Uchylenie lub zmiana orzeczenia o
stwierdzeniu nabycia spadku
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku odzwierciedla
przejście praw spadkowych, które nastąpiło z mocy prawa w
chwili otwarcia spadku. Co zrobić jeśli w owym postanowieniu
sąd błędnie wskazał krąg spadkobierców?
Art. 679 kodeksu postępowania cywilnego przewiduje jedyną możliwość
wzruszenia (uchylenia lub zmiany) prawomocnego postanowienia o
stwierdzeniu nabycia spadku.
Art. 679.
ż 1. Dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie
jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony,
może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę
stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego
rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o
stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany
postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na
podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o
zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę
możność.
Podstawą wszczęcia takiego postępowania jest dowód, że osoba, która
uzyskała stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą lub jej udział
w spadku jest inny niż to stwierdził sąd.
Wniosek o wszczęcie postępowania może zgłosić każdy zainteresowany,
a więc osoba, której praw dotyczy wynik postępowania. Jednakże w
sytuacji, gdy istnieje już prawomocne orzeczenie stwierdzające nabycie
spadku, zainteresowaną jego zmianą będzie tylko osoba mająca interes
prawny w prawidłowym wykazaniu następstwa po spadkodawcy.
Wniosek składa się do sądu spadku, który wydał wadliwe orzeczenie.
Wniosek nie musi dotyczyć całego postanowienia, lecz - w zależności od
okoliczności konkretnego przypadku - orzeczenia co do nabycia spadku w
ogólności lub tylko co do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, albo części
rozstrzygającej o wkładzie gruntowym w rolniczej spółdzielni
produkcyjnej.
Z racji tego, że wniosek nie zawiera roszczenia  nie ulega
1
przedawnieniu.
Przedmiotem wniosku w trybie art. 679 może być wyłącznie
postanowienie prawomocne. Orzeczenie nieprawomocne bowiem jest
wzruszalne w drodze apelacji.
Jednak nie w każdym wypadku taki wniosek można zgłosić. Osoba, która
była uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku może
tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie
spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mogła powołać w
tym postępowaniu  a jednocześnie wniosek o zmianę składa przed
upływem roku od dnia, w którym taką możliwość.
Postępowanie o zmianę prawomocnego postanowienia stwierdzającego
nabycie spadku jest w istocie swej postępowaniem o stwierdzenie
nabycia spadku, w związku z czym mają tu zastosowanie wprost art.
669-678 kpc.
Do najczęściej spotykanych w praktyce przyczyn zmiany prawomocnego
stwierdzenia nabycia spadku należą: przedstawienie testamentu
nieujawnionego w trakcie postępowania, wykrycie okoliczności
uzasadniających nieważność testamentu przyjętego za podstawę
dziedziczenia oraz zgłoszenie się spadkobiercy ustawowego nieznanego
uczestnikom lub przez nich zatajonego (np. pozamałżeńskiego dziecka
spadkodawcy).
Prawomocne - wydane na podstawie art. 679 - postanowienie
zmieniające postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest także
orzeczeniem stwierdzającym nabycie spadku, a zatem może ono ulec
kolejnej zmianie w trybie tym przepisem przewidzianym.
2