nr 17(64) " 24 września 2009 zagadnienia społeczno gospodarcze
Partnerstwo Wschodnie to najnowsza i dotychczas najbardziej ambitna inicjatywa Unii Europejskiej skierowana
do jej wschodnich sąsiadów. Celem Partnerstwa jest głębsza integracja polityczna i społeczno-gospodarcza tych
państw ze strukturami UE. Choć inicjatywa ta wprowadza istotne zmiany do dotychczasowych relacji Brukseli
ze wschodnimi sąsiadami, jej powodzenie zależeć będzie od woli politycznej zainteresowanych stron.
Szymon Ananicz
Partnerstwo Wschodnie
Zainaugurowane 7 maja 2009 r. w Pradze Partnerstwo Wschod DLACZEGO POWSTAłO PARTNERSTWO WSCHODNIE?
nie jest inicjatywą Unii Europejskiej skierowaną do sześciu państw Europejska Polityka Sąsiedztwa od 2004 r. obejmuje kraje
Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego: Armenii, Azerbej Europy Wschodniej, Kaukazu Południowego oraz kraje Afryki
dżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Partnerstwo Wschodnie Północnej i Bliskiego Wschodu1. Celem EPS jest zapewnienie
powstało jako komponent funkcjonującej od 2004 r. Europejskiej Unii bezpieczeństwa poprzez stworzenie pierścienia stabilnych
Polityki Sąsiedztwa (EPS). Celem tej inicjatywy jest wzmocnienie i dobrze rządzonych państw dookoła UE2. Twórcy tej koncepcji
wschodniego wymiaru EPS oraz zacieśnienie politycznych i go kierowali się przekonaniem, że ten cel ma szansę realizacji pod
spodarczych relacji pomiędzy Unią Europejską a krajami Europy warunkiem, że kraje sąsiedzkie przyswoją sobie obowiązujące
Wschodniej. Projekt ten wprowadza trzy zasadnicze zmiany w do w Unii standardy demokratycznego państwa prawa i gospodar
tychczasowym modelu stosunków pomiędzy Unią a jej sąsiadami: ki rynkowej. Dlatego w zamian za przyjęcie określonych norm
1) wyodrębnia kraje wschodniego sąsiedztwa spośród pozo i procedur Unia oferuje krajom sąsiedzkim korzyści w postaci fi
stałych państw objętych EPS, nansowego wsparcia reform oraz ograniczonej formy integracji
2) konkretyzuje oraz zwiększa potencjalne korzyści, które kraje z wybranymi strukturami UE, np. poprzez ułatwienia wizowe lub
partnerskie mogą czerpać z dwustronnej współpracy z UE, utworzenie strefy wolnego handlu. Obszary współpracy pomię
3) wprowadza element wielostronnej współpracy na obszarze dzy Unią a poszczególnymi krajami sąsiedzkimi obie strony okre
wschodniego sąsiedztwa.
1
Algieria, Armenia, Azerbejdżan, Egipt, Gruzja, Izrael, Jordania, Liban,
Chociaż ostatecznym celem nowej inicjatywy jest zbliżenie Libia, Mołdawia, Maroko, Okupowane Terytorium Palestyny, Syria, Tunezja
systemów politycznych i społeczno gospodarczych krajów part i Ukraina. Do EPS należy także Białoruś, jednak z powodu braku postępów
nerskich do obowiązujących w UE oraz głębsza integracja tych w demokratyzacji i przestrzeganiu praw człowieka negocjacje w sprawie
krajów ze strukturami UE, to Partnerstwo Wschodnie nie łączy planu działania nigdy nie zostały zakończone.
2
się z perspektywą członkostwa w Unii Europejskiej. Ewentualne Zob. Wider Europe  Neighbourhood: A New Framework for Relations with
negocjacje w tej sprawie mogą być prowadzone równolegle do our Eastern and Southern Neighbours, COM(2003) 104, final; A secure Europe
współpracy w ramach Partnerstwa. in a better world  European security strategy, Bruksela, 12 grudnia 2003 r.
ISSN 1896-6659
ślają w tzw. planach działania  dokumentach negocjowanych CO NOWEGO WNOSI PARTNERSTWO WSCHODNIE?
przez Komisję Europejską indywidualnie z każdym krajem obję Partnerstwo Wschodnie wprowadza do dotychczasowego
tym EPS. Obszary współpracy obejmują wiele dziedzin, takich jak: modelu stosunków z sąsiadami kilka ważnych zmian.
reformy demokratyczne i rynkowe, legislacyjne, zarządzanie gra Po pierwsze, wyodrębnia wschodnich sąsiadów od południo
nicami, media, ochrona środowiska, organizacje pozarządowe. wych i wprowadza wschodnie sąsiedztwo w orbitę polityki za
Kiedy powstała EPS, oczekiwano, że kraje, które w wyniku roz granicznej UE jako osobną grupę. Dotychczas EPS obejmowało
szerzenia w 2004 r. stały się sąsiadami Unii, będą zdeterminowane, jednakowym mechanizmem zarówno państwa Europy Wschod
aby przyspieszyć przemiany demokratyczne i rynkowe. Nadzieje niej, jak i kraje Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Wrzucenie
budziły między innymi tzw. kolorowe rewolucje w Gruzji w 2003 r. do jednego worka krajów Europy Wschodniej i krajów nieeu
i rok póz
niej na Ukrainie. Jednak w praktyce proces transformacji ropejskich obniżało rangę relacji między UE i krajami Europy
okazał się wolniejszy, a w wielu przypadkach przebiegał w odwrot Wschodniej oraz było traktowane przez niektóre kraje z tej części
nym kierunku niż oczekiwano. Sytuacja u wschodnich sąsiadów naszego kontynentu jako sygnał, że ich prounijne aspiracje nie
UE zamiast się polepszać ulegała destabilizacji. Świadczyć o tym mają szansy na realizację. W procesie reform działało to na nie
mogą: nieustający chaos polityczny na Ukrainie, powracające demotywująco. Przede wszystkim jednak łączne traktowanie
kryzysy gazowe w Europie Wschodniej, autorytarne rządy w Ar dwóch tak odmiennych regionów utrudniało Unii prowadzenie
menii, Azerbejdżanie, Białorusi, Mołdawii (w łagodniejszej formie), skutecznej polityki zagranicznej wobec wschodnich sąsiadów.
a czasem także niedemokratyczne praktyki władz gruzińskich czy Po drugie, Partnerstwo Wschodnie zwiększa i konkretyzuje
wreszcie inwazja rosyjskich wojsk na Gruzję w sierpniu 2008 r. Sku korzyści oferowane dla tych krajów partnerskich, które wykazu
teczność EPS w stymulowaniu przemian w krajach wschodniego ją postęp w reformowaniu swoich instytucji zgodnie z unijnymi
sąsiedztwa nie spełniała oczekiwań UE. Choć największą odpowie standardami. Główną korzyścią ma być postępująca integracja
dzialność ponoszą za to same kraje sąsiedzkie, którym zabrakło woli krajów partnerskich z wybranymi strukturami UE, przy czym
politycznej niezbędnej do wprowadzania reform, jednak pewne stopień integracji jest ściśle uzależniony od ich indywidualnych
znaczenie przypisuje się też słabości samego projektu EPS. Skłoni aspiracji oraz realnych postępów we wdrażaniu reform. Partner
ło to część unijnych polityków do wypracowania skuteczniejszego stwo Wschodnie przewiduje konkretne formy integracji politycz
mechanizmu stymulowania reform u wschodnich sąsiadów. nej i gospodarczej z UE:
Okazja pojawiła się, gdy w pierwszej połowie 2008 r. prezydent " doprowadzenie do ustanowienia politycznego stowarzyszenia,
Francji Nicolas Sarkozy wystąpił z inicjatywą utworzenia Unii dla " utworzenie pogłębionych i kompleksowych stref wolnego
Morza Śródziemnego, w której skład miały wejść państwa UE oraz handlu państw partnerskich z UE,
kraje szeroko rozumianego basenu Morza Śródziemnego3. Stwo " postępującą liberalizację reżimu wizowego, z ustanowieniem
rzyło to warunki do wysunięcia przez Polskę zbliżonej koncepcji reżimu bezwizowego jako celu długoterminowego,
wobec państw wschodniego sąsiedztwa UE. Wkrótce do pro " unifikację prawną (w tym wartości, normy, standardy),
mocji polskiego pomysłu przyłączyła się Szwecja. Polska wiązała " wzmocnienie współpracy w zakresie bezpieczeństwa energe
swoje poparcie dla francuskiej inicjatywy z wyrażeniem poparcia tycznego.
ze strony Paryża dla Partnerstwa Wschodniego. W rezultacie, na
szczycie Rady Europejskiej w czerwcu 2008 r. Polska i Szwecja Partnerstwo Wschodnie przewiduje pięć podstawowych dzie
przedstawiły propozycję utworzenia Partnerstwa Wschodniego, dzin współpracy. Są to tzw. inicjatywy flagowe:
które miało wzmocnić wschodni wymiar polityki zagranicznej UE. " zintegrowany program zarządzania granicami,
Projekt uzyskał akceptację reszty państw członkowskich, które po " wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw,
wybuchu wojny w Gruzji w sierpniu utwierdziły się w przekona " regionalne rynki energii elektrycznej, odnawialnych z
ródeł
niu o potrzebie usprawnienia unijnej polityki wobec wschodnich energii oraz wydajności energetycznej,
sąsiadów UE. Pod koniec 2008 r. Komisja przedstawiła propozycje "  południowy korytarz energetyczny ,
dotyczące przyszłego kształtu Partnerstwa Wschodniego4. " system zwalczania katastrof naturalnych i spowodowanych
Partnerstwo objęło Armenię, Azerbejdżan, Gruzję, Mołdawię przez człowieka.
i Ukrainę. Kontrowersyjną kwestią była perspektywa uczestnictwa
Białorusi. Część europejskich polityków wyrażała wątpliwości, czy Kolejną zmianą jest wprowadzenie mechanizmów wielostron
warto zacieśniać więzi z  ostatnią dyktaturą w Europie . Jednak nej współpracy pomiędzy UE i krajami partnerskimi oraz pomię
z czasem przeważył pogląd, że dotychczasowa polityka izolowania dzy samymi krajami partnerskimi. Dotychczas EPS ograniczała
tego kraju okazała się nieskuteczna i na szczycie Rady UE w marcu się do stosunków bilateralnych pomiędzy UE i poszczególnymi
2009 r. podjęto decyzję o zaproszeniu Białorusi do udziału w pro państwami sąsiedzkimi, nie oferowała natomiast mechanizmów
jekcie bez dodatkowych warunków. Szczyt inauguracyjny odbył się współpracy wielostronnej. Jednak wiele wyzwań dotyczących
7 maja 2009 r. w Pradze w trakcie prezydencji Czech przy udziale re obszarów sąsiedzkich da się rozwiązać jedynie poprzez współ
prezentantów wszystkich państw UE i sześciu krajów partnerskich. pracę pomiędzy krajami sąsiedzkimi i w niektórych przypadkach
Cele i mechanizm działania Partnerstwa Wschodniego zostały za przy udziale państw trzecich spoza obszaru EPS (dotyczy to np.
warte we wspólnej deklaracji państw UE i krajów partnerskich5. transportu, energetyki lub ochrony granic). W tym kontekście
wymienia się Rosję oraz Turcję, jako kraje o ważnym znaczeniu
3
Oprócz państw członkowskich UE do Unii dla Morza Śródziemnego dla sytuacji we wschodnim sąsiedztwie UE.
należą: Albania, Algieria, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra,
Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Libia, Mauretania, Monako, Maroko, Okupo RAMY INSTYTUCJONALNE I FINANSOWE
wane Terytoria Palestyny, Syria, Tunezja i Turcja. W przeciwieństwie do Unii dla Morza Śródziemnego Partner
4
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady. Partnerstwo stwo Wschodnie nie powołuje ani nowego sekretariatu ani urzę
Wschodnie, KOM(2008) 823, wersja ostateczna. du. Po stronie unijnej za bieżącą obsługę inicjatywy odpowiada
5
Wspólna deklaracja przyjęta podczas szczytu Partnerstwa Wschodniego zajmująca się Europejską Polityką Sąsiedztwa Dyrekcja Generalna
w Pradze, Bruksela, 7 maja 2009 r., http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/ ds. Stosunków Zewnętrznych. Instytucjonalną podstawą współ
cms_Data/docs/pressdata/PL/er/107647.pdf [dostęp: 2 sierpnia 2009 r.]. pracy wielostronnej będą spotkania głów państw i szefów rzą
2
Unia Europejska i jej sąsiedzi  współpraca wielostronna Oprócz funduszy już przewidzianych w ra
mach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa
i Partnerstwa UE planuje w latach 2010 2013
przeznaczyć na potrzeby Partnerstwa Wschod
niego 600 mln euro. Z tej sumy 350 mln euro to
nowe fundusze, a 250 mln euro zostało wyasy
gnowane ze środków współpracy regionalnej
EPS. W rezultacie środki przeznaczone dla kra
jów partnerskich mają wzrosnąć z ok. 450 mln
euro w 2008 r. do 785 mln euro w 2013 r.7. Part
nerstwo Wschodnie przewiduje także dodatko
we z
ródła finansowania. Państwa uczestniczące
w Partnerstwie zwróciły się do Europejskiego
Banku Inwestycyjnego (EBI), Europejskiego Ban
ku Odbudowy i Rozwoju i innych międzynaro
dowych organizacji finansowych o kredytowe
wsparcie wspólnych działań. EBI wyraził za
interesowanie uczestnictwem w projektach
dotyczących głównych obszarów działalności
Banku: w sektorach transportu, energii, tele
komunikacji i infrastruktury środowiskowej.
Wsparcie otrzymają także małe i średnie przed
siębiorstwa8. Oprócz tego, dodatkowe fundusze
mogą być przekazane przez poszczególne pań
UE Europejska Polityka Sąsiedztwa
stwa członkowskie UE i/lub kraje trzecie zainte
Partnerstwo Wschodnie Unia dla Morza Śródziemnego
resowane wspieraniem wybranych projektów
Partnerstwa Wschodniego.
Opracował: W. Mańkowski, Ośrodek Studiów Wschodnich.
RÓżNE WIZJE PARTNERSTWA WSCHODNIEGO
Zarówno kraje członkowskie UE, jak i kraje partnerskie różnią
dów państw członkowskich UE i krajów partnerskich zwoływane się między sobą w opiniach o Partnerstwie Wschodnim. Przede
co dwa lata. Mają one służyć wyznaczaniu ogólnych kierunków wszystkim dotyczy to oceny jego stosunku do ewentualnego
współpracy w ramach Partnerstwa. Coroczne zebrania ministrów rozszerzenia Unii. Choć nowa inicjatywa ani nie oznacza, ani nie
spraw zagranicznych będą poświęcone podsumowaniu postę wyklucza perspektywy członkostwa w UE, część krajów postrzega
pów w realizacji wspólnych projektów oraz wypracowywaniu Partnerstwo jako substytut rozszerzenia Unii (np. Francja i Niemcy),
szczegółowych wskazówek do dalszych działań. Wysocy rangą część zaś postrzega jako krok w jego stronę (np. Polska). Kolejną
urzędnicy odpowiedzialni za reformy w danym sektorze będą się sporną kwestią jest relacja i podział kompetencji pomiędzy Part
zbierać co najmniej 2 razy do roku. Na miejsce zebrań wyznaczo nerstwem a pozostałymi inicjatywami regionalnymi: Synergią Czar
no Brukselę, a przewodzić im będzie Komisja Europejska. Uczest nomorską i Wymiarem Północnym (zob. ramka na s. 4). Rumunia,
nicy zebrań zajmować się będą dziedzinami pogrupowanymi Bułgaria i Grecja obawiają się, że Partnerstwo może obniżyć rangę
według czterech platform tematycznych: Synergii Czarnomorskiej, na której zależy im bardziej niż na Part
" demokracja, rządy prawa i stabilność, nerstwie. Pewne obawy ma Finlandia zainteresowana rozwojem
" integracja gospodarcza i konwergencje z politykami sektoro Wymiaru Północnego, który, choć nie obejmuje krajów partner
wymi UE, skich, jednak może stracić na znaczeniu wobec o wiele większego
" bezpieczeństwo energetyczne, projektu, jakim jest Partnerstwo Wschodnie. Stosunek pomiędzy
" kontakty międzyludzkie. Partnerstwem Wschodnim a Unią dla Morza Śródziemnego też
nie jest jasny. Obie inicjatywy pozostają elementami Europejskiej
Prace tych gremiów powinny doprowadzić do przyjęcia istot Polityki Sąsiedztwa, więc zmuszone będą do rywalizacji o środki
nych i realistycznych celów współpracy. W okresie pomiędzy z jednej puli. Obie inicjatywy mają również swoich stanowczych
spotkaniami, w zależności od potrzeb, mają odbywać się panele zwolenników: kraje Europy Środkowej bardziej skłonne są wspie
przygotowujące realizację zadań każdej platformy. Lista tema rać politycznie Partnerstwo, a krajom Europy Południowej bardziej
tów wspólnych działań ma być okresowo aktualizowana, a po zależy na Unii dla Morza Śródziemnego9.
stępy oceniane. Efekty współpracy będą prezentowane podczas Także państwa sąsiedzkie mają różne wizje Partnerstwa. Dla
corocznych spotkań ministrów spraw zagranicznych6. Istnieje władz Ukrainy Partnerstwo jest przede wszystkim krokiem
możliwość zaproszenia państw trzecich oraz innych organizacji 
w tym organizacji pozarządowych  do współpracy na zasadzie
7
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady. Partnerstwo
ad hoc, gdy ich obecność może się przyczynić do realizacji pro
Wschodnie, op. cit.
jektów Partnerstwa Wschodniego. Pierwsze spotkanie odbyło się
8
EIB welcomes call to support SMEs in Eastern Partnership countries,
w czerwcu 2009 r.
EIB, 8 maja 2009 r., http://www.eib.org/about/press/2009/2009 070 ei
b welcomes call to support smes in eastern partnership countries.htm
6
Komisja Europejska, Eastern Partnership Multilateral Platforms. General
[dostęp: 10 sierpnia 2009 r.].
Guidelines and Rules of Procedure, Bruksela, 5 czerwca 2009 r., http://ec.eu
9
Szerzej na temat reakcji państw UE na Partnerstwo Wschodnie zob.
ropa.eu/external_relations/eastern/platforms/rules_procedure_en.pdf
Partnerstwo Wschodnie. Raport otwarcia, M. Gniazdowski, B. Wojna (red.),
[dostęp: 10 sierpnia 2009 r.].
PISM, Warszawa 2009.
3
Partnerstwo Wschodnie a inne inicjatywy regionalne UE w Europie Wschodniej
ną kwestią jest reakcja nienależącej do Partnerstwa Federacji
Rosyjskiej, która kilkakrotnie oznajmiła niezadowolenie z nowej
" Synergia Czarnomorska  inicjatywa Komisji Europejskiej z 2007 r.
inicjatywy11. Kreml twierdzi, że Partnerstwo zagraża interesom
obejmuje państwa basenu Morza Czarnego: Bułgarię, Gruzję, Ro
Rosji w jej uprzywilejowanej strefie wpływów.
sję, Rumunię, Turcję, Ukrainę, a także Armenię, Azerbejdżan i Gre
cję. Celem Synergii Czarnomorskiej jest stymulowanie regionalnej
PERSPEKTYWY
współpracy w basenie Morza Czarnego w takich dziedzinach, jak
energetyka, transport, ochrona środowiska, przepływ osób i bezpie
O sukcesie Partnerstwa Wschodniego zadecyduje przede
czeństwo. Synergia opiera się na trzech procesach: EPS, partnerstwo
wszystkim wola polityczna oraz zdolności państw członkow
strategiczne Unii z Rosją oraz proces akcesyjny Turcji.
skich UE i krajów partnerskich do wysuwania kolejnych inicja
" Wymiar Północny, zainaugurowany w 1999 r. z inicjatywy Finlandii.
tyw współpracy, a następnie do ich skutecznej realizacji. Istnieje
Uczestniczą w nim obecnie Islandia, Norwegia, Rosja oraz UE. Rozwa
jednak obawa, że brak perspektywy członkostwa może sprawić,
ża się też zaproszenie Białorusi. Zadaniem Wymiaru Północnego jest
że kraje partnerskie nie znajdą dość motywacji to zbliżenia swo
rozwój współpracy w europejskich rejonach arktycznych i subarktycz
nych, głównie w basenach Morza Bałtyckiego, Barentsa i Arktycznego. ich norm i instytucji do standardów europejskich. Jednocześnie
należy podkreślić, że główny cel inicjatywy  czyli zbliżenie sys
Wydaje się, że cele wymienionych inicjatyw są albo zbieżne, albo
temów politycznych i społeczno gospodarczych krajów partner
się wzajemnie uzupełniają z celami Partnerstwa Wschodniego, choć
dokładny rozdział kompetencji między tymi inicjatywami (zwłaszcza
skich do standardów UE  może zostać osiągnięty jedynie w dłu
między Partnerstwem a Synergią) nie jest jeszcze całkiem jasny. Część
giej perspektywie. Partnerstwo nie jest więc receptą na bieżące
krajów członkowskich UE szczególnie zainteresowanych rozwojem
problemy braku stabilności regionu.
Synergii Czarnomorskiej bądz
Wymiaru Północnego obawia się, że
Ważne dla powodzenia tej inicjatywy będzie też instytucjo
Partnerstwo Wschodnie, jako o wiele większa inicjatywa, obniży rangę
nalne umiejscowienie Partnerstwa Wschodniego w strukturach
mniejszych platform regionalnych i będzie stanowić konkurencję dla
UE. Istnieje możliwość, że w przypadku pozostania Partnerstwa
ich funduszy.
w Dyrekcji Generalnej ds. Stosunków Zewnętrznych, po wejściu
y
ródło: J. Popielawska, Perfect Together?: Eastern Partnership in the Con- w życie Traktatu lizbońskiego i połączeniu stanowiska Wysokie
text of other EU Initiatives in the East,  Analizy Natolińskie 2009, nr 6(38).
go Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpie
czeństwa ze stanowiskiem Komisarza ds. Stosunków Zewnętrz
nych, Partnerstwo Wschodnie znalazłoby się w kompetencji
w stronę członkostwa w UE oraz wsparciem dla konkretnych nowego szefa dyplomacji UE. Mogłoby to oznaczać obniżenie
reform (np. sektora energetycznego). Władze Białorusi nastawio rangi Partnerstwa na liście priorytetów UE, ponieważ przed
ne są głównie na ułatwienia eksportowe do UE, zagraniczne in stawiciel Unii byłby bardziej skupiony na bieżących sprawach
westycje i kredyty oraz liberalizację reżimu wizowego ze Strefą polityki globalnej. Dodatkowo znaczenie Partnerstwa mógłby
Schengen. Jednak poważne wątpliwości budzą deklaracje bia obniżyć brak formalnych ram instytucjonalnych takich, jakie
łoruskich władz o gotowości do reform politycznych, o których ma Unia dla Morza Śródziemnego. Utrzymaniu rangi Partner
mowa w inauguracyjnej deklaracji. Prezydent Mołdawii kilka stwa, co by odpowiadało strategicznym celom Polski, służyłoby
krotnie podkreślał swoje rozczarowanie brakiem perspektywy pozostawienie go w gestii Komisji Europejskiej, np. w Dyrekcji
członkostwa w UE, ale wyraził też nadzieję na zawarcie umowy Generalnej ds. Rozszerzenia lub też powołanie oddzielnego se
stowarzyszeniowej. Państwa Kaukazu Południowego deklarują kretariatu Partnerstwa.
zadowolenie z Partnerstwa Wschodniego, choć z różnych po Znaczenie będzie miało ustalenie relacji pomiędzy Partner
wodów. Azerbejdżanowi zależy głównie na współpracy energe stwem a innymi organizacjami regionalnymi promowanymi
tycznej. Jednak wciąż aktualne pozostaje pytanie, czy prezydent przez UE, przede wszystkim  Synergią Czarnomorską, Unią dla
Ilham Alijew zdeterminowany jest do głębokich reform demo Morza Śródziemnego, a także Wymiarem Północnym. Wszel
kratycznych. Armenia ma nadzieję na umowę stowarzyszeniową kie decyzje muszą brać pod uwagę interesy zainteresowanych
z UE, choć i tu trudno dostrzec polityczną wolę do przeprowa państw UE, gdyż tylko wtedy uda się uzyskać poparcie politycz
dzenia zmian. Wydaje się, że spośród państw Kaukazu Południo ne członków UE dla Partnerstwa w przyszłości i w konsekwencji
wego na szeroką współpracę w ramach Partnerstwa gotowa jest wzmocnić jego wiarygodność w krajach partnerskich.
jedynie Gruzja, której prezydent nazwał Partnerstwo  godną od
powiedzią Unii na sierpniową wojnę rosyjsko gruzińską10. Osob
10 11
Reakcje na szczyt inauguracyjny Partnerstwa Wschodniego,  Tydzień Medwedew:  Wostocznoje partniorstwo nie dołżno stanowit sja part-
na Wschodzie. Biuletyn Analityczny OSW 2009, nr 18(93). niorstwom protiw Rossii, www.Regnum.ru [dostęp: 22 maja 2009 r.].
Szymon Ananicz  analityk w Ośrodku Studiów Wschodnich im. Marka Karpia w Dziale Ukrainy, Białorusi i Państw Bałtyckich.
Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu służy eksperckim wsparciem posłom i organom Sejmu.
Wydaje m.in.:  Infos ,  Studia BAS ,  Zeszyty Prawnicze ,  Przed pierwszym czytaniem .
 Infos  w zwięzłej formie podejmuje aktualne zagadnienia istotne dla polskiego społeczeństwa i gospodarki.
Wydawca: Wydawnictwo Sejmowe dla Biura Analiz Sejmowych
ul. Zagórna 3, 00 441 Warszawa, tel. [phone], faks 022 694 10 05, www.bas.sejm.gov.pl
Projekt graficzny: Bogdan Żukowski
Redakcja: Jolanta Adamiec, Jakub Borawski (redaktor naczelny), Dorota Grodzka (sekretarz redakcji), Jan Lipski,
Justyna Osiecka Chojnacka, Albert Pol, Mirosław Sobolewski
Kontakt: tel. [phone], e mail: [e-mail]
4