Temat: Cukrzyca  objawy, przyczyny, profilaktyka.
Cel główny: promocja zdrowia, profilaktyka, pierwsza pomoc.
Cele szczegółowe:
" uczeń wie, czym jest cukrzyca,
" uczeń potrafi dokonać podziału cukrzycy i wie jakie są jej przyczyny ,
" uczeń wie, jakie są czynniki ryzyka,
" uczeń potrafi wymienić objawy cukrzycy,
" uczeń potrafi rozpoznać objawy cukrzycy,
" uczeń wie, jak się leczy cukrzycę,
" uczeń wie, jakie zapobiegać cukrzycy,
" uczeń wie na czym polega pierwsza pomoc przy objawach cukrzycy,
" uczeń wie, kiedy obchodzi się Światowy Dzień Walki z Cukrzycą.
1. Cukrzyca  definicja.
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna wywołana brakiem lub nieprawidłowym
działaniem insuliny. Schorzenie to charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy
(hiperglikemią) we krwi. Insulina to wytwarzany w trzustce hormon, który bierze udział w regulacji
wszystkich procesów przemiany materii zachodzących w organizmie człowieka. Aby glukoza mogła
być z
ródłem energii, niezbędna jest odpowiednia ilość prawidłowo spełniającej swoje funkcje insuliny.
Szacuje się, że w Polsce na cukrzycę choruje około 1.5 miliona osób.
2. Cukrzyca  podział, przyczyny.
Obecnie wyróżnia się dwa najbardziej rozpowszechnione rodzaje cukrzycy, należą do nich
cukrzyca typu 1 i 2. Przyczyny owego schorzenia są różne w zależności od typu choroby.
Cukrzyca typu 1, zwana również insulinozależną lub typu dziecięcego jest powodowana
całkowitym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia odpowiednich komórek trzustki. Występuje ona
głównie u dzieci i młodzieży, stąd jej nazwa. Proces powstawania choroby nie jest do końca znany,
wiadomo jedynie, iż jest ona uwarunkowana genetycznie, co skutkuje zaburzeniami mechanizmu
odpornościowego i w efekcie uszkodzeniem komórek beta trzustki.
Cukrzyca typu 2, zwana także insulinoniezależną to najbardziej rozpowszechniona postać tej
choroby. Przyczyną owej choroby jest zazwyczaj zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki beta
trzustki lub wykorzystania insuliny przez tkanki. Cukrzyca tego typu występuje najczęściej u osób
starszych, otyłych lub z innymi zaburzeniami metabolizmu. W początkowej fazie owej choroby insulina
wydzielana jest w zwiększonej ilości, ale niewystarczającej do jednocześnie zwiększonych potrzeb
organizmu (insulinoodporność).
Występują również inne typy cukrzycy, mniej rozpowszechnione takie jak np. specyficzna
odmiana tej choroby występująca tylko u kobiet w ciąży i ustępująca po porodzie lub rodzaje cukrzycy
związane z przyjmowaniem niektórych leków albo z operacyjnym usunięciem trzustki.
3. Cukrzyca  czynniki ryzyka.
W związku z tym, iż zarówno cukrzyca typu pierwszego jak i drugiego ma podłoże genetyczne,
ryzyko wystąpienia owej choroby jest znacznie większe u osób spokrewnionych z chorymi na
cukrzycę.
Istotnym czynnikiem ryzyka jest również wiek. Ryzyko zachorowania na tę chorobę wzrasta z
wiekiem dlatego też osoby powyżej 45 roku życia powinny raz w roku badać poziom cukru we krwi.
Niektóre z
ródła podają również, że szczególnie narażoną grupą wiekową są osoby powyżej 65 roku
życia.
Rozwojowi choroby sprzyja także otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz pozbawiony ruchu,
siedzący tryb życia.
1
 Cukrzyca występuje również znacznie częściej u osób, u których w przeszłości występowały
zaburzenia tolerancji glukozy.
Inne czynniki ryzyka to: przewlekłe choroby trzustki i wątroby, wysoki poziom cholesterolu we
krwi lub nagła utrata wagi, osłabienie oraz wiele innych.
4. Cukrzyca  objawy.
Objawy:
Rozpoznanie objawów cukrzycy w zaawansowanej fazie nie powinno nastręczać większych
trudności zarówno dla samego chorego jak i dla jego bliskich. Do najczęstszych symptomów należą:
senność, ogólne osłabienie, utrata wagi mimo prób zaspokojenia silnego głodu, zwiększone
pragnienie i związana z tym zwiększona ilość oddawanego moczu. Mogą występować także nudności
oraz zmęczenie. Chorzy na cukrzycę mogą mieć również zaburzenia ostrości widzenia oraz częste,
nawracające się infekcje w okolicach narządów płciowych. W skrajnych przypadkach oznaką choroby
może być również zapach acetonu wyczuwalny w wydychanym przez chorego powietrzu.
Podstawowym jednak symptomem choroby jest zwiększone stężenie glukozy we krwi.
Podwyższenie ilości cukru we krwi zależy od rodzaju cukrzycy i w zależności od niego może
występować po spożyciu węglowodanów lub niezależnie. Cukrzyca występuje jeśli stężenie glukozy
we krwi przekracza na czczo 126 mg/dl, zaś w 2 godziny po posiłku przekracza 200 mg/dl.
5. Cukrzyca  diagnoza.
Rozpoznanie cukrzycy typu pierwszego nie jest trudne i opiera się zazwyczaj na obserwacji
łatwo zauważalnych objawów takich jak wymienione powyżej. Cukrzyca typu drugiego jest dużo
trudniejsza do zdiagnozowania. Objawy owej choroby są trudniejsze do uchwycenia i mogą nie budzić
podejrzeń przez długi czas. Szacuje się, że ponad połowa chorych na cukrzycę typu drugiego nie jest
świadoma swojej choroby. Typowe oznaki schorzenia to: utrata wagi, infekcje skórne takie jak np.
grzybica, uczucie suchości w jamie ustnej, świąd sromu lub kłopoty z widzeniem.
Potwierdzeniem prawidłowego rozpoznania cukrzycy jest pomiar glukozy we krwi. Należy też
podkreślić, iż u niektórych chorych pomimo wysokich poziomów cukru nie zauważa się żadnych
objawów owej choroby.
6. Cukrzyca  leczenie.
Po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1 należy jak najszybciej rozpocząć leczenie przy pomocy
insuliny. Metoda oparta na insulinie czyli tzw. intensywna insulinoterapia jest najlepszą metodą
leczenia. Istotą owej terapii jest takie dobranie dawki insuliny aby poziom cukru we krwi był
odpowiedni, czyli zbliżony do poziomu u ludzi zdrowych. Efekt ten osiąga się poprzez wstrzykiwanie
insuliny kilka razy w ciągu doby. Oprócz intensywnej insulinoterapii, drugim często stosowanym
sposobem leczenia cukrzycy typu 1 jest ciągła infuzja insuliny za pomocą pompy insulinowej. Tego
typu terapia jest rzadko stosowana ze względu na koszty jak również fakt, iż wymagana jest silna
motywacja chorego do samokontroli. Infuzja za pomocą pompy insulinowej najczęściej stosowana jest
u kobiet w ciąży chorujących na cukrzycę.
Jak już zostało wspomniane, cukrzyca typu 2 ujawnia się w bardziej dojrzałym wieku, zwykle u
osób starszych i jest najbardziej powszechnym typem tego schorzenia, gdyż odpowiada za około 90
proc. wszystkich przypadków zachorowań. Podstawą leczenia jest tutaj dążenie do obniżenia
podwyższonego stanu cukru we krwi. Istotną rolę jednak odgrywają także powikłania, które mogą być
przykrym następstwem owej choroby, a mowa tutaj o zawałach serca lub udarze mózgu. Dlatego też
kolejnymi elementami leczenia muszą być: ścisła kontrolna ciśnienia tętniczego oraz poziomu
cholesterolu we krwi. W leczeniu cukrzycy typu 2 ważną rolę odgrywają zarówno środki medyczne
takie jak leki doustne oraz insulina jak i ćwiczenia fizyczne i odpowiednia dieta. Te ostatnie elementy
mają szczególnie duże znaczenie jeśli chodzi o osoby otyłe, które poprzez zmniejszenie swojej wagi
2
przy pomocy dobrze dobranego zestawu ćwiczeń fizycznych i odpowiedniej diety mogą wcale nie
musieć przyjmować leków.
7. Cukrzyca  profilaktyka.
Profilaktyka jak w większości chorób, również i w tym przypadku polega w znacznej mierze na
prowadzeniu zdrowego trybu życia. Przestrzeganie zdrowej i odpowiedniej diety oraz regularna
aktywność fizyczna to właśnie te elementy, które w istotny sposób mogą się przyczynić do
zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby, a są one szczególnie ważne dla osób otyłych lub
prowadzących bardziej siedzący tryb życia.
8. Astma  pierwsza pomoc.
Udzielając pierwszej pomocy poszkodowanemu, należy się go wypytać o typ cukrzycy i spytać
czy nie ma przy sobie leków, które zażywa. W przypadku cukrzycy typu 1, będzie to insulina,
natomiast w przypadku, gdy poszkodowany jest chory na cukrzycę typu 2, podanie jemu leków będzie
zależało od czasu trwania choroby. Początkowo przyjmują oni leki doustne hipoglikemizujące
(przeciwcukrzycowe), natomiast w póz
niejszym czasie choroby przyjmują oni insulinę.
9. Obchody Światowego Dnia Walki z Cukrzycą.
Dnia 14-ego listopada obchodzi się Światowy Dzień Walki z Cukrzycą.
3