBM External ISA sbpcd 2 Longshine LCS-7260 sbpcd Teac CD-55A sbpcd Sony CDU-31A cdu31a Sony CDU-33A cdu31a Sony CDU-535 sonycd535 3 Sony CDU-531 sonycd535 Aztech CDA268-01A aztcd 4 Orchid CDS-3110 aztcd Okano/Wearnes CDD110 aztcd Conrad TXC aztcd CyCDROM CR520ie aztcd CyCDROM CR940ie aztcd GoldStar R420 gscd 5 Philips/LMS CM206 cm206 6 Mitsumi CRMC LU005S mcd/mcdx 7, 8 Mitsumi FX001 mcd/mcdx 7, 8 Optics Storage Dolphin 8000AT optcd Lasermate CR328A optcd Sanyo H94A sjcd various various isp16 9 MicroSolutions Backpack bpcd Uwagi: 1. Te napÄ™dy mogÄ… być sprzedawane pod nazwÄ… Creative labs, Panasonic, matsushita lub Kotobuki. 2. Ten napÄ™d jest taki sam jak Panasonic CR-562. 3. Może być także sprzedawany jako Procomm. 4. Ten sterownik jest tylko do CDA268-01A. Inne modele, wÅ‚Ä…cznie z CDA268-03I i CDA269-031SE nie majÄ… wÅ‚asnych interfejsów i powinny używać sterownika IDECD (ATAPI) zawartego w jÄ…drze. 5. Może być także sprzedawany jako część pakietu Reveal Multimedia Kit 6. Philips CM205 nie jest obsÅ‚ugiwany przez ten sterownik, ale jest osobny sterownik alfa lmscd0.4.tar.gz dostÄ™pny na ftp.icm.edu.pl . 7. Może być także sprzedawany jako Radio Shack. 8. SÄ… dostÄ™pne dwa sterowniki. "mcd" jest oryginalny i "mcdx" jest nowszym z wiÄ™kszÄ… iloÅ›ciÄ… funkcji (ale możliwe, że mniej stabilny). 9. Ten sterownik dziaÅ‚a z napÄ™dami CD-ROM, które sÄ… doÅ‚Ä…czone do interfejsu na kartach dźwiÄ™kowych ISP16, MAD16 albo Mozart. JeÅ›li napÄ™d podany w powyższej liÅ›cie nie jest obsÅ‚ugiwany przez jÄ…dro, to pewnie musisz uaktualnić je do nowszej wersji. JeÅ›li twój napÄ™d nie jest którymÅ› z podanych wyżej, szczególnie jeÅ›li zostaÅ‚ kupiony ostatnio i jest czterokrotnej prÄ™dkoÅ›ci lub szybszy, to najprzypuszczalnej używa on interfejsu IDE/ATAPI, wymienionego w poprzedniej sekcji. _P_r_o_s_t_y_m _n_a_j_p_o_p_u_l_a_r_n_i_e_j_s_z_y_m _b_Å‚_Ä™_d_e_m _p_o_p_e_Å‚_n_i_a_n_y_m _p_r_z_e_z _u_ż_y_t_k_o_w_n_i_k_ó_w _C_D_-_R_O_M_-_u _n_a _L_i_n_u_x_-_i_e _j_e_s_t _z_a_k_Å‚_a_d_a_n_i_e_, _ż_e _k_a_ż_d_y _n_a_p_Ä™_d _p_o_d_Å‚_Ä…_c_z_o_n_y _d_o _k_a_r_t_y _S_o_u_n_d_B_l_a_s_t_e_r _p_o_w_i_n_i_e_n _u_ż_y_w_a_ć _s_t_e_r_o_w_n_i_k_a _S_B_P_C_D. Creative Labs i wiÄ™kszość innych sprzedawców nie sprzedajÄ… już napÄ™dów z wÅ‚asnymi interfejsami, przychylajÄ… siÄ™ do standardu ATAPI/IDE. 33..44.. NNaappęęddyy ppooddÅ‚Å‚Ä…Ä…cczzaannee pprrzzeezz ppoorrttyy rróówwnnoolleeggÅ‚Å‚ee.. Niektórzy sprzedawcy sprzedajÄ… takie wÅ‚aÅ›nie CD-ROM-y. Jedyny napÄ™d tego rodzaju obsÅ‚ugiwany obecnie przez Linux-a, to MicroSolutions Backpack. Sterowniki dla jeszcze kilku takich napÄ™dów sÄ… dostÄ™pne osobno jako Å‚aty na jÄ…dro albo Å‚adowalne moduÅ‚y. Najnowsze informacje na ten temat możesz znaleźć pod adresem . 33..55.. KKoolleejjnnee sstteerroowwnniikkii.. Jest jeszcze jeden sterownik w jÄ…drze dla napÄ™dów Panasonic/Matsushita CR-56x - pcd-0.29.tar.gz. Napisany zostaÅ‚ przez Zoltana Vorosbaranyi. Można go znaleźć pod adresem ftp.tarki.hu . 44.. IInnssttaallaaccjjaa.. 1. Instalacja sprzÄ™tu. 2. Konfiguracja i kompilacja jÄ…dra. 3. Tworzenie plików urzÄ…dzeÅ„ i ustawianie parametrów startowych. 4. Startowanie jÄ…dra. 5. Montowanie noÅ›nika. Kolejne sekcje omawiajÄ… każdy ten punkt w szczegółach. 44..11.. IInnssttaallaaccjjaa sspprrzzęęttuu.. PostÄ™puj zgodnie ze wskazówkami producenta, albo poproÅ› sprzedawcÄ™ o zainstalowanie. Szczegóły bÄ™dÄ… siÄ™ różniÅ‚y w zależnoÅ›ci od tego czy napÄ™d jest wewnÄ™trzny czy zewnÄ™trzny, od typu interfejsu. Nie ma żadnych specjalnych wymagaÅ„ instalacyjnych co do Linux-a. Możesz musieć poustawiać odpowiednio zworki na napÄ™dzie i/lub karcie z interfejsem; niektóre sterowniki w jÄ…drze zawierajÄ… pliki README, w których sÄ… takie informacje. Jak to jest wyjaÅ›nione w pliku ide-cd, CD-ROM-y ATAPI powinny być ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave" jeÅ›li tylko jedno urzÄ…dzenie IDE jest podÅ‚Ä…czone do interfejsu (chociaż w ostatnich jÄ…drach to ograniczenie nie jest już stosowane). 44..22.. KKoonnffiigguurraaccjjaa ii kkoommppiillaaccjjaa jjÄ…Ä…ddrraa.. JeÅ›li instalujesz Linux-a z CD-ROM-u to najprawdopodobniej użyjesz dyskietek "boot" i/lub "root" dostarczonych jako część dystrybucji Linux-a. JeÅ›li jest to możliwe, powinieneÅ› wybrać dyskietkÄ™ startowÄ… z jÄ…drem zawierajÄ…cym sterownik dla twojego CD-ROM-u. JeÅ›li nie możesz znaleźć takiej dyskietki, to jest kilka rozwiÄ…zaÅ„: 1. Instalacja przez sieć. 2. Wystartuj DOS-a i zainstaluj pliki Linux-a na swoim dysku twardym 3. Wystartuj DOS-a i stwórz odpowiednie dyskietki do instalacji Linux- a 4. Znajdź kogoÅ›, kto może ci zrobić dyskietkÄ™ startowÄ… z odpowiednim sterownikiem. W Installation-HOWTO (dostÄ™pnym również w jÄ™zyku polskim) znajdziesz wiÄ™cej informacji na temat instalacji Linux-a. JeÅ›li kupiÅ‚eÅ› Linux-a na CD- ROM-ie, to przypuszczalnie zawarte sÄ… jakieÅ› informacje dotyczÄ…ce instalacji (taka maÅ‚a książeczka wewnÄ…trz skrzyneczki na biżuteriÄ™ i/lub pliki na pÅ‚ycie). Po zainstalowaniu Linux-a, wiÄ™kszość użytkowników chce skompilować jÄ…dro, zwykle z jednego z tych powodów: · aby obsÅ‚ugiwać napÄ™d CD-ROM albo inny sprzÄ™t · żeby mieć nowsze jÄ…dro · żeby zwolnić pamięć minimalizujÄ…c rozmiar jÄ…dra Szczegóły na temat kompilacji jÄ…dra można znaleźć w Kernel-HOWTO dostÄ™pnym w jÄ™zyku polskim. Ja wspomnÄ™ tutaj tylko kilka rzeczy specyficznych dla CD- ROM-ów. OczywiÅ›cie, musisz zaznaczyć obsÅ‚ugÄ™ swojego CD-ROM-u podczas wykonywania polecenia "make config". JeÅ›li masz CD-ROM ATAPI, to musisz odpowiedzieć "yes" na te pytania: Enhanced IDE/MFM/RLL disk/cdrom/tape support (CONFIG_BLK_DEV_IDE) [Y/n/?] Include IDE/ATAPI CDROM support (CONFIG_BLK_DEV_IDECD) [Y/n/?] dla napÄ™dów SCSI wÅ‚Ä…cz te opcje: SCSI support (CONFIG_SCSI) [Y/n/m/?] SCSI CD-ROM support (CONFIG_BLK_DEV_SR) [Y/n/m/?] WÅ‚Ä…cz także obsÅ‚ugÄ™ swojego kontrolera: Adaptec AHA152X support (CONFIG_SCSI_AHA152X) [Y/n/m/?] Dla napÄ™dów z wÅ‚asnymi interfejsami wÅ‚Ä…cz odpowiedni sterownik. Możesz użyć tabeli podanej wczeÅ›niej, aby zobaczyć jaki sterownik jest potrzebny dla twojego modelu. Wirtualnie wszystkie CD-ROM-y używajÄ… systemu plików ISO-9660, wiÄ™c musisz także wÅ‚Ä…czyć jego obsÅ‚ugÄ™: ISO9660 cdrom filesystem support (CONFIG_ISO9660_FS) [Y/n/m/?] Chociaż nie jest to potrzebne do dziaÅ‚ania CD-ROM-u, jeÅ›li masz kartÄ™ dźwiÄ™kowÄ…, która jest obsÅ‚ugiwana przez Linux-a, to możesz także doÅ‚Ä…czyć jej obsÅ‚ugÄ™. Odpowiednim dokumentem bÄ™dzie tutaj Sound-HOWTO dostÄ™pne także w jÄ™zyku polskim. PowinieneÅ› potem postÄ™pować zgodnie ze zwykÅ‚Ä… procedurÄ… kompilacji i instalacji jÄ…dra. Nie startuj nowego jÄ…dra dopóki nie stworzysz plików urzÄ…dzeÅ„ i nie ustawisz parametrów startowych tak jak to jest opisane w nastÄ™pnej sekcji. ObsÅ‚uga systemu plików ISO-9660, tak jak prawie wszystkie sterowniki do CD-ROM-ów może być stworzona jako Å‚adowalny moduÅ‚. Pozwala to na Å‚adowanie i usuwanie go z pamiÄ™ci bez potrzeby restartu komputera, uwalniajÄ…c pamięć. Polecam, zebyÅ› spróbowaÅ‚ najpierw zainstalować CD- ROM ze sterownikami wkompilowanymi w jÄ…dro. Jak używać modułów opisane jest w dokumentaji doÅ‚Ä…czonej do nich i w Kernel-HOWTO . JeÅ›li twój napÄ™d nie jest obsÅ‚ugiwany przez twoje jÄ…dro, to musisz pewnie uaktualnić je. Możliwe też, że musisz użyć sterownika, który dostarczany jest osobno. To z reguÅ‚y Å‚Ä…czy siÄ™ z Å‚ataniem jÄ…dra. Jeszcze raz Kernel-HOWTO wyjaÅ›nia jak siÄ™ to robi. Zauważ, że możesz także wybrać konfiguracjÄ™ a'la menu poleceniem "make menuconfig" oraz konfiguracjÄ™ w okienkach X11 "make xconfig". Wszystkie trzy rodzaje konfiguracji majÄ… podrÄ™cznÄ… pomoc. 44..33.. TTwwoorrzzeenniiee pplliikkóóww uurrzzÄ…Ä…ddzzeeÅ„Å„ ii uussttaawwiiaanniiee ppaarraammeettrróóww ssttaarrttoowwyycchh.. JÄ…dro używa plików urzÄ…dzeÅ„ aby zidentyfikować którego sterownika urzÄ…dzeÅ„ użyć. JeÅ›li masz standardowÄ… dystrybucjÄ™, to możliwe, że stworzyÅ‚eÅ› te pliki podczas instalacji. Na przykÅ‚ad w Slackware jest narzÄ™dzie setup w postaci menu, które zawiera ustawienie CD-ROM-u oraz wiÄ™kszość systemów ma skrypt /dev/MAKEDEV. JeÅ›li nie użyjesz tych metod, to możesz to zrobić rÄ™cznie, jak to jest opisane dalej w tym dokumencie. Nawet jeÅ›li skorzystasz z tych metod, to zaleca siÄ™ żebyÅ› chociaż zweryfikowaÅ‚ te pliki z informacjami zawartymi tutaj. Pliki urzÄ…dzeÅ„ tworzy siÄ™ poleceniami wykonywanymi w powÅ‚oce, w zależnoÅ›ci od twojego napÄ™du. PowinieneÅ› to robić jako root. Zauważ, że niektóre dystrybucje Linux-a mogÄ… używać trochÄ™ innego nazewnictwa niż podane tutaj. Zaleca siÄ™ także, żebyÅ› zrobiÅ‚ symboliczne dowiÄ…zanie do urzÄ…dzenia CD-ROM-u, aby Å‚atwiej je zapamiÄ™tać. Na przykÅ‚ad, dowiÄ…zanie dla napÄ™du IDE, który jest drugim urzÄ…dzeniem na drugim interfejsie, należy zrobić poleceniem: # ln -s /dev/hdd /dev/cdrom JeÅ›li chcesz sÅ‚uchać pÅ‚yt audio, to bÄ™dziesz musiaÅ‚ ustawić odpowiednie prawa dostÄ™pu dla pliku urzÄ…dzenia (tego prawdziwego, a nie dowiÄ…zania), aby pozwolić wszystkim użytkownikom z niego czytać, np. # chmod 664 /dev/hdd # ls -l /dev/hdd brw-rw-r-- 1 root disk 22, 64 Feb 4 1995 /dev/hdd Podczas startu Linux-a, sterownik urzÄ…dzenia próbuje sprawdzić czy obecne sÄ… odpowiednie urzÄ…dzenia, zwykle robi to, sprawdzajÄ…c specyficzne adresy. Wiele z tych sterowników sprawdza kilka adresów, ale z powodu różnic w konfiguracji, możliwych konfliktów urzÄ…dzeÅ„, ograniczeÅ„ sprzÄ™towych, potrzebujÄ… one czasami pomocy w identyfikacji adresów i innych parametrów. WiÄ™kszość sterowników obsÅ‚uguje opcje podawane w linii poleceÅ„ jÄ…dra, aby przekazać te informacje do sterownika urzÄ…dzenia. Może siÄ™ to odbyć interaktywnie, albo częściej, wpisujÄ…c tÄ™ informacjÄ™ do konfiguracji programu Å‚adujÄ…cego system. Np. przy LILO, dodaÅ‚byÅ› do swojego pliku /etc/lilo.conf polecenie append, takie jak poniżej: append = "sbpcd=0x230,SoundBlaster" WiÄ™cej informacji znajdziesz w dokumentacji do LILO. W nastÄ™pnej sekcji omówiÄ™ sprawy dotyczÄ…ce konkretnych sterowników, wÅ‚Ä…cznie z plikami urzÄ…dzeÅ„, parametrami startowymi i możliwoÅ›ciami poszczególnych sterowników. Przypuszczalnie powinieneÅ› przeczytać tylko sekcjÄ™ dla twojego typu napÄ™du. Pliki README sÄ… zwykle w katalogu /usr/src/linux/Documentation/cdrom. 44..33..11.. SStteerroowwnniikk ssbbppccdd.. Autor główny: Eberhard Moenkeberg ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak (but not all drives) ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: tak ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: tak (CR-562, CR-563, CD-200 only) Automatyczne wykrywanie: tak Plik urzÄ…dzenia: /dev/sbpcd, major 25 Plik konfiguracyjny: sbpcd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Matsushita/Panasonic CDROM support? Plik README: sbpcd Sterownik ten przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: sbpcd=, Pierwszy parametr to adres bazowy urzÄ…dzenia (np. 0x230) a to jedno z "SoundBlaster", "LaserMate" lub "SPEA". W pliku sbpcd.h znajdziesz wskazówki którego typu interfejsu użyć. Parametr sbpcd=0 wyÅ‚Ä…cza automatyczne wykrywanie, wyÅ‚Ä…czajÄ…c tym samym sterownik. Plik urzÄ…dzenia może być stworzony poleceniem: # mknod /dev/sbpcd b 25 0 ObsÅ‚ugiwane jest do czterech napÄ™dów na kontrolerze. NastÄ™pne trzy napÄ™dy na pierwszym kontrolerze miaÅ‚yby numery poboczne urzÄ…dzenia od 1 do 3. JeÅ›li masz wiÄ™cej niż jeden kontroler, stwórz urzÄ…dzenia z liczbÄ… głównÄ… 26, 27 i 28, aż do maksimum 4 kontrolerów (to w sumie 16 napÄ™dów CD-ROM; mam nadziejÄ™, że dla wiÄ™kszoÅ›ci użytkowników to wystarczajÄ…co :-). WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku sbpcd. _J_e_Å›_l_i _k_u_p_i_Å‚_e_Å› _o_s_t_a_t_n_i_o _n_a_p_Ä™_d _C_D_-_R_O_M_, _t_o _n_i_e _z_a_k_Å‚_a_d_a_j_, _ż_e _j_e_Å›_l_i _p_o_d_Å‚_Ä…_c_z_y _s_i_Ä™ _g_o _d_o _k_a_r_t_y _S_o_u_n_d_B_l_a_s_t_e_r_, _t_o _p_o_w_i_n_i_e_n _o_n _u_ż_y_w_a_ć _t_e_g_o _s_t_e_r_o_w_n_i_k_a_. _W_i_Ä™_k_s_z_o_Å›_ć _n_a_p_Ä™_d_ó_w _s_p_r_z_e_d_a_w_a_n_y_c_h _t_e_r_a_z _p_r_z_e_z _C_r_e_a_t_i_v_e _L_a_b_s _t_o _n_a_p_Ä™_d_y _E_I_D_EATAPI. 44..33..22.. SStteerroowwnniikk SSoonnyyccdduu553355.. Autor główny: Ken Pizzini ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: nie ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/sonycd535, major 24 Plik konfiguracyjny: sonycd535.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Sony CDU535 CDROM support? Plik README: sonycd535 Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci: sonycd535= oznacza adres bazowy kontrolera (np. 0x320). Alternatywnie możesz ustawić ten adres w pliku sonycd535.h i wkompilować tÄ™ wartość na staÅ‚e. Plik urzÄ…dzenia może być stworzony poleceniem: # mknod /dev/sonycd535 b 24 0 Niektóre dystrybucje Linux-a używajÄ… /dev/sonycd dla tego urzÄ…dzenia. Starsze wersje sterownika używaÅ‚y głównego numeru 21; upewnij siÄ™, że twój plik urzÄ…dzenia jest poprawny. Sterownik ten byÅ‚ wczeÅ›niej dystrybuowany jako Å‚ata, ale teraz jest częściÄ… standardowego jÄ…dra. WiÄ™cej informacji na temat tego strownika znajdziesz w pliku sonycd535. 44..33..33.. SStteerroowwnniikk ccdduu3311aa Autor główny: Corey Minyard ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: tak Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/cdu31a, major 15 Plik konfiguracyjny: cdu31a.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Sony CDU31A/CDU33A CDROM support? Plik README: cdu31a Sterownik ten przyjmuje opcje w postaci: cdu31a=,,PAS Pierwszy numer, to adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Drugi jest numerem przerwania, którego należy użyć (0 oznacza próbkowanie(polling) i/o). Opcjonalny trzeci parametr pownien mieć wartość PAS jeÅ›li napÄ™d podÅ‚Ä…czony jest do karty dźwiÄ™kowej Pro Audio Spectrum 16, w innym przypadku należy go opuÅ›cić. JeÅ›li sterownik jest moduÅ‚em, to używa on trochÄ™ innego formatu. Podczas Å‚adowania moduÅ‚u programem modprobe lub insmod parametry przyjmujÄ… postać: cdu31a_port= cdu31a_irq= Adres bazowy I/O jest wymagany, ale numer przerwania - nie. Plik urzÄ…dzenia może być stworzony przy pomocy: # mknod /dev/cdu31a b 15 0 WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku cdu31a. Zajrzyj także na stronÄ™ WWW zrobionÄ… przez Jeffreya Oxenreidera ([e-mail] ), która zawiera opis wielu problemów dotyczÄ…cych tych sterowników. Można jÄ… znaleźć pod adresem www.infinet.com . 44..33..44.. SStteerroowwnniikk aazzttccdd.. Autor główny: Werner Zimmermann ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/aztcd0, major 29 Plik konfiguracyjny: aztcd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Aztech/Orchid/Okano/Wearnes (non IDE) CDROM support? Plik README: aztcd Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci: aztcd= Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Plik urzÄ…dzenia może być stworzony przy pomocy: # mknod /dev/aztcd0 b 29 0 Zauważ, że sterownik ten jest przeznaczony tylko dla modelu CDA268-01A. Inne modele, wÅ‚Ä…cznie z CDA268-03I i CDA269-031SE, nie posiadajÄ… wÅ‚asnych interfejsów i powinny używać standardowego sterownika IDECD (ATAPI). WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku aztcd. 44..33..55.. SStteerroowwnniikk ggssccdd.. Autor główny: Oliver Raupach ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: nie ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/gscd0, major 16 Plik konfiguracyjny: gscd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Goldstar R420 CDROM support? Plik README: gscd Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci: gscd= Jedynym parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Plik urzÄ…dzenia może być stworzony przy pomocy: # mknod /dev/gscd0 b 16 0 WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku gscd oraz na stronie WWW linux.rz.fh-hannover.de . 44..33..66.. SStteerroowwnniikk mmccdd.. Autor główny: Martin ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: nie bsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/mcd, major 23 Plik konfiguracyjny: mcd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Standard Mitsumi CDROM support? Plik README: mcd To jest starszy sterownik dla napÄ™dów Mitsumi, który byÅ‚ dostÄ™pny przez jakiÅ› czas. Możesz spróbować nowszego sterownika mcdx, który ma kilka nowych funkcji, ale jest przypuszczalnie mniej stabilny. Sterownik ten przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: mcd=, Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) oraz numer przerwania. Plik urzÄ…dzenia można stworzyć poleceniem: # mknod /dev/mcd b 23 0 WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku mcd. 44..33..77.. SStteerroowwnniikk mmccddxx.. Autor główny: Heiko Schlittermann ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: tak ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie (brak obsÅ‚ugi sprzÄ™towej) Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/mcdx0, major 20 Plik konfiguracyjny: mcdx.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Experimental Mitsumi support? Plik README: mcdx Jest to nowszy sterownik dla napÄ™dów Mitsumi. Starszy i przypuszczalnie bardziej stabilny - mcd - jest nadal dostÄ™pny. Sterownik ten przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: mcdx=, Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) i numer przerwania. Plik urzÄ…dzenia można stworzyć poleceniem: # mknod /dev/mcdx0 b 20 0 JeÅ›li kupiÅ‚eÅ› ostatnio napÄ™d CD-ROM Mitsumi, to nie zakÅ‚adaj, że powinien on używać tego sterownika. Niektóre modele mitsumi sÄ… teraz typu EIDE/ATAPI i powinny używać standardowego sterownika idecd. WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku mcdx. 44..33..88.. SStteerroowwnniikk ccmm220066 Autor główny: David A. van Leeuwen ([e-mail].) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: tak Plik urzÄ…dzenia: /dev/cm206cd, major 32 Plik konfiguracyjny: cm206.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Philips/LMS CM206 CDROM support? Plik README: cm206 Sterownik ten przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: cm206=, Pierwszy numer jest adresem bazowym I/O karty (np. 0x340). Drugi to numer przerwania. Plik urzÄ…dzenia może być stworzony poleceniem: # mknod /dev/cm206cd b 32 0 WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku cm206. 44..33..99.. SStteerroowwnniikk ooppttccdd.. Autor główny: Leo Spiekman ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/optcd0, major 17 Plik konfiguracyjny: optcd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Experimental Optics Storage ... CDROM support? Plik README: optcd Sterownik ten przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: optcd= Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Plik urzÄ…dzenia można stworzyć: # mknod /dev/optcd0 b 17 0 WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku optcd. 44..33..1100.. SStteerroowwnniikk ssjjccdd.. Autor główny: Vadim V. Model ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: nie ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: nie Plik urzÄ…dzenia: /dev/sjcd, major 18 Plik konfiguracyjny: sjcd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Experimental Sanyo H94A CDROM support? Plik README: sjcd Sterownik ten przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: sjcd=,, Kolejne parametry to: adres bazowy, przerwanie i kanaÅ‚ DMA (np. sjcd=0x340,10,5). Plik urzÄ…dzenia może być stworzony poleceniem: # mknod /dev/sjcd b 18 0 WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku sjcd. 44..33..1111.. SStteerroowwnniikk bbppccdd.. Autor główny: Grant R. Guenther ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: nie wiadomo ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: nie ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: tak Plik urzÄ…dzenia: /dev/bpcd, major 41 Plik konfiguracyjny: bpcd.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: MicroSolutions backpack CDROM support? Plik README: bpcd Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci: bpcd= Parametr oznacza tu adres bazowy (np. bpcd=0x3bc). Plik urzÄ…dzenia można stworzyć poleceniem: # mknod /dev/bpcd b 41 0 Sterownik ten jest zawarty w jÄ…drach wersji 2.1. WiÄ™cej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku bpcd. 44..33..1122.. SStteerroowwnniikk SSCCSSII.. Autor główny: David Giller ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak (zależy od napÄ™du) ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: tak ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: tak Czytanie ramek audio: nie Automatyczne wykrywanie: tak Plik urzÄ…dzenia: /dev/scd0, major 11 Plik konfiguracyjny: cdrom.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: SCSI CDROM support? Plik README: brak Parametry podawane podczas startu sÄ… zależne od typu kontrolera SCSI. WiÄ™cej informacji znajdziesz w SCSI HOWTO . ObsÅ‚ugiwana jest wiÄ™ksza ilość sterowników (ilość ograniczona jest maksymalnÄ… iloÅ›ciÄ… urzÄ…dzeÅ„ na szynie SCSI). Stwórz pliki urzÄ…dzeÅ„ z liczbÄ… głównÄ… 11 i liczbÄ… pobocznÄ… poczÄ…wszy od 0: # mknod /dev/scd0 b 11 0 # mknod /dev/scd1 b 11 1 Sterownik sam z siebie nie ma możliwoÅ›ci czytania cyfrowych ramek audio, ale niektóre napÄ™dy SCSI majÄ… takÄ… możliwość i bÄ™dÄ… dziaÅ‚ać z programem cdda2wav (który używa ogólnego interfejsu SCSI jÄ…dra). 44..33..1133.. SStteerroowwnniikk iiddeeccdd.. Autor główny: Scott Snyder ([e-mail]) ObsÅ‚uga wielosesyjnoÅ›ci: tak ObsÅ‚uga wielu napÄ™dów: tak ObsÅ‚uga Å‚adowalnego moduÅ‚u: nie Czytanie ramek audio: tak (w obsÅ‚ugiwanych napÄ™dach) Automatyczne wykrywanie: tak Plik urzÄ…dzenia: /dev/hd{a,b,c,d}, major 22 Plik konfiguracyjny: cdrom.h Opcja konfiguracyjna dla jÄ…dra: Include support for IDE/ATAPI CDROMs? Plik README: ide-cd Sterownik ten jest przeznaczony dla CD-ROM-ów ATAPI. Sterownik przyjmuje nastÄ™pujÄ…ce parametry: hdx=cyls,heads,sects,wpcom,irq lub hdx=cdrom hdx może być jednym z: hda,hdb,hdc,hdd, albo po prostu hd i wtedy oznacza kolejny napÄ™d. Tylko pierwsze trzy parametry sÄ… wymagane (cyls,heads,sects). Np. hdc=1050,32,64 hdd=cdrom. Zmuszenie sterownika IDE, aby rozpoznaÅ‚ twój CD-ROM, może przysparzać trochÄ™ kÅ‚opotów, szczególnie jeÅ›li masz wiÄ™cej niż 2 urzÄ…dzenia albo wiÄ™cej niż 1 kontroler IDE. Zwykle wszystko co jest wymagane, to podać poprawne opcje z LILO. Szczegółówe informacje jak to zrobić znajdziesz w pliku /usr/src/linux/Documentation/ide-cd. Przeczytaj go dokÅ‚adnie. Nowsze jÄ…dra majÄ… lepszÄ… obsÅ‚ugÄ™ dla wiÄ™kszej iloÅ›ci urzÄ…dzeÅ„ IDE. JeÅ›li masz problemy ze starszym jÄ…drem, to uaktualnienie może pomóc. Niektóre kontrolery majÄ… problemy sprzÄ™towe, które sterownik może obejść. Możliwe, że musisz podać dodatkowe parametry sterownikowi, aby to umożliwić. Zajrzyj do dokumenctaji. 44..44.. SSttaarrttoowwaanniiee jjÄ…Ä…ddrraa.. Możesz teraz wystartować system z nowym jÄ…drem. Pilnuj czy nie pojawi siÄ™ komunikat podobny do tego: hdd: NEC CD-ROM DRIVE:282, ATAPI CDROM drive który informuje, że CD-ROM zostaÅ‚ odnaleziony przez sterownik (komunikat bÄ™dzie siÄ™ różniÅ‚ w zależnoÅ›ci od napÄ™du). JeÅ›li komunikaty podczas startu pojawiajÄ… siÄ™ zbyt szybko, to możesz do nich powrócić wciskajÄ…c SHIFT-PgUp (jeÅ›li nie przeÅ‚Ä…czaÅ‚eÅ› konsol), albo wyÅ›wietlić je poleceniami dmesg lub tail /var/adm/messages. JeÅ›li napÄ™d nie może być odnaleziony, to jest problem. Zobacz sekcjÄ™ na temat rozwiÄ…zywania problemów.. 44..55.. MMoonnttoowwaanniiee,, ooddmmoonnttoowwyywwaanniiee ii wwyyjjmmoowwaanniiee uurrzzÄ…Ä…ddzzeeÅ„Å„.. Aby zamontować CD-ROM, włóż pÅ‚ytÄ™ do napÄ™du, i uruchom polecenie mount jako root (zakÅ‚Ä…da siÄ™ tutaj, że stworzyÅ‚eÅ› symboliczne dowiÄ…zanie do twojego pliku urzÄ…dzenia tak jak to byÅ‚o zalecane powyżej oraz że istnieje pusty katalog /mnt/cdrom): # mount -t iso9660 -r /dev/cdrom /mnt/cdrom Zawartość kompaktu znajduje siÄ™ teraz w katalogu /mnt/cdrom. SÄ… jeszcze inne opcje dla polecenia mount, które możesz użyć; zobacz w podrÄ™czniku systemowym "man" mount(8). Możesz dodać pozycjÄ™ do pliku /etc/fstab, aby automatycznie montować CD-ROM podczas startu, albo żeby podać parametry jakie majÄ… być użyte podczas montowania; zobacz w podrÄ™czniku systemowym "man" fstab(8). Zauważ, że żeby odtwarzać pÅ‚yty myzyczne _n_i_e powinieneÅ› próbować ich montować. Aby odmontować CD-ROM, użyj jako root polecenia umount: # umount /mnt/cdrom PÅ‚yta może być odmontowana tylko wtedy kiedy żaden proces nie żąda do niego dostÄ™pu (wÅ‚Ä…czajÄ…c w to przypadek, kiedy bieżącym katalogiem jest któryÅ› z podkatalogów pÅ‚yty lub jej katalog główny). Możesz potem wyjąć pÅ‚ytÄ™. WiÄ™kszość napÄ™dów ma przycisk do wyjmowania pÅ‚yt; Jest także osobny program sÅ‚użący do tego celu - eject . PamiÄ™taj, że nie możesz wyjmować pÅ‚yty podczas gdy jest ona zamontowana (to może lub nie być możliwe w zależnoÅ›ci od rodzaju napÄ™du jaki posiadasz). Niektóre sterowniki CD-ROM potrafiÄ… automatycznie wysuwać szufladkÄ™ jeÅ›li pÅ‚yta jest odmontowywana i wsuwać jÄ… kiedy jest montowana (można wyÅ‚Ä…czyć tÄ™ funkcjÄ™ podczas kompilacji albo przy pomocy programu). Możliwe jest, że po sÅ‚uchaniu pÅ‚yty muzycznej nie bÄ™dziesz mógÅ‚ zamontować pÅ‚yty. Musisz wysÅ‚ać polecenie audio "stop" (przy pomocy jakiegoÅ› programu do odtwarzania) przed próbÄ… montowania. Problem ten wydaje siÄ™ pojawiać tylko ze sterownikiem SBPCD. Ostatnie wersje jÄ…dra 2.0 i 2.1 obsÅ‚ugujÄ… automounter oparty na jÄ…drze, który dostarcza przeźroczyste dla użytkownika montowanie usuwalnych mediów wÅ‚Ä…cznie z CD-ROM-em. Potrzebne narzÄ™dzia znajdziesz pod adresem ftp.icm.edu.pl . 44..66.. RRoozzwwiiÄ…Ä…zzyywwaanniiee pprroobblleemmóóww.. JeÅ›li wciąż masz problemy po przejÅ›ciu przez instalacjÄ™ wg. tego HOWTO, to tutaj jest kilka rzeczy, które należy sprawdzić. Punkty sÄ… umieszczone wg. narastajÄ…cej zÅ‚ożonoÅ›ci. JeÅ›li któryÅ› z nich zawiedzie, to rozwiąż ten problem zanim posuniesz siÄ™ dalej. 44..66..11.. KKrrookk 11:: UUppeewwnniijj ssiięę,, żżee nnaa ppeewwnnoo uużżyywwaasszz nnoowwoosskkoommppiilloowwaanneeggoo jjÄ…Ä…ddrraa.. Możesz sprawdzić datÄ™ jÄ…dra, aby zobaczyć czy jest to to z obsÅ‚ugÄ… CD- ROM-u. Można to zrobić poleceniem uname: % uname -a Linux fizzbin 2.0.18 #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996 i586 albo wyÅ›wietlajÄ…c zawartość pliku /proc/version: % cat /proc/version Linux version 2.0.18 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.2) #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996 JeÅ›li data siÄ™ nie zgadza, to masz caÅ‚y czas stare jÄ…dro. Czy aby na pewno zresetowaÅ‚eÅ› komputer? JeÅ›li używasz LILO, czy przeinstalowaÅ‚eÅ› je (z reguÅ‚y piszÄ…c /sbin/lilo)? JeÅ›li startujesz z dyskietki, czy zrobiÅ‚eÅ› nowÄ… dyskietkÄ™ i użyÅ‚eÅ› jej podczas startu? 44..66..22.. KKrrookk 22:: UUppeewwnniijj ssiięę,, żżee ooddppoowwiieeddnniiee sstteerroowwnniikkii ssÄ…Ä… wwkkoommppiilloowwaannee Sprawdzić to możesz wyÅ›wietlajÄ…c zawartość pliku /proc/devices: % cat /proc/devices Character devices: 1 mem 2 pty 3 ttyp 4 ttyS 5 cua 7 vcs Block devices: 3 ide0 22 ide1 Najpierw poszukaj sterownika swojego CD-ROM-u. SÄ… to wszystko urzÄ…dzenia blokowe, w tym przypadku widać, że obecny jest sterownik idecd z numerem głównym 22. Upewnij siÄ™ także, że wkompilowana jest obsÅ‚uga systemu plików ISO-9660 przez wyÅ›wietlenie zawartoÅ›ci pliku /proc/filesystems: % cat /proc/filesystems ext2 msdos nodev proc iso9660 Możesz też sprawdzić, które adresy I/O sÄ… używane przez sterownik zaglÄ…dajÄ…c do pliku /proc/ioports: howto % cat /proc/ioports ... 0230-0233 : sbpcd ... JeÅ›li któryÅ› ze sterowników, który myslaÅ‚eÅ›, że wkompilowaÅ‚eÅ›, siÄ™ nie pojawia, to coÅ› poszÅ‚o nie tak z konfiguracjÄ… lub kompilacjÄ… jÄ…dra. Zacznij proces instalacji jeszcze raz poczÄ…wszy od konfiguracji i kompilacji jÄ…dra. 44..66..33.. KKrrookk 33:: CCzzyy jjÄ…Ä…ddrroo wwyykkrryyÅ‚Å‚oo ttwwóójj nnaappęędd ppooddcczzaass ssttaarrttuu?? Upewnij siÄ™, że CD-ROM zostaÅ‚ wykryty podczas startu jÄ…dra. PowinieneÅ› zobaczyć odpowiedni komunikat. JeÅ›li komunikat ten przesunÄ…Å‚ siÄ™ poza ekran, to możesz go sprawdzić poleceniem dmesg. % dmesg lub % tail /var/adm/messages JeÅ›li twój napÄ™d nie zostaÅ‚ zidentyfikowany, to coÅ› jest nie tak. Upewnij siÄ™, że jest podÅ‚Ä…czony do prÄ…du i że wszystkie kable sÄ… poprawnie podÅ‚Ä…czone. JeÅ›li twój napÄ™d posiada zworki do przeÅ‚Ä…czania zakresów adresów, to sprawdź czy sÄ… poprawnie ustawione (np. napÄ™d 0 jeÅ›li masz tylko jeden napÄ™d). CD-ROM-y ATAPI muszÄ… być ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave" jeÅ›li do interfejsu jest podÅ‚Ä…czone tylko jedno urzÄ…dzenie. JeÅ›li napÄ™d dziaÅ‚a pod DOS-em, to jest pewne, że sprzÄ™t dziaÅ‚a. Wiele sterowników używa automatycznego wykrywania, ale niektóre nie i wykrywanie to nie zawsze dziaÅ‚a. Użyj parametrów startowych podanych dla twojego typu sterownika. JeÅ›li nie jesteÅ› pewien co do adresów I/O czy innych parametrów, to popróbuj kilka razy. LILO może być (i zwykle jest) tak skonfigurowane, żeby przyjmować parametry wpisane rÄ™cznie podczas startu. Inna możliwość jest taka, że użyÅ‚eÅ› zÅ‚ego sterownika. Czasami dokumentacja może odwoÅ‚ywać siÄ™ do interfejsów wÅ‚asnych jako do IDE, mylÄ…c użytkownika, który myÅ›li, że jego napÄ™d jest ATAPI. Jeszcz inna możliwość to: twój napÄ™d (albo karta interfejsu) jest jednÄ… z "kompatybilnych", która potrzebuje inicjalizacji przez sterownik DOS-owy. Spróbuj wystartować DOS-a i zaÅ‚adować sterownik dostarczony przez sprzedawcÄ™. Potem zresetuj miÄ™kko przy pomocy klawiszy Control-Alt-Delete. JeÅ›li twojego napÄ™du nie ma w tym dokumencie, to możliwe jest, że po prostu nie ma sterownika pod Linux-a dla niego. Możesz sprawdzić w adresach podanych pod koniec tego dokumentu. 44..66..44.. KKrrookk 44:: CCzzyy mmoożżeesszz cczzyyttaaćć ddaannee zz nnaappęędduu?? Spróbuj odczytać coÅ› z CD-ROM-u. Przy nastÄ™pujÄ…cym poleceniu Å›wiateÅ‚ko (jeÅ›li je masz) powinno siÄ™ zapalić i nie powinno być żadnych bÅ‚Ä™dów. Upewnij siÄ™, że pÅ‚yta jest wÅ‚ożona i użyj odpowiedniego dla siebie pliku urzÄ…dzenia. # dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=2048 ^C 124+0 records in 124+0 records out JeÅ›li to dziaÅ‚a, to jÄ…dro porozumiewa siÄ™ z napÄ™dem i możesz przejść do kroku 5. JeÅ›li nie, to możliwÄ… przyczynÄ… jest plik urzÄ…dzenia. Upewnij siÄ™, że plik urzÄ…dzenia w katalogu /dev ma poprawne liczby głównÄ… i pobocznÄ… zgodnie z tym co byÅ‚ podane wczeÅ›niej dla twojego typu napÄ™du. Sprawdź czy prawa dostÄ™pu pozwalajÄ… na odczyt i zapis. Raczej mniej prawdopodobnym jest żebyÅ› miaÅ‚ jakiÅ› problem sprzÄ™towy. Spróbuj potestować napÄ™d pod DOS-em, jeÅ›li to możliwe, żeby sprawdzić czy to mogÅ‚oby być przyczynÄ…. 44..66..55.. KKrrookk 55:: CCzzyy mmoożżeesszz zzaammoonnttoowwaaćć nnaappęędd?? JeÅ›li możesz czytać z napÄ™du, ale nie możesz go zamontować, to sprawdź najpierw czy wkompilowaÅ‚eÅ› obsÅ‚ugÄ™ systemu plików ISO-9660 wyÅ›wietlajÄ…c zawartość pliku /proc/filesystems jak poprzednio. Upewnij siÄ™, że montujesz napÄ™d z opcjami "-t iso9660" i "-r" i że dobry i znany ci kompakt ISO-9660 (nie muzyczny) jest w napÄ™dzie. Normalnie musisz montować napÄ™d jako użytkownik root. Upewnij siÄ™, że katalog, do którego montujesz, istnieje i że jest pusty. JeÅ›li CD-ROM jest montowany automatycznie podczas startu, to upewnij siÄ™, że masz poprawny wpis w pliku /etc/fstab. JeÅ›li jest u ciebie uruchomiony syslog demon, to mogÄ… być komunikaty o bÅ‚Ä™dach pochodzÄ…ce od jÄ…dra, których nie widzisz. Spróbuj użyć polecenia dmesg: % dmesg SBPCD: sbpcd_open: no disk in drive W zależnoÅ›ci od konfiguracji twojego systemu, bÅ‚Ä™dy mogÄ… być także zapisane w katalogu /var/adm. 44..66..66.. SSpprraawwddzzaanniiee pprroobblleemmóóww aauuddiioo.. JeÅ›li napÄ™d dziaÅ‚a z CD-ROM-ami, ale nie odtwarza pÅ‚yt audio, oto kilka możliwych rozwiÄ…zaÅ„. Potrzebujesz programu do odtwarzania pÅ‚yt muzycznych. Niektóre z nich mogÄ… być popsute, albp mogÄ… nie współpracować z twoim napÄ™dem. Spróbuj użyć innych i/lub przekompilować je samemu. Dobrym miejscem do poszukania takich programów jest ftp.icm.edu.pl . Kilka sterowników nie obsÅ‚uguje odtwarzania pÅ‚yt audio. Sprawdź plik README albo źródÅ‚o sterownika czy to ten przypadek. Sprawdź czy pÅ‚ytÄ™ sÅ‚ychać przez wejÅ›cie sÅ‚uchawkowe. JeÅ›li tak to problem leży tu raczej w twojej karcie muzycznej. Użyj programu miksujÄ…cego, aby ustawić urzÄ…dzenie wejÅ›ciowe i poziom gÅ‚oÅ›noÅ›ci. Upewnij siÄ™, że zaÅ‚ożyÅ‚eÅ› kabel audio z napÄ™du CD-ROM-u do karty muzycznej. Upewnij siÄ™, że sterownik do karty dźwiÄ™kowej dziaÅ‚a (zobacz Sound-HOWTO dostÄ™pne po polsku). 44..66..77.. KKiieeddyy wwsszzyyssttkkoo iinnnnee zzaawwiieeddzziiee.. JeÅ›li ciÄ…gle masz problemy to tutaj jest jeszcze kilka ostatnich rzeczy, których możesz spróbować: · przeczytaj jeszcze raz dokÅ‚adnie ten dokument. · poczytaj odwoÅ‚ania wymienione pod koniec tego dokumentu, szczególnie odpowiednie pliki README dostarczane wraz ze źródÅ‚ami jÄ…dra. · wyÅ›lij zapytanie na grupÄ™ dyskusyjnÄ… pl.comp.os.linux albo jakÄ…Å› innÄ… zwiÄ…zanÄ… z Linux-em. · wyÅ›lij zapytanie na listÄ™ dyskusyjnÄ… o Linux-ie (w przypadku Polski lista dyskusyjna jest poÅ‚Ä…czona z grupÄ… dyskusyjnÄ…) · spróbuj użyć najnowszej wersji jÄ…dra. · skontaktuj siÄ™ ze swoim sprzedawcÄ…. · skontaktuj siÄ™ z producentem CD-ROM-u. · wyÅ›lij list do opiekuna twojego sterownika (sprawdź w pliku /usr/src/linux/MAINTAINERS) · przyÅ›lij list do mnie. · odpal emacs-a i wpisz Esc-x doctor :-) 55.. AApplliikkaaccjjee.. W sekcji tej znajdujÄ… siÄ™ niektóre aplikacje zwiÄ…zane z CD-ROM-ami dostÄ™pne pod Linux-a. Najnowsze informacje na temat archwiów oprogramowania znajdziesz w "Linux Software Map". 55..11.. OOddttwwaarrzzaacczzee ppÅ‚Å‚yytt mmuuzzyycczznnyycchh.. Jest kilka programów umożliwiajÄ…cych sÅ‚uchanie pÅ‚yt muzycznych zarówno poprzez wyjÅ›cie sÅ‚uchawkowe jak przez kartÄ™ muzycznÄ…. WWoorrkkmmaann - graficzna odtwarzarka pod X11, z bazÄ… kompaktów i wieloma innymi funkcjami. WWoorrkkBBoonnee - interaktywna odtwarzarka tekstowa. xxccddppllaayyeerr - prosta odtwarzarka pod X11. ccddppllaayyeerr - bardzo prosta odtwarzarka obsÅ‚ugiwana z linii poleceÅ„. XXmmccdd - odtwarzarka pod X11 napisana dla Motif-a xxmmiittssuummii - inna odtwarzarka pod X11 dla napÄ™dów Mitsumi xxppllaayyccdd - inna odtwarzarka pod X11 poÅ‚Ä…czona z mikserem dźwiÄ™ku i programem do pomiaru VU. ccddttooooll - narzÄ™dzia obsÅ‚ugiwane z linii poleceÅ„ do odtwarzania pÅ‚yt audio. Niektóre z tych programów sÄ… zaprogramowane, aby używać konkretnego urzÄ…dzenia dla CD-ROM-u (np. /dev/cdrom). Możliwe, że możesz podać prawidÅ‚owe urzÄ…dzenie jako parametr, albo możesz stworzyć symboliczne dowiÄ…zanie w katalogu /dev. JeÅ›li wysyÅ‚asz wyjÅ›cie do karty muzycznej, to możliwe, że chcesz użyć miksera, aby ustawić gÅ‚oÅ›ność, albo żeby podać wejÅ›cie z kompaktu, żeby coÅ› nagrać. 55..22.. PPhhoottooCCDD.. PÅ‚yty PhotoCD używajÄ… systemu plików ISO-9660 zawierajÄ…cy pliki z obrazami we wÅ‚asnym formacie. Nie wszystkie napÄ™dy CD-ROM pozwalajÄ… na czytanie w tym formacie. Program Hadmuta Danischa - hpcdtoppm - zamienia pliki PhotoCD na przenoÅ›ny format pixmap. Można go Å›ciÄ…gnąć z ftp.gwdg.de albo jako część narzÄ™dzi PBM (Portable Bit Map) dostÄ™pnych w wielu archiwach (poszukaj "pbm" lub "netpbm"). Program photocd Gerda Knorra [e-mail] może zamieniać obrazy PhotoCD w pliki Targa lub bitmapy Windows i OS/2. Ten sam autor napisaÅ‚ program xpcd pod X11 obsÅ‚ugujÄ…cy obrazy PhotoCD. Możesz wybrać obraz myszkÄ…, zobaczyć widok roboczy w maÅ‚ym okienku i zaÅ‚adować go w piÄ™ciu możliwych rozdzielczoÅ›ciach. Możesz także zaznaczyć część obrazu i zaÅ‚adować tylko tÄ™ zaznaczonÄ… część. Pakietów tych możesz poszukać w ftp.cs.tu-berlin.de . Program do obróbki obrazów ImageMagic także obsÅ‚uguje pliki PhotoCD. Jest dostÄ™pny z ftp.x.org 55..33.. MMkkiissooffss.. Pakiet mkisofs Erica Youngdale'a pozwala tworzyć system plików ISO-9660 na partycjach twardego dysku. Może to być wykorzystane później przy sprawdzaniu systemu plików CD-ROM-u przed zapisaniem go na pÅ‚ytÄ™. NarzÄ™dzia dla wÅ‚aÅ›ciwego zapisu danych na nagrywarkach sÄ… raczej specyficzne dla danego sprzedawcy. WymagajÄ… także zapisu danych bez przerywania, tak że wielozadaniowy system taki jak Linux nie jest dobrym wyborem. 55..44.. NNaarrzzęęddzziiaa IISSOO--99666600.. SÄ… pewne narzÄ™dzia sÅ‚użące do weryfikowania kompaktu sformatowanego na ISO-9660; możesz ich użyć do sprawdzania podejrzanych pÅ‚yt. Pakiet można znaleźć na ftp.cdrom.com . Napisane zostaÅ‚y przez Billa Siegmunda i Richa Morina. 66.. OOddppoowwiieeddzzii nnaa cczzęęssttoo zzaaddaawwaannee ppyyttaanniiaa.. 66..11.. JJaakk iinnnnyy uużżyyttkkoowwnniikk nniiżż rroooott mmoożżee mmoonnttoowwaaćć ii ooddmmoonnttoowwyywwaaćć ppÅ‚Å‚yyttyy?? WiÄ™kszość poleceÅ„ mount posiada opcjÄ™ _u_s_e_r. JeÅ›li zrobisz takÄ… pozycjÄ™ w /etc/fstab: /dev/sbpcd /mnt/cdrom iso9660 user,noauto,ro to zwykÅ‚y użytkownik bÄ™dzie mógÅ‚ zamontować i odmontować pÅ‚ytÄ™ poleceniami: % mount /mnt/cdrom % umount /mnt/cdrom PÅ‚yta zostanie zamontowana z pewnymi opcjami, które zwiÄ™kszajÄ… bezpieczeÅ„stwo (np. programy nie mogÄ… być wykonywane, pliki urzÄ…dzeÅ„ sÄ… ignorowane); w niektórych przypadkach może to być zbyt rygorystyczne. InnÄ… metodÄ… jest zdybycie pakietu usermount, który pozwala użytkownikom innym niż root montować i odmontowywać urzÄ…dzenia wyjmowalne takie jak dyskietki i CD-ROM-y, ale zmniejsza dostÄ™p do innych urzÄ…dzeÅ„ (takich jak partycje twardych dysków). DostÄ™pny jest na wiÄ™kszoÅ›ci serwerów ftp. Pod adresem ftp.cdrom.com znajduje siÄ™ plik źródÅ‚owy mount.c, który pozwala na montowanie i odmontowywanie CD-ROM-ów (tylko) przez normalnych użytkowników. Uruchamiany jest z prawami root-a. 66..22.. DDllaacczzeeggoo ddoossttaajjęę kkoommuunniikkaatt ""ddeevviiccee iiss bbuussyy"" kkiieeddyy ooddmmoonnttoowwuujjęę CCDD--RROOMM?? PÅ‚yta nie może być odmontowana jeÅ›li jakikolwiek proces żąda do niej dostÄ™pu, wÅ‚Ä…cznie z przypadkiem kiedy bierzÄ…cym katalogiem jest któryÅ› z podkatalogów pÅ‚yty lub jej katalog główny. JeÅ›li nie możesz znaleźć procesu używajÄ…cego pÅ‚ytÄ™, to możesz użyć polecenia fuser tak jak to pokazano poniżej: % umount /cdrom umount: /dev/hdd: device is busy % fuser -v /cdrom USER PID ACCESS COMMAND /mnt/cdrom tranter 133 ..c.. bash Na niektórych systemach możliwe, że musisz być root-em, żeby uruchomić polecenie fuser, żeby zobaczyć procesy innych użytkowników. 66..33.. JJaakk mmaamm eekkssppoorrttoowwaaćć CCDD--RROOMM ddllaa iinnnnyycchh kkoommppuutteerróóww pprrzzeezz NNFFSS?? Musisz dodać pozycjÄ™ do pliku /etc/exports. Wtedy użytkownicy na tamtej maszynie bÄ™dÄ… mogli zamontować to urzÄ…dzenie. Szczegóły znajdziesz w poleceniu "man 5 exports". 66..44.. CCzzyy mmooggęę ssttaarrttoowwaaćć LLiinnuuxx--aa zz CCDD--RROOMM--uu?? Przy instalacji Linux-a najpopularniejszÄ… metodÄ… jest użycie dyskietki startowej. Niektóre dystrybucje pozwalajÄ… na start Linux-a bezpoÅ›rednio z pÅ‚yty. Michael Fulbright ([e-mail]) zgÅ‚osiÅ‚, że jeÅ›li posiada siÄ™ dobry CD-ROM, ROM BIOS i napÄ™d CD-ROM ATAPI, to jest możliwe startowanie z pÅ‚yty. Najnowsza wersja mkisofs także obsÅ‚uguje tworzenie takich dysków. DodaÅ‚ on jakieÅ› Å‚aty do obsÅ‚ugi standardu El Torito dla startowalnych CD-ROM-ów. 66..55.. JJaakk mmooggęę pprrzzeecczzyyttaa ddaannee ccyyffrroowwee zz ppÅ‚Å‚yyttyy mmuuzzyycczznneejj?? Heiko Eissfeldt ([e-mail]) i Olaf Kindel napisali narzÄ™dzie, które czyta dane audio i zachowuje je jako pliki dźwiÄ™kowe w formacie .wav. Pakiet nazywa siÄ™ cdda2wav.tar.gz i można go pobrać z ftp.icm.edu.pl. Ponieważ napÄ™dy CD-ROM zmieniajÄ… siÄ™ bardzo szybko, trudno jest powiedzieć które modele obsÅ‚ugujÄ… czytanie danych cyfrowych. Najlepiej zdobyć najnowszy pakiet cdda2wav i przeczytać zawartÄ… tam dokumentacjÄ™. WiÄ™cej informacji na ten temat znajdziesz na stronie www.tardis.ed.ac.uk oraz w FAQ grupy alt.cd-rom wymienionym w referencjach. 66..66.. DDllaacczzeeggoo ppoolleecceenniiee ffiinndd nniiee ddzziiaaÅ‚Å‚aa?? JeÅ›li używasz tego polecenia na kompakcie w formacie ISO-9660 bez Rock Ridge Extensions, to musisz dodać opcjÄ™ -noleaf. WiÄ™cej szczegółów w poleceniu "man find". (Z moich doÅ›wiadczeÅ„ wynika, że prawie wszystkie nowsze pÅ‚yty Linux-a używajÄ… Rock Ridge Extensions, wiÄ™c ten problem powinien wystÄ™pować bardzo rzadko.) 66..77.. CCzzyy LLiinnuuxx oobbssÅ‚Å‚uugguujjee jjaakkiieeśś nnaaggrryywwaarrkkii?? Pakiet X-CD-Roast jest graficznym interfejsem do obsÅ‚ugi nagrywarek CD. Pakiet można znaleźć na ftp.icm.edu.pl w kataloogu /pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/. Zobacz także "Linux CD-Writing HOWTO" pod adresem www.jtz.org.pl dostÄ™pne w jÄ™zyku polskim. 66..88.. DDllaacczzeeggoo ppoojjaawwiiaa ssiięę ttaakkii kkoommuunniikkaatt ""mmoouunntt:: RReeaadd--oonnllyy ffiillee ssyyss­­ tteemm wwhheenn mmoouunnttiinngg aa CCDD--RROOMM""?? CD-ROM jest noÅ›nikiem tylko do odczytu. We wczeÅ›niejszych wersjach jÄ…dra można byÅ‚o zamontować pÅ‚ytÄ™ CD do zapisu i odczytu, ale zapis byÅ‚ po prostu ignorowany. Od wersji 1.1.33 zostaÅ‚o to poprawione i CD- ROM-y muszÄ… być montowane tylko-do-odczytu (np. z opcjÄ… -r). 66..99.. DDllaacczzeeggoo wwyyssuuwwaa mmii ssiięę sszzuuffllaaddkkaa kkiieeddyy zzaammyykkaamm ssyysstteemm?? Od wersji jÄ…dra 1.1.38, sterownik sbpcd wysuwa szufladkÄ™ kiedy pÅ‚yta jest odmontowywana. JeÅ›li zamykasz system, to zamontowana pÅ‚yta zostanie odmontowana i szufladka wysuniÄ™ta. Funkcja ta ma pomóc przy zmianie pÅ‚yt. JeÅ›li szufladka jest wysuniÄ™ta, to przy próbie odczytu lub zamontowania zostanie zamkniÄ™ta automatycznie. StwierdziÅ‚em, że to powoduje problemy z niektórymi programami (np. cdplay i workbone). Od wersji 1.1.60 jÄ…dra można tÄ™ funkcjÄ™ kontrolować programowo. PrzykÅ‚adowy program zawarty jest w dokumentacji do sterownika sbpcd programu (albo użyj eject ). 66..1100.. MMaamm ""ssppeeccjjaallnnyy"" kkoommppaakktt,, kkttóórreeggoo nniiee mmoożżnnaa zzaammoonnttoowwaaćć?? Ten specjalny kompakt to pewnie pÅ‚yta XA (jak wszystkie PhotoCD czy "one-offs" stworzone przy użyciu nagrywarek). WiÄ™kszość sterowników CD-ROM-ów nie obsÅ‚uguje pÅ‚yt XA, chociaż może znajdziesz gdzieÅ› jakÄ…Å› Å‚atÄ™, która dodaje obsÅ‚ugÄ™ takich pÅ‚yt. Sterownik sbpcd _o_b_s_Å‚_u_g_u_j_e XA. JeÅ›li używasz tego sterownika, to możesz sprawdzić czy pÅ‚yta jest XA w ten sposób: otwórz plik sbpcd.c i wÅ‚Ä…cz wyÅ›wietlanie "Table of Contents" (DBG_TOC). Skompiluj i zainstaluj nowe jÄ…dra i wystartuj je. Podczas każdego montowania TOC bÄ™dzie wyÅ›wietlane na konsoli, albo logowane do pliku). JeÅ›li pierwszÄ… wartoÅ›ciÄ… w TOC jest 20, to jest to pÅ‚yta XA. Bajt ten ma wartość 00 w normalnych pÅ‚ytach. JeÅ›li TOC pokazuje różne Å›cieżki, to jest to także znak, że jest to pÅ‚yta XA. (dziÄ™ki dla Eberharda Moenkeberga za powyższÄ… informacjÄ™) Innymi możliwoÅ›ciami dla nieodczytywalnych CD-ROM-ów sÄ…: 1. PÅ‚yta nie używa systemu plików ISO-9660 (np. niektóre używajÄ… SunOS lub HFS). 2. Jest to pÅ‚yta muzyczna. 3. WÅ‚ożyÅ‚eÅ› jÄ… do napÄ™du "do góry nogami" :-) 66..1111.. CCzzyy wwiieellooppÅ‚Å‚yyttoowwee nnaappęęddyy CCDD--RROOMM ddzziiaaÅ‚Å‚aajjÄ…Ä… zz LLiinnuuxx--eemm?? Kilku użytkowników zgÅ‚osiÅ‚o, że osiÄ…gnęło jakieÅ› sukcesy z wielopÅ‚ytowymi napÄ™dami CD-ROM SCSI. Musisz przypuszczalnie wÅ‚Ä…czyć opcjÄ™ "Probe all LUNs on each SCSI device" przy konfiguracji jÄ…dra. Przynajmniej jeden użytkownik musiaÅ‚ także zwiÄ™kszyć wartość oczekiwania (timeout) dla SCSI w sterowniku. ZgÅ‚oszono mi, że Nakamichi MBR-7 7 i Pioneer 12 dziaÅ‚ajÄ…. DostÄ™pne sÄ… także napÄ™dy wielopÅ‚ytowe EIDE/ATAPI. JÄ…dro w wersji 2.0 ma szczÄ…tkowÄ… obsÅ‚ugÄ™ dla napÄ™dów korzystajÄ…cych z funkcji ioctl CDROM_SELECT_DISC. Plik z dokumentacjÄ… do sterownika IDE-CD zawiera źródÅ‚a krótkiego programu do wybierania kompaktów, albo możesz użyć nowszej wersji opisanego wczeÅ›niej programu eject. 66..1122.. DDoossttaajjęę bbłłęęddyy:: ""//ccddrroomm:: PPeerrmmiissssiioonn ddeenniieedd"" Niektóre pÅ‚yty majÄ… tak ustawione prawa dostÄ™pu do swojego głównego katalogu, że tylko użytkownik root może go czytać. PrzykÅ‚adem może tutaj być pÅ‚yta InfoMagic z marca 1995. Jest to wyraźna niedogodność. NastÄ™pujÄ…ca Å‚ata, grzeczność ze strony Christopha Lametera ([e-mail]) obchodzi ten problem w jÄ…drze. From: [e-mail] (Christoph Lameter) Newsgroups: comp.os.linux.setup Subject: InfoMagic Developers Set: Fix for CD-ROM permissions Date: 12 Apr 1995 20:32:03 -0700 Organization: The Water Fountain - Mining for streams of Living Water NNTP-Posting-Host: waterf.org X-Newsreader: TIN [version 1.2 PL2] Zbiór pÅ‚yt "InfoMagic Developers" z marca 1995 ma bÅ‚Ä™dy ponieważ informacja o prawach dostÄ™pu zapisana w katalogu głównym przysparza nastÄ™pujÄ…cych problemów: 1. PÅ‚yta 1 bÄ™dzie zawsze miaÅ‚a wÅ‚aÅ›ciciela/grupÄ™ 5101/51 i ma dozwolony zapis (?) 2. PÅ‚yta 2 i 3 majÄ… ustawione prawa rwx dla root-a i żadnych praw dla innych użytkowników/grupy. PÅ‚yty tej nie można odczytać z innego użytkownika niż root! Mam uruchomionego BBS-a i muszÄ™ je udostÄ™pnić do zgrywania dla innych. WidziaÅ‚em już gdzieÅ› tam kilka poprawek do tego. Jednak kÅ‚opot w tym, że poprawki te zmieniajÄ… prawa dla WSZYSTKICH katalogów na pÅ‚ycie. Ta poprawka zmienia TYLKO prawa dostÄ™pu do katalogu głównego pÅ‚yty. JeÅ›li chcesz uruchamiać części Linux-a bezpoÅ›rednio z tej pÅ‚yty to możesz wpaść w kÅ‚opoty jeÅ›li wszystkie katalogi sÄ… czytelne dla wszystkich i jeÅ›li wÅ‚aÅ›cicielem wszystkich jest root. Poprawka ta zmieni prawa dostÄ™pu dla katalogu głównego na r-xr-xr-x i wÅ‚aÅ›ciciela/grupÄ™ na wartoÅ›ci odpowiadajÄ…ce opcjom uid i gid polecenia mount. Aby zaÅ‚ożyć poprawkÄ™: cd /usr/src/linux/fs/isofs patch <**TEN LIST** i skompiluj ponownie jÄ…dro (możliwe, że musisz poprawić trochÄ™ tÄ™ poprawkÄ™ w zależnoÅ›ci od wersji twojego jÄ…dra). Poprawka ta powinna siÄ™ przypuszczalnie znaleźć w jÄ…drze. Jaki interes majÄ… dane na pÅ‚ycie w grzebaniu prawami/wÅ‚aÅ›cicielem katalogu do zamontowania? --- inode.c.ORIG Wed Apr 12 17:24:36 1995 +++ inode.c Wed Apr 12 17:59:12 1995 @@ -552,7 +552,15 @@ these numbers in the inode structure. */ if (!high_sierra) - parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode); + { parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode); + /* check for access to the root directory rights/owner CL */ + if((inode->i_sb->u.isofs_sb.s_firstdatazone) == inode->i_ino) + { /* Change owner/rights to the ones demanded by the mount command */ + inode->i_uid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_uid; + inode->i_gid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_gid; + inode->i_mode = S_IRUGO | S_IXUGO | S_IFDIR; + } + } #ifdef DEBUG printk("Inode: %x extent: %x\n",inode->i_ino, inode->u.isofs_i.i_first_extent); @@ -805,4 +813,3 @@ } #endif - Zauważ, że powyższa Å‚ata jest raczej stara i przypuszczalnie nie zainstaluje siÄ™ gÅ‚adko w jÄ…drze wersji 2.0. Zobacz także pytanie na temat plików ukrytych w dalszej części tego dokumentu. 66..1133.. JJaakk mmaamm iinntteerrpprreettoowwaaćć kkoommuunniikkaattyy oo bbłłęęddaacchh IIDDEE CCDD?? Co to znaczy jak otrzymam komunikat o bÅ‚Ä™dzie od sterownika CD-ROM-u - np. taki: "hdxx: code: xx key: x asc: xx ascq: x"? To jest komunikat o statusie/bÅ‚Ä™dzie od napÄ™du IDE CD-ROM. DomyÅ›lnie sterownik IDECD wypisuje informacje otrzymane przez napÄ™d bez "zawracania jÄ…dru gÅ‚owy". Możesz zmienić to domyÅ›lne zachowanie, aby wyÅ›wietlaÅ‚ wÅ‚aÅ›ciwy komunikat o bÅ‚Ä™dzie, przez zmianÄ™ wartoÅ›ci VERBOSE_IDE_CD_ERRORS w pliku /usr/src/linux/drivers/block/ide-cd.c na 1 i rekompilacjÄ™ jÄ…dra. 66..1144.. JJaakk mmooggęę ppoowwiieeddzziieećć jjaakkÄ…Ä… pprręęddkkooÅ›śćć mmaa mmóójj CCDD--RROOMM?? Oto jeden sposób. Polecenie to mierzy jaki czas przeznaczony jest na odczytanie 1500K danych z pÅ‚yty: % time -p dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=1k count=1500 1500+0 records in 1500+0 records out real 5.24 user 0.03 sys 5.07 PrÄ™dkość CD-ROM-u o pojedynczej prÄ™dkoÅ›ci wynosi 150 kb na sekundÄ™, co powinno zabrać okoÅ‚o 10 sekund. Przy prÄ™dkoÅ›ci podwójnej zabraÅ‚oby to 5 sekund, przy czterokrotnej - 2,5, itd... Czas "real" powyżej jest przypuszczalnie tym, na który należy patrzeć - w tym przypadku jest to CD-ROM podwójnej prÄ™dkoÅ›ci. Możesz zwiÄ™kszyć ilość danych, aby otrzymać bardziej dokÅ‚adnÄ… wartość (w razie gdybyÅ› pytaÅ‚, to te dane nie sÄ… cache'owane). Przypuszczalnie powinieneÅ› uruchomić to polecenie kilka razy i wziąć Å›redniÄ… z nich wszystkich. 66..1155.. MMóójj CCDD--RROOMM pprrzzeessttaaÅ‚Å‚ ddzziiaaÅ‚Å‚aaćć ooddkkÄ…Ä…dd zzaaiinnssttaalloowwaaÅ‚Å‚eemm LLiinnuuxx--aa.. ZwykÅ‚ym symptomem jest to, że dysk startowy użyty do instalacji rozpoznaÅ‚ twój CD-ROM, ale po tym jak Linux zostaÅ‚ zainstalowany na dysku twardym czy dyskietce i zrestartowany - przestaÅ‚ rozpoznawać twój napÄ™d. Najpopularniejszym powodem jest tutaj fakt, że w niektórych dystrybucjach jÄ…dro instalowane nie zawsze jest tym samym jÄ…drem, które znajduje siÄ™ na twojej dyskietce startowej. WybraÅ‚eÅ› dyskietkÄ™, która obsÅ‚ugiwaÅ‚a twój CD-ROM, podczas gdy jÄ…dro, które zainstalowaÅ‚eÅ›, jest jÄ…drem "ogólnym" i nie ma w nim obsÅ‚ugi CD-ROM-u. Możesz to sprawdzić postÄ™pujÄ…c zgodnie ze wskazówkami zawartymi w sekcji RozwiÄ…zywanie problemów wczeÅ›niej w tym dokumencie (np. zacznij od sprawdzenia /proc/devices). RozwiÄ…zaniem jest ponowna kompilacja jÄ…dra, upewniajÄ…c siÄ™ jednoczeÅ›nie, że wszystkie sterowniki jakie potrzebujesz sÄ… wÅ‚Ä…czone. Zobacz Kernel-HOWTO (po polsku) jeÅ›li nie wiesz jak to zrobić. JeÅ›li przekazaÅ‚eÅ› jakieÅ› parametry startowe do dyskietki (np. "hdc=cdrom"), to musisz je dodać do konfiguracji twojego programu startujÄ…cego (zwykle jest to plik /etc/lilo.conf). 66..1166.. NNaa ppÅ‚Å‚yycciiee ssÄ…Ä… ""uukkrryyttee"" pplliikk,, kkttóórryycchh nniiee mmooggęę ooddcczzyyttaaćć.. Niektóre pÅ‚yty posiadajÄ… pliki z ustawionym bitem "hidden". Normalnie nie można zobaczyć tych plików. JeÅ›li zamontujesz pÅ‚ytÄ™ z opcjÄ… "unhide", to wtedy pliki te powinny być dostÄ™pne (jakoÅ› nie widać, żęby to byÅ‚o gdziekolwiek udokumentowane). 66..1177.. GGddzziiee jjeesstt uuddookkuummeennttoowwaannee CCDD--RROOMM AAPPII?? JeÅ›li chcesz napisać wÅ‚asnÄ… aplikacjÄ™, jak np. odtwarzarka audio, to bÄ™dziesz musiaÅ‚ zrozumieć API - interfejs programowana aplikacji (application programming interface). Oryginalnie sterownik CD-ROM-u używaÅ‚ swojej wÅ‚asnej funkcji ioctl(), aby obsÅ‚użyć funkcje specyficzne dla każdego napÄ™du. Pliki nagłówkowe takie jak /usr/include/linux/sbpcd.h opisujÄ… je. Ponieważ wiele sterowników bazowaÅ‚o na innych sterownikach, interfejsy, jeÅ›li nie sÄ… identyczne, to majÄ… wiele wspólnego. Ostatnio powstaÅ‚a inicjatywa ustandaryzowania interfejsu dla napÄ™dów CD-ROM kierowana przez Davida van Leeuwena ([e-mail]). Polega ona na umieszczeniu ogólnego kodu w jednym miejscu i upewnieniu siÄ™, że wszystkie sterowniki zachowujÄ… sie tak samo Jest to udokumentowane w pliku /usr/src/linux/Documentation/cdrom/cdrom-standard.tex. Kilka sterowników to obsÅ‚uguje. Spodziewam siÄ™, że w nastÄ™pnej głównej wersji jÄ…dra (3.0?) wszyskie sterowniki CD-ROM-ów dostosujÄ… siÄ™ do tego API. Moja książka, _L_i_n_u_x _M_u_l_t_i_m_e_d_i_a _G_u_i_d_e, poÅ›wiÄ™ca o wiele wiÄ™cej miejsca tematowi programowania CD-ROM-ów, szczególnie jeÅ›li chodzi o funkcje audio. Zobacz na koniec sekcji Referencje. 66..1188.. DDllaacczzeeggoo nniiee wwiiddzzęę ddÅ‚Å‚uuggiicchh nnaazzww nnaa CCDD--RROOMM--aacchh zz WWiinnddoowwss--óóww?? JeÅ›li masz CD-ROM, który ma dÅ‚ugie nazwy pod Windows, ale nie pod Linux-em, może on być zformatowany do Microsoft-owego systemu plików Joliet. RozwiÄ…zanie znajdziesz w odpowiedzi na nastÄ™pne pytanie. 66..1199.. CCzzyy oobbssÅ‚Å‚uuggiiwwaannyy jjeesstt MMiiccrroossoofftt--oowwyy ssyysstteemm pplliikkóóww JJoolliieett?? Microsoft stworzyÅ‚ rozszerzenie do formatu ISO CD-ROM o nazwie Joliet. W czasie pisania obsÅ‚uga dla Joliet byÅ‚a w trakcie opracowywania; Å‚aty byÅ‚y dostÄ™pne z adresu url url="http://www- plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.html"> lub . 77.. RReeffeerreennccjjee.. WspomniaÅ‚em już o plikach README, zwykle zainstalowanych w /usr/src/linux/Documentation/cdrom. MogÄ… być one "kopalniÄ… zÅ‚ota" jeÅ›li chodzi o informacje. NastÄ™pujÄ…ce dokumenty FAQ sÄ… okresowo wysyÅ‚ane na grupÄ™ dyskusyjnÄ… news.answers i archiwizowane w takich miejscach w Internecie jak rtfm.mit.edu : · SCSI-HOWTO · Hardware-HOWTO · Sound-HOWTO (po polsku) · Kernel-HOWTO (po polsku) · Distribution-HOWTO · CD-Writing-HOWTO (po polsku) Przynajmniej tuzin firm sprzedaje dystrybucje Linux-a na CD-ROM-ach; wiÄ™kszość z nich jest podana w Distribution HOWTO. NastÄ™pujÄ…ce grupy dyskusyjne majÄ… coÅ› wspólnego z CD-ROM-ami: · comp.publish.cdrom.hardware · comp.publish.cdrom.multimedia · comp.publish.cdrom.software · comp.sys.ibm.pc.hardware.cd-rom · alt.cd-rom · alt.cd-rom.reviews · pl.comp.os.linux - polskojÄ™zyczna grupa dotyczÄ…ca Linux-a w ogólnoÅ›ci Dobrym źródÅ‚em informacji sÄ… także grupy comp.os.linux. Duże archiwum informacji z CD-ROM-ów jest na ftp.cdrom.com . [Od tÅ‚umacza.] W Polsce polecam wspomniane już wczeÅ›niej ftp.icm.edu.pl . Dokument FAQ na temat urzÄ…dzeÅ„ IDE i ATA można zanleźć pod adresem rtfm.mit.edu oraz www.seagate.com . Western Digital- firma, która zapoczÄ…tkowaÅ‚a protokół IDE - ma informacje na temat tego protokoÅ‚u na swoim serwerze ftp . StronÄ™ WWW poÅ›wiÄ™conÄ… multimediom można także znaleźć na viswiz.gmd.de . Creative Labs ma swojÄ… stronÄ™ pod adresem www.creaf.com . W Linux Documentation Project powstaÅ‚o kilka książek na temat Linux-a, wÅ‚Ä…czajÄ…c _L_i_n_u_x _I_n_s_t_a_l_l_a_t_i_o_n _a_n_d _G_e_t_t_i_n_g _S_t_a_r_t_e_d. SÄ… one dostÄ™pne za darmo poprzez anonimowane FTP z wiÄ™kszoÅ›ci archiwów Linux-owych albo można je otrzymać w formie trwaÅ‚ej. _L_i_n_u_x _S_o_f_t_w_a_r_e _M_a_p (LSM), czyli mapa oprogramowania pod Linux-a jest nieocenionym źródÅ‚em. LSM można znaleźć na różnych serwerach ftp wÅ‚Ä…cznie z ftp.icm.edu.pl . Lista dyskusyjna na temat Linux-a ma kilka "kanałów" poÅ›wiÄ™conych różnym tematom. Aby siÄ™ dowiedzieć jak siÄ™ doÅ‚Ä…czyć, wyÅ›lij list ze sÅ‚owem "help" w treÅ›ci na adres [e-mail]. (Zauważ, że podczas pisania tego dokumentu listy te byÅ‚y porzÄ…dnie przeciążone i szukano jakiegoÅ› miejsca zastÄ™pczego.) Na koniec bezwstydna reklama: JeÅ›li chcesz siÄ™ dowiedzieć o wiele wiÄ™cej na temat multimediów pod Linux-em (szczególnie na temat aplikacji i programowania CD-ROM-ów i kart muzycznych), zobacz mojÄ… książkÄ™ _L_i_n_u_x _M_u_l_t_i_m_e_d_i_a _G_u_i_d_e, ISBN 1-56592-219-0, wydanÄ… przez O'Reilly and Associates. Tak jak oryginalna wersja angielska, w druku sÄ… wersje francuska i japoÅ„ska. Po szczegóły zadzwoÅ„ 800-998-9938 w Północnej Ameryce, albo sprawdź adres www.ora.com albo mojÄ… stronÄ™ domowÄ… www.pobox.com . 77..11.. OOdd ttÅ‚Å‚uummaacczzaa.. TÅ‚umaczenie to jest chronione prawami autorskimi © Bartosza Maruszewskiego. Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na prawach takich samych jak dokument oryginalny. JeÅ›li znalazÅ‚eÅ› jakieÅ› rażące bÅ‚Ä™dy ortograficzne, gramatyczne, skÅ‚adniowe, techniczne to pisz do mnie: [e-mail] OficjalnÄ… stronÄ… tÅ‚umaczeÅ„ HOWTO jest http://www.jtz.org.pl/ Aktualne wersje przetÅ‚umaczonych dokumentów znajdujÄ… siÄ™ na tejże stronie. DostÄ™pne sÄ… także poprzez anonimowe ftp pod adresem ftp.jtz.org.pl w katalogu /JTZ/. PrzetÅ‚umaczone przeze mnie dokumenty znajdujÄ… siÄ™ także na mojej stronie WWW. SÄ… tam też odwoÅ‚ania do Polskiej Strony TÅ‚umaczeniowej. Kontakt z naszÄ… grupÄ…, grupÄ… tÅ‚umaczy możesz uzyskać poprzez listÄ™ dyskusyjnÄ… [e-mail]. JeÅ›li chcesz sie na niÄ… zapisać, to wyÅ›lij list o treÅ›ci subscribe jtz ImiÄ™ Nazwisko na adres [e-mail] Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez tÅ‚umacza to: - cofniÄ™cie ekranu SHIFT-PgUp - info o polskiej liÅ›cie i grupie dyskusyjnej.