Pytania egzaminu dyplomowego
Studia II stopnia
Z zakresu ekonomii
1. Główne podmioty systemu ekonomicznego i ich funkcje
System ekonomiczny, zespół instytucji oraz mechanizmów koordynujących i kontrolujących
podejmowanie i realizację decyzji ekonomicznych w danym państwie.
System gospodarczy, to inaczej system ekonomiczny. Możne powiedzieć, że stanowi go zbiór
powszechnie obowiązujących norm prawnych, a także ogólnie akceptowanych zasad, które regulują
postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego. Taki system jest także określany
jako zespół instytucji związanych z podejmowaniem oraz realizacją decyzji ekonomicznych, razem
ze wszystkimi podmiotami ekonomicznymi. System gospodarczy ma za zadanie określić to, kto, a
także jak decyduje o tym, które z dóbr powinny być wytwarzane i w jakich ilościach. Kolejną jego
funkcją jest określenie jak wytwarzanie uzupełniających się produktów ma być bilansowane, a także
koordynowane pod kątem zaspokojenia różnorodnych potrzeb społecznych. Ważne jest także to, w
jaki sposób dokonywany jest dokonywany podział globalnego produktu społecznego między
członków społeczeństwa
2. System Rachunków Narodowych
System rachunków narodowych - wewnętrznie uporządkowany zbiór spójnych, logicznych i
zintegrowanych rachunków makroekonomicznych, bilansów i tablic opracowanych według
obowiązujących norm i reguł statystycznych, służący do pomiaru efektów działalności gospodarczej
w krajach o gospodarce rynkowej.
Główne funkcje systemu rachunków narodowych to:
üð rola koordynacyjna i zapewnianie spójnoÅ›ci informacji statystycznych
üð podstawa dla prowadzenia skoordynowanych analiz makroekonomicznych bÄ™dÄ…cych
podstawą wielu procesów decyzyjnych
Do podstawowych mierników systemu rachunków narodowych należą:
üð Produkt krajowy brutto  wartość rynkowa dóbr i usÅ‚ug inwestycyjnych i
konsumpcyjnych wytworzonych na terenie danego kraju bez względu na to kto jest
właścicielem środków produkcji. Nas interesuje co się dzieje u nas, jak jest produkcja.
üð Produkt narodowy brutto  mówi o wartoÅ›ci wszystkich dóbr i usÅ‚ug finalnych
wytworzonych w danej gospodarce, w danym czasie, przez wszystkie podmioty
gospodarcze (przez wszystkich obywateli danego kraju np. Polaków)
üð Produkt narodowy netto  to PNB liczony bez amortyzacji. PNN mówi o wartoÅ›ci dóbr
i usług zupełnie nowych inwestycji. Jeśli PNN rośnie znaczy że rośnie produkcja dzięki
nowym inwestycjÄ….
üð wielkość dochodów osobistych - dochody jakie otrzymujÄ… podmioty gospodarcze przed
opodatkowaniem. Może być tak że rosną dochody osobiste, ale nie rośnie popyt na
rynku  bo podatki mogą być za wysokie.
3. Elementy Produktu Krajowego Brutto
Metoda sumowania dochodów: sumuje dochody wszystkich podmiotów gospodarczych, które
uczestniczą w życiu gospodarczym.
PKB= C(gosp. domowe) + I (firmy) + G (dochody państwa z podatków, darowizn, prywatyzacji) +
EN (eksport-import)
Metoda sumowania produktów: wielkość dobra, która została w danym roku budżetowym
wyprodukowana, ale nie została wykorzystana. Traktowana jest jako zapas i w następnym roku się
go nie liczy.
Metoda sumowania wydatków: PKB = C + G + I + NX: gdzie
wydatki na dobra konsumpcyjne albo na oszczędności
(inwestycyjne np. budowa dróg, transferowe np. emerytury,
renty)
wych albo wydatki gospodarstw na
nowe mieszkanie, budowÄ™ domu itp
4. Cykl koniunkturalny i jego fazy
Cykl koniunkturalny  zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników
ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu
gospodarczego, analizowanego w długim okresie
Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego:
Faza kryzysu: rośnie: bezrobocie maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
Faza depresji : koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie
Faza ożywienia: rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny, maleje: bezrobocie
Faza rozkwitu: koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie
W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (ang. Expansion) i recesję (Contraction).
5. Rodzaje cykli
Cykl koniunkturalny- to sytuacja występującą w gospodarce w dłuższym okresie, polegająca na
wahaniach omawianych mierników ekonomicznych w oparciu o rosnącą krzywą trendu wzrostu
gospodarczego. Miernikami tymi mogą być wielkości takie jak PKB, nakłady inwestycyjne czy
dochody ludności, ale też, wynikające bezpośrednio z koniunktury zatrudnienie, relacja eksport-
import, czy nawet zyski przedsiębiorstw. Mogą one być regularne i nieregularne.
Wyróżniamy cykle:
a. Krótkie (cykle Kitchina), trwające 2-4 lata, związane ze zmianami zapasów, cen hurtowych,
jak również z rozliczaniem operacji bankowych. Związane są z koniecznością wymiany
kapitału obrotowego
b. Åšrednie,
*Cykle Juglara(cykl klasyczny), trwające 8-10 lat, związane ze zmianami wydatków
inwestycyjnych, Produktu Narodowego Brutto, inflacjÄ… i bezrobociem. Jego zdaniem przyczynÄ…
falowania gospodarki było ograniczenie ekspansji kredytowej banków w okresie rozkwitu. To
wpłynęło negatywnie na tendencje wzrostu popytu.
*Cykle Kuznetsa, trwające od 15-23 lat, związane z akumulacją czynników wytwórczych w
długim okresie (inwestycje, budownictwo, migracje)
a) Długie (cykle Kondratiewa), stwierdził że do załamań dochodzi co 25-30 lat,, związane z
odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania
się, które powodują zmiany w gospodarce (elektryczność, silnik parowy, koleje,
komputery, internet)
Cykle nieregularne wywołane są z kolei czynnikami pozagospodarczymi. Dotykają najczęściej
jednej gałęzi. Są to np. cykle rolnicze np. cykl świński- wahania produkcji żywca wieprzowego
zwiÄ…zane z nieurodzajem pasz.
6. Koncepcja automatycznych stabilizatorów koniunktury
Automatyczne stabilizatory - to pewne instrumenty (narzędzia) na stałe wmontowane w system
gospodarczy będące częścią składową polityki gospodarczej, które samoczynnie pobudzają lub
hamują wysoką aktywność gospodarczą bez ingerencji państwa. Służą realizacji funkcji
stabilizacyjnej dochodów i wydatków publicznych.
Zmniejszają wartość mnożnika i ograniczają siłę reakcji produkcji na wstrząsy popytowe.
Automatyczne stabilizatory mają jedną wielką zaletę: działają automatycznie. Nikt nie musi
rozstrzygać czy wstrząs, któremu podlega gospodarka, jest na tyle silny, aby rząd musiał
zareagować. Zmniejszając podatność gospodarki na wstrząsy, automatyczne stabilizatory
ograniczają amplitudę wahań produkcji.
Ważnymi automatycznymi stabilizatorami są:
Podatek dochodowy  jeśli stawki mają charakter progresywny, to przy spadku produkcji
zmniejszają się także wpływy podatkowe. Przekłada się to na zmniejszenie wartości mnożnika i
oznacza osłabienie reakcji podaży na wstrząs popytowy. W przypadku ożywienia koniunktury
wpływy z podatków są coraz większe, co pozwala przeciwdziałać przegrzaniu gospodarki.
Zasiłek dla bezrobotnych  przy spadku produkcji następuje zwiększenie wypłat zasiłków, co
wpływa na zmniejszenie mnożnika i oznacza osłabienie reakcji podaży na wstrząs popytowy.
Import  krańcowa skłonność do importu zwiększa się wraz ze wzrostem dochodu społeczeństwa, w
związku z tym w okresie dobrej koniunktury większa skłonność do importu oznacza odpływ
większej ilości pieniędzy za granicę. W czasie recesji zmniejsza się krańcowa skłonność do importu,
co oznacza, że pieniądze, które wcześniej były przeznaczone na zakup dóbr importowanych, teraz
pozostanÄ… w kraju i przyczyniÄ… siÄ™ do pobudzenia popytu krajowego.
7. Dyskrecjonalna polityka finansowa państwa
Aktywna (dyskrecjonalna) polityka budżetowa ma miejsce wówczas, gdy rząd stosuje wybrane
środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczenia
bezrobocia. Polityka ta wymaga zamian legislacyjnych w programach budżetowych.
Podstawowymi rodzajami aktywnych posunięć fiskalnych są:
1) zmiany stawek i struktury podatków,
2) zmiany wypłat przelewów (np. zwiększenie subwencji rządu dla władz lokalnych z tytułu udziału
w podnoszeniu ciężarów lokalnej pomocy społecznej),
3) zmiany wydatków na roboty publiczne.
8. Istota mnożnikowego działania wydatków publicznych
Istota mnożnika wydatków publicznych polega na tym, że przyrostowi jednostki pieniężnej
wydatków publicznych towarzyszy szybszy przyrost dochodu narodowego, co prowadzi  przez
wzrost dochodów państwa z podatków  nie tylko do odzyskania poniesionych wydatków, lecz także
do wzrostu masy dochodów publicznych. Mnożnik wydatków publicznych jest ważnym narzędziem
pobudzania gospodarki i łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego.
Działanie mnożnika wydatków publicznych można ująć w następujący wzór:
k= 1 / ( 1- DðC:DðY) lub k= 1/ (1- MPC)
gdzie:
k  mnożnik wydatków publicznych,
DðY  przyrost dochodu,
DðC  przyrost konsumpcji,
MPC  krańcowa skłonność do konsumpcji.
Mnożnik wydatków publicznych jest ważnym narzędziem pobudzania gospodarki i łagodzenia
wahań cyklu koniunkturalnego. Wykorzystanie efektu mnożnikowego spowoduje odwrócenie cyklu
koniunkturalnego w kierunku wzrostu, a to z kolei doprowadzi do zrównoważenia budżetu państwa.
Istota paradoksu niezrównoważonego budżetu państwa polega więc na tym, iż aby osiągnąć
równowagę w budżecie, konieczne jest przejściowe powiększanie deficytu budżetowego. Przej-
ściowe, gdyż w dłuższej perspektywie czasowej osiągnięty zostanie wzrost dochodów
przedsiębiorców i pracowników, co spowoduje wzrost dochodów państwa z tytułu podatków.
Rosnące dochody państwa, przy malejących wydatkach na zasiłki dla bezrobotnych, pozwolą na
stopniowe zamykanie luki (deficytu) budżetu państwa, jego zrównoważenie i - wreszcie -
osiągnięcie nadwyżki budżetowej, która zostanie przeznaczona na spłatę zaciągniętych w okresie
recesji pożyczek. Przeciwnicy teorii finansowania antycyklicznego zwracają uwagę na
nieskuteczność stosowanych przez państwo narzędzi fiskalnych, czego przyczyną jest m.in. efekt
opóz
nień czasowych (między diagnozą a zastosowaną terapią). Zwracają też uwagę na niekorzystny
wpływ ekspansji państwa na rynkach pożyczkowych, negatywny efekt wypychania prywatnych
zasobów kapitałowych poza obieg gospodarczy. Zdaniem monetarystów - przeciwników teorii
finansowania antycyklicznego - ekspansja wydatkowa państwa nie tylko nie prowadzi do
złagodzenia cyklu koniunkturalnego, lecz przeciwnie, powoduje jeszcze większe zakłócenia w tym
cyklu.1
9. Czynniki kształtujące podaż pieniądza
Czynniki określające podaż pieniądza  podaż pieniądza obejmuje gotówkę w obiegu oraz wkłady
w bankach. Baza monetarna, wyemitowana przez bank centralny, składa się z gotówki w obiegu
oraz rezerw gotówkowych banków. Ponieważ wkłady są wielokrotnością rezerw gotówkowych
banków, mnożnik kreacji pieniądza jest większy od jedności. Baza monetarna to inaczej pieniądz
wielkiej mocy, ponieważ jej część zostaje zwielokrotniona w efekcie kreacji przez system bankowy
dodatkowych wkładów, które są najważniejszym składnikiem podaży pieniądza.
Baza monetarna
Gotówka Rezerwy
w obiegu gotówkowe
banków
Podaż pieniądza M1
a) niższa jest planowana przez sektor pozabankowy stopa gotówka/wkłady na żądanie, co daje
bankom więcej gotówki, umożliwiając zwielokrotnioną kreację kredytu (pieniądza
depozytowego),
b) niższa jest zamierzona przez banki stopa rezerwy gotówkowe/wkłady, co umożliwia kreację
większej ilości depozytów przy każdym poziomie rezerw gotówkowych.2
Podaż pieniądza to wartość występujących w obiegu rodzajów pieniądza, będąca w dyspozycji
przedsiębiorstw oraz ludności. Podaż pieniądza tworzą:
żð pieniÄ…dz gotówkowy,
żð pieniÄ…dz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym, może on
być w każdej chwili zamieniony na gotówkę.
1
S.Owsiak, Podstawy nauki finansów, PWE, W-wa 2002, s.106, 107
2
D.Begg, Makroekonomia,PWE, W-wa 2003 s.114
Wymienione elementy podaży pieniądza określa się mianem bazy monetarnej . Baza
monetarna ma podstawowe znaczenie dla wielkości podaży pieniądza, gdyż dzięki mnożnikowi
bazy monetarnej wielkość podaży pieniądza może być istotnie zwiększona w wyniku działalności
kredytowej banków komercyjnych.
Wielkość podaży pieniądza jest mierzona agregatami pieniężnymi. Treść agregatów
pieniężnych może być różna, w zależności od tego, jak ją interpretują władze monetarne w danym
kraju. Rozbieżności w tym względzie dotyczą surogatów pieniądza oraz innych walorów
finansowych. Na ogół istnieje zgodność poglądów co do istoty podaży pieniądza w węższym
znaczeniu. W takim ujęciu na podaż pieniądza składają się agregaty pieniężne od M1 do M3.
Agregat M1 obejmuje gotówkę w obiegu oraz depozyty płatne na żądanie. Agregat M2 to agregat
M1 powiększony o wkłady oszczędnościowe. Na agregat M3 składają się agregat M2 oraz depozyty
terminowe.
Podaż pieniądza do gospodarki powinna mieć takie rozmiary, aby:
l) w gospodarce nie było nadmiaru pieniądza, gdyż prowadziłoby to do powstawania
zjawisk inflacyjnych, a to z kolei do utraty jego wartości realnej (deprecjacji);
2) w gospodarce nie było niedoboru pieniądza, gdyż utrudniałoby to jej rozwój ze względu na
utrudniony dostęp przedsiębiorców i inwestorów do pieniądza; niedobór pieniądza w gospodarce
powodowałby także zakłócenia w rozliczeniach dokonywanych w pieniądzu, w związku z różnymi
operacjami prowadzonymi przez podmioty gospodarcze.3
10. Główne cechy współczesnego pieniądza
Współczesny pieniądz nie jest - jak to bywało dawniej - pieniądzem złotym albo pieniądzem
kruszcowym. Znajdujący się w obiegu pieniądz papierowy nie jest też banknotem, chociaż ze
względu na tradycję, często na papierowych znakach pieniężnych można spotkać nazwę "banknot".
Tymczasem w klasycznej postaci, tzn. w warunkach pieniądza kruszcowego, banknot był
wymieniany na złoto.
Najważniejsze cechy współczesnego pieniądza. Współczesny pieniądz jest:
1) papierowy,
2) państwowy,
3) zabezpieczony towarami i usługami (pieniądz substancjonalny),
4) kredytowy (żyrowy).
Pieniądz papierowy - ta cecha pieniądza jest związana z faktem, że pieniądz nie ma już żadnego
związku ze złotem. Jego fizyczną postać przybiera kawałek papieru, któremu nadano cechy
pieniądza, przez oparcie go na przymusie prawnym, jako obowiązującego w danym kraju środka
płatniczego.
W przeszłości emisji pieniądza papierowego towarzyszyło zjawisko dualizmu pieniężnego,
polegające na tym, że pieniądz papierowy był emitowany nie tylko przez bank, lecz także przez
Skarb Państwa, w postaci asygnat, które miały moc zwalniania ze zobowiązań. Prowadziło to do
chaosu pieniężnego, zjawisk inflacyjnych, odmowy honorowania pieniądza skarbowego jako środka
zapłaty itd. Z tych właśnie względów dualizm pieniężny został zarzucony. W obecnym systemie pie-
niężnym pieniądz papierowy jest emitowany przez jeden ośrodek, którym jest bank centralny
państwa. Pieniądz papierowy jest niewymienialnym na złoto znakiem wartości, któremu państwo
nadało przywilej prawnego środka płatniczego. Z tej cechy pieniądza papierowego wynikają
możliwości pełnienia wszystkich funkcji pieniądza. Oprócz pieniądza papierowego w obiegu
znajduje się pieniądz zdawkowy, który ułatwia rozliczenia i zawieranie transakcji pieniężnych.
3
S.Owsiak, Podstawy nauki finansów, PWE, W-wa 2002, s.86, 87
Papierowego charakteru pieniądza nie podważa fakt istnienia w obiegu pieniądza , bezgotówkowego
i tzw. surogatów pieniądza, np. czeków. Pieniądz bezgotówkowy stanowi formę występowania
pieniądza, którego z
ródłem jest państwowy pieniądz papierowy.
Pieniądz państwowy - pieniądz współczesny jest pieniądzem instytucjonalnym. O ile
w przypadku pieniądza opartego na kruszcu jego wartość była zabezpieczona przez złoto czy
srebro, o tyle w przypadku pieniądza papierowego konieczna jest instytucja o najwyższym
autorytecie - państwo, gwarantujące:
I) autentyczność znaków pieniężnych;
2) honorowanie znaków pieniężnych przez uczestników obrotu pieniężnego, a szerzej
gospodarczego;
3) możliwość nabycia przez posiadacza pieniądza papierowego różnych towarów i usług
zaspokajajÄ…cych potrzeby ludzkie.
Takie rozumienie współczesnego pieniądza wprowadza ważną cechę zaufania jego posiadacza
do instytucji emitującej pieniądz. . Zaufanie to polega w pierwszej kolejności na tym, że posiadacz
danej kwoty będzie mógł za nią kupić użyteczne dobro, a w dalszej kolejności posiadane pieniądza
nie będą tracić na wartości w wyniku podwyżek cen zakupowanych dóbr i usług.
Państwo odpowiada za pieniądz, a więc za zabezpieczenie pieniądza towarami i usługami. Z
takiego charakteru pieniądza wyłania się istotny problem zgodności jego wartości nominalnej z
wartością substancjonalną. Zachowanie tej zgodności jest trudne ze względu na dającą się
empirycznie stwierdzić tendencję do zwiększania ilości pieniądza w stosunku do wartości masy
towarowej oraz dostępnych usług, czego przejawem są zjawiska inflacyjne.
Współczesny pieniądz ma wprawdzie charakter państwowy, ale państwo nie bierze bezpośredniej
odpowiedzialności za skutki posługiwania się pieniądzem przez podmioty gospodarcze.
Odpowiedzialność ta spoczywa na podmiotach systemu ekonomicznego, które zawierają różne
transakcje, np. kupna-sprzedaży towarów czy usług, zaciągania i spłacania pożyczek, regulowania
zobowiązań pieniężnych wobec władz publicznych (podatki, składki na ubezpieczenie społeczne
itd.).
Pieniądz kredytowy (żyrowy) oznacza, że z
ródłem pieniądza jest kredyt bankowy. Pieniądz ten
znany jest też jako pieniądz banków komercyjnych (pieniądz bankowy). Podstawą jego tworzenia są
wkłady depozytowe różnych podmiotów, zwłaszcza ludności, przy czym banki komercyjne mają
przywilej pomnażania ilości pieniądza w stosunku do przyjmowanych depozytów. Przywilej ten jest
- w określonych warunkach - czynnikiem sprzyjającym rozwojowi procesów realnych w gospodarce
(wzrostu gospodarczego), ale jednocześnie rodzi wiele problemów poznawczych i praktycznych.4
11. Główne teorie popytu na pieniądz
Popyt na pieniądz  jest to pożądany przez prywatne podmioty niebankowe, czyli gospodarstwa
Popyt na pieniÄ…dz
domowe i przedsiębiorstwa stan ich zasobów kasowych. Zakłada się, że podmioty oprócz innych
aktywów to jest różnego rodzaju papierów wartościowych czy też kapitału w postaci rzeczowej chcą
posiadać określony zasób pieniądza. Podstawą pomiaru tego zasobu może być jego wielkość
nominalna lub realna w zależności czy podmioty uwzględniają siłę nabywczą decydując się na
przechowywanie swoich zasobów czy też nie.
Teorie dotyczÄ…ce popytu na pieniÄ…dz:
Teorie dotyczÄ…ce popytu na pieniÄ…dz:
4
S.Owsiak, Podstawy nauki finansów, PWE, W-wa 2002, s.117-119
1)Klasyczna wersja teorii ilościowej pieniądza  głównym zwolennikiem jest Fisher. W teorii tej
należy rozróżnić dwa podejścia:
a)Oparte na szybkości obiegu pieniądza  podstawa tej teorii jest równanie wymiany
M ·ð v =ð P ·ð y
M  ilość pieniądza
v  szybkość obiegu
P  poziom cen
y  dochód realny będący wolumenem transakcji
Według Fishera decydującą wielkością jest tutaj szybkość obiegu pieniądza, na którą wpływ mają
czynniki:
·ð nawyki podmiotów gospodarczych co do bezgotówkowych form pÅ‚atnoÅ›ci
·ð rozwój systemów pÅ‚atniczych w spoÅ‚eczeÅ„stwie
·ð gÄ™stość zaludnienia
·ð szybkość transportu, itp.
Czynniki te dotyczą w całości instytucjonalnych i technicznych form i warunków obiegu, które nie
mogą zmieniać się nagle lub w krótkim okresie czasu.
b)Oparte na zasobach kasowych  wyjaśnia popyt na pieniądz głównie jako zjawisko związane z
procesami transakcyjnymi. Twórcy tej teorii Marschall i Pigou od samego początku formułowali
teorie ilościową jako teorię popytu na pieniądz. Za główny aspekt przyjmowali dokonywanie
wyboru przez podmioty gospodarcze, czyli postrzegali popyt na pieniÄ…dz jako jednÄ… z form
utrzymywania majątku. Konsekwencją tego było pojawienie się rozważań o takich czynnikach
oddziałujących na popyt jak:
·ð ograniczenia budżetowe,
·ð koszty alternatywne,
·ð preferencje podmiotów w odniesieniu do posiadanych pieniÄ™dzy.
Rozpatrywali oni techniczne oraz instytucjonalne uwarunkowania obiegu pieniądza podkreślając
znaczenie takich zjawisk jak oczekiwane stawki oprocentowania i wpływ tych stawek na popyt na
pieniÄ…dz.
2)Teoria preferencji płynności Keynesa  podjął on próbę wyjaśnienia korzyści z przechowywania
nominalnego zasobu pieniądza przez określenie motywów takiego zachowania . W celach
analitycznych wyróżnił w popycie na pieniądz trzy motywy:
·ð transakcyjny,
·ð ostrożnoÅ›ciowy,
·ð spekulacyjny.
Zauważył jednak, że podmioty nie zawsze są w stanie podporządkować określoną część swojej
gotówki tym właśnie motywom. Wg Keynesa utrzymywanie zasobów pieniężnych wynika z faktu,
iż przychody i wydatki wypadają w różnym okresie czasu i w różnej wysokości więc nie pokrywają
się ze sobą. Powoduje to konieczność utrzymywania rezerw gotówkowych dla celów
transakcyjnych. Gdyby nawet nastąpiła pełna synchronizacja dochodów i wydatków podmiotów
gospodarczych to utrzymywałyby one zasoby pieniądza z ostrożności, aby dokonać nieregularnych
płatności. Czynniki określające wielkość zasobów transakcyjnych i ostrożnościowych są u Keynesa
podobne jak w teorii ilościowej. Są to rozkład dochodów i stopa procentowa. Kiedy podmiot
gospodarczy zdecydował już o podziale swojego całego majątku między aktywa finansowe i
rzeczowe to staje przed problemem wyboru form w jakich powinien lokować swój majątek: czy ma
to być gotówka (zasoby spekulacyjne) czy papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu. Keynes
uważa, że każdy podmiot ma pewne wyobrażenie dotyczące  normalnego poziomu oprocentowania
i będzie oczekiwał spadku albo wzrostu stóp procentowych, gdy znajdują się one powyżej lub
poniżej stawek uznanych za normalne. W każdym momencie podmiot oczekuje albo spadku
rynkowych stóp procentowych i wtedy oczekiwane zyski kapitałowe zwiększają dochody otrzymane
z tytułu stałego oprocentowania. Pozwala to oczekiwać na dodatni całkowity przychód z
posiadanych papierów wartościowych. Wtedy podmiot utrzymuje majątek finansowy tylko w tej
postaci. W warunkach wzrostu rynkowych stóp procentowych antycypowane straty kapitałowe
powodują, że posiadacz obligacji utrzymuj e je tak długo jak długo ich oprocentowanie jest wyższe
od strat, czyli utrzymuje je do momentu, gdy całkowity przychód z obligacji jest dodatni. Natomiast
gdy pojawia się ujemny przychód całość swoich zasobów lokuje w pieniądzu.
3)Nowa wersja teorii ilościowej Friedmana  jest ona dalszym rozwinięciem ujęcia zasobowego i
zawiera istotne elementy teorii preferencji płynności Keynesa. Wg Friedmana popyt na pieniądz jest
traktowany analogicznie jak popyt na dobro konsumpcyjne trwałego użytku. Można w tej teorii
wyróżnić trzy rodzaje czynników:
a)Ulokowany w rozmaitych formach całkowity majątek podmiotu traktowany jako
ograniczenie budżetowe
b)Przychód z utrzymywania pieniądza i jego koszty alternatywne, czyli przychody z innych form
lokat
c)Preferencje innych podmiotów gospodarczych
Nominalna wielkość całego majątku stanowi górne ograniczenie dla popytu na pieniądz. Uważa się
że podmiot gospodarczy może utrzymywać swój majątek w pięciu formach:
·ð pieniÄ…dzach,
·ð obligacjach,
·ð udziaÅ‚ach i akcjach,
·ð kapitale rzeczowym,
·ð kapitale ludzkim, który nie ma charakteru rynkowego.
Utrzymywanie majątku w pieniądzu tylko wtedy przynosi dochód w postaci pieniężnej, gdy wkłady
na żądanie (a vista) lub wkłady terminowe są oprocentowane. O wiele bardziej istotne są jednak
korzyści z oszczędności tych zasobów będących wynikiem posiadania płynnych rezerw
gotówkowych. Realna wartość tych korzyści zależy od zmian ogólnego poziomu cen. Utrzymywanie
majątku w pieniądzu powoduje także powstanie kosztów alternatywnych w formie utraconych
dochodów z innych możliwych rodzajów lokat. Wśród tych dochodów należy uwzględnić oprócz
oprocentowania lub dywidendy także zyski i straty wynikające ze zmian wartości kapitału tych lokat
w wyniku wahań kursów. Friedman uwzględnia także preferencje podmiotów dotyczące
utrzymywania zasobów pieniężnych, które są wyznaczane przez korzyści z płynności i ocenę
przyszłej sytuacji gospodarczej. Ta wersja teorii ilościowej jest zbliżona do klasycznej, lecz z
założenia szybkość obiegu pieniądza nie jest w niej stała, lecz stabilna. Oznacza to możliwość w
miarę łatwego prognozowania zmiany szybkości obiegu, relacji nominalnej wielkości pieniądza i
nominalnego dochodu. W ten sposób bank centralny może kontrolować podaż pieniądza, a więc
wywierać przewidywany wpływ na dochód nominalny. Teoria ta początkowo została sformułowana
w ujęciu mikroekonomicznym, póz
niej dostosowano ją do potrzeb całej gospodarki.
4)Teorie postkeynesowskie  utrzymują one analityczny podział popytu na pieniądz transakcyjny,
spekulacyjny i ostrożnościowy. Wszystkie te teorie sformułowane są w kategoriach
mikroekonomicznych.
a) Podejście w kategoriach teorii zapasów Baumola  jest to podejście mechanistyczne, traktuje
pieniądz transakcyjny jako część bieżącego dochodu i nie jest ono do utrzymania w sytuacji
kreowania nowych zbliżonych do pieniądza rodzajów aktywów o przychodzie z tytułu
oprocentowania i małym ryzykiem. Te substytuty umożliwiają podmiotom wybór między
gotówką a przynoszącymi dochód w postaci odsetek instrumentami finansowymi o dużej
płynności. Koszty alternatywne występują także w przypadku utrzymywania zasobów
pieniądza transakcyjnego a ich poziom zależy od poziomu stóp procentowych. Wg Baumola
racjonalnie postępujący podmiot gospodarczy będzie troszczył się o minimalizację kosztów
utrzymywania zasobu pieniądza transakcyjnego. Stara się określić optymalną wielkość
zasobów gotówkowych, które są mu potrzebne dla celów transakcyjnych. W tej teorii Baumol
wykorzystuje teorię optymalnego kształtowania zapasów i najpierw określił funkcję kosztów
utrzymania zasobu pieniądza transakcyjnego i z tej funkcji wyprowadził funkcję popytu na
pieniądz transakcyjny. Założył on również, że podmiot gospodarczy otrzymuje raz w danym
roku dochód w papierach wartościowych o płynności zbliżonej do płynności gotówki. Przyjął
również, że wydatki podmiotu rozłożone są równomiernie w ciągu całego okresu. Założył
także, że przy każdej operacji zamiany papierów wartościowych na gotówkę trzeba ponieść
koszty opłat maklerskich, czyli są to faktycznie poniesione koszty zmiany form
przechowywania zasobów. Wg niego realna wielkość zasobów gotówkowych jest wprost
proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego ze stopy procentowej. Racjonalnie zachowujÄ…cy
się podmiot gospodarczy występuje bardzo rzadko i wyjątek stanowią tutaj zarządzający
finansami wielkich korporacji.
b)Teoria wyboru portfela aktywów Tobina  uważa on, że pojedyncze podmioty gospodarcze mogą
mieć również zróżnicowane portfele aktywów. Aby to wyjaśnić Tobin wykorzystał ogólną teorię
wyboru portfela do szczególnego przypadku pieniądza spekulacyjnego. Uważał, że z jednej strony
występują zasoby pieniądza nieprzynoszące dochodu, ale nieobarczone jakimkolwiek ryzykiem, z
drugiej strony występują zasoby obligacji przynoszące dochód ale ryzykowne. To ryzyko jest
uwzględnione jawnie jako czynnik wpływający na podejmowanie decyzji. Jeśli podmiot zwiększa w
swym portfelu udział obligacji kosztem udziału gotówki to może oczekiwać większych przychodów.
Lecz musi uwzględnić większe ryzyko. Dlatego Tobin rozróżnia w swej teorii:
·ð zachowania skÅ‚onne do ryzyka,
·ð zachowania neutralne,
·ð zachowania unikajÄ…ce ryzyka.
Większe ryzyko musi być zrekompensowane przez wyższy oczekiwany dochód w postaci
oprocentowania lub zmian wartości kapitału. Powściągliwość podmiotu rośnie wraz ze wzrostem
ryzyka i tylko bardziej niż proporcjonalne oczekiwania co do przyszłych dochodów mogą zwiększyć
udział papierów wartościowych w portfelu podmiotu.
c)Teoria pieniądza ostrożnościowego Whalena i Tsianga  została sformułowana w drugiej połowie
lat 60-tych. Wprowadzono do niej nowy element  niepewność co do dochodów i wydatków . W
skutek nieprzewidzianej utraty pewnych dochodów lub konieczności poniesienia niespodziewanych
wydatków podmiot gospodarczy może mieć do czynienia z nieplanowanym deficytem, co wywoła
zawsze koszty utraty płynności, jeśli deficytu tego nie można pokryć zasobami pieniądza
ostrożnościowego. Na koszty utraty płynności mogą składać się:
·ð odsetki od kredytów,
·ð koszty sprzedaży pewnych skÅ‚adników majÄ…tku,
·ð koszty postÄ™powania ugodowego lub bankructwa.
Również rezygnacja z nieplanowanych wydatków w celu pokrycia deficytu może pociągać ze sobą
rzeczywiste koszty. Zasób pieniądza ostrożnościowego chroni przed wszystkimi rodzajami ryzyka w
tym większym stopniu im większy jest ten zasób. Utrzymywanie tego zasobu powoduje powstanie
kosztów alternatywnych w postaci utraconych dochodów z odsetek jeśli zasób ten jest ulokowany w
innym sektorze niż łatwo dające się upłynnić i przynoszące dochód aktywa. Wg Whalena i Tsianga
zasób pieniądza ostrożnościowego racjonalnie postępującego podmiotu gospodarczego każdorazowo
jest wyższy lub niższy im wyższy lub niższy jest dochód i koszt transakcji zamiany oraz im niższa
lub wyższa jest stopa procentowa.
12. Różne koncepcje agregatów pieniężnych
Agregat MO oznacza szeroką bazę monetarną, która obejmuje gotówkę w obiegu
pozabankowym, gotówkę w posiadaniu banków oraz rachunki banków komercyjnych w banku
centralnym, i jest najwęższą miarą pieniądza. Punktem wyjścia do konstruowania szerszych
agregatów pieniężnych jest ilość gotówki w obiegu.
Jeżeli dodamy do niej całość wkładów na żądanie, to otrzymamy agregat M l, uznawany za
podstawową miarę podaży pieniądza w wąskim ujęciu. M1, powiększony o wkłady terminowe i
certyfikaty depozytowe sektora pozabankowego, daje agregat M3, uważany za najlepszą miarę
podaży pieniądza krajowego w szerokim ujęciu.
Ponieważ płynność różnych rodzajów aktywów finansowych jest ogromnie zróżnicowana,
bardzo trudno jest precyzyjnie wvkreślić linię demarkacyjną oddzielającą aktywa uznawane za
pieniądz od tych, których nie włącza się do miar podaży pieniądza. Tradycyjnie stosowano podział
różnych miar podaży pieniądza zgodnie z naszą definicją agregatów MO, M l i M3. Wszystkie one
obejmowały wyłącznie wartość gotówki i wkładów w walucie krajowej, pomijały zaś zasoby pie-
niÄ…dza w walutach obcych
Podejście takie w rzeczywistości sprawdza się w związku z coraz szerszym wykorzystywaniem
depozytów towarzystw budowlanych jako środka płatniczego oraz przekształcaniem się wielu
towarzystw budowlanych w banki komercyjne.
Zmieniająca się rzeczywistość sprawiła, że obecnie statystyki dotyczące agregatów pieniężnych
ujmujÄ… Å‚Ä…cznie banki i towarzystwa budowlane.
Agregat M2 obejmuje gotówkę w obiegu plus wkłady detaliczne a vista w bankach plus wkłady
detaliczne i udziały w towarzystwach budowlanych. Natomiast agregat M4 to tradycyjne M3
powiększone o wkłady i udziały sektora pozabankowego (prywatnego) w towarzystwach
budowlanych i pomniejszone o posiadane przez towarzystwa budowlane zasoby gotówki,
wkłady banków i bankowe certyfikaty depozytowe.
Szeroka baza monetarna MO
-
Gotówka w bankach
i ich rezerwy w banku centralnym
=
Detaliczne wkłady na żądanie
+ +
Hurtowe wkłady na żądanie Wkłady detaliczne i udziały
w towarzystwach budowlanych
= =
podaż pieniądza M1 podaż pieniądza M2
+
wkłady terminowe i certyfikaty
depozytowe sektora prywatnego
=
podaż pieniądza M3
+
wkłady i udziały sektora prywatnego
w towarzystwach budowlanych
-
gotówka, wkłady, certyfikaty
 depozytowe banków w posiadaniu
towarzystw budowlanych
=
podaż pieniądza M45
(musze sprawdzić w nowszym wydaniu czy te agregaty są aktualne, jeśli ktoś ma nowsze wydanie
proszÄ™ o sprawdzenie)
13. Koncepcja mnożnika kreacji pieniądza
Mnożni kreacji pieniądza obrazuje wielkość zmiany zasobu pieniądza, wywołanej
zmianÄ… bazy monetarnej o jednostkÄ™.
podaż pieniądza = mnożnik kreacji pieniądza x baza monetarna.
Wysokość mnożnika kreacji pieniądza zależy od dwóch kluczowych współczynników:
planowanej przez banki stopy rezerw gotówkowych (tj. stosunku rezerw do całkowi tej wartości
wkładów) oraz od planowanego stosunku gotówki w obiegu pozabankowym do całkowitej wartości
wkładów w bankach.
Wiemy już, że czynnikiem określającym, jaką wielokrotnością danej wielkości rezerw
gotówkowych będzie suma pieniądza depozytowego, jest zamierzona relacja wielkości rzerw
gotowkowych banków do wkładów ogółem. Im niższa jest zamierzona stopa rezerw gotówkowych.
tym większą sumę wkładów stworzą banki na podstawie danych rezerw i tym większa będzie podaż
pieniÄ…dza.
Podobnie im niższy planowany przez sektor pozabankowy stosunek gotówki w obiegu do
wkładów tego sektora w bankach. tym większa będzie podaż pieniądza dla danej ilości pieniądza
wielkiej mocy, wyemitowanego przez bank centralny. Ponieważ większa relatywnie część bazy
monetarnej znajduje się w tym przypadku na rachunkach bankowych, banki są więc w stanie
wykreować więcej depozytów.
Przyjmijmy, że banki chcą utrzymywać rezerwy gotówki R, równe określonej części Cb ich
wkładów D, oraz że sektor pozabankowy utrzymuje w obiegu gotówkę C, której suma jest równa
pewnej części Cp wkładów D w bankach:
R=CbD oraz C=CpD
Baza monetarna H, czyli zasób pieniądza wielkiej mocy, jest równa sumie gotówki w obiegu i
gotówki zgromadzonej w bankach. W związku z tym:
H=C+R=(Cb+Cp)D
Podaż pieniądza jest równa sumie gotówki C oraz wkładów D:
M=C+D=(Cp +1)D
Dwa ostatnie równania pozwalają wyznaczyć wartość mnożnika. czyli relacji M do H:
W przypadku gdby mnożnik kreacji pieniądza wyniósłby 27. Każdy wzrost bazy monetarnej o 100 f
prowadziłby do powiększenia podaży pieniądza o 2700 f.
Powinniśmy przede wszystkim pamiętać, że wzrost planowanej stopy rezerw gotówkowych
banków bądz
też planowanej przez sektor prywatny stopy gotówka/suma wkładów na rachunkach
czekowych spowoduje obniżenie wartości mnożnika pieniądza. Przy danej wielkości bazy
monetarnej oznacza to, że podaż pieniÄ…dza zmniejszy siÄ™·
5
D.Begg, Makroekonomia,PWE, W-wa 2003 s.115, 116
Wiemy już, jakie czynniki określają wysokość stopy rezerw gotówkowych zamierzonej przez
banki komercyjne. Im wyższe jest (przynoszące bankom dochód) oprocentowanie kredytów w
stosunku do oprocentowania wkładów, tym większa skłonność banków do rozszerzania skali
kredytowania i na tym niższym poziomie będą one chciały utrzymywać swoje rezerwy gotówkowe
w stosunku do stanu zgromadzonych w nich wkładów a vista. Istnieje też odwrotna zależność: im
trudniej jest przewidzieć skalę ewentualnego wycofywania pieniędzy z rachunków a vista oraz im
mniejsze są możliwości udzielania przez banki kredytów o wysokim stopniu płynności, tym wyższe
rezerwy gotówkowe będą one zmuszone utrzymywać przy każdych rozmiarach działalności
kredytowej.6
14. Ekonomiczne znaczenie oszczędności pieniężnych
Oszczędność pieniężna jest to część dochodu do dyspozycji, która nie została wydana na
konsumpcję, czyli na zakup dóbr i usług. Oszczędności pieniężne w gospodarce rynkowej stanowią
podstawowÄ… kategoriÄ™ i wielkość ekonomicznÄ…· MajÄ… znaczenie zarówno mikroekonomiczne, jak i
makroekonomiczne. Aby zrozumieć ekonomiczną istotę oszczędności, należy uwzględnić czynnik
czasu. W przypadku oszczędności moment osiągnięcia dochodu i moment jego wydatkowania są
różne. Dzieje się tak nie tylko ze względów technicznych, tj. ze względu na istniejący system
płatności i rozliczeń pieniężnych, lecz także ze względu na autonomiczne decyzje mikropodmiotów,
polegające na powstrzymywaniu się od wydatkowania części dochodów. Zachowanie
mikropodmiotów w sferze oszczędności może być wymuszone sytuacją rynkową, np. brakiem
odpowiednich towarów i usług, co powoduje, że oszczędności są skutkiem niemożności realizacji
preferencji nabywczych mikropodmiotów. Oszczędności pieniężne są niekiedy identyfikowane z
rezerwami pieniężnymi mikropodmiotów, co jest słuszne o tyle, że rzeczywiście przyjmują one
formę rezerw pieniężnych, tworzonych z różnych przyczyn. Jednak pojecie rezerw pieniężnych jest
pojęciem szerszym, gdyż nie wszystkie rezerwy mają charakter oszczędności. Cześć rezerw jest
tworzona w celu zachowania płynności finansowej podmiotów, czyli ich zdolności do
wywiązywania się z bieżących zobowiązań. Rezerwy te są więc z czasem upłynniane. W skali całej
gospodarki mamy jednak do czynienia z procesami dynamicznymi, co oznacza, że jedne podmioty
upłynniają rezerwy, a inne podmioty tworzą nowe rezerwy na bieżące cele płatnicze. W istocie
ważna jest więc relacja między wielkością upłynnianych rezerw bieżących a wielkością rezerw
nowych. Jeżeli na podstawie empirycznej obserwacji uda się stwierdzić, że z obiegu pieniężnego
pewna część rezerw bieżących jest wyłączona w sposób trwały, to z ekonomicznego punktu
widzenia rezerwy te mogą być traktowane jako oszczędności.
W ujęciu szerszym oszczędności odpowiadają rezerwom tworzonym z różnych powodów przez
wszystkie podmioty gospodarujące. W ujęciu węższym oszczędności są tworzone wyłącznie przez
gospodarstwa domowe. Ta zdolność gospodarstw domowych do akumulacji oszczędności jest
widoczna zwłaszcza w dłuższych okresach oraz gdy porównamy wielkość zaoszczędzonych
zasobów pieniężnych z zadłużeniem gospodarstw domowych. Gospodarstwa domowe są w
gospodarce jedynym sektorem zdolnym do tworzenia trwałych oszczędności pieniężnych.
Zależności między oszczędnościami a wielkościami makroekonomicznymi:
1) Według francuskiego ekonomisty J.B.Saya oszczędności nie wpływają na równowagę w
gospodarce. Oszczędności dokonane przez jedne mikropodmioty są inwestowane w gospodarce albo
przez te same, albo przez inne podmioty, co oznacza że powstanie oszczędności nie narusza
równowagi między popytem a podażą.
2)Do jednego z klasycznych paradygmatów ekonomii zalicza się zależność między oszczędnościami
a inwestycjami. Polega ona na tym, że wielkość inwestycji jest związana z wielkością oszczędności
pieniężnych w gospodarce, Ze względu na to, że wzrost gospodarczy jest wynikiem inwestowania,
pobudzanie oszczędności stanowi jeden z głównych celów polityki państwa. Zależność typu
deterministycznego między oszczędnościami a inwestycjami nie zawsze się sprawdza, na co
wskazują badania empiryczne. Czynnikiem zakłócającym ten związek jest m.in. kredyt bankowy
jako z
ródło finansowania inwestycji. Natura współczesnego pieniądza, a ściślej mówiąc sposób
(kredytowy) jego tworzenia, powoduje, że ekspansja kredytowa banków może przekraczać wielkość
oszczędności. Co więcej, trzeba zwrócić uwagę na fakt, że ograniczanie wielkości inwestycji w
gospodarce tylko do wielkości oszczędności nadawałoby gospodarce cech statycznych, nie rozwojo-
wych. Dlatego też przyjmuje się, że właśnie ekspansja kredytowa stanowi czynnik dynamizujący
układ gospodarczy. Ekspansja kredytowa banków musi się jednak odbywać w "rozsądnych"
granicach, gdyż jej nadmierne rozmiary prowadzą do zakłóceń w równowadze gospodarczej, a
zwÅ‚aszcza wywoÅ‚ujÄ… inflacjÄ™·
3)Wielkość inwestycji może się różnić od wielkości oszczędności, a różnica między nimi jest
absorbowana przez system bankowy lub - szerzej - system finansowy. Polega to na tym, że system
finansowy "zagospodarowuje" oszczędności pieniężne, przewyższające inwestycje, poprzez ich
lokowanie za granicÄ…·
4)Nadmierne oszczędności mogą prowadzić do paradoksu oszczędności (zapobiegliwości).
6
D.Begg, Makroekonomia,PWE, W-wa 2003 s.111-113
Pojęciem tym jest określane zjawisko spadku dochodu narodowego na skutek wzrostu oszczędności.
Zgodnie z teorią 1.M. Keynesa, wzrost poziomu oszczędności przy każdym poziomie dochodu
spowoduje obniżenie wydatków konsumpcyjnych, co z kolei zmniejszy poziom globalnego popytu
oraz poziom produktu narodowego brutto (PNB). Obniżenie PNB wpłynie na obniżenie dochodu
narodowego, co wywoÅ‚a spadek poziomu oszczÄ™dnoÅ›ci w porównaniu z sytuacjÄ… wyjÅ›ciowÄ…·
5) Między oszczędnościami a tworzonymi kredytami istnieje niewątpliwie związek przyczynowo-
skutkowy o charakterze sprzężenia zwrotnego. Z jednej strony oszczędności stanowią podstawę
kredytu bankowego, który jest wykorzystywany do finansowania inwestycji, ale z drugiej strony
kredyt bankowy oraz inwestycje przyczyniajÄ… siÄ™ do powstawania w gospodarce dochodu, a ten jest
z
ródłem oszczędności pieniężnych. Trudno jest jednak jednoznacznie ustalić, co jest przyczyną
sprawczą powstawania oszczędności i udzielania kredytów.
6) W gospodarce rynkowej oszczędności podlegają identycznym prawom jak inne dobra. Oznacza
to, że z jednej strony obserwujemy popyt na oszczędności zgłaszany przez podmioty, które są
skłonne do wydatkowania większej sumy dochodów, niż potrafiły wytworzyć w danym okresie(
zwiększenie rozmiarów działalności gospodarczej, większy udział w konsumpcji dóbr i usług). Z
drugiej występują podmioty, które powstrzymują się od wydatków  oferują one podaż
oszczędności
Funkcja oszczędności S Funkcja konsumpcji C
Funkcja konsumpcji (oś x to dochód narodowy Y, oś y to
konsumpcja C)
c = Ca + KSK x Y, gdzie:
C - łączne wydatki konsumpcyjne społeczeństwa,
Ca - autonomiczna część wydatków konsumpcyjnych,
KSK - krańcowa skłonność do konsumpcji,
Y - dochód narodowy.
Funkcja oszczędności
S= Sa = KSOxY lub S= C-Ca + ( 1-KSK)Y
S- łączne oszczędności społeczeństwa
Sa  oszczędności automatyczne
KSO- Krańcowa skłonność do oszczedzania.
Między obiema funkcjami istnieje silny związek. Ponieważ suma oszczędności i konsumpcji
jest równa dochodowi, więc funkcje oszczędności i konsumpcji , są ze sobą powiązane na zasadzie
lustrzanego odbicia. Na obu wykresach istotna jest właściwość linii nachylonej do osi X pod kątem
45°, w każdym jej punkcie wielkość dochodu zrównuje siÄ™ z wielkoÅ›ciÄ… oszczÄ™dnoÅ›ci lub wielkoÅ›ciÄ…
konsumpcji. Miarą nachylenia Krzywej S jest krańcowa skłonność do oszczędzania, a krzywej C 
krańcowa skłonność do konsumpcji.
Na wykresie funkcji konsumpcji punkt A oznacza punkt zrównania dochodu z wydatkami na
konsumpcję. Z kolei punkt A na wykresie funkcji oszczędności jest punktem zrównania dochodu z
oszczędnościami. Na prawo od punktu A - odpowiednio - oszczędności lub konsumpcja
przewyższają dochód.
Podsumowanie współzależności miedzy oszczędnościami a wielkościami
makroekonomicznymi:
W ujęciu makroekonomicznym w długim okresie zakumulowane oszczędności są motorem
wzrostu dochodu narodowego ( wzrostu gospodarczego). Z kolei wzrost dochodu jest głównym
czynnikiem przyrostu oszczędności.
15. Istota Modeli IS-LM
16. Budowa współczesnego systemu bankowego
System bankowy to całokształt instytucji bankowych i finansowych oraz normy, które określają ich
wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Za podstawę określenia systemu bankowego uznaje
się powstanie układu złożonego z banku centralnego (banku emisyjnego) i banków komercyjnych.
System bankowy to także liczba i rodzaj banków funkcjonujących w danym państwie, tworzących
logiczną i zwartą całość.
Elementy systemu bankowego
*bank centralny
*banki operacyjne  banki komercyjne, depozytowo-kredytowe, uniwersalne
*banki specjalne  banki inwestycyjne, hipoteczne, rolne i melioracyjne, komunalne oraz
towarzystwa kredytowe
*kasy oszczędnościowe
*spółdzielczość kredytowa
17. Podstawowe instrumenty polityki monetarnej
*Stopy procentowe: referencyjna  określa minimalną rentowność 28-dniowych bonów
pieniężnych NBP; lombardowa  określa maksymalny koszt pozyskania pieniądza w banku
centralnym; depozytowa  określa minimalny poziom oprocentowania dla depozytów, które
przyjmuje NBP od banków; redyskontowa-określa cenę, po jakiej bank centralny udziela kredytów
bankom komercyjnym (kupuje weksle od banków komercyjnych).BC aby wpłynąć na wzrost
gospodarczy obniża stopy %, by zachęcić banki komercyjne do zaciągania kredytów i tym samym
zwiększa podaż pieniądza.
*Rezerwa obowiązkowa- rezerwa to określony procent środków pieniężnych zgromadzonych na
rachunkach banków komercyjnych, jakie musza one zdeponować na rachunkach w NBP; wyznacza
zdolność banków do kreowania kredytów ; celem jej jest łagodzenie wpływu zmian płynności w
sektorze bankowym na wahania stóp procentowych. BC obniża stopy rezerwy obowiązkowej w celu
zwiększenia podaży pieniądza, co ma wpływ na wzrost gospodarczy.
*Operacje otwartego rynku-emisja i wykup bonów pieniężnych banku centralnego; umożliwiają
oddziaływanie banku centralnego na poziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych.
Poprzez operacje otwartego rynku wpłynąć na popyt transakcyjny. BC gra na otwartym rynki i gdy
chce pobudzić gospodarkę skupuje PW podając gotówkę na rynek. Zwiększa tym samym podaż
pieniądza i pobudza aktywność gospodarczą.
*Operacje kredytowo-depozytowe i refinansowanie banków- pozwalają na likwidację
krótkoterminowych luk płynności ; zmniejszają wahania stóp procentowych na rynku
międzybankowym ; kredyt techniczny  zaciągany i spłacany w tym samym dniu.
BC chcąc pobudzić koniunkturę gospodarczą (w okresie recesji lub spowolnienia wzrostu):
*obniżanie stóp procentowych; * obniżanie wskaz
nika rezerw obowiązkowych; *zwiększanie kwoty
udzielanych kredytów refinansowych przy odpowiednio obniżonej stopie dyskontowej; *kupowanie
papierów wartościowych w operacjach otwartego rynku
18. Istota niezależności banku centralnego
Bank Centralny jest niezależny od rządu.
Za niezależnością Banku Centralnego przemawiają następujące argumenty:
a) niezależność Banku Centralnego daje większą gwarancję, że rząd nie będzie wykorzystywał
polityki monetarnej do celów politycznych
b) uwolnienie Banku Centralnego od presji politycznej powoduje, że zachowuje się on w sposób
bardziej przewidywalny i sprzyja stabilności ekonomicznej
c) niezależny Bank Centralny może lepiej chronić stabilność pieniądza
d) nie poddanie się monetaryzacji deficytu budżetowego może sprzyjać wymuszeniu na rządzie
większej dyscypliny fiskalnej
e) niezależność Banku Centralnego zwiększa jego wiarygodność i tym samym wiarygodność
polityki antyinflacyjnej
f) przyznanie Bankowi Centralnemu prawa do podejmowania decyzji w zakresie polityki
pieniężnej pozwala skrócić czas ich realizacji.
19. Istota opóz
nień czasowych w polityce finansowej państwa
20. Rola banku komercyjnego w funkcjonowaniu gospodarki
21. Inflacja i jej rodzaje
Inflacja- to przeciętny wzrost cen w jakimś okresie czasu. Przeciętny znaczy że większość cen dóbr
i usług w danej gospodarce rośnie, ale nie wszystkie. Np. truskawki, jak jest dużo towaru to musimy
obniżyć cenę. Inflację mierzy się stopą inflacji (procentowy przyrost cen w jakimś okresie czasu).
Inflację możemy podzielić na tempo wzrostu cen:
üð PeÅ‚zajÄ…cÄ…  niewielki przyrost cen, nie powodujÄ…cÄ… zakłóceÅ„ w przebiegu procesów
gospodarczych, poddajÄ…cÄ… siÄ™ kontroli. Nie przekracza 5% rocznie
üð KroczÄ…cÄ… (popytowa)  przechodzi w lekko przyspieszonÄ…, ceny przyspieszajÄ…. Przy takim
poziomie bank już interweniuje. Oscyluje w granicach 5-10% rocznie
üð GalopujÄ…ca  to taka w której w krótkim okresie czasu jest bardzo szybki wzrost cen, któremu
towarzyszy bardzo szybka podaż pieniądza. Inflacja galopująca najczęściej wymyka się spod
kontroli państwa, powodując istotne zniekształcenie relacji cenowych, które zakłócają i
wypaczają normalne funkcjonowanie mechanizmu rynkowego, gdyż sygnały rynkowe
dotyczące tego, co warto produkować w większej ilości, a co w mniejszej, i gdzie kierować
zasoby inwestycyjne, są nieprzejrzyste i mylące. Powstała sytuacja przyczynia się do
obniżenia efektywności procesów gospodarczych i tempa wzrostu gospodarczego. roczny
wzrost cen według stopy dwu- lub trzycyfrowej,od 50% w górę.
üð Hiperinflacja -bardzo wysoka inflacja powodowana zwykle przez caÅ‚kowite zaÅ‚amanie
systemu finansowego kraju i ogromny deficyt budżetowy finansowany przez dodruk
pieniędzy. Chociaż ekonomiści różnią się między sobą jaki wzrost cen stanowi jeszcze
inflację, a jaki jest już hiperinflacją, często za umowną granicę hiperinflacji przyjmuje się
wzrost cen o co najmniej 50% w ciÄ…gu jednego miesiÄ…ca.
Inflacja ze względu na z
ródło wzrostu cen:
üð Inflacja popytowa (ciÄ…gniona przez popyt)  Ten rodzaj inflacji powstaje, gdy w obiegu
znajduje się zbyt duża ilość pieniędzy. Nadmiar ten może powstawać na różne sposoby:
nadmierną kreację pieniądza kredytowego, nadmierny wzrost płac lub nadmierne wydatki
budżetowe. Zjawisko inflacji ciągnionej przez popyt bardzo wyraz
nie widoczne jest w
gospodarkach, których rządy finansują wydatki budżetowe przez nadmierną emisję
pieniądza  tzw.  drukowanie pieniędzy .
üð Inflacja kosztowa (pchana przez koszty)  Ten rodzaj inflacji powstaje w wyniku wzrostu
kosztów produkcji. Przyczyny tego wzrostu mogą być wielorakie  kurczenie się zasobów
naturalnych, dodatkowe cła lub regulacje przy imporcie itp.
üð Inflacja wbudowana  wynikajÄ…ca z oczekiwaÅ„ odnoÅ›nie inflacji. WedÅ‚ug teorii inflacji
wbudowanej, w gospodarce występuje zamknięte koło: Pracownicy wymagają podwyżek
płac chcąc utrzymać wzrost płac powyżej inflacji, pracodawcy przerzucają ten dodatkowy
koszt na klientów i nakręcają tym samym spiralę inflacyjną, to z kolei znów motywuje
pracowników do żądania podwyżek płac.
22. Istota i skutki deflacji
Deflacja-zjawisko przeciwstawne do inflacji, polegające na obniżaniu się ogólnego poziomu cen
dóbr i usług, a także produkcji i zatrudnienia w wyniku ograniczenia dopływu pieniądza do
gospodarki. Występowało w fazie kryzysu w cyklu gospodarczym i związane było z nadwyżką
globalnej podaży nad globalnym popytem (luka deflacyjna). Współcześnie prawie nie występuje.
Skutki deflacji:
-zmniejszenie opłacalności produkcji (tylko w przypadku regulacji rynkowych uniemożliwiających
obniżenie kosztów produkcji)
-wzrost siły nabywczej pracującej części społeczeństwa (tylko w przypadku zamrożenia płac)
-konsumpcja i zamówienia przemysłu są odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe ceny), co
napędza recesję[1].
-Jeśli pieniądz powiązany jest z jakimś ograniczonym dobrem (np: złoto, choć nie jest to
immanentnie związane ze zjawiskiem deflacji) niemożliwa jest nadmierna ekspansja kredytowa ze
strony banków.
23. Mechanizm transmisji polityki monetarnej na sferÄ™ realnÄ… gospodarki
Sam mechanizm transmisji impulsów Polityki Pieniężnej opisuje, w jaki sposób impulsy
przedostają się do sfery realnej, czyli jaką drogę pokonują i jakie efekty w końcowym rezultacie
dajÄ….
Pod pojęciem impulsów pieniężnych rozumie się zmiany cen (stóp procentowych, innych stóp
dochodowości, kursu walutowego) oraz zmiany wielkości podaży funkcjonujących w gospodarce
instrumentów finansowych.
Zatem impulsy polityki pieniężnej to impulsy monetarne będące wynikiem działania banku
centralnego, przede wszystkim zmian w narzędziach polityki pieniężnej.
Np. po wzroście stóp procentowych następuje spadek popytu, bo:
 Mniejsze inwestycje (wyższy koszt kapitału, oczekiwanie spowolnienia gospodarki),
 Mniejsza konsumpcja (większy koszt kredytów konsumpcyjnych, wyższy zwrot z oszczędności),
 Mniejsza wartość majątku (ceny nieruchomości, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne),
 Umocnienie kursu walutowego (w wyniku wzrostu dysparytetu stóp procentowych): spadek
eksportu (eksporterzy mniej konkurencyjni)
i wzrost importu (towary z zagranicy tańsze).
Mechanizm transmisji polityki monetarnej to proces w którym zachowana jest następująca droga
oddziaływania:
üð Decyzja BC dotyczÄ…ca oficjalnych stóp procentowych
*stopy % BC poprzez operacje otwartego rynku oddziałują na banki komercyjne i wpływają na
rynkowe stopy %, przenoszą się na stopy % papierów dłużnych, a w konsekwencji także na ceny
innych aktywów finansowych.
*decyzje BC oddziałują także na oczekiwania co do polityki pieniężnej w przyszłości, a w
konsekwencji maja wpływ na oczekiwania dotyczące poziomu inflacji.
*różnice w poziomie stóp % między różnymi krajami oddziałują również na kursy walutowe.
Powyższe czynniki oddziałują na popyt globalny, który powoduje zmniejszenie lub zwiększenie
presji inflacyjnej.
24. Rodzaje sald budżetowych
Saldo budżetowe- jest to nadwyżka lub deficyt w budżecie państwa, tj. nadwyżka dochodów
względem wydatków budżetu w danym roku lub odwrotnie- nadwyżka wydatków nad
dochodami.
Można rozróżnić następujące rodzaje salda budżetowego:
üð saldo kredytowe i majÄ…tkowe
W przypadku salda kredytowego, budżet uważa się za zrównoważony, gdy w trakcie trwania jego
okresu obrachunkowego państwo nie zaciągnęło nowych pożyczek publicznych. Zgodnie z tą
koncepcją, do dochodów budżetowych nie mogą być zaliczane środki pochodzące z poprzednich
okresów, a także pożyczki. Jednocześnie wydatki na obsługę długów publicznych nie mogą być
ujmowane w wydatkach budżetowych.
Majątkowe saldo budżetu jest różnicą między dochodami budżetowymi, pomniejszonymi o dochody
ze sprzedaży majątku publicznego i o pożyczki zaciągane w celu sfinansowania określonych
inwestycji, a wydatkami bieżącymi budżetu.
üð saldo ogólne i krajowe
Istota salda ogólnego pokrywa się z koncepcją salda kredytowego, natomiast saldo krajowe uzyskuje
się poprzez skorygowanie salda ogólnego o budżetowe rozliczenia zagraniczne.
üð saldo realne i nominalne
Podział salda na realne i nominalne związane jest z występowaniem inflacji w gospodarce, która
wpływa w różnych stopniu na kształtowanie się dochodów i wydatków budżetowych.
25. Inflacyjne i nieinflacyjne finansowanie deficytów budżetowych
Deficyt budżetowy  niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej 
nadwyżka wydatków nad dochodami).
y
ródła finansowania deficytu budżetowego:
* Zaciągnięcie przez państwo pożyczek w bankach lub w jednostkach sfery finansowo-rzeczowej,
*.Zaciąganie przez państwo pożyczek zagranicznych: w innych państwach; w instytucjach
finansowych (Bank Åšwiatowy, Bank Europejski).
*.Państwo próbuje zwiększyć dochody budżetowe poprzez: poprawę ściągalności podatków, wzrost
stopy podatkowej, wzrost liczby podatników,
*.Zmniejszanie wydatków budżetowych  ograniczanie dotacji, subwencji, świadczeń pomocy i
opieki społecznej na rzecz ludności. Jest to niezwykle trudne,
*.Emisja dodatkowych znaków pieniężnych ponad potrzeby obiegu gospodarczego (drukowanie
tzw.  pustego pieniądza  nie mającego pokrycia w masie towarowej. Sposób ten grozi
powikłaniom w postaci pojawienia się inflacji w gospodarce (druga po bezrobociu plaga
ekonomiczna),
* Emisja papierów wartościowych ( obligacji, weksli, bonów skarbowych).
26. System finansowy i jego funkcje
System finansowy to zbiór norm prawnych ustalających społeczne organy (instytucje), których
zadaniem jest wykonywanie czynności związanych z gromadzeniem oraz podziałem zasobów
pieniężnych.
System finansowy spełnia następujące funkcje:
1. płatniczą  polegającą na tym, że system powinien zapewnić sprawne działanie mechanizmu
rozliczeń transakcji gospodarczych, zwłaszcza zakupu towarów i usług,
2. płynności  polegającą na tym, że system umożliwia zamianę papierów wartościowych i innych
aktywów na gotówkę czyli pieniądz,
3. oszczędności  polegającą na ty, że system stwarza podmiotom różne możliwości lokowania
oszczędności na atrakcyjnych warunkach,
4. kredytową  polegającą na dostarczaniu przez system f. kredytów dla firm, gospodarstw
domowych oraz sektora publicznego w celu popierania inwestycji i konsumpcji,
5. zabezpieczającą prze ryzykiem  polegającą na tym, że system f. zawiera instrumenty
ochraniające przedsiębiorców, konsumentów i rząd przed nadmiernym ryzykiem,
6. polityki ekonomicznej  polegająca na stworzeniu możliwości prowadzenia polityki dbającej o
wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, niskÄ… inflacjÄ™ itd.
27. Systematyka pośredników finansowych
Pośrednik finansowy  szczególny rodzaj podmiotu działającego na rynku finansowym. Jest to
przedsiębiorstwo świadczące usługi na rzecz podmiotów dysponujących oszczędnościami (podmioty
nadwyżkowe) oraz podmiotów poszukujących funduszy pieniężnych (podmioty deficytowe)
niezbędnych do sfinansowanie ich zamierzeń konsumpcyjnych, inwestycyjnych i produkcyjnych.
Ich głównym zadaniem jest ułatwianie przepływu funduszy od podmiotów nadwyżkowych do
podmiotów deficytowych. Firmy pełniące rolę pośredników finansowych tworzą instrumenty, które
z jednej strony umożliwiają podmiotom nadwyżkowym lokowanie posiadanych nadwyżek
pieniądza, a z drugiej  umożliwiają podmiotom deficytowym zaciąganie pożyczek pieniężnych.
Ogół instytucji finansowych można podzielić na dwie podstawowe grupy:
*instytucje depozytowe (banki),
*instytucje niedepozytowe
28. Metody kształtowania kursu walutowego
Kurs walutowy  cena danej waluty wyrażona w innej walucie. Miejscem transakcji, na
którym przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy; sprzedaje się jedną walutę w
zamian za inną. Na ogół o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs
(cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty.
Teoria mówi na temat kursów walutowych, najpierw trzeba zacząć od tego, w jaki sposób
państwo wpływa na wzrost gospodarczy. Dzieje się to na dwa sposoby: Przez wydatki rządowe
oraz przez politykÄ™ monetarnÄ… prowadzonÄ… przez bank centralny
Powyższe instytucje mogą zachowywać się na dwa sposoby: ekspansywnie (czyli powodować,
że w gospodarce pojawia się relatywnie coraz więcej pieniądza, w stosunku do poprzedniego
okresu) lub restrykcyjne (czyli w gospodarce pojawia siÄ™ relatywnie mniej pieniÄ…dza)
Innymi słowy rząd może wydawać więcej lub mniej a Bank Centralny może obniżać lub
podwyższać stopy procentowe. Działania te powodują, że gospodarka jest pobudzana lub
spowalniania. Wpływanie na kurs walutowy związany jest z ruchami na stopach
procentowych, gdyż zazwyczaj w tym samym czasie podobny trend występuje na PKB. Tak
naprawdÄ™ ruchy na stopach procentowych to tylko odpowiedz
na to, co dzieje się z PKB. Jeżeli
dynamika PKB jest wysoka, czyli można spodziewać się relatywnie wysokiej stopy zwrotu z
inwestowania w aktywa w danym państwie (waluta się umacnia), Bank Centralny, w celu
schłodzenia gospodarki, podnosi stopy procentowe. Jeżeli oczekiwana dynamika PKB będzie
niska (czyli waluta się osłabia bo niższe oczekiwane stopy zwrotu), Bank Centralny obniża
stopy procentowe. RPP raczej nie musi się martwić tym, że jej działania (obniżki stóp %)
wpływają na kurs walutowy, bo jak pokazują dane, znaczenie ma tak naprawdę PKB i o PKB
powinna się martwić.
29. Treść i funkcje bilansu płatniczego
Bilans płatniczy  zestawienie (dochody  wpływy kontra wydatki  płatności) wszystkich
transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w
danym okresie. Jest on sporządzany dla całej gospodarki narodowej. Bilans płatniczy Polski (za
poszczególne miesiące, kwartały oraz lata) publikuje Narodowy Bank Polski.
Funkcje bilansu płatniczego
- informacyjna dla władz monetarnych w celu ustalenia kierunków polityki monetarnej
- wyraża poziom i strukturę obrotów płatniczych z zagranicą
- struktura BP wskazuje na charakter powiązań kraju z zagranicą
- poziom obrotów określa stopień otwartości gospodarki
- informuje o stanie równowagi zewnętrznej kraju.
30. Istota i funkcje ubezpieczeń gospodarczych
31. Rodzaje ryzyk w działalności gospodarczych
32. Założenie optymalnego obszaru gospodarczo-walutowego
33. Europejski Bank Centralny i jego charakterystyka
34. Główne międzynarodowe instytucje finansowe i ich charakterystyka
35. Typy polityki fiskalnej
Można rozróżniać politykę fiskalną aktywną oraz pasywną. Aktywna: gdy rząd stosuje
wybrane środki w celu: przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom, zapewnienie stabilizacji
cen, ograniczanie bezrobocia. Głównymi rodzajami tych posunięć są zmiany stawek
podatkowych, wydatki na roboty publiczne. Może to jednak powodować wiele
niekorzystnych zjawisk.Pasywna: wykorzystuje automatyczne stabilizatory koniunktury
(ASK), które nie wymagają aktywności legislacyjnej państwa, lecz działają samoczynnie.
Stabilizatory mają  wbudowaną giętkość tzn. zmiany ich rozmiarów dokonują się przy
niezmiennych zasadach opodatkowania i zmiennych zasadach dokonywania wydatków.
Jeżeli wielkość wpływów podatkowych zależy od wielkości np. dochodów osobistych
ludności to zmiana poziomu dochodów powoduje zmianę poziomu wpływów. Do
stabilizatorów zaliczyć można:*podatki od dochodów osobistych, podatki od dochodów
osób prawnych, podatki pośrednie, zapomogi dla bezrobotnych i inne świadczenie
społeczne.
36. Harmonizacja podatkowa a konkurencja podatkowa
37. Koncepcja neutralności długu publicznego
38. Pojęcie fiskalizmu i jego miary
Fiskalizm to polityka skarbowa polegająca na pobieraniu nadmiernych podatków i opłat w
celu osiągnięcia jak największych wpływów. Granice fiskalizmu wyznaczają funkcję państwa:
publiczne, społ.i gosp.
Trudno jednoznacznie określić czy w Polsce jest on nadmierny- zależy od tego, czy
rozpatrujemy go z punktu widzenia państwa, czy podatnika, a także jak wygląda fiskalizm w
Polsce w porównaniu z innymi krajami.
Do oceny można posługiwać się miernikami fiskalizmu:
-zakres ingerencji systemu finansów publicznych w PKB(jest to ważny miernik jednak trudno
stwierdzić jaka powinna być optymalna redystrybucja PKB przez system finansów
publicznych. Najlepiej popatrzyć na dochody i wydatki sektora publicznego w stosunku do
krajów członkowskich. Polska nie odbiega od innych krajów dlatego o fiskalizmie trudno
mówić)
-stopień pokrycia wydatków publicznych z dochodów(patrząc na to, iż potrzeby społeczne i
gospodarcze państwa są bardzo duże a wydatki na nie zbyt niskie to można powiedzieć że
nadmierny fiskalizm nie występuje)
-progresywne skale podatkowe ( ich stosowanie może doprowadzić do tego że krańcowa stopa
opodatkowania dochodów będzie tak wysoka, ze zniechęci podmioty do intensyfikacji
działalności gospodarczej. Jest to zjawisko niebezpieczne.)
-różnica między nominalną a efektywna stopą opodatkowania( różnica ta wynika ze
stosowania ulg podatkowych z tytułu podejmowania inwestycji, tworzenia nowych miejsc
pracy, inwestycje w zakresie ochrony środowiska itp.. Stosowane ulgi oznaczają ograniczenie
fiskalizmu)
-zakres występowania tzw. Szarej strefy w gospodarce(dowodzi o tym, że podatki są za
wysokie, dlatego podmioty uciekają od ich płacenia)Nadmierny fiskalizm oceniany przez
pryzmat państwa oznaczałby nadwyżkę budżetową, czego nie można stwierdzić. Z punktu
widzenia podatnika można jednak stwierdzić, że fiskalizm jest wysoki i stale rośnie.
Problemem polskiego fiskalizmu sÄ… wysokie koszty pracy spowodowane przez narzuty
obowiązkowe (składaka ubezpieczeniowa, składka na fundusz pracy i na fundusz
gwarantowanych świadczeń pracowniczych).
39. Polityka finansowa państwa  cele  narzędzia
Polityka finansowa jest to działalność polegająca na realizacji określonych celów za pomocą
narzędzi finansowych. Polityka finansowa dzieli się na fiskalną i monetarną. Obie rodzaje
polityk prowadzone są przez różne podmioty, w których każde z nich posiada inne
instrumenty oddziaływania na gospodarkę.
Cele
Do celów polityki monetarnej zalicza się:" Cele strategiczne (bezpośrednie) Utrzymanie
stabilnego poziomu cen" Cele pośrednie- Kształtowanie wysokości stóp procentowych-
Oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza- Wpływanie na wielkość kredytów udzielanych
przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym, a także na wielkość kredytów ogółem" Cele
operacyjne- Utrzymanie określonego poziomu bazy monetarnej oraz poziomu stopy
procentowej.
Cele polityki fiskalnej" Cele fiskalne. Polegają na tym, że w wyniku prowadzonej polityki
fiskalnej zostaje zaspokojony popyt na pieniądz zgłaszany przez państwo. " Cele pozafiskalne:-
Programowanie wzrostu gospodarczego- A
agodzenie niesprawności mechanizmu rynkowego-
Ograniczenie cykliczności procesów gospodarczych- Walka z bezrobociem- Ograniczenie
nadmiernego zróżnicowania dochodów- Walka z nieuczciwą konkurencją
Instrumentami polityki fiskalnej sÄ…:- podatki,- wydatki zwiÄ…z. z tworzeniem nowych miejsc
pracy i z finansowaniem programów zmiany kwalifikacji zawodowych,- wydatki promujące
restrukturyzację gospodarki, wydatki promujące rozwój drobnej przedsiębiorczości, wydatki
na roboty publiczne,- deficyt budżetowy, dług publiczny, zasiłki dla bezrobotnych,- poręczenia
i gwarancje państwa dla podmiotów zaciągających pożyczki.
Od strony monetarnej będą to narzędzia pośrednie i bezpośrednie. Narzędzia pośrednie
to: stopy %, rezerwa obowiÄ…zkowa, operacje depozytowo-kredytowe, operacje otwartego
rynku.
Narzędzia bezpośrednie to: kontrola wartości kredytów udzielanych klientom, kontrola
poziomu stóp %, kontrola emisji PW, ustanowienia max oprocentowania wkładów
terminowych i oszczędnościowych, a także perswazja słowna obecnie niestosowana.
40. Cele współczesnego przedsiębiorstwa
41. Metody wyceny przedsiębiorstwa
42. Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstwa
43. Finanse publiczne i ich funkcje
44. Cechy współczesnych systemów podatkowych
45. Giełda i jej funkcje
46. Główne metody wyceny spółek giełdowych.
47. Istota reguł w polityce budżetowej państwa
48. Koncepcja finansów behawioralnych
49. Funkcje i struktura współczesnej rachunkowości
50. Nadrzędne zasady rachunkowości finansowej  ich systematyka i treść