Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
semestr zimowy
Seminarium 21.10.2011
NOWOCZESNE METODY I TECHNIKI
USPRAWNIANIA CHORYCH
METODY TERAPEUTYCZNE STOSOWANE W USPRAWNIANIU CHORYCH
KINEZYTERAPIA
FIZYKOTERAPIA
MASAÅ» LECZNICZY
MEDYCYNA MANUALNA
TERAPIA ZAJ
CIOWA
BALNEOTERAPIA
NEUROPSYCHOLOGICZNA TERAPIA ZABURZEC
J
ZYKOWYCH O
ETIOLOGII ORGANICZNEJ
ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE
TERAPIA SZTUK
I PRZEZ SZTUK

INTEGRACJA I REINTEGRACJA OSÓB
NIEPEA
NOSPRAWNYCH
KINEZYTERAPIA
kinezis - ruch, therapeia - leczenie (starogrec)
" jest podstawą rehabilitacji medycznej i obejmuje całość zagadnień związanych z
leczeniem ruchem
" jako środek leczniczy ma zdolność oddziaływania na wszystkie narządy naszego
organizmu
ze względu na sposób wykonania ćwiczenia lecznicze dzielimy na:
1) ćwiczenia bierne  wykonywane przez terapeutę bez współudziału pacjenta
2) ćwiczenia czynne  wykonywane przez pacjenta pod kierunkiem lub przy pomocy
terapeuty
3) ćwiczenia specjalne  do nich zaliczamy ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia koordynacji
ruchów, ćwiczenia rozluz
niające, ćwiczenia w wodzie itp. zawierają one komponentę
ćwiczeń zarówno biernych jak i czynnych oraz wymagają jeszcze specjalnego
prowadzenia
Rodzaje ćwiczeń
ĆWICZNIA CZYNNE ZESPOA
OWE
ĆWICZENIA CZYNNE WOLNE
SAMOWSPOMAGANE
W ODCI
ŻENIU
ĆWICZENIA BIERNE REDRESYJNE
ĆWICZENIA W WODZIE
PODZIAA
WYBRANYCH METOD KINEZYTERAPEUTYCZNYCH wg A.ZEMBATY
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
MECHANICZNE
De Lorme a
Mac Queena
Mc Kenzie
Klappa
Hettingera & Müller a
Tradycyjne
NEUROFIZJOLOGICZNE
Bobath NDT
Kenny
PNF
EDUKACYJNE
Petö
Pilatesa
Sherborne
S - E - T
METODY MECHANICZNE
Zasadniczym celem wykorzystania czynnika ruchu w grupie metod mechanicznych jest
bezpośrednia, lokalna zmiana właściwości fizycznych tych tkanek narządu ruchu, które
przyczynowo lub objawowo związane są z zaburzeniem czynności organizmu
METODY NEUROFIZJOLOGICZNE
Do nauki nowych, potrzebnych wzorców ruchowych - kontrolowanych przez ośrodki korowe,
pola czuciowe, pola ruchowe oraz ośrodki scalania i integracyjne wykorzystano ( głównie)
odruchy warunkowe. W efekcie stymulacji dochodzi do hamowania odruchów patologicznych
oraz wyzwalania reakcji fizjologicznych
METODY EDUKACYJNE
Włączenie świadomości, woli i determinacji usprawnianego do mechanicznego i
neurofizjologicznego oddziaływania. Kształtowanie rozwoju intelektualnego i zachowań
społeczno - socjalnych
Metoda mechaniczna De Lorme a
Wysiłek dynamiczny wykonywany w trzech setach, po 10 powtórzeń w secie
A
ącznie 30 powtórzeń
set 1- 10 powtórzeń z obciążeniem 50% ciężaru max.
set 2 -10 powtórzeń z obciążeniem 75% ciężaru max.
set 3 -10 powtórzeń z obciążeniem 100% ciężaru max.
przerwy wypoczynkowe po każdej serii-2 min
trening jest wykonywany 4 razy w tygodniu
Metoda mechaniczna Mac Queena
Wysiłek dynamiczny wykonywany w 4 setach po 10 powtórzeń w secie z obciążeniem
maksymalnym Przerwy wypoczynkowe po każdej serii- 2 min. Trening wykonywany 3 razy w
tygodniu pozwala na optymalny rozwój siły i masy mięśniowej
ćwiczenia czynne z oporem:
2
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
techniki oparte na skurczu izotonicznym mięśni
Metoda mechaniczna Mc Kenzie
Efekt terapeutyczny zależy od dokładnej znajomości mechaniki krążka międzykręgowego
Ruch trwałego tyłoprzesunięcia jądra miażdżystego (poza fizjologiczny zakres) jest główną
przyczyną powstawania zespołów bólowych określanych jako:  bóle krzyża ,  lumbago czy
 ischialgia Częste zgięcia kręgosłupa, prawie zupełny brak ruchu przeprostu, siedzenie
ustawiające kręgosłup w zgięciu, powoduje dyslokację jądra w kierunku tylnym
Metoda mechaniczna Klappa
Klapp udowodnił, że przyczyną progresji bocznych
skrzywień kręgosłupa jest utrzymywanie stojącej
postawy ciała
Negatywnym następstwom pionizacji można
zapobiegać przez wykorzystanie w ćwiczeniach
pozycji klęku podpartego
Odciążenie kręgosłupa zwiększające zakres
ruchomości i zmniejszające napięcie mięśniowe
ułatwia korekcję i wspomaga układ oddechowy i krwionośny
Metoda mechaniczna Hettinger a i Müller a
metoda treningu oporowego oparta o skurcz izometryczny
1. opór- submaksymalny (ok.90% maks. możliwości mięśnia)
2. czas trwania napięcia (pracy) mięśnia od 5 do 6 s.,
3. czas przerwy między napięciami od 5 do 10 s.,
4. liczba powtórzeń dziennie: jedna seria z 10 powtórzeniami
w miarę przyrostu siły liczba serii może być zwiększona do
trzech w ciÄ…gu dnia
5. Liczba dni treningowych w tygodniu  5
6. Każde napięcie ćwiczonych mięśni w serii winno być
poprzedzone pełnym rozciągnięciem ćwiczonego zespołu
Opisana forma ćwiczeń jest często mylona z pojęciem napięć
izometrycznych. Tylko praca mięśnia przeciw oporowi zewnętrznemu (submaksymalnemu),
może być uznana za ćwiczenia izometryczne. Jeżeli cała kończyna znajduje się w opatrunku
gipsowym i nie ma możliwości zastosowania oporu, a poleca się napinanie jakiegoś zespołu
dynamicznego, to wtedy ma siÄ™ do czynienia z napinaniem izometrycznym. Nie daje ono
przyrostu siły, a tylko opóz
nia występowanie zaników, co jest bardzo ważne dla efektów
końcowych terapii
Metody tradycyjne
- Rehabilitacja przyłóżkowa
- Sadzanie pacjenta
- Pionizacja i nauka chodu
- Ćwiczenia bierne i czynne indywidualne oraz grupowe
Metoda neurofizjologiczna NDT Bobath Neurodevelopmental treatment Uspr. zgodne z
wzorcem neurorozwojowym
Usprawnianie metodą Bobathów polega na hamowaniu patologicznych odruchów i
nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz rozwijaniu czynności ruchowych u dzieci z m.p.dz.
3
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
w kolejności w jakiej pojawiają się one w rozwoju dziecka zdrowego. Rozwój ruchowy dziecka
przebiega w stałej kolejności- od głowy, obręczy barkowej i kkg, przez tułów do kkd. Zanim
dziecko zacznie chodzić najpierw musi kontrolować ułożenie głowy, uzyskać podpór na kkg w
pozycji leżącej, aby przez siad, czworaki i poz. klęczną przejść do poz. stojącej
Metoda neurofizjologiczna Kenny
Elizabeth Kenny-pielęgniarka zajmująca się usprawnianiem
chorych z zapaleniem rogów przednich rdzenia kręgowego
Dla oceny siły mięśniowej korzystała z testu Lovetta.
Elementy Metody Kenny
1. (7-8 dni po gorączce)  kocowania - gorące i wilgotne zawijania, okłady, oraz
parafinoterapia dla zmniejszenia dolegliwości bólowych i przeczulicy niesprawnych mięśni
2. Stymulacja mięśni (ruchy bierne połączone z drganiem i wibracją)
3. Reedukacja pojedynczych mięśni, objaśnienie choremu rodzaju i przebiegu ruchu, wskazanie
mu odpowiedzialnego za ten ruch mięśnia, ruchy bierne, dotykanie skóry nad mięśniem, ruchy
bierno-czynne i czynne
4.Objaśnianie i angażowanie chorego do wykonania ruchu
5.Ćwiczenia redresyjne ( wyciągania )
6.Nauka chodu
Kenny Nie uznawała ćwiczeń z użyciem sprzętu, ćwiczeń w wodzie, masaży, zaopatrzenia
ortop.- wszystko to obniża wartość metody dlatego jako całość należy do historii
Metoda neurofizjologiczna PNF Proprioceptive Neuromuscular Facilitation Proprioceptywne
nerwowo-mięśniowe ułatwianie
PNF powstała w Kaliforni  dr Herman Kabat. W układzie ćwiczeń stosuje się ruchy naturalne
wykonywane w czynnościach codziennych o charakterze wielopłaszczyznowym,
wieloosiowym z elementami obrotowo-skrętnymi
Podstawowe zasady metody:
- indywidualna praca fizjoterapeuty z pacjentem
- dobry kontakt z chorym podczas ćwiczeń i jego czynny udział
- Przed rozpoczęciem ruchu terapeuta wykonuje rozciągnięcie mięśni i docisk
powierzchni stawowych chorego w celu pobudzenia i nasilenia sygnalizacji
proprioreceptywnej
- Koordynacja ruchu w połączeniu z dawkowanym oporem w poszczególnych fazach
ruchu, umożliwiającym wykonanie izometrycznych i izotonicznych skurczów mięśni,
zwiększających aktywność mięśni
- Chwyt przeciwstawny do kierunku ruchu pobudzajÄ…cy eksteroreceptory przez dotyk i
ucisk
- Techniki mobilizujące agonistyczne mięśnie do skurczów izotonicznych i
izometrycznych zapewniają promieniowanie pobudzenia na różne synergistyczne grupy
mięśniowe, jednocześnie hamując czynność mięśni antagonistycznych
- Techniki mobilizujące mięśnie antagonistyczne na zasadzie zwrotności ciągłej. Po
wykonaniu wzorca ruchowego w jednym kierunku przechodzi się bezpośrednio do
wykonywania ruchu w kierunku przeciwnym
Metoda neurofizjologiczna Vojty
Dotyczy głównie niemowląt z grupy ryzyka jego zadaniem jest zapobieganie rozwojowi
zespołu m.p.dz. Metoda polega na proprioceptywnej stymulacji stref wyzwalania znajdujących
się na ciele niemowlęcia i wywoływaniu odpowiedzi odruchowej. Powtarzanie stymulacji w
przypadkach uszkodzenia OUN prowadzi do powstania nowych połączeń neuronalnych i
kompensacji zaburzeń. Neurostymulacja wg Vojty polega na powstawaniu odruchowego obrotu
4
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
z pleców na brzuch i odruchowego pełzania. W czasie neurostymulacji następuje rozwój
motoryki dziecka.
Podczas terapii metodą Vojty wywołuje się zablokowany i niedostępny dla pacjenta, ale
istniejÄ…cy w matrycy ontogenezy wzorzec ruchu.
Metoda edukacyjna Petö
A
ączenie usprawniania ruchowego z oddziaływaniem psychopedagogicznym. Ćwiczenia
sprawności ruchowej prowadzone są równolegle z zajęciami szkolnymi, nauką mowy i
samoobsługą. Szczebelkowa budowa mebli w ośrodku prowokuje dzieci do chwytu i ułatwia
samodzielność utrzymania pozycji. Dzieci wykonując każdy ruch mówią głośno chórem,
opisują słowami jego wykonanie i liczą powoli do pięciu, utrzymując daną postawę. Wszystkie
zajęcia prowadzone są przez jedną osobę-wszechstronnie wyszkoloną. (dwuletni cykl
terapeutyczny)
Każde dziecko ma własne krzesełko, proste, drewniane, ze szczebelkowym oparciem, które
służy mu do siedzenia i chodzenia. Oprócz małych, są również krzesła z wyższymi oparciami,
które spełniają rolę drabinki podczas ćwiczeń stania lub ćwiczeń rąk.
Prycza to stół wysokości około 45cm i szerokości 60cm, którego blat wykonany jest ze
szczebelków ułatwiających dziecku chwytanie, co jest konieczne, aby nauczyło się ono wsuwać
na ławę i zsuwać oraz siedzieć samodzielnie. Każde dziecko ma swoją ławę, która w dzień
służy mu do ćwiczeń, posiłków i zajęć szkolnych, a w nocy do spania.
Metoda edukacyjna Pilatesa
Obecnie ćwiczenia te są bardzo popularne w klubach fitness Pierwotnie była to ( i jest do chwili
obecnej ) metoda terapeutyczna. Technika Pilatesa jest określana jako gimnastyka rozumna.
Wymaga ona niezwykłej współpracy umysłu i ciała, co zbliża do całościowania  typowego dla
dalekowschodnich technik medytacji i ruchu. Jedną z zasad jest rozpoczynanie ćwiczenia od
centrum do obwodu. Najpierw pojawia się napięcie lokalnych głębokich mięśni stabilizujących,
a dopiero w drugiej kolejności ruch jest rozpoczynany i prowadzony przez mięśnie
powierzchowne
Metoda ćwiczeń Josepha H. Pilatesa ćwiczenia na przyrządach ze sprężynami
Wyróżnikami metody Pilatesa są
- Koncentracja  skupienie się na wykonywanym zadaniu ruchowym, stałe
uświadamianie zmian zachodzących w organizmie
- Kontrola  utrzymywanie stanu równowagi pomiędzy antagonistycznymi grupami
mięśniowymi gwarantujące poprawność wykonywanego ruchu (pełna koncentracja)
- Ześrodkowanie (centrowanie)  rozpoczynanie każdego zadania ruchowego od napięcia
mięśni stabilizujących odcinek lędz
wiowy kręgosłupa (tzw. mięśnie obręczy siły)
- Oddychanie  wykonywanie poszczególnych faz ćwiczenia z odpowiednim rytmem
oddechowym
- Przepływ (promieniowanie)  płynne, stopniowe przechodzenie jednego ćwiczenia w
drugie
- Precyzja  każdy ruch musi być wykonany w możliwie dokładny, poprawny i
ergonomiczny sposób
- Wytrzymałość  nie stosuje się dużej liczby powtórzeń, utrudnienie polega na
wydłużeniu czasu utrzymania pozycji końcowej czy zwiększania dz
wigni działania siły.
Te same ćwiczenia w warunkach ułatwienia stosuje się u osób chorych
- Rozluz
nienie  nauka relaksacji
5
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
Metoda edukacyjna S  E  T (Sling Exercise Therapy) Terapia przez ćwiczenia w odciążeniu.
Opracowana w latach 90-tych w Norwegii, przez Käre Mosberga współtwórcÄ™ urzÄ…dzenia
TerapiMaster
Terapia wyróżnia w dysfunkcjach narządu ruchu dwa okresy:
Okres ostry  działania przeciwbólowe, rozluz
niające, zapobieganie atrofii mięśni,
zwiększanie zakresu ruchu. Stosuje się zasadę  idea trzeciej ręki odciążająca podczas
ćwiczeń
Okres przewlekły  osłabienie mięśni stabilizujących jest przyczyną wtórnych
dolegliwości bólowych. Ćwiczenia dostosowywane indywidualnie, duży wysiłek bez
odczuć bólowych
Metoda edukacyjna Sherbone
Weronika Sherbone opracowała dla rodziców i terapeutów
program aktywności ruchowej dzieci  ćwiczenia odbywają się na podłodze przy muzyce ,
która pomaga przezwyciężyć dzieciom nieśmiałość względem obcych
W metodzie ruchu rozwijającego odpowiednio dawkowana aktywność motoryczna umożliwia:
- poznanie własnego ciała
- poznanie otoczenia
- współpracę z drugą osobą oraz działania grupowe
Do najważniejszych reguł ćwiczeń należą zasady:
- dobrowolności (nigdy nikogo nie można zmuszać do uczestnictwa w zajęciach)
- nawiązania kontaktu z każdym dzieckiem
- aktywnego uczestniczenia osoby prowadzącej w każdym ćwiczeniu
- wszechstronności
- umożliwienia twórczego działania
- unikania rywalizacji
- przemienności ćwiczeń ( dynamiczne a następnie rozluz
niajÄ…ce )
- stopniowania doświadczeń społecznych
- nagradzania wysiłku, a nie efektu
Ruch rozwijajÄ…cy jest metodÄ… niewerbalnÄ…  poprawia komunikacjÄ™ dziecka z otoczeniem
poprzez język  ciała i ruchu , co wobec słabego rozwoju mowy u dzieci z zaburzeniami
rozwoju pozwala im być lepiej rozumianymi przez otoczenie.
FIZYKOTERAPIA
Fizykoterapia wykorzystuje występujące w przyrodzie naturalne czynniki fizyczne, termiczne,
promieniowanie słońca oraz urządzenia wytwarzające energię cieplną, promieniowanie
świetlne nadfioletowe, podczerwone, laserowe, prądy małej, średniej, wielkiej częstotliwości i
ultradz
więki
Światłolecznictwo-wykorzystuje się promieniowanie podczerwone, widzialne oraz
nadfioletowe Podczerwone stosuje się w leczeniu przewlekłych i podostrych stanów zapalnych
,zespołów bólowych oraz jako zabieg wstępny przed masażem, redresjami, elektroterapią
Światłolecznictwo
terapia światłem spolaryzowanym stanowi metodę uzupełniającą w leczeniu:
- bólu,
- obrzęku,
- stanu zapalnego,
- przyśpiesza gojenie ran
6
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
Lasery emitujące promieniowanie o małej mocy znalazły zastosowanie w biostymulacji.
Działanie biostymulacyjne wyraża się poprawą ukrwienia i odżywienia tkanek, pobudzeniem
regeneracji komórek i naczyń krwionośnych, działa również przeciwbólowo, przeciwzapalnie i
przeciwobrzękowo
Nowoczesna Laseroterapia MLS Therapy, HILT Therapy
Elektroterapia  dział lecznictwa, w którym wykorzystuje się do celów leczniczych prąd stały
oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości
- galwanizacja
- jonoforeza
- prÄ…dy diadynamiczne
- stymulacja przeciwbólowa TENS
- prÄ…dy interferencyjne
- elektrostymulacje motoryczne
Elektroterapia  kÄ…piele elektryczno-wodne
Zabiegi elektrolecznicze, w których część lub całe ciało znajduje się w kąpieli wodnej i
poddane zostaje działaniu prądu stałego
Drgania elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości Terapia polem impulsowym wykazuje
wybitne działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przyspiesza
wchłanianie się krwiaków
Pola magnetyczne małej częstotliwości Ponieważ pole magnetyczne przenika przez wszystkie
materiały, pacjent nie musi się rozbierać. Pacjent powinien zdjąć zegarek oraz odłożyć
wszelkiego rodzaju karty magnetyczne
Ultradz
więki to drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granicę słyszalności
ucha ludzkiego W wyniku zmian zyskujemy biologiczne odczyny powodujące działanie
przeciwbólowe, przyspieszenie wchłaniania tkankowego, hamowanie układu współczulnego,
zmniejszenie napięcia mięśniowego
FONOFOREZA
ELEKTROFONOFOREZA
Terapia energotonowa jest to nowa forma elektroterapii
Różnice dotyczą dwóch głównych mechanizmów działania terapii energotonowej:
Po pierwsze wprowadza energię do ciała podwyższając potencjał energetyczny
komórki.
Po drugie wprawia struktury komórkowe w oscylacje w celu normalizacji metabolizmu
Termoterapia jedna z najstarszych metod leczenia fizykalnego, wykorzystuje zabiegi
ciepłolecznicze, jak i zabiegi oziębiania. Temperatura ustroju utrzymywana jest dzięki
mechanizmom regulacji chemicznej i fizycznej. Chemiczna dotyczy sterowania przemianÄ…
materii Fizyczna dotyczy kontroli oddawania ciepła drogą przewodzenia, promieniowania i
parowania, głównie przez skórę, z powietrzem wydechowym, moczem i kałem
Zabiegi ciepłolecznicze :
- gorÄ…ce powietrze
Å‚az
nia sucha szafkowa
Å‚az
nia rzymska
sauna ( nieznaczna wilgotność )
7
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
- zabiegi parafinowe
- okłady z parafango mieszanina sproszkowanej parafiny i fango
Fango wulkaniczne osady stosowane w formie zimnych i ciepłych i gorących okładów.
Działają w sposób relaksujący i łagodzą bóle reumatyczne. Jest to błoto ze składnikami
mineralnymi. Wydobywany jest z naturalnych z
ródeł termicznych. Fangiem może być też tuf
bazaltowy. Fango topnieje w temperaturze 60 - 70 st. C, a tężeje w temp. 50 st. C
Tufy są skałami o dużej porowatości, mogą mieć równoległą teksturę odpowiadającą etapom
sedymentacji materiału skalnego. Polsce tufy występują w obszarach dawnej aktywności
wulkanicznej; spotykane sÄ… przede wszystkim w Sudetach
Sauna fiÅ„ska ( sucha) temp. 85-110ºC, wilgotność 5-10%,
Sauna rzymska (parowa) 40-50°C , wilgotność do 100%
Krioterapia  zabiegi można wykonywać miejscowo przez nadmuchiwanie pojedynczych
stawów lub ogólnie w kriokomorze lub kriosaunie. Krioterapia stanowi leczenie uzupełniające
chorób narządu ruchu ( reumatyczne ) oraz chorób układu nerwowego, często poprzedza
leczenie ruchem
Krioterapia miejscowa :temperatura strumienia gazu: -160°C (przy wylocie dyszy)
Kriokomora max 3min. od -100°C do -160°C
podłoga Kriokomory jest na poziomie posadzki pomieszczenia w którym urządzenie jest
zainstalowane, maski zabezpieczające drogi oddechowe przed oddziaływaniem zimnego gazu.
MASAŻ  wyróżnia się dwa podstawowe sposoby
wykonania: ręczny oraz mechaniczny. Ręczny określa się również jako klasyczny  wykonuje
siÄ™:
wyłącznie za pomocą rąk na
obnażonym ciele masowanego
przy jego biernym zachowaniu
Masaż mechaniczny wykonywany jest z użyciem urządzeń np. podwodny podciśnieniowy,
wibracyjny
Masaż oddziałuje poprzez mechanizmy neurohormonalne na cały organizm
Masaż pneumatyczny kończyn BOA
- jest to wykonywany za pomocą specjalnych pneumatycznych mankietów masaż
automatyczny. Zmieniając kolejność, cykle i stopień napełnienia poszczególnych komór
mankietu możemy uzyskać różne efekty terapeutyczne.
" masaż pneumatyczny zwalczający cellulit
" masaż odchudzający
" masaż limfatyczny
" masaż profilaktyczny w niewydolności żylnej kończyn dolnych
MEDYCYNA MANUALNA
Obejmuje różne rodzaje zabiegów i procedur leczniczych
wykonywanych przez terapeutę bezpośrednio rękami,
mających na celu bezpośrednie lub pośrednie usunięcie
stwierdzanych zaburzeń czynnościowych
8
Rehabilitacja psychospołeczna
Zdrowie Publiczne II rok II stopnia
2011/2012
TERAPIA ZAJ
CIOWA
wpływa normalizująco na zaburzone funkcje dzięki walorom mobilizującym lub
uspokajającym chorego. Ułatwia poprzez realnie wykonywane czynności nawiązanie kontaktu
z otoczeniem, przyczynia się do lepszej adaptacji i umożliwia powrót do życia we własnym
środowisku
BALNEOTERAPIA jest działem lecznictwa, w którym wykorzystuje się naturalne tworzywa
lecznicze: wody lecznicze, peloidy ( torfy ), oraz gazy lecznicze występujące w niektórych
z
ródłach wód leczniczych.
LECZNICZE WODY MINERALNE
K
PIELE LECZNICZE
PELOIDOTERAPIA ( borowina )
KLIMATOTERAPIA
HYDROTERAPIA
9