PAC
STWO
1. Scharakteryzuj państwa federalne i państwa unitarne. Podaj po 2 przykłady.
Państwo federalne: jego ustrój polega na podziale instytucji władzy między całość związku i
poszczególne jego części składowe (landy, stany, republiki), które w określonym zakresie regulują
swoje sprawy oddzielnie przez własne organy władzy, często w sposób odmienny od innych.
Np.Niemcy, Szwajcaria.
Państwo unitarne: jedność struktury organizacyjnej, brak podziału na części składowe. Państwa te
dzielą się na pewne jednostki terytorialne, różniące się wielkością, zakresem kompetencji,
charakterem ustrojowym, nazwą i ważkością. Autonomia regionalna: uprawnienia do samodzielnej
działalności przyznanej przez państwo określonym podmiotom
- ważki element struktury: samorząd terytorialny
Np. Polska, Włochy.
2. Republika, rodzaje republik.
Republika: forma, w której głowa państwa jest wybierana przez lud.
- opozycja dla monarchii
- państwo wszystkich obywateli
- wyznaczniki republiki:
-> władza pochodzi z demokratycznych wyborów
-> organy wybierane na określony czas
-> głowa państwa ponosi polityczną i prawną odpowiedzialność za swoje czyny
-> legislatywa, egzekutywa i wymiar sprawiedliwości są niezależne, ale się uzupełniają
-> poszczególne akty rządzenia są wykonywane w imieniu republiki
Klasyfikacja republiki: kryteria
- reżimu politycznego:
*demokratyczne-są to wszystkie państwa współczesne nie będące monarchiami
*autokratyczne- za przykład może posłużyć m.in. Chile w czasie rządów Augusto Pinocheta
- zakresu władzy głowy państwa:
*parlamentarne
*prezydenckie
*mieszane
- wpływu obywatela na wybór naczelnych organow:
*demokratyczne- republiki demokratyczne zapewniaja udział w wyborach szerokiemu gronu
*arystokratyczne- zapewniaja udzial w wyborach tylko wąskiej grupie obywateli spełniających
określone warunki społeczne i majątkowe
3. Opisz państwo faszystowskie i wyjaśnij dlaczego doszło do jego powstania.
a) Państwo faszystowskie:
rezultat regresu niektórych państw kapitalistycznych w Europie, trzy elementy: naród, władza, partia
Cechy:
- wyeksponowany aparat przymusu
- łączenie kultu wodza z kultem państwa
- antyideologie faszyzmu: antykomunizm, antyliberalizm, antyintelektualizm, antydemokratyzm,
antyindywidualizm, antysemityzm, antyfeminizm, antyhumanitaryzm, antyparlamentaryzm,
antypluralizm, antyegalitaryzm, antyinternacjonalizm, antypacyfizm
- dwa państwa czystego faszyzmu to przede wszystkim Włochy (Benito Mussolini) i Niemcy (Adolf
Hitler)
- kult siły i tężyzny fizycznej
- brak trójpodziału władzy  władza w rękach wodza
- odgórna kontrola nad gospodarką
- nie likwidowano własności prywatnej
b) Przyczynami powstania panstw faszystowskich
Np: wybuch I wojny światowej,postęp komunizmu,brutalność kapitalizmu,złe sytuacje
państw,strajki,brak pracy dla żołnierzy,korupcja,brak pieniędzy na wskrzeszenie gospodarki w
państwach.
4. Scharakteruzuj pojęcie państwo oraz pojecie naród.
NARÓD
" kulturowe elementy więzi narodowej: więzy krwi,język, wspólna religia, wspólnota kultury i
poczucie więzi, poczucie odrębności wobec innych narodów
" zjawiska dyfuzji kulturowej i oddziaływania kulturowego
" naród jako wspólnota kulturowa  wspólnota wartości konstytucyjnych (J. Habermas), instytucja
długiego trwania (F. Braudel)
" naród jako suweren
" suwerenna równość państw
PAC
STWO
" państwo jako hierarchiczna wspólnota przymusowa
- okolony granicami obszar, w obrębie którego ludzie są poddani jednej władzy politycznej
( państwo jako kraj)
- ogół ludzi żyjących w granicach danego państwa (społeczeństwo zorganizowane w państwo)
- organizację ludzi, rozpatrywaną ze względu na łączącą ich więz
zależności politycznej (państwo jako
grupa społeczna zorganizowana)
- tę część organizacji państwowej, która sprawuje władzę nad innymi lub realizuje wszelkie związane
z tą władzą czynności ( państwo jako aparat państwowy)
- podmiot własności państwowej ( państwo jako fiskus, skarb państwa i podmiot prawa
międzynarodowego)
5. Cztery sposoby powstawania państw wg L.Antonowicza:
A) Zjednoczenie dwóch lub więcej państw, prowadzące do do powstania nowego państwa (np.
Zjednoczenie NRD z RFN w 1990r.)
B) Rozczłonkowanie państwa na dwa lub więcej nowych państw (np. Rozpad Czechosłowacji na
Czechy i Słowację, które ogłosiły niepodległość w 1993r.)
C) Secesja części terytorium państwa dająca początek nowemu państwu (np.zapoczątkowane w 1860
r. wystąpienie z Unii 11 stanów południowych, które utworzyły Skonfederowane Stany Ameryki)
D) Uzyskanie przez terytorium zależne niepodległości w postaci nowego państwa (np. Uzyskanie
przez Polskę niepodległości w roku 1918.)
6. Państwo jako organizacja przymusowa:
Przymus jest jedną z cech państwa. Jest to niezbędne, ponieważ władza publiczna jest w stanie
wypełnic swoje zadania poprzez grupy rządzące, gdy wyposażona jest w środki przymusu. A
ączy się
on z wymuszaniem posłuchu jednostek i grup społecznych wobec zachowań władzy publicznej.
Instytucja państwa posługuje się przymusem jawnie oraz systematycznie. Czyni to na większą skalę ,
aniżeli jakaś inna organizacja. Państwo dąży również do tego, aby stosować przymus na podstawie
ogólnych norm zachowania (prawo). Różni się tym od innych organizacji, że przymus taki jest
legalny, a więc oparty o przepisy prawa mających moc powszechnie obowiązującą. Można
wyodrębnić jego TRZY podstawowe typu:
A) Przymus Fizyczny - polega on na stosowaniu siły fizycznej wobec ludzi, jest on zmonopolizowany
przez państwo, nie mogą go stosować jednostki lub związki obywateli.
We współczesnych, demokratycznych państwach przymus fizyczny jest stosowany jako kara ( kara
więzienia) oraz jako środek zabezpieczający w przypadkach podejrzenia naruszenia normy,( areszt
tymczasowy) a także w przypadkach zagrażających bezpieczeństwu. W państwie istnieje aparat jawnie
stosujący przymus fizyczny (np.policja, wojsko).
B) Przymus ekonomiczny - polega na zastosowaniu różnych form oddziaływań, które pozbawiają
jednostki i inne podmioty(np.gospodarcze), możliwości określonych zachowań (np. Swobodnego
wywozu pieniędzy poza granice państwa).
C) Przymus psychologiczny - jest formą, której rozmiary mogą być bardzo rozległe (np. Istnienie
monopolu na przekaz informacji - cenzura). W państwie prawnym istnienie takiego przymusu jest
społecznie kontrolowane. Przymus nielegalny, a więc bezprawny jest przestępstwem, a osoby które
tego dokonały są karane.
Warto jeszcze wspomnieć, że cecha przymusowości to posługiwanie się przymusem, ale również
przymusową przynależność do państwa.
7. Podmiotowość i jej rodzaje:
Podmiotowość społeczna  normatywnie przyznanie danemu bytowi uprawnień do swobodnego
działania w dany sposób, w określonym zakresie we własnym imieniu i ze skutkiem dla siebie.
Rodzaje podmiotowości:
* potencjalna  maksymalny zakres praw i obowiązków, jest wyznaczana normatywnie i przyzwalana
przez społeczeństwo .
* minimalna  taka, poniżej której, danej roli społecznej już się nie wykonuje.
* realna  to ta, która jest realizowana przez dany byt społeczny. To, co rzeczywiście jest robione.
8. Funkcje państwa oraz ich charakterystyka.
- funkcja innowacyjna-> jest wynikiem zwiększenia się dysfunkcjonalnosci powiązań pomiedzy
konkretną organizacją państwową a jej otoczeniem
- funkcja adaptacyjna -> jest wynikiem bezskutecznosci działań innowacyjnych
- funkcja regulacyjna- >jest wynikiem osiągnięcia stanu względnej równowagi i funkcjonalnosci
powiązań pomiędzy otoczeniem a organizacją panstwową, utrzymuje stan ładu w organizacji
państwowej
- funkcja gospodarczo-organizatorska ->dotyczy organizowania życia zbiorowego w ramach
organizacji państwowej, obejmuje głównie organizowanie działań jednostkowych i grupowych w
społecznych procesach wytwarzania, obrotu i podzialu dobr konsumpcji materialnej.Organizowanie
państwowej gospodarki, a także dbanie o jej rozwój
- funkcja kulturalno-wychowawcza -> W ramach funkcji kulturowej państwo będzie wspierać rozwój
oświaty, badań naukowych, ochraniać zabytki i miejsca pamięci narodowej.Funkcja wychowawcza
koncentruje się na uczeniu patriotyzmu i szacunku dla własnego narodu i państwa, oraz przestrzegania
zasad demokracji
- funkcja opiekuńczo-socjalna ->Obejmuje ona działania zmierzające do zabezpieczenia minimum
egzystencjalnego obywatelom. Organy państwowe będą tworzyć nowe miejsca pracy, zapewniać
odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach funkcji kulturalnej państwo będzie
wspierać rozwój oświaty, badań naukowych, ochraniać zabytki i miejsca pamięci narodowej.
9. Umowa spoleczna wg: Spinozy, Hobbesa, Locka, Rousseau.
Spinoza: Umowa społeczna polegala na tym, że jednostki zrzekały sie posiadanych praw na rzecz
calego społeczeństwa. Ludzie przekazywali społeczeństwu wszystkie swoje prawa- z wyjątkiem prawa
swobodnego myślenia- gdyż gdyby zachowali jakąś ich część, musieliby również zachować środki do
ich obrony.
Hobbes: Umowa społeczna na rzecz ogółu- była to umowa każdego z każdym w celu przekazania
suwerenności prawa rzadzenia
Locke: Umowa społeczna nie oznaczala zrzeczenia się praw naturalnych, przeciwnie jej celem było
ich umocnienie. Skladala się z 2 aktów. Akt pierwszy-to umowa pomiedzy jednostkami powołującymi
społeczeństwo, akt drugi-umowa społeczna z władzą tworzacą rząd (państwo)
Rousseau: Umowa społeczna jako pakt zrzeszenia, poczatek instytucji panstwa, umowa spoleczna
wiąże wszystkich w takim samym stopniu, jednostki oddaja wszystkie swoje uprawnienia tak, żeby
powstala sytuacja równości, ponieważ równość jest podstawą wolności cywilnej i politycznej
chronionej przez prawo i instytucje państwa. Umowa społeczna jako podstawowa forma gwarancji
wolnosci.
10. Cechy państwa:
Po pierwsze państwo jest to organizacja polityczna, która wiąże się ze sprawowaniem władzy.
Władza, aby wymusić posłuch jednostek i grup społecznych, wykorzystuje aparat przymusu, co wiąże
się z kolejną cechą państwa  przymusem. Przymus jest legalny jedynie wtedy, gdy państwo dąży do
wywołania posłuchu na podstawie ogólnych norm zachowania, czyli na podstawie prawa. W
zależności od wykorzystywanych form oddziaływań przymus można podzielić według trzech
kryteriów: przymus fizyczny, który we współczesnych demokratycznych państwach jest stosowany
jako kara więzienia, areszt tymczasowy, a także w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu, przymus
ekonomiczny, który polega na zastosowaniu różnych rodzajów oddziaływań, które pozbawiają
jednostki i inne podmioty (np. gospodarcze) możliwości określonych zachowań oraz przymus
psychologiczny objawiający się w zapobieganiu różnym działaniom prowadzonym przez jednostki,
szczególnie w sferze intelektualnej (np. cenzura). Kolejną cechą państwa jest jego terytorialność. Jest
ona rozpatrywana przez pryzmat kryterium terytorialnego, którego kwestia szczegółowo została
unormowana w prawie międzynarodowym publicznym. Posiadanie własnego terytorium, czyli co
najmniej obszaru lądowego i przestrzennego, jest fundamentalnym warunkiem istnienia państwa.
Państwo powinno także posiadać, przynajmniej w pewnym stopniu, suwerenność rozumianą jako
niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy znajdującej się poza granicami państwa, jak
również wszelkiej innej władzy działającej wewnątrz państwa. Władza suwerenna obejmuje
wszystkich członków państwa oraz posiada zdolność do regulowania wszelkich spraw w obrębie
państwa. Wszystkie wymienione cechy państwa muszą zaistnieć jednocześnie.
11. Geneza państwa  doktryna rozwarstwienia klasowego wg Engelsa
- państwo jako etap rozwoju historycznego społeczeństwa
-państwo jako wynik rozpadu na nierówne klasy pierwotnych egalitarnych społeczeństw rodowo-
plemiennych, spowodowanego wzrostem wydajności pracy
- zjawisko monopolizowania własności i funkcji władzy przez najbardziej utalentowane jednostki
-niedające się pogodzić konflikty jako przyczyna zapotrzebowania na organizację przymusową
dysponującą siłą
-drogi powstania państwa: klasyczna (ateńska), rzymska i germańska
12. Normatywna koncepcja władzy:
" Władza jako następstwo organizowania się zbiorowości ludzkich w specyficzny porządek społeczny
" Polega na specjalizowaniu się określonych ludzi w określonych czynnościach, których wykonanie
wymaga świadomego wchodzenia z innymi ludz
mi w zależności względnie symetryczne ( poziome )
lub względnie asymetryczne ( pionowe )
" Podmiotowość społeczna to normatywne przyznanie podmiotowi uprawnienia do swobodnego
działania w określony sposób, w określonym zakresie, we własnym imieniu i ze skutkiem dla siebie
13. CECHY PAC
STWA PRAWA
- zagwarantowanie obywatelom pewności prawa stanowionego przez organy państwowe
- adekwatność ingerencji prawnej w życie społeczne
- ochrona praw słusznie (legalnie) nabytych
- konstytucjonalizacja ustroju oraz zasad systemu prawnego  poddanie stabilizującym regułom o
nadrzędnej mocy prawnej oraz dużej trwałości obowiązywania
- Konstytucja ustala hierarchię, moc i skutki prawne określonych konstytucyjnie czynności państwa i
jego organów oraz reguły ich znoszenia się w stosunkach wzajemnych
- ważnym składnikiem pełnej regulacji konstytucyjnej jest wyznaczenie granic ingerencji państwowej
w stosunku do jednostek, określenie zasad ograniczania wolności jednostek (krępowania), oraz
funkcjonowania podmiotów prawnych na terytorium danego państwa
- konstytucjonalizacja relacji państwo-jednostka
- nadrzędność norm konstytucyjnych
- kontrola przestrzegania konstytucji i ochrony porządku konstytucyjnego
- legalizm działania aparatu państwowego: objęcie lub przejęcie władzy ma nastąpić z zachowaniem
obowiązujących reguł, a w znaczeniu funkcjonalnym organy mogą podejmować działania w zakresie
wyznaczonym im przez prawo
- prymat ustawy
- zaufanie obywatela wobec państwa i prawa
- konstytucyjne gwarancje wolności i praw jednostki
14. Czym jest demokracja deliberatywna.
Demokracja ta zakłada większy udział obywateli w procesie legislacyjnym poprzez organizacje
zinstytucjonalizowanych debat, uzupełniających proces nieformalnego kształtowania się opinii; w ten
sposób społeczeństwo ma szansę świadomie wyrobić sobie zdanie na temat dyskutowanych zagadnień
oraz uzasadnić swoje poglądy, natomiast władza państwowa otrzymuje dużo pełniejsze informacje na
temat oczekiwań wyborców.
15. Teoria elit Pareto.
Teoria ta zaprzecza twierdzeniu o powszechnej równości ludzi. Segreguje ona ludzi ze względu na
lepsze lub gorsze wykonywane powinności, jest to tzw. Drabina hierarchiczna. Według tej teorii elita
jest to grupa ludzi , która posiada pewnego rodzaju przewagę w odniesieniu do innych grup w obrębie
tej samej działalności. Pareto wyznaczył tzw. elitę władzy, czyli elitę szczególną. Wyróżnia się ona
wpływem na prawie każdy aspekt życia na określonym terytorium. Elitą władzy są wszystkie osoby,
które bezpośrednio bądz
pośrednio biorą udział w rządzeniu. Uczestnictwo w elicie jest następstwem
procesu selekcji. Elita rządząca jest zarazem elitą majątkową, tylko ludzie majętni mogą być przy
władzy. Proces owej selekcji jest nieprzerwany. Miejsce osób opuszczających elitę , zajmują inni.
Proces ten zapobiega zdegenerowaniu elity. Jest to selekcja ciągła.
16. Czym jest suwerenność?
Jest to niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i
organizacjami międzynarodowymi oraz od wszelkiej innej władzy wewnątrz państwa. Władza
suwerenna obejmuje wszystkich członków państwa, a także ma zdolność regulowania wszelkich
spraw.
17. Co to jest system polityczny ? Opisz w różnych ujęciach.
A. W ujęciu instytucjonalnym system polityczny stanowi uporządkowany układ organów władzy
publicznej oraz sformalizowanych instytucji państwowych, podejmujących, wykonujących i
sankcjonujących decyzje państwowe. Przedmiotem zainteresowania są tu funkcje pełnione przez
poszczególne elementy systemu w stosunku do całości systemu politycznego, a także powiązania
instytucjonalno- normatywne pomiędzy poszczególnymi
elementami.
B. W ujęciu behawioralno-funkcjonalnym system polityczny to układ
powiązanych wzajemnie działań podmiotów politycznych oraz ich wytworów, skupionych wokół
władzy politycznej. Przedmiotem analizy są funkcje poszczególnych podmiotów politycznych w
procesach podejmowania oraz implementacji decyzji politycznych, a także instytucjonalno-
normatywne wzorce podejmowania działań politycznych
C. W ujęciu systemowym system polityczny jako układ działań
politycznych oraz ich wytworów jest analizowany poprzez pryzmat
funkcji pełnionych przez system polityczny wobec otoczenia
społecznego.
D. W ujęciu racjonalnym system polityczny jest określany jako układ celowych, racjonalnych działań
podmiotów politycznych. Działania te są porządkowane w skali całego systemu politycznego jako
działania współpracy, konfliktu bądz
neutralności.
18. Kompetencje państwa federalnego, tzw. kompetencje  strategiczne :
Są to uprawnienia panstwa federalnego
Dotyczą:
-ustalenia i porwadzenia polityki zagranicznej i obronnej
-zapewnienia bezpieczeństwa wewneetrznego i zewnętrznego, kierowania armia
-przyjmowania panstw w poczet nowych członków federacji
-zagwarantowania jednolitości ustawodawstwa
-bicia monety
-ustalania podatkow i oplat
-czuwania nad zgodnością konstytucj federalnej z konstytucja czesci składowych
nadawania obywatelstwa
19.Podział monarchii ze względu na sposób powoływania władcy.
a) dziedziczna
W monarchii dziedzicznej władza przechodzi (najczęściej w chwili śmierci monarchy) na najstarszego
syna, który musi być koniecznie dorosły.
b) elekcyjna
Władca jest powoływany w drodze wyborów z grona uprawnionych osób na określoną kadencję.
20. Klasyfikacja form państw wraz z charakterystyką:
a) Parlamentarno- gabinetowy - zespoł zasad polityczno-ustrojowych, określających wzajemny
stosunek między trzema naczelnymi organami władzy państwowej: parlamentem, głową państwa -
którą jest prezydent albo monarcha - i rządem w taki sposob, że rząd powoływany przez glowę
państwa musi posiadać zaufanie parlamentu.
b) Forma rządów Zgromadzenia (parlamentarno-komitetowy) : zespoł zasad polityczno-ustrojowych,
określających w szczególny sposob stosunki między trzema naczelnymi organami państwowymi, tj.
parlamentem, głową państwa i rządem, mianowicie w ten sposób, że parlament, jako najwyższy organ
państwowy, bezpośrednio powołuje i kontroluje zarowno glowę państwa, jak i rząd, który jest niejako
komitetem wykonawczym parlamentu. Parlament jest także najwyższym organem reprezentującym
suwerenne prawa narodu i wykonującym w jego imieniu władzę na zasadzie wylączności.
c) Prezydencki : zespół zasad prawnoustrojowych, opartych na idei podziału władzy, określających w
szczególny sposób relacje między parlamentem, prezydentem, będącym jednocześnie szefem rządu i
głową państwa, realizatorami polityki prezydenta oraz sądami, sprawujacymi wymiar sprawiedliwości
i kontrolę konstytucyjności aktow prawnych.
D) Półprezydencki - ma charakter hybrydowy, gdyż posiada on cechy zarówno formy prezydenckiej
jak i parlamentarno-gabinetowej. Definiuje się go jako: zespół zasad prawnoustrojowych, według
których prezydent posiadając szeroki kompetencje osobiste, jest powoływany niezależnie od
parlamentu w wyborach powszechnych, on to powołuje nastepnie rząd, który jest odpowiedzialny
zarówno przed nim, jak i przed parlamentem.
21. Państwo socjalistyczne:
Oparte na socjalizmie, sprzeciw wobec indywidualizmu, liberalizmu, konserwatyzmu, a zwłaszcza
kapitalizmu, który był z
ródłem wszelkiego zła i niepowodzeń
- socjalizm: związany z ruchem robotniczym Marksa i Engelsa
- nurty: rewolucyjny (komunizm) i reformistyczny (socjalizm)
- komunizm  Lenin, socjalizm  Bernstein
- pierwsze państwo socjalistyczne: Rosja, po abdykacji cara Mikołaja II w 1917r.
- potem m.in. Kuba, Chiny, Korea Płd., Niemcy (NRD)
- Jugosławia  socjalizm samorządowy, Josip Broz Tito zerwał kontakty z obozem socjalistycznym
- E. Zieliński: państwa socjalistyczne stworzyły nowy typ i formę organizacji społeczeństwa
- trzy grupy społeczne: robotnicy, chłopi i inteligencja
- system monopartyjny (dominująca partia lewicowa)
- zasada równości i kolektywizmu  ograniczenie wolności, próba stworzenia idealnego człowieka
- pod koniec lat 90. XX wieku państwa socjalistyczne zaczęły przekształcać się w liberalno-
demokratyczne.
22. Pojęcie władzy.
- nauka o polityce = nauka o władzy
- władza jest rodzajem zależności pomiędzy ludz
mi, czyli rodzajem stosunku społecznego
- władza jest rzeczywistą zdolnością wywoływania określonych rezultatów, bez względu na rodzaj
zastosowanych do tego celu środków
- Czarnowski:  tam gdzie zaczyna się przymus, kończy się władza
- Robert Bierstedt:  władza to potencjalny przymus
- Robert Dahl:  władza to taki rodzaj zależności między podmiotami społecznymi, że zachowania
jednego lub więcej z tych podmiotów są uzależnione w określonych okolicznościach od zachowań
innych podmiotów. Zachowania C powodują zachowania R.
- Bertrand Russell: przyrównywanie władzy do zjawisk fizycznych
- władza to sytuacja komunikacyjna, w której dochodzi do konsensualnej decyzji, wiążącej
uczestników dyskursu
- następstwo stratyfikacji społecznej, opartej na nierównej ważności poszczególnych funkcji
spełnianych przez poszczególne podmioty (instytucje) na rzecz całego systemu społecznego
- Znaniecki: władza jest następstwem sposobu organizowania się zbiorowości ludzkich w specyficzny
porządek. Polega on na specjalizowaniu się określonych ludzi w rozmaitych czynnościach, których
wykonywanie zmusza do świadomego wchodzenia z innymi ludz
mi w zależności względnie
symetryczne (wzajemnie,  poziome ) i względnie asymetryczne (jednostronne,  pionowe )
23. Czym jest doktryna podboju? Opis.
- początki w Starożytności: Kallikles i Taryzmach u Platona (silniejszy może być lepszy od słabszego)
- Eugen Duhring  powstanie państwa łączy się działaniem sił zewnętrznych. Polityka, w danym
przypadku zastosowania przemocy, określa swój rozwój ekonomiczny i powstanie państwa.
- Ludwik Gumplowicz  od początku antagonizmy między plemiona ludzkimi prowadziły do
krwawych konfrontacji zbrojnych, wskutek czego powstawały państwa pod rządami plemion
silniejszych, liczebniejszych, waleczniejszych. Państwo to instrument panowania silniejszych nad
słabszymi.
24. Trzy aspekty pojmowania państwa:
a)etniczny  stanowi bowiem z reguły określony szczebel życia społecznego
b)kulturowy - zbiorowość państwowa wytwarza bowiem wiele wspólnych elementów kultury, które
dziedziczone są przez kolejne dochodzące do władzy elity polityczne
c) ekonomiczny  stanowi bowiem pewną jedność gospodarczą, zawiązaną w celu zaspokojenia
potrzeb podmiotom wchodzącym w skład danej społeczności.
25. Czym jest Cultural defense ?
To zagadnienie możemy rozpatrywać poprzez znaczenie wąskie oraz poprzez znaczenie szerokie.
Jest to strategia obrony w sprawach karnych polegająca na wykorzystaniu argumentu przynależności
sprawcy do określonej grupy kulturowej, w celu wyłączenia lub ograniczenia jego odpowiedzialności,
bądz
złagodzenia grożącej mu kary (w znaczeniu wąskim).
Sytuacja, w której organ stosujący prawo rozważa wzięcie pod uwagę obowiązywanie w grupie
społecznej norm odbiegających istotnie od przyjętych standardów ogólnospołecznych (w znaczeniu
szerokim).
PRAWO
1.Czym jest uprawnienie?
Uprawnienie-polega na tym, że norma prawna przewiduje dla adresatów danego rodzaju, w danych
warunkach pewną możliwość zachowania się, ale zachowanie to nie jest obowiązkiem adresata, przy
czym inne osoby zobowiązane są zachować się wobec uprawnionego w określony sposób
Uprawnienia podmiotów do własnych zachowań-obejmują one dwie szczegółowe kategorie
analityczne: wolności prawnie chronione oraz tzw. prawa-upoważnienia
-wolności prawnie chronione-do tej kategorii zaliczamy sytuacje, w których prawo reguluje możność
podejmowania zachowań o charakterze czynów. Są nimi objęte m.in. wolności osobiste i
obywatelskie, takie jak wolność słowa, wyznania itp. Mają one w stosunku do pozostałych typów
uprawnień długą tradycję. Funkcją wolności prawnie chronionych jest ochrona wybranych sfer życia
ludzkiego przed ingerencją państwa, a także osób trzecich(np. możliwość wybrania danej religii).
Korelacja-wolność prawnie chroniona i zakaz ingerencji w sferę objętą wolnością
-prawa-upoważnienia- zalicza się określone przez przepisy prawne uprawnienia do dokonywania
istotnych prawnie czynności konwencjonalnych. W prawie publicznym uprawnienia także nazywane
są zwykle kompetencjami. Prawa-upoważnienia mogą przewidywać obowiązek innego podmiotu do
działania, jeśli podmiot uprawniony do dokonania czynności konwencjonalnej skorzysta ze swego
uprawnienia. Na przykład właścicielowi rzeczy nie można zabronić sporządzenia testamentu, w
którym wskazany jest spadkobierca tej rzeczy, ale i nie można nakazać mu uczynienia tej rzeczy
2. Normy kompetencyjne
Norma kompetencyjna jest konstrukcją teoretyczną. Stwarza również dla uprawnionego złożoną
sytuację prawną. W szczególności norma kompetencyjna może upoważniać kogoś do dokonywać
czynności konwencjonalnych polegających na stanowieniu norm prawnych (kompetencja
prawodawcza) lub też czynności innego rodzaju (wydawanie decyzji administracyjnych, wydawanie
zezwoleń, stwierdzenie nabycia spadku przez sąd).
Możemy wyróżnić normy kompetencyjne:
Zakres zastosowania normy kompetencyjnej- składa się wskazanie podmiotu upoważnionego (sądu
rejonowego, ministra, urzędnika skarbowego, Prezydenta), przedmiotu kompetencji oraz sposoby
skorzystania z niej (np. procedury uchwalenia ustawy, wydania orzeczenia)
Zakres normowania normy kompetencyjnej- w zakres ten wchodzi obowiązek dla podmiotu
kompetencji zareagowania w określony sposób na skorzystanie z kompetencji przez podmiot
uprawniony.
Kryteria podziału kompetencji:
Kompetencja rzeczowa- wyznacza zakres zagadnień należących do kompetencji danego
organu (np. uchwalenie ustawy, wydanie wyroku)
Kompetencja miejscowa- realizowana na określonym obszarze, co do którego organ może
podejmować decyzje władcze (np. administracja centralna i terytorialna, sąd rejonowy na
obszarze rejonowego sądu)
Kompetencja hierarchiczna- zakres spraw, co do których organ może podejmować decyzje
władcze ze względu na swoje usytuowanie w hierarchii danego rodzaju (np. wyrok za
zabójstwo-sąd okręgowy)
3.Funkcje kary
-odpłata, czyli odpowiedz
 złem za zło
-resocjalizacja przestępcy (tj. przywrócenie go, uzdrowionego moralnie, społeczeństwu)
-odstraszanie danego przestępcy od popełnienia w przyszłości czynów karalnych (prewencja
szczególna, indywidualna)
-odstraszanie innych osób ( potencjalnych przestępców ) od popełnienia czynów zabronionych
danego rodzaju (prewencja ogólna)
-izolacja przestępcy od społeczeństwa i uniemożliwienie mu dokonywania nowych przestępstw (w
przypadku pozbawienia wolności)
-eliminacja przestępcy ze społeczeństwa za zawsze ( w przypadku orzeczenia kary dożywotniego
pozbawienia wolności; funkcję taką spełnia również kara śmierci)
Poza karmi do sankcji karnych zaliczamy również rozmaite sankcje o charakterze dyscyplinarnym np.
wobec pracowników, studentów lub nauczycieli
4. Bezskuteczność zawieszona
Sankcja ta polega na tym, iż prawo uzależnia związanie określonej osoby postanowieniami umowy lub
innej czynności prawnej od zgody (lub potwierdzenia) tej osoby. Do czasu udzielenia takiej zgody
czynność jest ważna, ale uznawana za  kulejącą i nie wywołuje skutków prawnych (jest
bezskuteczna). Nieuzyskanie zgody w określonym czasie lub odmowa jej udzielenia powodują
nieważność bezwzględną czynności.
5. Ideologie stosowania prawa
" Ideologia decyzji związanej (doktryna wstrzemięz
liwości sędziowskiej, pasywizm
sędziowski)
-typowa dla systemów kultury kontynentalnej
-decyzje zapadające w procesie stosowania prawa powinny być zdeterminowane treścią norm
prawnych
-normy nie podlegają ocenie, a nawet jeśli ocena ta miałaby być negatywna nie może wpłynąć na treść
decyzji
-naczelnymi wartościami jakimi powinien kierować się organ stosujący prawo są: pewność prawa i
legalizm poczynań władczych
-ideologia ta wyraża stanowisko pozytywizmu prawniczego, jej zwolennikiem był Radbruch
-brak swobody sędziego, powinien stosować przepisy prawne
" Ideologia decyzji swobodnej
-wartościami naczelnymi w procesie stanowienia prawa powinny być: sprawiedliwość, skuteczność i
celowość
-wartości te muszą być podstawą oceny obowiązującego prawa
-gdy prawo okaże się niezgodne z tymi wartościami powinno być korygowane
-sędzia jest współtwórcą normy prawnej
-sędzia odnosi się do standardów poza prawnych (ocen wartości)
Sylogizm logiczny/prawniczy-jeżeli wiemy, że coś podlega karze na pewno (np. kto zabija ten
podlega karzeja zabiłam, więc jej podlegam)
-hard cases- przypadki gdzie nie mamy pewności czy ktoś podlega karze (np. zabiłam człowieka, ale
byłam na wojnie, więc mogła być to samoobrona)
" Ideologia decyzji praworządnej i racjonalnej
-postuluje ścisłe przestrzeganie prawa obowiązującego przez organy władzy publicznej
-wśród z
ródeł prawa prymat powinny mieć akty prawa stanowionego
-w procesie stosowania prawa można i należy uwzględniać rozmaite cele i ideały, ale należy szukać
ich tylko wśród wartości wyrażonych w prawie stanowionym
-sędzia powinien odwoływać się do zasad moralności politycznej
6.Nieważność bezwzględna
Nieważność bezwzględna ma miejsce w kilku przypadkach:
a)gdy czynność prawna została dokonana przez osobę, która w żadnym razie nie mogła jej dokonać
(np. małżeństwo zawarte przez osobę, która pozostaje w związku małżeńskim)
b)gdy czynność prawna została dokonana sprzecznie z bezwzględnie wiążącymi normami prawnymi
lub zasadami współżycia społecznego
c)gdy czynność została dokonana bez zachowania formy zastrzeżonej przez prawo pod rygorem
nieważności (np. przeniesie własności nieruchomości bez formy aktu notarialnego)
d)gdy oświadczenie woli zostało złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru lub przez osobę, która
nie była w stanie świadomie i swobodnie podjąć decyzji
7.Sankcja i jej rodzaje
Sankcją prawną najczęściej określa się dolegliwość, którą upoważnione do tego organy państwa
(właściwe, mające kompetencje do tego) wymierzają naruszycielom norm prawnych. Sankcje, którymi
posługuje się prawo, nazywamy sankcjami skupionymi, ponieważ są one w bardzo wyraz
ny sposób
przewidziane w przepisach prawnych, a państwo powołuje do ich wymierzania specjalne instytucje
(np. sądy, urzędy skarbowe).
Sankcja występuje w dwojakim znaczeniu:
" Językowym- jako treść normy zachowania(słowna zapowiedz
określonej dolegliwości)
" Realnym- jako społeczny fakt podjęcia lub możliwości podjęcia określonych kroków
dolegliwych wobec podmiotów zachowujących się niezgodnie z wzorami zachowań
zawartymi w normach
Rodzaje sankcji prawnych:
" Sankcja karna (represyjna, penalna)-jest to sankcja grożąca za dokonanie czynów
zabronionych, polegających na działaniu, rzadziej na zaniechaniu (np. nieudzielenie pomocy osobie
będącej w niebezpieczeństwie). Najszerszy katalog sankcji represyjnych zawierają ustawy, Kodeks
Karny i Kodeks wykroczeń, choć sankcje takie można spotkać w bardzo wielu aktach normatywnych.
Polski Kodeks karny z  97 roku przewiduje dwie grupy sankcji: kary (dożywotnie pozbawienie
wolności, 25 lat pozbawienia wolności, pozbawienie wolności, ograniczenie wolności oraz grzywna)
oraz środki karne (pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, zakaz
wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz
prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów, podanie wyroku do publicznej wiadomości). Sankcja
represyjna polega na pozbawieniu naruszyciela zakazu cennych dla niego dóbr (wolności, dobrego
imienia, wartości majątkowych itp.). Normy prawa karnego nie ograniczają się do wąsko pojmowanej
represji. Zakłada się, że w praktyce społecznej sankcje represyjne mogą pełnić wiele różnych funkcji.
Według współczesnych wyobrażeń (ideologii) prawnych i moralnych założonymi
" Sankcja egzekucyjna- przewiduje ją przede wszystkim prawo cywilne i administracyjne.
Polega bądz
na przymuszeniu do wykonania tego, co stanowiło niedopełniony obowiązek
adresata (np. przymusowa eksmisja z lokalu, który powinien być opróżniony) bądz
na
przymusowym unicestwieniu tego, co zostało przez adresata uzyskane wbrew zakazowi (np.
zburzenie budynku wzniesionego w sposób naruszający przepisy prawa budowlanego).
Dlatego druga postać sankcji egzekucyjnej jest nazywana czasami sankcją restytucyjną (od
łac. restitutio- przywrócenie do stanu poprzedniego). Sankcja egzekucyjna może dotyczyć
egzekucji świadczeń pieniężnych, np. w sytuacji, gdy ktoś nie spłaca zaciągniętego kredytu.
" Sankcja nieważności (bezskuteczności) czynności konwencjonalnej- ma zastosowanie
przede wszystkim do czynności prawnych przewidzianych przez prawo cywilne oraz prawo
kanoniczne, a także do czynności władczych organów władzy publicznej związanych ze stosowaniem
prawa, takich jak decyzje administracyjne, orzeczenia sądowe itp.
8.Normy bezwzględnie i względnie wiążące
" Norma bezwzględnie wiążąca (inaczej norma imperatywny, czyli ius cogens)- ustanawia
drogą nakazu lub zakazu jeden rodzaj powinnego zachowania i niedopuszczającą zachowania
odmiennego. Naruszenie tej powinności pociąga za sobą sankcję. Normy bezwzględnie wiążące mają
szczególne znaczenie w prawie karnym.
" Norma względnie wiążąca (ius dispositivum)- ustanawia pewien wzorzec zachowania do
wykorzystania przez adresatów, a jednocześnie dopuszcza, że adresaci mogą, jeśli zechcą, zachować
się w sposób odmienny, sformułowany i wybrany przez siebie; mogą też powstrzymać się od działania
" Normy semiimperatywne=normy jednostronnie bezwzględnie wiążące- gwarantują one
pewnie minimum uprawnień (np. uprawnienia pracownika określonego w umowie o pracę), ale nie
ograniczają zakresu tych uprawnień. Normy semiimperatywne zapewniają możliwość zwiększenia
uprawnień, ale nie dopuszczają możliwości ich ograniczenia.
9.Koncepcje budowy normy
" Koncepcja norm sprzężonych- wyróżnia się normę sankcjonowaną, określającą adresata i
warunki, w jakich jest mu coś nakazane, zakazane lub dozwolone czynić (hipoteza) oraz treść
owego nakazu, zakazu lub dozwolenia (dyspozycja) oraz związanej (sprzężonej) z nią normie
sankcjonującej. Ta ostatnia stanowi, że w przypadku naruszenia normy sankcjonowanej
zostanie zastosowana dolegliwość, której rodzaj i stopień jest wyznaczany w treści normy.
" Trójelementowa koncepcja normy prawnej- pełna norma prawna musi obejmować
wszystkie trzy elementy: hipotezę, dyspozycję i sankcję. Stosowanie prawa wymaga od
prawnika określenia adresata i warunków, w jakich jest on zobowiązany do pewnego
zachowania się (hipoteza), treści uprawnień i obowiązków (dyspozycja0 oraz ustalenia
konsekwencji grożących w wypadku zachowania się sprzecznego ze wskazanym
wzorem(sankcja).
10.y
ródła prawne UE
Prawo pierwotne: Traktaty założycielskie i inne & , zasady prawa
Prawo pochodne (wtórne):
Rozporządzenia
Dyrektywy
Decyzje
Zalecenia i opinie
11.Reguły sensu
Reguły (normy), które regulują sposób dokonania czynności konwencjonalnej (dla przykładu regułą
sensu ważnego dokonania sprzedaży domu jest zawarcie umowy sprzedaży w formie aktu
notarialnego, regułą sensu skutecznego jest sporządzenia testamentu jest napisanie go w całości
ręcznie oraz opatrzenie podpisem i datą, a regułą ważnego zawarcia związku małżeńskiego jest
wypowiedzenie odpowiednich słów przed urzędnikiem stanu cywilnego)
12.Elementy stosunku prawnego
" PODMIOT  inaczej strony stosunku prawnego, są nimi osoby (fizyczne i prawne), które są
zobowiązane lub uprawnione go określonego zachowania w ramach danego stosunku prawnego.
" PRZEDMIOT  może nim być określone zachowanie lub przedmiot (materialny, niematerialny,
prawo).
TREŚĆ  prawa i obowiązki podmiotów stosunku prawnego
13.Immunitety i przywileje
Są to dwie kategorie uprawnień mające charakter szczególny. Istotą immunitetu(sędziowskiego,
poselskiego itp.) jest niepodleganie kompetencji innych podmiotów (np. organów władzy publicznej.
Osoby wyposażone w immunitet mają zagwarantowany np. szerszy zakres nietykalności, czasem
całkowite niepodleganie sądownictwu danego państwa, a także, jak w przypadku dyplomatów,
zwolnienie od podatków, opłat i kontroli celnych itp.
Obok wskazanych wcześniej zachowań kategorii uprawnień do własnych zachowań, w teorii prawa
wyróżnia się również, powiązaną z nimi w pewien sposób kategorię obejmującą uprawnienia do
cudzych zachowań. Są to tzw. uprawnienia sensu stricto (roszczenia). Oznaczają one uprawnienie
do żądania od oznaczonej osoby zachowania się w określony sposób. Roszczenia można podzielić
na: materialne(pojawiające się między dwoma podmiotami, gdy skonkretyzuje się już między nimi
stosunek prawny np. jeżeli kupimy pantofle, od których odpada podeszwa, możemy domagać się
usunięcia wady od producenta lub sprzedawcy), oraz roszczenia procesowe(uprawnienia do
występowania przez uprawniony podmiot z wnioskiem o ochronę np. do sądu)
14.Dwie teorie dowodowe
" Teoria swobodnej oceny dowodów zgodnie z którą uznanie przedstawianych dowodów za
wiarygodne i pozwalające ustalić prawdziwy obraz faktu należy do organu stosującego prawo
(np.sądu), a jego decyzja w tej kwestii nie jest ściśle zdeterminowana przez prawo.
" Teoria związanej (legalnej) oceny dowodów (formalna teoria dowodowa). Przyjmuje ona, że z
mocy samego prawa istnieją dowody bardziej i mniej wiarygodne, a nawet takie których w ogóle nie
należy uwzględniać.
"
15.Rodzaje domniemań
" Domniemanie faktyczne- organ stosujący prawo może, ale nie musi wyciągać wnioski co do
zaistnienia nieznanego faktu na podstawie innych znanych faktów (np. sędzia słuchając zeznań
oskarżonego domniema o jego poczytalności). Podstawą przyjęcia domniemania faktycznego jest
zawodowe lub życiowe doświadczenie sędziego.
" Domniemanie prawne- nie odwołujemy się do naszej wiedzy czy intuicji lecz wprost do norm
prawnych.. Domniemanie prawne ma dwie podstawowe właściwości: wynika wprost z przepisów
prawa i jest prawnie wiążący choć nie daje pewności, że fakt domniemany rzeczywiście zaistniał.
" Domniemanie prawne wzruszalne- domniemanie prawne może być obalone przez
przeprowadzenie przeciwdowodu
" Domniemanie prawnie niewzruszalne- przypadki w których nie można obalić domniemań
przeciwdowodem
"
16.Postawy wobec prawa
Postawa legalizmu wyraża się gotowością przestrzegania norm prawnych nie ze względu na ich treść,
ale właśnie dlatego, iż są to normy ustanowione przez władzę publiczną. Rozpowszechnianie postaw
legalistycznych w społeczeństwie jest korzystne z punktu widzenia władz prawodawców i organów
władzy publicznej stosujących prawo, ponieważ przyczynia się do zmniejszenia liczby przypadków
jego naruszenia i pozwala tym samym na stabilną organizację i funkcjonowanie państwa.
Postawa oportunistyczna łączy się z przeprowadzaniem rachunku zysków i strat, jakie wynikać
mogą z przestrzegania lub nieprzestrzegania prawa. Jeśli oportunista dojdzie do przekonania, że
więcej zyska na przestrzeganiu prawa, niż straci, gotów jest dać prawu posłuch. Jeśli natomiast uzna,
że naruszenie prawa, przyniesie mu większe korzyści, zwykle nie waha się przed jego złamaniem.
Postawa konformistyczna wyraża się w tym, że dostosowujemy swoje zachowania do zachowań i
poglądów osób, z którymi w jakiś sposób się identyfikujemy lub do postaw dominujących w naszym
otoczeniu.
17.Skuteczność prawa
Prawo jest traktowane jako środek do jakiegoś celu. Osiągnięcie tego celu dzięki przestrzeganiu prawa
oznacza, iż jest ono skuteczne. Takie porozumienie skuteczności prawa określa się mianem
skuteczności finistycznej. Działalność polegająca na tworzeniu prawa jest działalnością celową-
każdemu prawodawcy to właśnie prawo służy za instrument osiągania założonych celów.
Nieosiągnięcie tego celu może mieć różne przyczyny: nieprzestrzeganie prawa przez adresatów,
nietrafny wybór celu, nietrafny wybór środków prawnych.
Skuteczność behawioralna- gdy norma nakazuje dane zachowanie, adresaci zachowują się zgodnie z
nakazem, a gdy zakazuje, powstrzymują się od tego zachowania, a gdy dozwala, adresaci nie
przekraczają granic dozwolenia.
Aksjologiczna skuteczność prawa- adresaci akceptują i przyjmują jako swoje te wartości, które legły u
podstaw ustanowionych przez prawodawcę norm prawnych. W konsekwencji adresaci norm prawnych
wyrażają aprobatę dla samym norm tworzonych w celu ochrony lub realizacji określonych wartości.
17.Przedmiot stosunku prawnego
-Rzeczy  przedmioty materialne, rzeczy ruchome (oznaczone co do gatunku i co do tożsamości) i
nieruchome (nieruchomości gruntowe, budynkowe, lokalowe)
-Części składowe - Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez
uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu
odłączonego.
- Przynależności - rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z
jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.
Pożytki (naturalne  np. płody, cywilne  np. czynsz, prawa  np. odsetki
- Dobra niematerialne  np. utwory literackie, muzyczne, plastyczne, naukowe, wynalazki
- Energia
Dobra osobiste  art. 23 K.c.  Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie,
wolność,cześć,swoboda,sumienia,nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji,
nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza
18.Stanowienie prawa w Polsce
ZASADY STANOWIENIA PRAWA cz. I:
Określenie katalogu i hierarchii z
ródeł prawa w Konstytucji. Przyznanie kompetencji do stanowienia
prawa organom władzy ustawodawczej. Skuteczne jest stanowienie prawa tylko w trybie
prawodawczym, ustawodawczym
ZASADY STANOWIENIA PRAWA cz. II:
" Władza wykonawcza stanowi prawo tylko na podstawie upoważnień ustawowych  delegacja
ustawodawcza.
" Zakaz subdelegacji.
" Obowiązek podania aktów normatywnych w sposób urzędowy do publicznej wiadomości.
Inicjatywa ustawodawcza:
" członkowie parlamentu (posłowie 15, komisje sejmowe, Senat),
" Rada Ministrów,
" Prezydent,
" grupa co najmniej 100tys. obywateli .
Procedura legislacyjna:
1. Czytanie projektu i debata nad jego treścią (są 3 czytania).
2. Prace nad projektem w ramach komisji parlamentarnych (poprawki).
3. Głosowanie za przyjęciem lub odrzuceniem ustawy w Sejmie.
4. Prace w Senacie  uchwalenie, odrzucenie, wprowadzenie poprawek.
5. Przedstawienie do podpisu głowie państwa.
Sejm wobec poprawek Senatu:
może je przyjąć
lub może je odrzucić.
Prezydent wobec uchwalonej ustawy:
- podpisać i ogłosić ją (promulgacja),
odmówić podpisania  zastosować weto (bezwzględne lub zawieszające).
Sejm wobec weta prezydenta - może je przełamać ponownie uchwalając ją większością 3/5 głosów,
przy quorum co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Kontrolę pod względem konstytucyjności ustaw sprawuje Trybunał Konstytucyjny.
19.Elementy potrzebne aby zwyczaj przekształcił się w prawo:
-powszechna akceptacja zwyczaju w określonej grupie
-możliwy do zrekonstruowania wzór postępowania
-uznanie zwyczaju przez sądy lub inne organy stosowania prawa
-akceptacja zwyczaju w doktrynie prawniczej
20. Hierarchia z
ródeł prawa w Polsce i miejsce umów międzynarodowych (rodzaje, tryb,
obowiązywanie i sposób stosowania)
1. Konstytucja
2. Umowy ratyfikowane międzynarodowe.
3. Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje UE
4. Ustawy
5. Rozporządzenia z mocą ustaw (dyrektywy)
6. Uchwały (akty wewnętrznie wiążące), rozporządzenia, zarządzenia
-akty prawa miejscowego
RODZAJE: traktaty, konwencje, umowy, układy, porozumienia, deklaracje, protokoły, karty, statuty,
umowy nie wymagające przyjęcia(ratyfikacji)-przyjmowane w trybie prostym i wymagające przyjęcia
(ratyfikacji)-przyjmowane w trybie złożonym
Umowa wchodzi w życie w momencie, kiedy strony zdecydowały ostatecznie co do jej wszystkich
postanowień oraz dokonały niezbędnych działań, by weszła w życie z punktu formalno-
prawnego(uprawomocniła się). Postanowienia umowy prawomocnej mogą wejść w życie w terminie
póz
niejszym. Jeżeli umowa nie wymaga zatwierdzenia (ratyfikacji), to ona ogół zaczyna ona
obowiązywać w momencie podpisania lub w określonym terminie po tym wydarzeniu.
Sposoby stosowania:
a)teoria dualistyczna- system prawa międzynarodowego i system prawa krajowego stanowią dwa
odrębne systemy prawa
b)Teoria monistyczna- system prawa międzynarodowego i system prawa krajowego to dwa zbiory
norm w ramach jednego systemu prawnego.
21. Nieposłuszeństwo obywatelskie
Obywatelskie nieposłuszeństwo polega na publicznym manifestowaniu zachowań niezgodnych z
prawem. Obywatel podejmujący takie działanie nie ma na celu uniknięcia sankcji, lecz godzi się na jej
zastosowanie wobec swojej osoby. Czyni to w celu wyrażenia sprzeciwu wobec zachowania władz
publicznych, które ocenia negatywnie lub sprzeciwu wobec treści norm, które uznaje za niesłuszne.
22. Administracyjny model stosowania prawa
Oznacza zagwarantowanie stosowania ustaw przez administrację publiczną, czuwanie nad relacjami
obywateli z administracją oraz organów administracji między sobą, dokonywane wyłącznie w oparciu
o normy prawne. Stosujący prawo urzędnik administracji to osoba pracująca lub pełniąca funkcję w
administracji publicznej.
23.Rodzaje norm prawnych
" Normy reguły- nie można naruszyć częściowo lub w pewnym stopniu, tak jak nie da się być
trochę żywym, trochę martwym (np. norma nakazująca płacić umówioną sumę za wynajmowanie
mieszkania). W przypadku konfliktu dwóch reguł wybieramy albo jedną, albo drugą.
" Normy zasady- często w systemie prawa zajmują wobec innych norm pozycję nadrzędną i
pełnią w nim szczególną rolę. Normą zasadą jest no. Konstytucyjna zasada państwa prawnego, czy
zasada suwerenności narodu. Mają szerszy zakres znaczeniowy.
W celu odróżnienia oby tych norm wprowadzono dwa kryteria: według pierwszego, adresat normy
reguły nie może spełnić nałożonego nań obowiązku w mniejszym, lub większym stopniu. Istnienie
nom reguł zakłada alternatywę wszystko, albo nic. Natomiast w przypadku norm zasad mamy do
czynienia ze stopniowaniem zakresu spełnienia normy w myśl zasady  więcej lub mnie . Teoria
prawa wprowadza podział wśród samych zasad prawnych, są to tzw. zasady w znaczeniu
dyrektywalnym. Gdy więc mówimy o takich zasadach. Nie stwierdzamy tego, c jest, ale wskazujemy
na to, co powinno być. Zasady te mają charakter norm naczelnych, to znaczy wytyczają one granice,
w których inne normy powinny się mieścić. Wyróżnia się też często zasady w znaczeniu opisowym.
Zasady prawa w tym znaczeniu to pewien wzorzec, model ukształtowania jakiejś instytucji prawnej,
który rekonstruujemy na podstawie opisu szerszego materiału prawnego. Zasady prawne pełnią w
istocie prawa bardzo ważne funkcje: wskazują pracodawcy, jakie wartości powinien chronić
tworząc normy reguły, ukierunkowują interpretację przepisów prawnych oraz jakie wartości powinny
być brane pod uwagę w pierwszej kolejności.
24.Wykładnia systemowa
Wykładnia systemowa polega na ustaleniu treści przepisu w oparciu o miejsce przepisu w
systematyce wewnętrznej aktu normatywnego; w danej gałęzi prawa oraz w oparciu o zasady systemu
i zasady danej gałęzi prawa.
Np.: interpretując przepisy prawa należy brać pod uwagę zasady konstytucyjne, prawo
międzynarodowe publiczne, prawo UE, interpretacja prawa nie może prowadzić do luk ani do
sprzeczności.
25.Wykładnia ze względu na wynik
Wykładnia literalna (ścisła, dosłowna)  występuje ona wtedy, gdy z pośród różnych znaczeń
otrzymanych po zastosowaniu dyrektyw wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej, interpretator
wybiera (ustala) znaczenie przepisu ustalone za pomocą dyrektyw wykładni językowej.
Wykładnia rozszerzająca  końcowy wynik procesu wykładni jest szerszy niż znaczenie językowe
przepisu.
Wykładnia zwężająca  końcowy wynik procesu wykładni jest węższy niż znaczenie językowe
przepisu.
26.Wykładnia ze względu na podmiot jej dokonujący
Wykładnia operatywna  dokonywana jest przez organy stosujące prawo, np. wykładnia sądowa.
Wiąże tylko w danej sprawie. Wyjątek stanowią zasady prawne Sądu Najwyższego  wiążą inne
składy Sądu najwyższego.
Wykładnia doktrynalna  dokonywana przez przedstawicieli nauki. Nie ma mocy wiążącej.
27. Odpowiedzialność karna
- za czyny własne
- popełnienie czynu zabronionego
- swoboda zachowania (brak przymusu)
- min. wiek (17 lat, wyjątkowo 15 lat)
- odpowiedni stan zdrowia i rozwoju psychicznego w chwili popełniania czynu
- działanie nie stanowi kontratypu
- adekwatny związek przyczynowy
- wina (umyślna lub nieumyślna)
28.Cechy Stosunku cywilno-prawnego
Strony tych stosunków są równoprawne (równorzędne).
Nawiązanie stosunków jest dobrowolne.
Strony dysponują mogą dowolnie (z wyłączeniem przepisów imperatywnych) kształtować treść
stosunku prawnego  zasada swobody umów.
Sankcjami są: sankcja nieważności lub sankcja egzekucyjna.
29.Cechy Stosunki administracyjno-prawnego
Strony są nierównoprawne. Jedną z nich jest państwo lub jednostka samorządu terytorialnego
reprezentowana przez właściwy organ, zajmuje ona pozycję władczą (władztwo administracyjne).
Zawiązanie stosunku następuje drogą decyzji organu administracyjnego lub z mocy przepisów
prawa.
Przedmiot i treść stosunku prawnego są określone przez przepisy imperatywne.
Sankcje: sankcja egzekucyjna i posiłkowo karna, nieważności
30.Teorie wykładni prawa
Wykładnia subiektywna (historyczna)
 wraz z ustanowieniem przepisu ustawodawca nadaje mu określone znaczenie, nie powinno się go
modyfikować.
Wykładnia obiektywna (dynamiczna)
 wraz ze zmianami społecznymi należy nadawać przepisom prawnym nową treść adekwatną do
współczesnych potrzeb.
31. Czym jest rękojmia ?
Rękojmia z mocy ustawy, obejmuje wady ukryte - fizyczne i prawne, które powstały do chwili
przejścia niebezpieczeństwa na kupującego (lub ich przyczyny). Kupujący może: odstąpić od umowy
albo żądać obniżenia ceny; żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady;
wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień
wynikających z gwarancji. Kupujący nie może : od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie
wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie; może jeżeli rzecz była
już wymieniona lub naprawiana. Terminy do zawiadomienia sprzedawcy: miesiąca od jej wykrycia, a
w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy
o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją
wykryć; w stosunkach gospodarczych  niezwłocznie. Zwolnienie sprzedawcy z odpowiedzialności:
wiedza kupującego o wadach.
32.y
ródła prawa
-w znaczeniu formalnym-akty prawotwórcze pozwalające na ustalenie znaczenia normy prawnej,akty
normatywne
-w znaczeniu materialnym-czynniki i okoliczności wywierające wpływ na treść tworzonego prawa
-w znaczeniu instytucjonalnym- organy władzy publicznej, których decyzja miała wpływ na kształt i
formę obowiązującego prawa
33.Związki między elementami systemu prawa
Treściowe: logiczne, aksjologiczne, językowe, istnienie przepisów odsyłających.
Hierarchiczne  zasada, że normy stanowione przez organ wyżej sytuowany w hierarchii organów ma
wyższą moc obowiązującą.
Wynikające z relacji formalnych  stanowienie prawa jest skuteczne jeżeli odbywa się w ramach
kompetencji do jego stanowienia zawartej w normie wyższego rzędu.
34.Dyspozycja normy prawnej
Wyznacza treść powinnego zachowania. Najbardziej rozpowszechnione kategorie teoretyczne:
" Czyny, tzn. faktyczne zachowania psychofizyczne, których przebieg lub następstwo są
uregulowane przez prawo, np. zabranie mienia, zabójstwo, fałszowanie dokumentów
urzędowych itp. Zachowania o charakterze czynów regulowane są przede wszystkim przez
prawo karne.
" Czynności konwencjonalne, czyli takie zachowania, którym istniejące normy nadają
specyficzne (umowne) znaczenie np. uchylenie kapelusza przez mężczyznę nie ma na celu
schłodzenia sobie głowy, ale w myśl reguł obyczaju europejskiego oznacza powitanie lub
pożegnanie.
35. Norma postępowania
Wypowiedz
, która formułuje skierowane do danej osoby lub osób żądanie albo upoważnienie do
określonego zachowania się, to wypowiedz
normatywna. Normą postępowania nazywamy
wypowiedz
pozaopisowa, która (według wzorcowej struktury słownej) określonemu podmiotowi w
określonych okolicznościach wskazuje określony sposób postępowania. Podmiot, któremu norma
wyznacza zachowanie, nazywany jest adresatem normy postępowania.