Inne elementy budowy człowieka
Akson  neuryt  długa, pojedyncza, zwykle otoczona osłonką wypustka neuronu
(komórki nerwowej), przewodząca impulsy nerwowe do inych komórek.
Aorta  tętnica główna  wychodząca z lewej komory serca, najsilniejsza z tętnic
wiodąca utlenioną krew.
Apekus  koniec języka.
Astragal  kość nadpiętowa.
Atlas  szczytowy kręg  pierwszy kręg o kształcie pierścienia, łączy się stawowo z
kłykciami potylicznymi czaszki i z kręgiem obrotowym.
Atrium  przedsionek serca.
Bark  górna część torsu z tyłu (łopatki i wyżej do karku).
Blastula  wczesne stadium rozwojowe zarodka człowieka.
Błędnik  labirynt  część składowa ucha wewnętrznego, narząd słuchu i równowagi.
Błędny nerw  odchodzi od rdzenia przedłużonego, należy do nerwów czaszkowych,
wychodzi poza obręb czaszki  unerwia narządy szyi, jamy piersiowej i brzusznej.
Brodawki  różnego rodzaju uwypuklenia na powierzchni ciała, błon śluzowych lub
wewnątrz narządu, np. brodawki sutkowe, językowe, włosa.
Chromosomy  stałe składniki jądra komórkowego, zdolne do samoodtwarzania się i
zachowywania swych właściwości. Głównym składnikiem chromosomów jest DNA 
decydujący o ich roli w przekazywaniu genów.
Ciemiączka  miękkie, błoniaste połączenia kości czaszki u płodu i noworodka,
stopniowo zarastające.
Czepiec scięgnisty  mocna ścięgnista błona pokrywająca (podskórnie) czaszkę,
umożliwia przesuwanie skóry czaszki w stosunku do okostnej.
Doczesna  część błony śluzowej macicy współtworząca łożysko, ma znaczenie dla
odżywiania płodu.
Dziąsła  zgrubiała błona śluzowa osłaniająca wyrostki zębodołowe oraz szyjki zębów,
silnie unaczyniona i unerwiona, nie zawiera gruczołów.
Ependyma  tkanka glejowa w postaci nabłonka wyścielająca komory mózgowe i kanał
środkowy rdzenia kręgowego.
Fil fil  silnie skręcone czarne włosy, czarnej odmiany człowieka.
Gardło  odcinek przewodu pokarmowego łączący jamę ustną (przez cieśń gardłową) z
przełykiem. Krzyżuje się w nim droga pokarmowa i oddechowa.
Głośnia  szpara w krtani ograniczona fałdami (strunami) głosowymi.
Goleń  podudzie  odcinek kończyny dolnej od stawu kolanowego do stawu stępu.
Gonady  gruczoły płciowe  narządy rozrodcze wytwarzające komórki rozrodcze
(jajniki  jaja, jądra  plemniki).
Gors  górna część klatki piersiowej, zwłaszcza u kobiet.
Higmore'a jama  nazwa zatok szczękowych (przynosowych).
Hymen  dziewicza błona  fałd błony śluzowej osłaniający ujście pochwy u
dziewiczych kobiet (po pierwszym stosunku ulega uszkodzeniu i zanika).
Jarzmowy łuk  wyrostki kostne opasujące na zewnątrz doly skroniowe.
Język  mięśniowy, ruchliwy narząd jamy ustnej wyposażony w  kubki smakowe ,
służący do ssania, żucia, łykania i wytwarzania dz
więków mowy. Odbieranie smaków
językiem:
Karłowatość  ludy, populacje odznaczające się bardzo niskim wzrostem (140  155
cm). Należą tu Pigmeje afrykańscy dorzecza Konga, drobne plemiona z południowych
Indii, Cejlonu, półwyspu Malakka, wysp Andamańskich, Filipin i Nowej Gwinei. Bliscy
karłowatości są Buszmeni z Kalahari (Afryka) i indianie z Ziemi Ognistej.
Kątnica  ślepa kiszka, ślepe jelito (długości 7  8 cm, zakończone wyrostkiem
robaczkowym).
Kciuk  dwuczłonowy, przeciwstawny palec pierwszy ręki.
Kikut  część kończyny lub palca do najbliższego stawu pozostała po amputacji
operacyjnej lub urazowej, lub też wskutek wrodzonego braku; również reszta narządu
wewnętrznego po wycięciu (np. kikut macicy).
Kosmki  liczne wypustki na czynnych powierzchniach narządów, zwiększające te
powierzchnie (np. jelita, błona maziowa w stawie).
Kosteczki słuchowe  drobne kostki w jamie bębenkowej ucha  młoteczek, kowadełko
i strzemiączko połączone ze sobą stawowo, przenoszące drgania błony bębenkowej do
ucha wewnętrznego.
Kostnina  młoda tkanka rozrastająca się w ognisku złamania z ziarniny wytwarzanej
przez okostną, dzięki czemu następuje zrost kości.
Krezka  część otrzewnej, osłania i podtrzymuje narządy wewnętrzne brzucha i jamy
miedniczej. Stanowi  pomost dla naczyń i nerwów dochodzących do tych narządów.
Krętarz  dwie guzowate wyniosłości przy górnym końcu kości udowej.
Krocze  okolica ciała między odbytem a zewnętrznymi narządami płciowymi.
Limfa  chłonka  płyn śródtkankowy krążący w układzie limfatycznym składający się z
osocza oraz elementów upostaciowanych  limfocytów. W ciągu 24 godzin dopływa do
krwi ok. 1  2 litrów limfy.
Listewki skórne  linie papilarne  występują na dłoniach, palcach i podeszwach stóp.
Składają się z brodawek skórnych, do których dochodzą naczynia krwionośne,
zakończenia nerwów oraz ujścia gruczołów potowych. Pełnią funkcję mechaniczną
(wzmożenie tarcia, przyczepności) i czuciową (odbiór bodz
ców dotykowych). Każdy
człowiek ma inne linie papilarne.
Lofokefalia  daszkowate wysklepienie kostne ciągnące się od środka czoła, poprzez
ciemię aż do kości potylicznej.
A
ękotki  menisk  chrzęstne tarczki między powierzchniami stawowymi kości w
niektórych stawach (kolanowy, żuchwowy), spełniają rolę m.in. amortyzatorów.
A
echtaczka  żeński narząd płciowy, rozwojowo odpowiednik prącia, położony w
dobrzusznym kącie przedsionka pochwy. Posiada zdolność erekcji i dużą ilość
receptorów dotykowych.
A
ożysko  narząd wytwarzający się w okresie ciąży przez połączenie błon płodowych
zarodka z błoną śluzową macicy. Utrzymuje płód w macicy i umożliwia mu pobieranie
pokarmu z krwi matki. Przy porodzie wydalane jest jako popłód.
Macica  silnie umięśniony narząd rozrodczy kobiet, w którym rozwija się zarodek.
Miedniczka nerkowa  zatokowato rozszerzona w nerce początkowa część moczowodu
(zbiorniczek wstępny moczu).
Migdałki  drobne narządy w tylnej części jamy ustnej i w gardle: migdał językowy  u
nasady języka, dwa migdały podniebienne  na początku gardła, migdał gardłowy  w
sklepieniu jamy nosowo gardłowej, migdały trąbkowe  przy ujściu trąbek słuchowych do
gardła. Migdały jako skupienia tkanki limfatycznej są miejscem powstawania limfocytów,
niszczą i neutralizują bakterie i wirusy.
Mongolska fałda  charakterystyczne ukształtowanie oprawy oka, występujące
szczególnie u ludów odmiany żółtej. Polega na tym, że wewnętrzny kąt oka i powieka
górna aż do swej krawędzi (aż do rzęs) zakryty jest przebiegającym pionowo fałdem
skórnym, co czasem stwarzać może wrażenie, że szpara oczna ustawiona jest skośnie.
Mostek  płaska wydłużona kość (złożona z trzech odcinków), której górny koniec łączy
się z obojczykami, a brzegi boczne z żebrami.
Moszna  skórno mięśniowy worek mieszczący jądra mężczyzny.
Mózg  centralne skupienie tkanki nerwowej, która kieruje wszystkimi reakcjami
życiowymi organizmu. Podstawowe elementy to: dwie półkule mózgowe, móżdżek,
przysadka mózgowa i most.
Naczynia  rurkowate przewody o zmiennym świetle, którymi płynie krew lub limfa.
Nadgarstek  odcinek ręki łączący ją z przedramieniem (8 drobnych kostek).
Nagłośnia  jedna z chrząstek krtani  chrząstka nagłośniowa.
Napletek  cewkowaty, częściowo przesuwalny fałd skórny pokrywający żołądz
prącia.
Gruczoły napletkowe wytwarzają wydzielinę, która wraz ze złuszczającym się
nabłonkiem tworzy mastkę.
Nefron  mikroskopijna jednostka budowy nerki produkująca mocz (u człowieka ponad 1
mln w nerce).
Neuron  komórka nerwowa  podstawowa jednostka budowy i działania układu
nerwowego.
Ochrzęstna  błona otaczająca niektóre chrząstki, zbudowana z tkanki łącznej zbitej.
Odz
wiernik  otwór żołądka, otoczony zgrubiałą mięśniówką tworzącą zwieracz
odz
wiernika (w nim znajduje się zastawka), który przepuszcza przetrawione partie
pokarmu do dwunastnicy.
Oko  narząd wzroku, posiada części składowe w kolejności od przodu: spojówka,
rogówka, tęczówka, soczewka, ciało szkliste, siatkówka, naczyniówka, twardówka.
Okrężnica  odcinek jelita grubego, położony między jelitem ślepym i odbytnicą.
Omocznia  mała błona płodowa wytwarzająca we wczesnym okresie rozwoju zarodka
krwinki i naczynia krwionośne dla zarodkowej części łożyska.
Opony mózgowe  błony łącznotkankowe osłaniające mózg (działające jak
amortyzatory), pierwsza  miękka, druga  pajęcza, trzecia  twarda.
Opłucna  pleura  błona surowicza okrywająca płuca i wyścielająca wnętrze klatki
piersiowej.
Opuszka  poduszeczkowate, nieowłosione wyniosłości na dłoni, podeszwie stopy i na
palcach, pokryte liniami papilarnymi, o zwiększonej ilości receptorów dotykowych.
Opuszką nazywamy też kuliste zgrubienia niektórych narządów ciała (np. opuszka
dwunastnicy).
Ortognatyzm  bardzo nieznaczne wysunięcie ku przodowi kości twarzowych czaszki,
charakterystyczne dla białej odmiany człowieka.
Otrzewna  cienka, mocna przezroczysta błona surowicza, okrywająca narządy jamy
brzusznej i miedniczej (trzewna) oraz ściany jam narządów (otrzewna ścienna).
Szczelinę między trzewną i otrzewną ścienną wypełnia płyn surowiczy.
Palce  chwytne zakończenie dłoni (niezbędne do wykonywania czynności manualnych)
i stóp. Potocznie palce dłoni nazywamy kciuk, palec wskazujący, duży, serdeczny i mały,
w stopie duży palec nazywamy paluchem.
Panewka  okrągła lub owalna wklęsła powierzchnia stawowa, zagłębienie w kości
mieszczące główkę drugiej kości.
Pary nerwów mózgowych  dwanaście par nerwów wychodzących z mózgowia
unerwia zasadniczo narządy głowy i szyi. Jedynie nerw błędny dochodzi do narządów
klatki piersiowej i jamy brzusznej. Należą do nich: węchowy, wzrokowy, okoruchowy,
bloczkowy, trójdzielny, odwodzący, twarzowy, słuchowy, językowo gardłowy, błędny,
dodatkowy i podjęzykowy.
Paznokcie  wytwór naskórka końców palców, lekko wypukłe plytki rogowe na
powierzchni grzbietowej  wzmacniają opuszki.
Pępowina  przewód łączący zarodek z błonami płodowymi, biegną w nim naczynia
krwionośne (do 50 cm długości). Miejsce odejścia pępowiny od ściany brzucha
nazywamy pępkiem.
Plamka ślepa  miejsce siatkówki oka, przez które wchodzi nerw wzrokowy, w związku
z tym nie ma w nim słupków i czopków, tak że padająca na nią część obrazu pozostaje
faktycznie niewidoczna.
Plamka żółta  miejsce siatkówki oka, położone blisko osi optycznej oka, w którym
szczególnie gęsto skupione są czopki, dzięki czemu jest to miejsce najwyraz
niejszego
widzenia (oczy automatycznie ustawiają się tak, żeby obraz padał na plamkę żółtą).
Pleura  błona wyściełająca wewnętrzną ścianę klatki piersiowej i okrywająca oplucną.
Płodowe błony  błony otaczające zarodek, współtworzące łożysko, połączone z
zarodkiem pępowiną, wydalane przy porodzie.
Płód  zarodek od momentu kiedy można rozpoznać morfologiczne cechy (od 3
miesiąca ciąży).
Płuca  parzysty narząd oddechowy położony w jamie piersiowej, oddzielone są od jamy
brzusznej przeponą, dzielą się na płaty (prawe płuco ma 3 płaty, lewe 2 płaty).
Pochwa  końcowy odcinek kobiecych dróg rozrodczych, przedłużenie macicy. U
dziewiczych kobiet ujście osłonięte jest błoną dziewiczą.
Powięzie  mocne, zwykle elastyczne błony z tkani łącznej, otaczające mięśnie i
utrzymujące je we właściwym położeniu.
Prącie  fallus, penis  męski narząd kopulacyjny, osłaniający cewkę moczową.
Przegub  miejsce zgięcia kończyny, zwłaszcza nasada dłoni.
Przepona  diafragma  płaski mięsień szkieletowy działający w poprzek na jamę ciała,
na jamę klatki piersiowej i jamę brzuszną. Jest mięśniem oddechowym, pracuje
rytmicznie przez całe życie.
Rzepka  trzeszczka  mała, trójkątna (z zaokrąglonymi brzegami i rogami) kość
osłaniająca od przodu staw kolanowy.
Słoneczny splot  splot trzewny  największy z autonomicznych splotów nerwowych
położony w jamie brzusznej.
Słuchowa trąbka  trąbka Eustachiusza  przewód długości ok. 36 mm łączący jamę
bębenkową ucha z jamą gardła. Służy do wyrównania ciśnienia.
Srom  zewnętrzne narządy płciowe kobiet składające się z warg większych, łechtaczki i
warg mniejszych osłaniających ujście pochwy.
Staw  ruchome połączenie dwóch lub kilku stykających się kości. W skład stawu mogą
wchodzić więzadła, chrząstki, łąkotki.
Stopa  dolna część kończyny dolnej, dzieli się na: stęp, śródstopie i palce.
Synapsa  styk, złącze między komórką nerwową i inną komórką receptorową,
mięśniową, gruczołową lub drugą komórką nerwową, w którym następuje przekazywanie
pobudzenia z jednej komórki na drugą.
Synergista  narząd (zwłaszcza mięsień) współdziałający z innymi narządami
(mięśniami) w wykonywaniu określonej czynności.
Szkielet  kościec  nazwa ludzkich kości (w zasadzie w całości), potocznie nazywany
kościotrupem.
Szkliwo  najtwardszy wytwór tkankowy człowieka (twardość topazu), substancja
złożona głównie z soli wapnia, pokrywająca korony zębów.
Szpik  silnie ukrwiona tkanka, wypełniająca jamy kości, w której powstają czerwone
krwinki krwi.
Ścięgna  części mięśni, pęczki lub taśmy tkanki łącznej włóknistej przytwierdzające
mięśnie do kości lub innych punktów przyczepu.
Ślimak  składnik ucha wewnętrznego złożony z części kostnej i mieszczącego się w
niej narządu Cortiego zawierającego receptor słuchu. Wypełniony jest płynem 
śródchłonką (endolimfą).
Ślina  sok trawienny wydzielany przez gruczoły ślinowe w wyniku kontaktu receptorów
jamy ustnej z jakąkolwiek substancją. Wydzielany jest też pod wpływem wrażeń
wzrokowych, słuchowych i węchowych. Ułatwia połykanie kęsa i zwilża jamę ustną.
Znajduje się w nim mucyna i enzymy (lizozym, amylaza i maltaza). Człowieka wytwarza
około 1,5 l śliny na dobę.
Śródbłonek  jednowarstwowy nabłonek płaski wyścielający przedsionki i komory serca,
naczynia krwionośne i limfatyczne, ma charakter makrofagów.
Talia  pas, stan, kibić  zwężenie tułowia poniżej klatki piersiowej.
Tętnice  arterie  naczynia krwionośne wiodące krew z serca do wszystkich tkanek i
narządów ciała. Ściany mocniejsze niż w żyłach (utrzymuje się w nich wysokie ciśnienie
krwi).
Tors  górna część tułowia, zwłaszcza u mężczyzn.
Tułów  część ciała mieszcząca trzewia, na której osadzone są głowa i kończyny.
Wargi  usta  dwa wypukłe fałdy mięśniowe ograniczające jamę ustną, wyścielone
nabłonkiem pozbawionym barwnika, włosów i gruczołów potowych.
Wibrysy  sztywne włosy występujące w przedsionku nosa.
Wieńcowe naczynia  tętnice i żyły własne serca.
Więzadła  mocne, elastyczne łącznotkankowe pasma lub błony, np. fałdy otrzewnej,
wiązadła stawowe.
Wpust  otwór początkowy żołądka łączący go z przełykiem, luz
no zamknięty  otwiera
się odruchowo przy przechodzeniu porcji pokarmu.
Wsierdzie  łącznotkankowa błona wyścielająca komory i przedsionki oraz tworząca
zastawki serca.
Zastawka  składająca się z płatów ruchoma przegroda zasłaniająca wejścia i ujścia
przewodów krwionośnych w sercu (przepuszczająca krew tylko w jednym kierunku).
Lewe ujście jest dwupłatkowe, a pozostałe są trzypłatkowe.
Zespolenie  anastomoza  połączenie między tętnicą i żyłą, występuje w skórze,
narządach wewnętrznych i ma znaczenie dla regulacji krążenia krwi.
Zębina  dentyna  twarda tkanka tworząca główną masę i szkielet zęba.
y
renica  okrągły otwór w tęczówce oka.
Żołądz
 obwodowa część prącia, stanowiąca zgrubienie ciała gąbczastego, pokrywa go
napletek, także końcowy odcinek łechtaczki.
Żuchwa  szczęka dolna  największa kość czaszki człowieka, połączona stawowo z
kośćmi skroniowymi (jedyna ruchoma kość czaszki).
Żyła  naczynie krwionośne zbierające krew po oddaniu tlenu do tkanek i
odprowadzające ją przez serce do małego obiegu krwi w płucach, gdzie krew zostaje
ponownie dotleniona.