Jak wykorzystać metodę FIFO do wyceny rozchodu zapasów i walut
Wartość stanu końcowego rzeczowych składników aktywów obrotowych nale\
y wyceniać w zale\
ności od przyjętej przez jednostkę
metody ustalania wartości ich rozchodu, w tym zu\
ycia i sprzeda\
y. Stosowana metoda wyceny wpływa na wysokość wyniku
finansowego oraz na wartość bilansową zapasów. Dlatego nale\
y szczegółowo rozwa\
yć, która metoda jest najbardziej odpowiednia z
punktu widzenia rzetelności sprawozdania finansowego. Metody wyceny rozchodu - ze względu na ich jednakowy charakter - mo\
na
te\
stosować do walut.
Na dzień bilansowy, a tak\
e na dzień nabycia, zapasy w postaci kupionych materiałów i towarów nale\
y wyceniać w cenie nabycia.
Cena nabycia obejmuje cenę zakupu oraz wszelkie koszty związane z zakupem. Je\
eli koszty zakupu nie są istotne i ich poziom nie
wpływa znacząco na stan aktywów i wynik finansowy jednostki, mo\
na je odnosić bezpośrednio w koszty okresu, nie dodając ich do
wartości magazynowej zapasów. Zapasy wytwarzane przez jednostkę wyceniane są według kosztu wytworzenia.
Metody wyceny rozchodu zapasów:
" według cen przeciętnych - ustalonych w wysokości średniej wa\
onej cen (kosztów) danego składnika aktywów,
" według metody FIFO - rozchód składnika aktywów nale\
y wyceniać kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które
jednostka nabyła (wytworzyła) najwcześniej;
" według metody LIFO - rozchód składników aktywów nale\
y wyceniać kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów,
które jednostka nabyła (wytworzyła) najpóz
niej;
" w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen (kosztów) tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych
przedsięwzięć, niezale\
nie od daty ich zakupu lub wytworzenia.
Najczęściej stosowaną metodą wyceny rozchodu zapasów jest metoda FIFO. Polega ona na tym, \
e rozchód zapasów wycenia się
kolejno po cenach tych zapasów, które zostały nabyte najwcześniej. Ten sposób wyceny opiera się na koszcie historycznym i
uwzględnia ceny nabycia od najwcześniejszych dostaw. Je\
eli ceny nabywanych dóbr zmieniają się, zastosowany sposób wyceny ich
rozchodu mo\
e mieć wpływ na kreowanie wyniku. Jeśli ceny mają tendencję wzrostową, stosowanie FIFO nie zmniejsza wyniku
finansowego, gdy\
najdro\
sze są ostatnie dostawy. Zaletą metody FIFO jest tak\
e to, \
e zapas jest wyceniany według najbardziej
aktualnych cen.
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, podobnie jak przepisy polskiej ustawy o rachunkowości, pozwalają jednostkom w
ramach swojej polityki bilansowej na pewną dowolność w wyborze metody wyceny rozchodu zapasu, podają bowiem kilka
mo\
liwości. W przeciwieństwie do polskiego ustawodawstwa MSR nie przewidują metody LIFO, poniewa\
uznają ją za wadliwą. Jej
stosowanie powoduje, \
e w sprawozdaniu wartość zapasu wyceniona jest według nieaktualnych cen.
Przykład 1
Na wartość zapasu materiałów X na dzień 30 czerwca 2008 r. składa się:
" 100 sztuk po 11 zł, tj. 1100 zł,
" 20 sztuk po 12 zł, tj. 240 zł,
" 20 sztuk po 11 zł, tj. 220 zł.
Razem wartość zapasu według ceny nabycia - 1560 zł.
Ewidencja księgowa
1. 2 lipca 2008 r. kupiono 50 sztuk surowca X według ceny na fakturze 13 zł/szt. A
ączna wartość - 650 zł:
Wn "Rozliczenie zakupu materiałów" 650
Ma "Rozrachunki z dostawcami" 650
2. Poniesiono koszty transportu i otrzymano fakturę od przewoz
nika na kwotę 100 zł:
Wn "Rozliczenie zakupu materiałów" 100
Ma "Rozrachunki z dostawcami" 100
3. Przyjęto materiały o łącznej wartości 750 zł (50 sztuk po 15 zł):
Wn "Materiały" 750
Ma "Rozliczenie zakupu materiałów" 750
4. 10 lipca 2008 r. kupiono 20 sztuk surowca X według ceny na fakturze 12 zł/szt. A
ączna wartość - 240 zł:
Wn "Rozliczenie zakupu materiałów" 240
Ma "Rozrachunki z dostawcami" 240
5. Przyjęto materiały do magazynu według wartości 240 zł (20 sztuk po 12 zł/szt.):
Wn "Materiały" 240
Ma "Rozliczenie zakupu materiałów" 240
6. 15 lipca 2008 r. zu\
yto 150 sztuk materiału X o łącznej wartości 1710 zł:
" 100 sztuk po 11 zł - 1100 zł,
" 20 sztuk po 12 zł - 240 zł,
" 20 sztuk po 11 zł - 220 zł,
" 10 sztuk po 15 zł - 150 zł.
a) ewidencja na kontach zespołu 4
Wn "Zu\
ycie materiałów" 1 710
Ma "Materiały" 1 710
b) ewidencja równoległa na kontach zespołu 5
Wn "Produkcja podstawowa" 1 710
Ma "Rozliczenie kosztów" 1 710
7. 29 lipca 2008 r. sprzedano 50 sztuk materiału X o łącznej wartości 720 zł:
" 40 sztuk po 15 zł - 600 zł,
" 10 sztuk po 12 zł - 120 zł.
a) wydano materiał z magazynu
Wn "Wartość sprzedanych materiałów" 720
Ma "Materiały" 720
b) wystawiono fakturę o wartości 800 zł za sprzedany materiał X
Wn "Rozrachunki z odbiorcami" 800
Ma "Sprzeda\
materiałów" 800
Wartość zapasu materiałów X wynosi 120 zł (10 sztuk po 12 zł/szt.).
Wycena walut
Wycena aktywów i pasywów wyra\
onych w walutach obcych powinna nastąpić na dzień ujmowania ich w księgach rachunkowych
oraz na dzień bilansowy. Co do zasady do końca 2008 r. wyra\
one w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach
rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
" kupna lub sprzeda\
y walut stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka - w przypadku operacji sprzeda\
y lub kupna
walut oraz operacji zapłaty nale\
ności lub zobowiązań,
" średnim ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień, chyba \
e w zgłoszeniu celnym lub innym wią\
ącym
jednostkę dokumencie ustalony został inny kurs - w przypadku pozostałych operacji.
Jednostki mogą wyceniać rozchód walut równie\
według metod mo\
liwych do stosowania przy wycenie rozchodu zapasów, czyli
według:
" kursów przeciętnych, ustalonych w wysokości średniej wa\
onej kursów walut,
" kursu waluty, która najwcześniej wpłynęła na rachunek walutowy - FIFO,
" według kursu waluty, która najpóz
niej wpłynęła na rachunek walutowy - LIFO.
Jednostki wyceniające rozchód waluty według kursu banku (kurs sprzeda\
y banku, z którym współpracuje jednostka) dodatkowo
powinny obliczać ró\
nice kursowe od własnych środków pienię\
nych.
od 1 stycznia 2009
Od 1 stycznia 2009 r. będą obowiązywały nowe zasady wyceny operacji wyra\
onych w walutach obcych. Stanowi to ujednolicenie
przepisów podatkowych i bilansowych w tym zakresie.
Przykład 2
Na saldo walutowego rachunku bankowego jednostki składa się 10 000 USD, z czego:
" 6000 USD pochodzi z zakupu waluty w banku po kursie sprzeda\
y banku 2,35 PLN/USD, co daje równowartość: 6000 USD � 2,35
PLN/USD = 14 100 zł;
" 4000 USD pochodzi z wpływu nale\
ności od kontrahenta z Rosji, wycenionej po kursie kupna banku na poziomie 2,32 PLN/USD;
równowartość w PLN wynosi: 4000 USD � 2,32 PLN/USD = 9280 zł.
Razem saldo rachunku wynosi 23 380 zł.
Wycena rozchodu waluty na własnym rachunku walutowym odbywa się według metody FIFO.
Ewidencja księgowa
1. Otrzymano fakturę zakupu materiałów od dostawcy zagranicznego. Wartość faktury - 8000 USD. Równowartość w złotych
wyliczona według kursu z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury: 8000 USD � 2,30 PLN/USD = 18
400 zł
Wn "Rozliczenie zakupu" 18 400
Ma "Rozrachunki z dostawcami" 18 400
2. Zapłata 8000 USD z tytułu zobowiązania dla dostawcy zagranicznego. Kurs sprzeda\
y banku z dnia zapłaty to 2,28 PLN/USD:
8000 USD � 2,28 PLN/USD = 18 240 zł
Wn "Rozrachunki z dostawcami" 18 240
Ma "Rachunek walutowy" 18 240
3. Wyliczenie ró\
nicy kursowej na rozrachunkach:
(2,30 PLN/USD - 2,28 PLN/USD) � 8000 USD = 160 zł
Wn "Rozrachunki z dostawcami" 160
Ma "Przychody finansowe" 160
4. Wyliczenie ró\
nicy kursowej od własnych środków pienię\
nych według metody FIFO: 6000 USD � 2,35 PLN/USD + 2000 USD �
2,32 PLN/USD = 18 740 zł
(2,28 PLN/USD � 8000 USD) - (6000 USD � 2,35 PLN/USD + 2000 USD � 2,32 PLN/USD) = 500 zł
Wn "Koszty finansowe" 500
Ma "Rachunek walutowy" 500
Wyliczanie ró\
nic kursowych po ka\
dej dokonanej transakcji, zwłaszcza gdy jest ich du\
o, mo\
e się okazać pracochłonne. Z tego
powodu mo\
na ustalić wielkość ró\
nic kursowych poprzez porównanie "zapasu" walut na koniec okresu i przeliczenie ich wartości
według najpóz
niejszych kursów.
" art. 28 ust. 1 pkt 6, art. 30 ust. 2, art. 34 ust. 4, art. 38 ust. 8 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr
76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 144, poz. 900