VNC - inne oblicze zdalnego dostępu
W ostatnim numerze CYBER-a zamieściliśmy opis kilku
programów, służących do zdalnego dostępu w
środowisku Windows. Wielu jednak potrzebuje
narzędzia bardziej uniwersalnego. Czy można uzyskać
dostęp do PowerMaca z komputera pracującego w
systemie FreeBSD albo do serwera opartego na
Windows NT z Amigi? Tak. Rozwiązaniem jest VNC - i
to oferowany bezpłatnie.
VNC, czyli Virtual Network Computing, służy do
dostarczania do komputera lokalnego ekranu zdalnego
komputera pracującego z użyciem interfejsu
graficznego (GUI, czyli "okienek"). Wydaje się, że to niewiele, lecz liczne usługi zawarte w
takich pakietach, jak Carbon Copy 32, ReachOut czy pcANYWHERE32 są stosowane raczej
rzadko. Potrzebowałem narzędzia do zdalnej pracy na odległych stacjach. Inne opcje, takie
jak dostęp do plików, możliwości dodzwaniania się do stacji czy prowadzenia rozmowy
(chat) poprzez Sieć, były mniej istotne. Zastępowałem je narzędziami nie tylko lepszymi, ale i
dostępnymi bez zbędnych opłat licencyjnych.
Na każdy system...
Pakiet składa się z dwu części: serwera (do tworzenia
obrazu w formie nadającej się do transmisji) i klienta
(do odbioru owego przekazu). Obecnie dostępne są
serwery działające na Win32 (MS Windows 95/98, MS
Windows NT 4.0/3.5.1), X11 (praktycznie wszystkie
Unixy i systemy spełniające podstawowe standardy
POSIX, czyli SCO, Solaris, FreeBSD, Linux, AIX,
OS/2, Windows NT z użyciem podsystemu POSIX)
oraz rozwijany na bieżąco serwer dla PowerPC
Macintosh. Klientów jest wiele, są one dostępne dla
wszystkich platform, na które napisano serwery
(Win32, X11, MacOS pracujące nie tylko na PowerPC). Są także programy klienckie
napisane w Javie (używające prostego serwera HTTP) oraz wersje dla systemów typu PDA,
takie jak MS Windows CE lub PalmPilot czy też jednodyskietkowa dystrybucja Linuxa o
nazwie lods. Nie zapomniano również o stosunkowo nowym systemie, jakim jest BeOS.
... i na każdą kieszeń
Zarówno liczba obsługiwanych platform, jak i spore zaangażowanie użytkowników w rozwój
tego narzędzia mają korzenie w liberalnym sposobie licencjonowania. VNC oferowane jest na
GNU Public Licence, co oznacza, że dostępne (m.in. do pełnej modyfikacji) muszą być z
ródła
aplikacji. Dzięki możliwości ingerencji w z
ródła programu administrator może nie tylko
zapoznać się bezpośrednio ze sposobem działania programu, ale i starać się dostosować
program do swoich (nie przewidzianych przez autorów programu) potrzeb. Najczęściej jest to
przeniesienie programu do innego niż planowany systemu operacyjnego. W ten sposób
powstały wersje klienta dla BeOS, Amigi, MS-DOS ze stosem TCP/IP czy Linuxa na konsoli
(bez środowiska graficznego), póz
niej linuxowa wersja ,,wolno stojąca'' pracująca z
wykorzystaniem jednej dyskietki. Inną kategorią modyfikacji kodów z
ródłowych są
poprawiające jakość działania, np. szyfrowanie transmisji w kanale SSL, lub ułatwienia
związane z zapewnieniem działania VNC poprzez firewalle. Dostępność z
ródeł (w równie
dużym stopniu co bezpłatność oprogramowania) sprawia, że jest to bezpieczna inwestycja.
Nawet jeśli firma wytwarzająca dane oprogramowanie zbankrutuje lub zostanie przejęta przez
inną firmę, możliwy będzie jego dalszy rozwój. (Tak stało się w przypadku dotychczasowego
twórcy VNC, czyli Olivetti & Oracle Research Lab. Mimo przejęcia go przez europejskie
laboratoria AT&T, prace nad VNC będą kontynuowane.)
Instalacja
Zobacz
VNC to niewielki program. Zestaw
* VNC @ AT&T Research -
klient+serwer zajmuje 300 KB w wersji
http://www.uk.research.att.com/vnc/
dla Win32, 600 KB w wersji dla
* Teleport - unixowy protoplasta VNC
Linuxa/X11.
http://www.uk.research.att.com/teleport/
LODS - jednodyskietkowa dystrybucja Linuxa
W wersji X11 serwer VNC (oparty na
z VNC
XFree86) umożliwia zdalną pracę w
http://www.stuttgart.netsurf.de/~khk/lods.html
sposób podobny do kosztownych X-
* VNC na Politechnice Gdańskiej (w jęz.
serwerów dla Win32. Należy nawiązać
polskim) - http://www.pg.gda.pl/OI/vnc/
połączenie z komputerem unixowym
* Krzystof Cegliński "Zdalny dostęp w
(choćby przy użyciu programu
Windows" [w:] CYBER 1/99 str. 40-43
telnet.exe) i uruchomić tam program
vncserver :1 (:1 oznacza w tym
przypadku drugi remote display X Window System - należy dodawać je stosownie do
potrzeb; gdy go nie zostanie podany, będzie przydzielony pierwszy wolny.) Przy pierwszym
uruchomieniu serwera przez danego użytkownika zostanie on spytany o hasło dostępu.
Powstanie też plik $HOME/.vnc/xstartup, zawierający polecenia wykonywane po
uruchomieniu serwera.
Od tego momentu na ekranie :1 (i odpowiednio na portach 5901 w przypadku dostępu
bezpośredniego i 5801 w przypadku połączenia za pomocą przeglądarki WWW) naszego
komputera unixowego czeka na połączenia klientów serwer udostępniający pulpit po
wpisaniu hasła dla użytkownika ziembor.
Od tego momentu można się zalogować na port 5901 serwera (przy użyciu typowego klienta),
bądz
na port 5801 (jeśli używamy klienta, korzystającego z przeglądarki WWW). Po podaniu
hasła, będziemy mogli pracować na zdalnym pulpicie.
Analogiczne działania mogą przeprowadzić inni użytkownicy w ramach swoich uprawnień
systemowych (także każdy będzie miał własne, niezależne środowisko). Należy jedynie
spowodować, by użytkownicy kończyli swe sesje przez vncserver -kill :nr_ekranu.
W przypadku serwera przeznaczonego dla Windows 95 lub Windows NT postępowanie jest
podobne. Najpierw należy rozpakować archiwum z programem instalacyjnym i uruchomić
setup.exe. Wtedy są instalowane dwa programy, dostępne w menu Start -> Programs -> VNC.
WinVNC.exe pełni funkcje serwera, zaś vncviewer.exe jest samodzielnym klientem. Aby
rozpocząć działanie serwera, wystarczy uruchomić WinVNC.exe i wpisać hasło. Niestety,
VNC w wersji Win32 nie korzysta z systemowej bazy danych użytkowników, podobnie jak
nie może przekształcić systemu w wielodostępny. Użytkownik siedzący bezpośrednio przy
komputerze z uruchomionym serwerem, tak jak użytkownik zdalny, działający przez VNC,
będą "walczyć" ze sobą o zasoby - kursor myszki, zawartość ekranu. Nie jest to sytuacja
godna pozazdroszczenia (do tworzenia systemów wielodostępnych w architekturze Win32
służy znacznie droższy i bardziej wymagający MS Windows NT Terminal Server Edition).
Serwer VNC dla Win32 zwykle wykorzystuje Windows NT nie przeznaczonych do pracy
bezpośredniej (przez pracę bezpośrednią rozumiem korzystanie z klawiatury, myszki i
monitora podpiętych do danego komputera).
Po skonfigurowaniu serwera, można użyć klientów. Uruchamiamy vncview, odpowiadamy na
pytanie, z jakim komputerem ma być nawiązane połączenie, z którym jego ekranem (liczba
po dwukropku), podajemy hasło i już możemy pracować na zdalnej maszynie.
Korzystając z przeglądarki WWW, należy podać pełny URL komputera wraz z odpowiednim
numerem portu (5800 + numer ekranu) np. http://wariat.domek.org.pl:5801/. Po
wprowadzeniu hasła, można natychmiast rozpocząć pracę.
W kliencie nie jest zachowywany stan systemu. Oznacza to, że możemy opuścić komputer,
przy którym pracowaliśmy, wykorzystując VNC, przejść do innego komputera pracującego w
sieci TCP/IP i odnowić połączenie, aby kontynuować działania od miejsca, w którym
zakończyliśmy zadanie. Dla serwera VNC aplikacje nadal są aktywne.
VNC w praniu
Podczas prawie rocznej eksploatacji VNC używałem go w różnych sytuacjach, jako:
* bezpłatny substytut X serwera dla Win32,
* narzędzie zdanego dostępu do serwerów (kilkakrotnie dostawałem się na taki serwer po
łączu komutowanym, przez Internet z drugiego końca Polski, przy czym szybkość modemu
wynosiła 14,4 kB/s - mimo to udało się, z pewnym trudem, pracować),
* narzędzie wspomagające help-desk (przechwytywanie zdalnego ekranu w komputerze
użytkownika, zgłaszającego problemy).
Ogólnie praca z tym narzędziem jest zadowalająca. Jest wprawdzie kilka niedociągnięć, np.
kłopoty z powrotem z pełnoekranowej sesji MS-DOS/NVR w Windows NT lub brak
szyfrowania i kompresji całości transmisji, lecz opcje te są w trakcie opracowywania. VNC w
stopniu zadowalającym realizuje podstawowe zadania - działa z każdego miejsca,
zapewniając możliwości administrowania siecią.
Ziemek Borowski