INTEGRACJA EUROPEJSKA
(zagadnienia omówione na podstawie Integracja Europejska. Wstęp. Pod red. naukową K.A. Wojtaszczyka)
(i nie tylko)
1. Pojęcie integracji
Integracja- scalanie, łączenie się kilku elementów w całość; proces ten dotyczy zwłaszcza społeczeństwa,
gospodarki, polityki i kultury.
Najpierw konieczna jest integracja ekonomiczna, potem możliwa jest polityczna. Ojcowie założyciele chcieli
połączyć oba rodzaje integracji, przez co ekonomiczna musiała zwolnić tempo względem politycznej.
2. Uwarunkowania integracji europejskiej po II wojnie światowej
-Po 1945 roku podział Europy na dwa wrogie politycznie obozy
-Spowodowana II wojną światową zmiana układu sił w Europie. Osłabione wojną Francja i Wielka Brytania
utraciły swe mocarstwowe pozycje. Niemcy podzielone na strefy okupacyjne- najpierw bizonia, potem
trizonia.
-Znaczny wzrost wpływów ZSRR w Europie. Związek Radziecki kontrolował niemal całą Europę wschodnią,
ponadto w rządach Francji i Włoch zasiadali komuniści. Opór wobec komunistycznej ekspansji politycznej był
jednym z motywów integracji Europy zachodniej.
-Włączenie RFN do jednoczącej się Europy miało zapobiec odrodzeniu się ekspansjonizmu niemieckiego.
-Konieczność szybkiej odbudowy zrujnowanych wojną gospodarek państw europejskich.
-Dążenie do przywrócenia Europie pozycji światowego centrum gospodarczego i finansowego i umożliwienia
skutecznego konkurowania z USA.
3. Rodzaje integracji
-Integracja ekonomiczna
-Integracja polityczna
4. Fazy integracji ekonomicznej- ogólna charakterystyka
-strefa wolnego handlu- zniesienie ceł i kontyngentów ilościowych, jednak nie pociągające za sobą
ustanawiania wspólnej zewnętrznej taryfy celnej.
-unia celna- zniesienie ceł i kontyngentów ilościowych oraz wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej
i zewnętrznej polityki handlowej.
-wspólny rynek- etap, w którym między państwami obowiązuje swoboda przepływu towarów, usług, kapitału i
siły roboczej.
-komplementarna integracja ekonomiczna- jednolity system gospodarczy. Jest to etap, do którego dąży Unia
Europejska.
5. Strefa wolnego handlu
1951- traktat o utworzeniu EWWiS
1957- traktat powołujący EWG i  Euratom (ważniejsze)
w tym etapie: znoszenie ceł i kontyngentów ilościowych
6. Unia celna
realnie ukształtowała się w 1971 roku
traktat o EWG zakładał wejście w życie unii celnej do 1968 roku, jednak bariera okazały się kwestie
prawne (prawo instytucjonalne)
przeniesienie kompetencji w zakresie zewnętrznej taryfy celnej (wobec państw trzecich) i zewnętrznej
polityki handlowej na Redę UE i Komisję Europejską
7. Wspólny rynek
zwany też  Jednolitym rynkiem europejskim
Mowa o nim w Jednolitym Akcie Europejskim (1986)
Sprecyzowany w traktacie z Maastricht
Zrealizowany w 1993 roku
Wspólny rynek oznacza swobodę przepływu towarów, usług, kapitału i siły roboczej. (od 1999 roku także
przepływ przedsiębiorczości)
8. Komplementarna integracja ekonomiczna (Unia Ekonomiczna)
Jednolity system gospodarczy
dwie formy:
a) sensu largo
-unia ekonomiczna powoduje utracenie przez członków UE suwerenności we wszystkich sektorach gospodarki
-jedna, duża gospodarka
-do tej pory:
1968- wspólna polityka rolna (tylko strategiczne decyzje)
1971- wspólna polityka celna i handlowa
1991- wspólna polityka ochrony środowiska
1993- wspólna polityka transportowa
1997- wspólna polityka w zakresie badań, technologii i wynalazczości
1999- wspólna polityka finansowa (tylko dla krajów Eurolandu)
(traktat lizboński wprowadza  solidarność energetyczną , ale nie jest to wspólną polityką, gdyż pozostaje
nadal w rękach państw)
b) sensu stricto
-Wielka Brytania i Dania- aneks do traktatu z Maastricht- przyjęcie wspólnej waluty europejskiej w dogodnym
dla siebie momencie
-Szwecja- w UE od 1995 roku. Szwedzi zastrzegli sobie, że wspólną walutę przyjmą tylko jeśli społeczeństwo
wyrazi na to zgodę w referendum (2x odrzucono)
-nowe kraje- w traktatach akcesyjnych zobowiązane są do przyjęcia wspólnej waluty i nie mogą tego
rozstrzygać przez referendum.
9. Europa w ujęciu federalistycznym
Federaliści (konstytucjonaliści):
opowiadają się za państwem ponadnarodowym
są orędownikami idei Europy regionów:
- UE jako federacja
-zgoda na utratę przez państwa członkowskie podmiotowości w stosunkach międzynarodowych w sposób
ewolucyjny.
-UE jedynym podmiotem prawa międzynarodowego
-brak konieczności jednomyślności w podejmowaniu decyzji
10. Europa w ujęciu konfederacyjnym
-UE powinna być konfederacją
-koncepcja Europy ojczyzn- może być państwo ponadnarodowe ale na takich zasadach jak dziś ZBiR
-państwa utrzymają podmiotowość w stosunkach międzynarodowych
-utrzymanie zasady jednomyślności
11. Europa w ujęciu funkcjonalistycznym
Funkcjonaliści (np. Mitrany):
-Nie chcą państwowości UE
-dalsza integracja polityczna nie prowadzi do wyrównywania poziomów gospodarek a interesy ekonomiczne
państw stanowią kluczowy czynnik motywujący integrację.
-integracja musi być stymulowana oddolnie. Nie można liczyć na  socjalizację elit
12. Kryteria członkostwa w UE
(zwane też  kopenhaskimi )
1) Państwo musi być państwem europejskim
2) Państwo musi być demokratyczne (parlamentaryzm, przestrzeganie praw człowieka)
3) Państwo musi mieć gospodarkę rynkową konkurencyjną na rynku europejskim
4) Państwo musi przyjąć dorobek prawny wspólnoty i zadeklarować, że w razie wezwania przez ETS, stawi
się, podporządkuje jego woli i zrealizuje jego orzeczenie
5) Nowe państwo nie może spowodować obniżenia poziomu już istniejącej integracji ani spowolnienia jej
rozwoju
13. Etapy rozszerzania terytorialnego UE- ogólna charakterystyka
1951- Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Włochy.- Na mocy Traktatu Paryskiego powstaje
EWWiS mająca na celu stworzenie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i
stalowego państw członkowskich. Główną motywację stanowiły:
-problem niemiecki- by nie doprowadzić do wybuchu kolejnej wojny podział na strefy okupacyjne nie
przyniósł zamierzonych rezultatów.
-widmo komunizmu krążące po Europie.
-konieczność odbudowy zrujnowanych wojną gospodarek europejskich.
1973- Dania, Wielka Brytania, Irlandia, Norwegia.- Negocjacje prowadzono z całą czwórką jednocześnie,
gdyż państwa te, związane w ramach EFTA, razem wystąpiły z wnioskiem.
Wielka Brytania ubiegała się o przyjęcie od 1961 roku, jednak sprzeciwiała się jej Francja, ponieważ obawiała
się utraty pozycji najsilniejszego państwa we wspólnocie.
Irlandia, nawet gdyby nie chciała wstąpić do UE to Wielka Brytania by to na niej wymusiła. Jej wejście do UE
sfinansowały w: 40% WE, 40% Wlk. Bryt., 20% Irlandia. Akces uzyskał legitymizację społeczną w drodze
referendum.
Dania weszła do wspólnot aby zyskać nowy rynek zbytu, gdyż rynek skandynawski był już mało chłonny.
Norwegia, tuż po podpisaniu układu akcesyjnego, odrzuciła członkostwo po negatywnym wyniku referendum.
1981- Grecja.- Wniosek złożyła już w 1950 roku. Nie nadawała się do WE w żaden sposób (70% przemysłu w
rękach państwa, problemy z gospodarką rynkową, kraj słabo rozwinięty ekonomicznie, liczne bazy
amerykańskie). Jej wejście sfinansowały USA (16 mld. $)
1986- Hiszpania, Portugalia.- Portugalia była gotowa już w 1983 roku ale musiała poczekać na Hiszpanię. Oba
państwa składały pierwsze wnioski jeszcze w latach 50' (Portugalia- 1957, Hiszpania- 1958), jednak do
połowy lat 70' w obu panowały rządy dyktatorskie (Franco, Salazar) i gospodarki, choć rynkowe, były
ograniczone. Wnioski zostały przyjęte kolejno w 1978 i 79 roku.
1995- Austria, Finlandia, Szwecja, Norwegia.- Norwegowie, po raz kolejny, odrzucają członkostwo w drodze
referendum. Finlandia wcześniej nie mogła bo była silnie związana z ZSRR i uzależniona od niego
gospodarczo. ZSRR stanowił główny rynek zbytu dla gospodarki fińskiej. Wraz z jego rozpadem, bezrobocie
w Finlandii z 3,4% sięgnęło 37%. Wejście do UE było jedynym rozwiązaniem. Rynek UE był jedynym
możliwym rynkiem zbytu. Szwecja też wcześniej nie chciała. Była efektywnym państwem dobrobytu
budowanym od lat 30', z bezrobociem 0% i wzrostem gosp. 13%. Po światowym kryzysie gosp. 1974 roku, w
roku 1976 socjaliści stracili tam władzę na rzecz prawicy, która rozważała wejście do UE, jednak USA
powstrzymały Szwecję płacąc jej 79 mld $. Dlatego właśnie udało się dopiero w 1995.
Austria zabiegała o członkostwo już od 1956 roku, 19 razy składała wniosek, jednak nie zgadzał się na to
Związek Radziecki a Europa nie chciała z nim zadzierać.
2004- Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, A
otwa, Polska, Słowacja, Słowenia, Malta, Węgry- Węgry, Polska i
Czechy złożyły wnioski w 1994 roku, Słowacja w 1997. Rozszerzenie to miało polityczny charakter. Było
jednocześnie rozszerzeniem strefy bezpieczeństwa UE oraz rynku. Niemcy popierali ten proces bo przestawali
być  wschodnią granicą UE .
2007- Bułgaria i Rumunia
14. Scharakteryzuj instytucje UE jako formę reprezentacji interesów na szczeblu ponadnarodowym.
Zarówno w sferze egzekutywy, legislatywy, jak i judykatury, instytucje UE są formą reprezentacji interesów
krajów członkowskich.
-Komisja Europejska- członkowie mianowani są przez rządy przy współdziałaniu Parlamentu Europejskiego.
-Rada Unii Europejskiej- składa się z reprezentantów rządów państw członkowskich.
-Parlament Europejski- posłowie wybierani są przez obywateli państw członkowskich.
-ETS i Sąd I instancji- sędziowie mianowani są przez rządy.
15. Komisja Europejska: skład, struktura organizacyjna, zakres kompetencji, metody pracy, zmiany
wynikające z traktatu lizbońskiego.
Komisja Europejska liczy obecnie tylu członków, ile jest państw członkowskich, zatem 27 i mają oni 5-letnią
kadencję. Od 2014 roku ma być 2/3 liczby państw członkowskich, zatem 18 komisarzy, pod warunkiem, że
Rada Europejska nie postanowi inaczej (zapewne postanowi i nadal każdy kraj będzie miał swojego
komisarza) i będą mieć 2,5-letnią kadencję. Do tego dochodzi Wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych
i polityki bezpieczeństwa. Komisarze nie reprezentują krajów tylko Unię Europejską.
Funkcje. KE miała i ma nadal prawo inicjatywy prawodawczej. Do 1 XII KE tworzyła prawo, już teraz nie
tworzy. KE kontroluje przestrzeganie prawa. Od 1 XII KE ma obowiązek zaskarżenia każdej zauważonej
nieprawidłowości do ETS-u. Dawniej miała do tego prawo.
KE zarządza politykami wspólnotowymi zarządza funduszami UE, opracowuje projekt i realizuje budżet po
zatwierdzeniu przez PE. KE reprezentuje też UE w polityce zagranicznej ale tylko przy jednomyślności
państw.
16. Rada UE: skład, struktura organizacyjna, zakres kompetencji, metody pracy, zmiany wynikające z
traktatu lizbońskiego.
W skład Rady UE wchodzą ministrowie rządów krajów członkowskich. Rada UE składa się z Rady Ogólnej i
9-10 Rad sektorowych, spośród których najważniejsza jest zawsze Rada Ministrów Rolnictwa. Są też
Komitet Stałych Przedstawicieli I i KSP II oraz Rady Fachowe i Komisja Ekspertów. Rada UE zatrudnia
20 000 pracowników. Funkcje Rady UE to: stanowienie i kierowanie przedsięwzięciami unijnej polityki:
-funkcja rozstrzygania i stanowienia prawa -funkcja legislacyjna. Od 1 XII jest ograniczona przez PE bo PE
jest teraz głównym organem stanowiącym prawo.
17. Rada Europejska: skład, struktura organizacyjna, zakres kompetencji, metody pracy, zmiany
wynikające z traktatu lizbońskiego.
W skład Rady Europejskiej po 1 XII wchodzą szefowie państw lub rządów, Przewodniczący Rady
Europejskiej (wybierany na 2,5 roku) (dawniej tego nie było- byli ministrowie spraw zagranicznych)i
Przewodniczący KE . Od 1 XII RE nie wypełnia już funkcji prawodawczych ale przyjmuje wytyczne i
konkluzje. Wytyczne, konkluzje, zalecenia i postanowienie Rady Europejskiej stają się obligatoryjne po
przyjęciu przez Radę UE i PE.
Panuje zasada jednomyślności, od której można odstąpić na zasadzie jednomyślności.
18. Parlament Europejski: skład, struktura organizacyjna, zakres kompetencji, metody pracy, zmiany
wynikające z traktatu lizbońskiego.
Parlament Europejski liczy obecnie 736 eurodeputowanych, sprawujących mandat wolny, wybieranych na
pięcioletnią kadencję. Parlament Europejski jest zaangażowany w uchwalanie budżetu.
19. ETS (& )
W skład ETS-u wchodzi 27 sędziów mianowanych przez każde z państw członkowskich. ETS jest sądem
międzynarodowym- rozpatruje spory między państwami członkowskimi i może rozpatrzeć spory między
państwami członkowskimi a stowarzyszonymi (tylko za zgodą wszystkich stron). Orzeczenia są ostateczne.
ETS jest sądem konstytucyjnym. Jest sądem najwyższym- od orzeczeń najwyższych sądów krajowych można
się do niego odwołać we wszystkich obszarach, poza prawem karnym. Jest też sądem pracy i sądem
dyscyplinarnym (rozwiązuje spory pracownicze i spory między instytucjami a ich urzędnikami)
20. Sąd I instancji (& )
Jak ETS tylko nie może się zajmować zagadnieniami konstytucyjnymi.
21. Komitet Ekonomiczno-społeczny (& )
KES jest organem doradczym Wspólnot. Jest zinstytucjonalizowaną formą dialogu społecznego i swoistym
pomostem między instytucjami wspólnotowymi a społeczeństwem obywatelskim w UE. KES składa się z
reprezentantów różnych sfer życia gospodarczego i społecznego. Członkowie są mianowani przez Radę EU na
wniosek państw członkowskich. Obecnie KES zajmuje się głównie problemami przemian przemysłowych na
podstawie doświadczeń zdobytych w sektorze węgla i stali.
22. Komitet Regionów (& )
Komitet Regionów jest organem doradczo-konsultacyjnym w Unii Europejskiej, działającym w dziedzinie
polityki regionalnej Wspólnot. Stoi na straży zasady subsydiarności w polityce Wspólnoty. Komitet Regionów
składa się z przedstawicieli wspólnot regionalnych i lokalnych mających mandat tych społeczności.
Członkowie Komitetu są mianowani na 4-letnią kadencję. Struktura Komitetu Regionów obejmuje:
zgromadzenie plenarne, prezydium, komisje fachowe oraz sekretariat generalny.
Zgromadzenie plenarne- główny organ wewn. KR, przyjmuje opinie, raporty i uchwały, zatwierdza projekty
wydatków i dochodów Komitetu, wybiera swego prezydenta, pierwszego wiceprezydenta i pozostałych
członków prezydium, zatwierdza regulamin i dokonywane w nim zmiany oraz ustala komisje i powołuje ich
członków.
W skład prezydium wchodzą: prezydent, pierwszy wiceprezydent, 14 wiceprezydentów, przewodniczący
frakcji politycznych i 20 członków.
KR działa również za pośrednictwem siedmiu komisji, zajmujących się problemami: spójności, rozwoju
regionalnego i gospodarczego oraz finansów regionalnych i lokalnych; planowania przestrzennego; rolnictwa,
łowiectwa, rybołówstwa, leśnictwa; obszarów morskich i górskich; sieci transportowych i komunikacyjnych,
zagospodarowania przestrzennego; środowiska i energii; kształcenia, badań naukowych, kultury, systemu
ochrony zdrowia, polityki społecznej; ochrony konsumentów; młodzieży, fachowej ds. instytucjonalnych.
Komitet Regionów formułuje opinie, które są przedkładane Radzie UE, KE i PE.
23. Trybunał Obrachunkowy (& )
TO jest organem zewnętrznej kontroli finansowej w UE oraz organem doradczym i konsultacyjnym dla
instytucji wspólnotowych zainteresowanych rozpoznawaniem finansowych aspektów planowanych aktów
prawnych.
Każde państwo członkowskie ma w Trybunale jednego reprezentanta (27). Lista członków TO jest ustalana
przez Radę UE większością kwalifikowaną, na podst. propozycji państw członkowskich, po konsultacji z PE.
Struktura organizacyjna obejmuje: Prezesa, Kolegium, Komisję Administracyjną Grupy Kontroli oraz
Sekretariat Generalny.
Prezes TO jest wybierany przez jego członków na 3 lata z możliwością jednej reelekcji. Głównym organem
decyzyjnym jest Kolegium. Tworzą je wszyscy członkowie Trybunału.
W TO działają 4 grupy kontroli, badające części budżetu i grupa kontrolna i charakterze problemowym.
Grupy kontroli odpowiedzialne są za:
-Grupa I- Wspólną Politykę Rolną
-Grupa II- politykę spójności i politykę wewnętrzną
-Grupa III- pomoc zewnętrzną
-Grupa IV- środki własne, wydatki administracyjne, usługi bankowe, organy i instytucje wspólnoty.
TO spełnia funkcje:
-kontrolną
-doradczo-opiniotwórczą
-informacyjną
24. Europejski System Banków Centralnych i Europejski Bank Centralny (& )
EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za nadzorowanie systemów
bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki
monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych , zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z
innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.
Przy realizacji tych zadań EBC posługuje się Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC),
grupującym EBC oraz 27 banków centralnych krajów Unii Europejskiej (w tym Narodowy Bank Polski,
NBP).
W węższym zakresie, EBC jest bankiem emitującym wspólną walutę euro i prowadzącym politykę monetarną
w Strefie euro, m.in. poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz operacje rynku
otwartego. W tym zakresie EBC jest wspierany przez 16 banków centralnych krajów UE, które przyjęły walutę
euro - tworzą one ściślej współpracującą grupę w ramach ESBC, zwaną Eurosystemem.
Kwestią pozostającą poza kompetencjami EBC, choć wpływającą bezpośrednio na warunki w jakich może on
prowadzić politykę monetarną, jest dyscyplina budżetowa krajów Strefy euro (obowiązane są one w tym
zakresie do przestrzegania Paktu Stabilności i Wzrostu  który, jak pokazuje praktyka ostatnich lat, bywa
naruszany przez niektóre państwa Unii).
W celach realizacji celów polityki pieniężnej EBC, wraz z narodowymi bankami centralnymi, stosuje
instrumenty które dzielą się na rezerwę obowiązkową, operacje otwartego rynku oraz kredyt i depozyt na
koniec dnia (standing facilities).
Według zapisu artykułu 245a Traktatu Lizbońskiego:  Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne
stanowią Europejski System Banków Centralnych (ESBC). Europejski Bank Centralny i krajowe banki
centralne państw członkowskich, których walutą jest euro, tworzące Eurosystem, prowadzą politykę pieniężną
Unii.
Europejski Bank Centralny jest niezależny w zakresie prowadzonej przez siebie polityki monetarnej na
czterech płaszczyznach:
Niezależność polityczna przejawia się w niemożności w zwracaniu się przez EBC, krajowe banki centralne
państw członkowskich UE i członków ich organów decyzyjnych o instrukcje lub przyjmowaniu ich od
instytucji lub organizacji unijnych, rządów państw członkowskich ani żadnych innych organów. Nie może też
udzielać kredytów organom wspólnotowym ani podmiotom sektora publicznego w poszczególnych krajach.
Niezależności tej nie ogranicza obowiązek składania sprawozdań z działalności banku przed Parlamentem
Europejskim.
Niezależność personalna uwidacznia się w długości kadencji prezesów krajowych banków centralnych,
trwająca minimalnie 5 lat. Członkowie zarządu EBC mogą piastować swoje stanowiska przez 8 lat i nie mają
możliwości wyboru na kolejną kadencję. W przypadku poważnego uchybienia lub niezdolności do
wykonywania obowiązków prezesi krajowych banków centralnych i członkowie zarządu mogą być odwołani
ze stanowiska.
Niezależność finansowa dostrzegalna jest w rozdzielności finansów EBC i finansów Wspólnoty Europejskiej.
EBC dysponuje też własnym budżetem. Kapitałem, jaki jest w dyspozycji EBC, są środki wniesione i opłacone
przez krajowe banki centralne Strefy euro.
Niezależność funkcjonalna oznacza, że Eurosystem jest w swoim działaniu niezależny. EBC przyznane ma
wszelkie instrumenty i kompetencje, które są niezbędne do sprawnego prowadzenia polityki pieniężnej.
Decyzje o sposobie ich użycia są automatyczne.
25. Prawo europejskie, prawi UE, prawo wspólnotowe
-prawo europejskie- pojęcie najszersze, zawiera w sobie prawo UE, Rady Europy, OBWE, NATO (wszystkich
organizacji działających na terenie Europy)
-prawo UE- prawo wspólnotowe i prawo zharmonizowane.
Gdy państwo nie należy do UE, obowiązuje je tylko prawo państwowe i prawo międzynarodowe publiczne.
Może ono wówczas samo tworzyć prawo. Gdy państwo przystępuje do UE, następuje podział. Prawo krajowe
obowiązuje w kwestiach: edukacji, ochrony zdrowia, stosunków własnościowych, porządku publicznego.
W tych sprawach UE może wydawać zalecenia ale państwa nie muszę ich wprowadzać.
Prawo zharmonizowane obowiązuje w kwestiach: polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony,
współpracy policyjnej i sądowych w sprawach karnych (zatem II i III filar). Państwa członkowskie nadal
tworzą prawo jednak musi być ono zgodne z 10 zasadami wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Kraje członkowskie są rozliczane z tego przez UE.
Prawo wspólnotowe obejmuje kwestie instytucjonalne, państwa muszą się do niego stosować, UE sprawuje
nad tym kontrolę (I filar)
26. Pierwotne prawo UE- ogólna charakterystyka
Prawo pierwotne UE jest, mniej więcej tym dla prawa wtórnego, czym na poziomie narodowym, prawa
konstytucyjne dla prawa zawartego w ustawach zwykłych i normach wykonawczych.
Na prawo pierwotne UE składają się traktaty założycielskie, traktaty modyfikujące i umowy asocjacyjne.
Akty prawa pierwotnego UE to:
-Jednolity Akt Europejski
-Karta praw podstawowych
-Traktat amsterdamski
-Traktat ateński
-Traktat lizboński
-Traktat nicejski
-Traktat z Maastricht
-Traktaty rzymskie
-Układ z Schengen
27. Prawo europejskie, prawi UE, prawo wspólnotowe- zakresy pojęciowe
28. Zakres terytorialny obowiązywania prawa wspólnotowego
od 1 XII- prawo wspólnotowe obowiązuje na terytorium całej Unii Europejskiej (chociaż nie ma w prawie
pojęcia UE). Zwyczajowo terytorium UE określa się jako: obszar państw członkowskich zakreślonych
granicami zewnętrznymi, w głąb to, co pod tym obszarem, słup powietrza do wysokości stratosfery,
statki powietrzne i morskie, placówki dyplomatyczne w państwach trzecich, szelf kontynentalny i wody
przybrzeżne.
Prawo UE obowiązuje poza terytorium UE gdy:
-państwo trzecie podpisało z UE umową dopuszczającą obowiązywanie prawa UE. np. kwestia Euro: Watykan,
Monako, San Marino, Andora, częściowo Bośnia i Hercegowina oraz Czarnogóra.
Prawo UE nie obowiązuje na terytorium UE gdy:
-mówi o tym umowa między UE a państwem członkowskim- np. specjalne strefy ekonomiczne.
29. Zakres czasowy obowiązywania prawa wspólnotowego
Prawo wspólnotowe obowiązuje w czasie nieokreślonym. Jedynym wyjątkiem był traktat o EWWiS, który był
podpisany na 50 lat. Żaden inny nie ma określonego czasu obowiązywania.
Wyjątki:
1) okres przejściowy
-państwo członkowskie otrzymuje okres przejściowy- w danym państwie w jakimś obszarze prawa nadal
obowiązuje prawo krajowe. Jest to negocjowane przed wejściem do UE.
-okres przejściowy może być z inicjatywy państwa przystępującego albo z inicjatywy UE.
-czas trwania tego okresu jest ściśle określony. (najdłuższy wynosił 38 lat i dotyczył 20% podatku VAT od
rolnictwa w Wielkiej Brytanii)
-okres można skrócić lub wydłużyć ale potrzebna jest do tego zgoda obu stron.
2) klauzula ewolucyjna
-Polega na tym, że w określonych kwestiach nie obowiązuje prawo wspólnotowe bo obowiązuje prawo
krajowe.
-Klauzula ewolucyjna jest przyznawana państwu członkowskiemu UE gdy państwo nie chce przystąpić do
nowych inicjatyw UE albo chce, lecz nie może.
-nowe państwa UE dostały np. klauzulę w zakresie ochrony środowiska.
-Klauzula ewolucyjna nie określa czasu swego trwania. Przestaje obowiązywać kiedy państwo zechce lub
kiedy będzie mogło. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy prosi o pomoc. Wówczas musi przedłożyć konkretny
biznesplan.
30. Zakres podmiotowy obowiązywania prawa wspólnotowego
Prawo wspólnotowe dotyczy osób fizycznych i prawnych, państw członkowskich i organów unijnych. Prawo
wspólnotowe nie określa pojęć osoby fizycznej i osoby prawnej. Te określone są przez prawo krajowe w
kodeksach cywilnych. Prawa obywateli UE określił traktat z Maastricht.
31. Zakres przedmiotowy obowiązywania prawa wspólnotowego
Czego dotyczy prawo wspólnotowe?
Przed traktatem lizbońskim, do 1 XII 2009:
I filar- sprawy gospodarcze, azyle, wizy
II filar- wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
III filar- unia policyjno-sądownicza
Po 1 XII:
-brak filarowości jednolita struktura
-prawo UE o cechach prawa wspólnotowego
-Przechodzenie od prawa krajowego do wspólnotowego: przez traktat lub rozporządzenie unijne. Zwykle
jednak- traktat.
-obowiązuje zasada  no return - jeżeli jakaś kwestia znalazła się na poziomie prawa wspólnotowego, nie może
znalez
ć się już w zharmonizowanym ani krajowym. Jeśli jest w prawie zharmonizowanym- nie może już być
w krajowym.
32. Charakter prawny UE i Wspólnot Europejskich
Przed traktatem lizbońskim
-Brak expressis verbis podmiotowości międzynarodowej
-Brak własnych kompetencji
-Brak własnych organów
-Nie wchłonęła Wspólnot Europejskich
UE to specyficzna struktura międzynarodowa o charakterze
sui generis, bez podmiotowości prawnej, działająca na
podstawie umowy międzynarodowej (TUE) i znajdująca się w
stanie rozwoju (in statu nascendi)
Wspólnoty Europejskie i Euratom to organizacje międzynarodowe posiadające podmiotowość prawa
międzynarodowego.
Po traktacie lizbońskim
UE posiada podmiotowość międzynarodową i osobowość prawną.
33. Uwarunkowania Unii Gospodarczo-walutowej
34. Etapy rozwoju współpracy finansowej w Unii
1969- Powołanie grupy Wernera przygotowującej raport w sprawie możliwości wprowadzenia wspólnej
waluty
1972- Wprowadzenie systemu stabilizacji kursów walut państw EWG
1979-Utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego
1987- Przyjęcie Jednolitego Aktu Europejskiego tworzącego wspólny rynek wewnętrzny z 4 swobodami
Pakiety Delorsa
1992- Przyjęcie Traktatu o Unii Europejskiej (Maastricht) zawierającego daty poszczególnych faz tworzenia
UGW
1994- Wyłonienie Europejskiego Instytutu Walutowego (póz
niejszego EBC)
1995- Rada Europejska w Madrycie przyjmuje nazwę wspólnej waluty i określa termin jej wprowadzenia
1998- Powołanie EBC
1999- Ostatnia faza tworzenia Unii Walutowej, usztywnienie kursów walutowych 11 państw wchodzących do
UGiW
2000- Gracja dołącza do UGiW
2009- Słowacja przyjmuje Euro
35. Kryteria konwergencji
Zbliżają one parametru makroekonomiczne gospodarek kandydujących do UGiW. Precyzuje je protokół II do
Traktatu o UE.
Wyróżniamy:
-kryteria monetarne- są to kryteria zmienne w zależności od wyników trzech najlepszych państw. Są to:
+Nominalne, długookresowe stopy procentowe nie mogą przekraczać 2% wyników trzech najlepszych krajów
+Nie mogą przekraczaj 1,5% stopy inflacji trzech najsłabszych krajów
-kryteria fiskalne (sztywne)
+Udział deficytu budżetowego w PKB nie może przekraczać 3%
+Udział długu w PKB nie powinien być wyższy niż 60%
+stabilny kurs waluty
+Przez 2 lata kurs waluty kraju kandydującego do UGiW nie może przekroczyć przedziału wahań
wyznaczonego przez ERN.
36. Wspólna waluta EURO- geneza, istota i skutki wprowadzenia.
Geneza, istota patrz 34.
Skutki:
-wewnętrzne:
+lekki impuls inflacyjny wynikający z wykorzystania nowej waluty do podniesienia cen towarów
+ułatwienie porównywania kosztów produkcji w ramach strefy EURO
+mniejsze ryzyko kursowe
+niższe koszty transakcyjne między krajami UGiW
-międzynarodowe:
(lanie wody)
+ułatwienie transakcji między państwami UGiW a krajami trzecimi.
37. Uwarunkowania Wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
-wspólne działania dyplomatyczne i tzw.  miękkie aspekty bezpieczeństwa
-komponenty wojskowe i obronne
-potwierdzenie tożsamości UE na arenie międzynarodowej
-ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezależności integralności Unii (zgodnie z zasadami
Karty Narodów Zjednoczonych)
-umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach
-zachowanie pokoju i umocnienie międzynarodowego bezpieczeństwa
-wspieranie międzynarodowej współpracy
-rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa, poszanowanie praw człowieka i podstawowych
wolności
38. Etapy rozwoju wspólnej polityki bezpieczeństwa UE
Początki- 1948r.- Traktat Brukselski (Kraje Beneluksu, UK, Francja). Powoływał Unię Zachodnią i
zawierał punkt o wzajemnej obronie.
1949- powstaje NATO
1952- Plan Plevena- zakładał stworzenie Europejskiej Wspólnoty Obronnej- podpisano traktat powołujący
ale Francja go nie ratyfikowała.
1954- do Unii Zachodniej włączono Niemcy i tak powstała Unia Zachodnioeuropejska (UZE)
UZE działała by podkreślić europejską solidarność obronną i pilnowała by Niemcy się nie zbroiły.
1961- rozpoczęły się  spotkania na szczycie , które w 1974 r (Paryż) nazwano Radą Europejską
1969- Na szczycie w Hadze utworzono Europejską Wspólnotę Polityczną (EWP) 2x/rok spotkania
ministrów (system harmonizowania współpracy i stanowisk)
EWP działało do 1992 roku- do podpisania Traktatu o Unii Europejskiej. Traktat wprowadził filary- w tym
II filar-  Wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa . Cele (art. 11): ochrona wspólnych interesów i
niezawisłości
Sposoby decyzyjne zapożyczono z I filaru z tą różnicą, że w I filarze politykę inicjuje Komisja Europejska a w
II filarze rolę tę pełni Rada Europejska
Nie ma jurysdykcji ETS-u.
39. Instrumenty WPZiB
Traktat o UE:
-zasady i ogólne wytyczne
-wspólne strategie
-wspólne stanowiska
-wspólne działania
-systematyczna współpraca między państwami członkowskimi
Poza traktatem o UE:
-zwykłe wspólne oświadczenia i deklaracje polityczne, którymi Unia posługuje się w praktyce realizowanej
polityki zagranicznej
Najwyższym organem decyzyjnym jest Rada UE, organem wykonawczym jest Wysoki przedstawi ciel ds.
WPZiB.
40. Problemy WPZiB UE
37
41. Zasady WPZiB
Istnieją trzy główne zasady WPZiB  tożsamość, spójność, solidarność. Tożsamość UE jest umacniana w
dwóch obszarach:
-poprzez realizację WPZiB UE potwierdza swoją tożsamość na arenie międzynarodowej. Traktat Nicejski
wprowadził do TUE stwierdzenie:  Unia określa i realizuje WPZiB . Jest to ważna zmiana, gdyż wcześniej cel
ten realizowały państwa członkowskie.
-Spójność i solidarność została określona przez TUE, po zmianach wprowadzonych przez TA. Państwa
członkowskie mają  aktywnie i bez żadnych zastrzeżeń popierać WPZiB, a wszystko to ma się odbywać  w
duchu lojalności i wzajemnej solidarności . Poza tym mają współpracować w celu  umacniania i rozwijania
wzajemnej solidarności politycznej , a także powstrzymać się od działań sprzecznych z interesami UE i takich,
które mogłyby zaszkodzić jej skuteczności w relacjach na arenie międzynarodowej (z
ródło: TUE, art.12).
42. Uwarunkowania wspólnej polityki wewnętrznej i wymiaru sprawiedliwości
-Lata 60'/70'- konieczność zapobieżenia działalności organizacji terrorystycznych działających w Europie
(Action Direct, Baader Meinhof, Czerwone Brygady, IRA, ETA) utworzono w tym celu Grupę TREVI w
1976 r.)
-Konieczność zwalczania handlu narkotykami (TREVI II i TREVI III, Europol)
-Konieczność uregulowania kwestii związanych ze ściganiem przestępców przekraczających granice wewnątrz
UE.
-Zwalczanie nielegalnej imigracji
-Zwalczanie handlu ludz
mi
-Zwalczanie rasizmu i ksenofobii
-Walka z przestępczością zorganizowaną
-Zwalczanie przestępstw finansowych i korupcji
-Współpraca sądowa w sprawach karnych
-Współpraca sądowa w sprawach cywilnych
43. Etapy rozwoju wspólnej polityki wewnętrznej i wymiaru sprawiedliwości
Konwencja dublińska z 15 czerwca 1990r. w sprawie załatwienia wniosków azylowych;
Konwencja o przekroczeniu granic zewnętrznych UE (nie weszła w życie ze względu na spór między Wielką
Brytanią a Hiszpanią w sprawie Gibraltaru);
Konwencje ekstradycyjne z 10 marca 1995 r. i z 27 września 1996 r.; ich celem jest przyspieszenie i
uproszczenie procedur ekstradycyjnych;
Konwencja o Europolu z 26 lipca 1995 r.(ang.European Police Office- Europejskie Biuro Policji);
Konwencja o ochronie interesów finansowych Wspólnoty; dotycząca zwalczania przestępstw na szkodę
finansów UE; 28 kwietnia 1999r. utworzono w tym celu Europejski Urząd do spraw Zwalczania Nadużyć
Finansowych (OLAF);
Decyzja ramowa 2002/584/IHA z 13 czerwca 2002 r.; o europejskim nakazie aresztowania.
44. Etapy stosunków Polski ze Wspólnotami Europejskimi- ogólna charakterystyka
-19 września 1989 roku podpisano umowę Polska-EWG.
-25 maja 1990 r. Polska złożyła oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy o stowarzyszeniu ze
Wspólnotami Europejskimi.
-1993 r. na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze ustalono polityczno-ekonomiczne kryteria (kryteria
kopenhaskie), jakie musiały spełnić państwa Europy Środkowo-Wschodniej, aby mogły ubiegać się o
przystąpienie do Unii. Oficjalny wniosek o członkostwo Polska złożyła 8 kwietnia 1994 roku w Atenach.
-Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 r. zapadła decyzja o podjęciu
negocjacji członkowskich z sześcioma państwami: Polską, Węgrami, Czechami, Słowenią, Estonią i Cyprem 
tzw. grupa luksemburska. Polska rozpoczęła negocjacje 31 marca 1998 roku.
-Wszystkie sprawy związane z integracją Polski z UE koordynował utworzony w paz
dzierniku 1996 r.
Komitet Integracji Europejskiej. Negocjacje w imieniu rządu prowadził Pełnomocnik Rządu do spraw
Negocjacji o Członkostwo Polski w Unii Europejskiej
-Na szczycie w Kopenhadze, zakończonym 13 grudnia 2002 r., ówczesny rząd Leszka Millera sfinalizował
negocjacje.
-16 kwietnia 2003 r. Polska podpisała traktat akcesyjny.
-Referendum w sprawie członkostwa odbyło się w dniach 7-8 czerwca 2003. W jego wyniku Polska, razem z
pozostałymi dziewięcioma innymi krajami, wstąpiła do Unii 1 maja 2004 roku.
45. Ogólna charakterystyka Traktatu Akcesyjnego
Traktat akcesyjny, traktat adhezyjny, ang. Adhesion Treaty, umowa międzynarodowa pomiędzy państwami
członkowskimi UE a państwem kandydującym. Jego treścią są warunki uzyskania członkostwa w organizacji.
Wynegocjowana treść traktatu wymaga wyrażenia zgody przez Parlament Europejski. Kolejnym krokiem jest
uroczyste podpisanie traktatu przez strony tej umowy. Podpisany traktat akcesyjny podlega ratyfikacji zgodnie
z zasadami obowiązującymi w poszczególnych krajach  najpierw w kraju (lub w krajach) kandydujących a
następnie we wszystkich państwach członkowskich UE.
46. ---
47. Traktat konstytucyjny
Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (Wspólnoty Europejskiej) (TKE, Konstytucja dla Europy) 
umowa międzynarodowa podpisana przez państwa członkowskie Unii Europejskiej 29 paz
dziernika 2004 w
Rzymie. W związku z brakiem ratyfikacji przez wszystkie strony umowa nie weszła w życie.
Traktat składa się z 4 części:
* Część I - zawiera podstawowe postanowienia dotyczące Unii i jej kompetencji, liczy 60 artykułów
* Część II - Karta Praw Podstawowych Unii
* Część III - Polityka i funkcjonowanie Unii - najobszerniejsza część, liczy 342 artykuły
* Część IV - Postanowienia ogólne i końcowe.
Poza tym dołączono kilka protokołów i deklaracji.
Konstytucja dla Europy miała wejść w życie zamiast dotychczasowych praw pierwotnych Unii. Uchylone
miały zostać traktat rzymski (TWE) i traktat z Maastricht oraz wszystkie traktaty i akty je zmieniające i
uzupełniające. Jednocześnie Unia Europejska miałaby uzyskać osobowość prawną. Ponadto w konstytucji
dokonano wyraz
nego podziału na kompetencje Unii, państw członkowskich oraz kompetencje dzielone.
48. Traktat lizboński
(oficj. Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę
Europejską; w wersji roboczej określany jako traktat reformujący)  umowa międzynarodowa zakładająca
m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej, podpisana 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie.
W stosunku do państw-stron weszła w życie 1 grudnia 2009 przy czym w hierarchii z
ródeł prawa porządku
prawnego Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje od chwili ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, co nastąpiło 2
grudnia 2009.
Warunki przyjęcia:
Stosownie do art. 6 traktatu miał on początkowo wejść w życie 1 stycznia 2009 roku - pod warunkiem, że
zostaną złożone wszystkie dokumenty ratyfikacyjne lub pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu
dokumentu ratyfikacyjnego przez państwo-stronę, które jako ostatnie dopełni tej formalności.
Ratyfikacja traktatu odbywa się zgodnie z wewnętrznymi wymogami konstytucyjnymi państw-stron traktatu.
Jedynym krajem, w którym zaplanowano referendum w sprawie ratyfikacji traktatu lizbońskiego, była Irlandia.
Treść i konsekwencje:
Tak jak przewidywał traktat konstytucyjny, Unii Europejskiej została nadana osobowość prawna;
zlikwidowana została Wspólnota Europejska, jej następcą prawnym jest Unia. W związku z tym nazwa TWE
została zmieniona na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zniesiony został także system
filarowy, jednak pewne odrębności dawnego II i III filaru zostały zachowane. Kompetencje Unii w zakresie
wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zostały poszerzone,chociaż Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej nie sprawuje jurysdykcji w tym obszarze). W wyniku przyjęcia traktatu nastąpił podział
kompetencji na trzy obszary: zarezerwowany wyłącznie dla Unii (unia celna, reguły konkurencji, polityka
pieniężna w strefie euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych, wspólna polityka handlowa, umowy
międzynarodowe zawierane przez Unię), obszar współdzielony, gdzie prawo Unii nadal jest nadrzędne nad
prawem państw członkowskich, ale obszary nieregulowane prawem unijnym i obszary, z których
zrezygnowała Unia, np. poprzez wycofanie dyrektyw, pozostają pod kontrolą prawa krajowego, oraz obszar,
nad którym wyłączną władzę i pierwszeństwo ma prawo krajów członkowskich. Do traktatu dołączono liczne
wyłączenia i uszczegółowienia kompetencji w obszarach polityk współdzielonych, w tym Karty Praw
Podstawowych.