Elementy eksploatacji pojazdów
samochodowych.
Krzysztof Puchta
Ryszard Korzeniecki
Politechnika Warszawska
Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych
2011
Polskie normy
" Terminologia dotycząca obsługiwania
PN-EN 13306:2006
" Dokumenty dotyczące obsługiwania
PN-EN 13460:2006
" Eksploatacja obiektów technicznych.
Terminologia ogólna (wycofana bez
zastÄ…pienia w 2006)
PN-N 04001:1982
Eksploatacja pojazdów samochodowych - jest
to zespół celowych działań organizacyjno-
technicznych i ekonomicznych ludzi z pojazdem
oraz relacji występujących pomiędzy nimi od
chwili przejęcia samochodu do wykorzystania
zgodnie z przeznaczeniem, aż do jego likwidacji
(PN-82/N-04001).
Rodzaje tarcia
Model teoretyczny tarcia
Tarcie suche
Brak smaru
Tarcie graniczne
Między warstwami granicznymi utworzonymi na
powierzchni obu części
Tarcie mieszane
Jednoczesne (ale w różnych punktach styku)
występowanie tarcia suchego, granicznego i
ślizgania się po mikroklinie smarowym.
Tarcie płynne
Obie części są w pełni rozdzielone filmem
olejowym.
Współczynnik tarcia
Zużywanie
Zużycie jest efektem tarcia i polega na ubywaniu
materiału ze strefy styku. Jego skutkiem jest
zmiana wymiarów i masy (objętości)
współpracujących elementów a w konsekwencji
luzy i wibracje. Efektem zużycia jest też zmiana
struktury i właściwości stykających się
powierzchni. W wyniku zużywania w
mechanizmach obecne sÄ… drobne czÄ…stki czyli
produkty zużywania.
Zużycie ścierne
Zużywanie adhezyjne
Zużycie ścierno-korozyjne
Zużycie zmęczeniowe
Lepkość
Lepkość jest to zdolność płynu do przenoszenia
naprężeń stycznych.
Lepkość dynamiczna wyraża stosunek naprężeń
ścinających do szybkości ścinania.
5ØXÜ5ØTÜ
[ź = 5ØCÜ5ØNÜ " 5Ø`Ü = ]
5ØZÜ " 5Ø`Ü
Lepkość kinematyczna (kinetyczna) jest stosunkiem
lepkości dynamicznej do gęstości płynu.
5Øß
[5ØcÜ = ]
5Øß
Lepkość cieczy spada wraz z temperaturą
odwrotnie niż dla gazów, dla których lepkość
rośnie wraz z temperaturą.
Smarność
Smarność została zdefiniowana przez J.K.
Appeldorna i W.G. Dukeka w 1966r.:
Jeżeli dwa płyny mają tą samą lepkość i jeden z
nich daje mniejsze tarcie, zużycie lub zacieranie,
to mówi się, że ma lepszą smarność.
Rodzaje środków smarowych
" Gazowe środki smarowne
" Płynne środki smarowne
" Plastyczne środki smarowne
" Stałe środki smarowne
Materiały eksploatacyjne
Nawiązując do definicji słownika Webstera z
1913r. są to materiały mające zdolność do
zużywania się, które mogą być zniszczone,
rozproszone, zmarnowane lub mogą stracić
swoje właściwości.
Materiały eksploatacyjne
Ciecze, gazy i ciała stałe obecne w systemie
technicznym nie stanowiące części, ale ważne ze
względu na jego funkcjonowanie.
Funkcje materiałów eksploatacyjnych
" zmniejszanie tarcia i zużycia
" uszczelnianie
" usuwanie produktów zużycia
" redukcja hałasów
" zabezpieczanie części
" przenoszenie sygnałów (ster. pneumatyczne i
hydrauliczne)
" transport energii (czynniki termodynamiczne)
" nośniki energii (paliwa)
Rodzaje materiałów eksploatacyjnych
w samochodach
" Paliwa
" Smary plastyczne i oleje smarowne
" Ciecze hydrauliczne
" Oleje silnikowe, sprężarkowe, turbinowe,
przekładniowe
" Czynniki robocze (woda, powietrze, czynniki
chłodnicze itp..)
" PÅ‚yny do spryskiwaczy itp.
Materiały konstrukcyjne
Ciała stałe, z których można wytwarzać części
urządzeń. Ich rolą jest zachowanie kształtu w
zadanym zakresie zmienności i umożliwienie
pełnienia funkcji do jakich jest przeznaczona
dana część.
Własności materiałów
" Fizyczne
- Mechaniczne
- Termiczne
- Elektryczne
- Magnetyczne
- Optyczne
" Chemiczne
" Biologiczne
" Technologiczne
" Ekonomiczne
Własności mechaniczne
" Gęstość, porowatość
" Moduły sprężystości (Younga, Kirchoffa, wsp.
Poissona)
" Wytrzymałość Re, Rm
" Własności plastyczne
" Twardość
" Udarność
" Odporność na pękanie
" Wytrzymałość na zmęczenie
" Współczynnik tarcia, lepkość
Własności termiczne
" Właściwa pojemność cieplna
" Przewodność cieplna
" Rozszerzalność cieplna
" Temperatury topnienia i wrzenia
" Ciepło topnienia
" Odporność na pełzanie
Bibliografia
" pl.wikipedia.org
" en.wikipedia.org
" www.wcss.wroc.pl
" Politechnika Wrocławska  Wydział Mechaniczno- Energetyczny
Materiały eksploatacyjne
" Politechnika Wrocławska  Wydział Mechaniczno- Energetyczny
Właściwości mechaniczne materiałów eksploatacyjnych
" Politechnika Wrocławska  Wydział Mechaniczno- Energetyczny
Właściwości termiczne materiałów eksploatacyjnych
" Lech J. Sitnik Ekopaliwa Silnikowe, OWPW, Wrocław 2004
" Noah Porter Webster's Revised Unabridged Dictionary, G & C.
Merriam Co., New Jersey 1913