WSTRZ
S
Jest to zachwianie równowagi miedzy zapotrzebowaniem, a
zaopatrzeniem w tlen poszczególnych narządów na skutek
ostrej niewydolności krążenia. Inaczej nazywane szokiem.
WstrzÄ…s powstaje wskutek:
" utraty krwi - krwotok zewnętrzny lub wewnętrzny (powy-
żej 25% krwi krążącej w organizmie), utrata osocza - z po-
wodu działania wysokiej temperatury, utrata wody lub soli 
wymioty lub biegunka o dużym nasileniu - wstrząs hipowo-
lemiczny
" zmniejszenie wydolności serca - zawał serca lub zator płuc-
ny - wstrzÄ…s kardiogenny
" powiększenie pojemności układu naczyniowego przy nie-
zmienionej objętości masy krwi krążącej - wstrząs przy-
współczulno-naczyniowy
" zachwianie pracy układu nerwowego - przerażenie, ból, bo-
dz
ce termiczne (gorÄ…co lub zimno)  wstrzÄ…s neurogenny
" zatrucie  wstrzÄ…s septyczny lub toksyczny
" reakcjÄ™ uczuleniowÄ…  wstrzÄ…s anafilaktyczny
WSTRZ
S
Objawy (bardzo zależą do przyczyny wstrząsu)
" bladość i chłód skóry
" wargi przybierajÄ… kolor bladosiny,
" bledną łożyska paznokci, po ich uciśnięciu bardzo powoli
różowieją,
" niepokój chorego - drżenie, lęk
" bardzo wysokie tętno (180-200 uderzeń na minutę),
" dreszcze, tzw. zimny pot, niska produkcja moczu
" pragnienie i suchość w ustach, zmęczenie, wymioty, biegunki
" utrudniony kontakt z chorym
W póz
niejszym stadium:
" twarz przybiera kolor żółtoszary
" chory obojętnieje
" czasami występują zaburzenia świadomości
" tętno staje się szybsze i jednocześnie słabiej wyczuwalne
" oddech staje się płytki, nierównomierny i szybki
WSTRZ
S
Pierwsza pomoc
" zatamować krwawienie
" ułożyć w pozycji przeciw wstrząsowej - krótkotrwałe uniesienie
nóg około 30 cm. powyżej poziomu głowy
" zabezpieczyć przed utratą ciepła ( przykrycie kocem)
" zapewnić spokój i bezpieczeństwo
" sprawdzać tętno i oddech
" nie podawać leków, jedzenia, alkoholu i zabronić palenia papier-
osów (Jedynie we wstrząsie anafilaktycznym można samodzielnie
podać choremu adrenalinę -alergicy, którzy doświadczyli raz w
życiu wstrząsu anafilaktycznego z reguły noszą lek przy sobie w
gotowej do użycia strzykawce),
" przy wstrząsie powypadkowym nie należy chorego przewozić
przygodnym środkiem transportu
UWAGA
Nie należy podnosić nóg przy urazach kręgosłupa, miednicy,
brzucha, klatki piersiowej oraz czaszki.
WSTRZ
S
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Stan, w którym ciało obce przedostanie się zamiast do
przełyku - do krtani lub tchawicy określany jest jako
zachłyśnięcie. Ciałem obcym może być również płyn. Po
zaaspirowaniu ciała obcego, poszkodowany gwałtownie
próbuje wciągnąć powietrze uruchamiając wszystkie
mięśnie oddechowe i ma uczucie duszenia się. Skóra
twarzy sinieje, poszkodowany jest niespokojny,
przerażony, pokrywa się potem, akcja serca przyspiesza
się, a przy całkowitym zatkaniu dróg oddechowych
dochodzi do bezdechu, zatrzymania akcji serca i zgonu.
Jak z tego wynika, szybka pomoc jest w tym wypadku
ratowaniem życia. Wniknięcie ciała obcego zwykle
wyzwala odruch kaszlu, który z kolei często umożliwia
wykrztuszenie ciała obcego z dróg oddechowych.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Ciała obce w jamie ustnej mogą w dwojaki sposób za-
grozić życiu człowieka. Pierwszy sposób to, gdy trafią do
dróg oddechowych drugi, gdy utkwią w przewodzie
pokarmowym.
Najbardziej niebezpieczne dla człowieka jest, gdy ciało
obce dostanie się do dróg oddechowych. Przeważnie
dzieci biorą do ust różne przedmioty, jak monety,
guziki, groch, itp.
U dorosłych może zdarzyć to się podczas nieostrożnego
mówienia podczas jedzenia, kęs pokarmowy lub małe
cząsteczki pokarmowe mogą przedostać się do krtani
lub głębiej wówczas powstaje odruchowy kaszel, krztu-
szenie się, niepokój, duszność, sinica twarzy, daremne
oddechy, jeśli ciało obce zatyka całkowicie światło dróg
oddechowych. Całkowita niedrożność oddechowa może
w ciągu kilku minut doprowadzić do śmierci.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Schemat postępowania w przypadku
zadławienia
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Jeżeli ciało obce dostanie się do tchawicy (np. zachłyśnięcie się
przy jedzeniu) - należy wywołać kaszel silnymi uderzeniami w
plecy ratowanego między łopatkami. Ratowanego najlepiej
pochylić lub ułożyć tak by głowa i tułów zwisały ku dołowi. (np.
przełożenie przez kolano). Małe dzieci można uchwycić za
biodra oraz pośladki i unieść do góry głową w dół.
Poszkodowanego przełożyć
przez kolano, stół, oparcie
krzesła tak, aby głowa i tu-
łów zwisały luz
no, twarzÄ…
w dół, a dłonią wykonać
kolejno uderzenia w plecy
na wysokości międzyłopat-
kowej. Celem powinna być
próba usunięcia ciała obce-
go przy każdym kolejnym
uderzeniu, a nie wykona-
nie pełnej sekwencji pięciu
uderzeń.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Gdy u dziecka ciało obce utkwi w drogach oddecho-
wych jego głos staje się nienaturalny (mechaniczny).
Co robić?
1. Jeżeli ciało obce utkwiło w gardle, wywołując atak
kaszlu i głośny oddech, istnieje szansa, że dziecku
uda się je wydalić podczas kolejnego silnego wydechu
w czasie kaszlu.
2. Uważnie obserwować zachowywanie dziecka i
zachować spokój.
3. Nie przeszkadzać dziecku w kaszlu (nie uderzać go w
plecy, nie uciskać klatki piersiowej.
4. Nie wkładać palców do ust dziecka. Prawdopodobnie
nie uda się usunąć tym sposobem ciała obcego,
istnieje natomiast niebezpieczeństwo, że ciało obce
zostanie wepchnięte dalej.
5. Jeżeli dziecko nie pozbyło się ciała obcego, trzeba od-
wiez
ć je do szpitala, uspokajać je i zachować spokój.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Jeżeli wymienione próby zawiodły należy zastosować
ucisk Heimlicha
Ratujący staje z tyłu za
poszkodowanym Ò! o-
bejmuje go oburÄ…cz za
brzuch w okolicy miÄ™-
dzy pępkiem i wyrost-
kiem mieczykowatym
Ò!nagÅ‚ym, mocnym ru-
chem przyciska posz-
kodowanego do siebie,
powodując gwałtowne
uciÅ›niÄ™cie przepony Ò!
dodatkowo umieszcza
w czasie uścisku włas-
ne, zwinięte pięści w
dołku podsercowym.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Ucisk Heimlicha
Takie postępowanie powoduje
gwałtowny, krótkotrwały, bie-
rny wydech, podczas którego
ciało obce może być wyciśnięte
z tchawicy. Gdy poszkodowa-
ny traci przytomność i prze-
wraca się należy mocno, rów-
nież gwałtownie, uciskać jego
brzuch w kierunku klatki
piersiowej. Przy zastosowaniu
tej metody istnieje jednak ry-
zyko uszkodzenia narządów
wewnętrznych, jeżeli ucisk był
wykonany nieprawidłowo lub
z zbyt dużą siłą.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Nasilona duszność, sinica warg i skóry
wokół ust, dławienie się nakazuje
natychmiast wykonać Manewr Heimlicha:
u dzieci:
1. Jeżeli dziecko nie może oddychać i
dławi się, stanąć za nim, objąć rękami
powyżej pępka, ale poniżej żeber i
mostka. Jedna dłoń ściśnięta w pięść z
kciukiem do wewnątrz, dotykać brzucha
dziecka.
2. Wolną dłonią chwycić pięść i docisnąć
mocno 4 razy ku górze, w stronę klatki
piersiowej.
3. Nie ściskać bocznych części klatki
piersiowej dziecka, ucisk powinien być
wykonany na gór-ną część brzucha za
pomocą pięści. Manewr można powtórzyć
od 6  10 razy.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
u niemowlÄ…t:
1. Ułożyć dziecko na swojej dłoni głową w dół,
podtrzymując je poprzez uchwycenie żuchwy.
2. Dłoń, na której leży dziecko należy oprzeć na
swoim udzie. Wewnętrzną stroną nadgarstka
wykonać 4 zdecydowane uderzenia w okolicę
międzyłopatkową.
3. Jeżeli to nie przyniosło oczekiwanego skutku,
przewrócić dziecko na plecy i 4 razy ucisnąć
klatkę piersiową za pomocą dwóch palców, u-
mieszczonych około 1,5cm poniżej linii łączącej
sutki. Nacisk skierowany do przodu i ku doło-
wi, siła mniejsza niż w przypadku osób doros-
Å‚ych.
4. Jeżeli to konieczne można powtórzyć zabiegi.
CIAA
O OBCE W TCHAWICY
Jeżeli w/w metody nie dadzą rezultatu
należy natychmiast wezwać pogotowie.
CzekajÄ…c na pomoc w przypadku
bezdechu należy rozpocząć sztuczne
oddychanie.
Ciała obce w tchawicy
grożą uduszeniem.
Działać natychmiast!
CIAA
O OBCE W RANIE, OKU, NOSIE, UCHU
Ciało obce w ranie - nie usuwać żadnych
ciał niezależnie od wielkości; założyć opa-
trunek i zadbać o fachową pomoc.
Gdy do rany dostanie się i utkwi w niej duże ciało
obce, zasadniczo powinien usunąć je lekarz.
Ponieważ z zewnątrz nie da się ocenić głębokości i
stopnia uszkodzenia, nie wolno własnoręcznie usuwać
ciał obcych. Istnieje niebezpieczeństwo uszkodzenia
naczyń krwionośnych, nerwów, a nawet narządów.
Po usunięciu ciała obcego rany wewnętrzne muszą
być natychmiast opatrzone przez lekarza. Jeżeli ciało
obce wystaje z rany trzeba przed transportem
rannego umocować je i owinąć.
CIAA
O OBCE W RANIE, OKU, NOSIE, UCHU
Ciało obce w oku - drobne ciała obce, rzęsy można
usuwać samemu, np. rogiem chusteczki w kierunku
od zewnętrznego do wewnętrznego kąta oka, można
przedtem wywinąć powiekę palcem lub za pomocą
szklanej pałeczki.
W przypadku obecności odprysków szkła, metalu,
drewna, itd. nie próbować usuwać ich samemu,
Jeżeli ciała obce, np. opiłki metalu, utkwiły w gałce
ocznej, należy opatrzyć dwoje oczu  również to
niezranione. Natychmiast udać się do okulisty! W
żadnym przypadku nie próbować samodzielnie
wydobyć przedmiotu z oka. Unikać manipulowania
przy oku, czyli nie wycierać, nie trzeć, jedynie założyć
suchy opatrunek na oko.
CIAA
O OBCE W RANIE, OKU, NOSIE, UCHU
Ciało obce w nosie - niektóre można samemu usunąć za-
tykajÄ…c zdrowÄ… dziurkÄ™ od nosa, a zatkanÄ… wydmuchu-
jąc ciało obce. Nie należy próbować przepychać ich pal-
cem, pincetą lub ostrymi narzędziami, bo grozi to po-
pchnięciem do dalszych odcinków lub uszkodzeniem ja-
my nosowej. Większość przedmiotów musi być usunięta
przez specjalistÄ™ laryngologa.
Ciało obce w jamie ustnej i gardle - grozi zadławieniem.
Należy ciało obce wygarnąć palcem owiniętym gazą czy
chusteczką do nosa; lepiej poszkodowanego ułożyć z gło-
wą nieco w dół i na boku, aby się nie zachłysnął. Ciała o-
bce wbite w tkankę, np. ość w migdałku, lepiej niech wy-
jmie specjalista laryngolog. Jeżeli przedmiot został poł-
knięty w całości, kontrolować, czy wydostanie się drogą
naturalnÄ….
CIAA
O OBCE W RANIE, OKU, NOSIE, UCHU
Ciało obce w uchu powinno być usunięte przez specja-
listę laryngologa. Próba samodzielnego usunięcia gro-
zi wepchnięciem ciała obcego głębiej, a nawet zranie-
niem przewodu słuchowego zewnętrznego lub błony
bębenkowej.
U dzieci są to zazwyczaj kawałki gąbki, ale także zwit-
ki papieru, bateryjki, małe kamyki, a nawet sztuczne
paznokcie, fragment gałązki świerkowej, wciśnięty
zgodnie z układem igieł i w związku z tym zaklino-
wany nieodwracalnie w jamie nosowej!!!!
Można sprowokować dziecko do silnego wydmucha-
nia nosa, zatykając drożną dziurkę, jeżeli próba się
nie powiedzie musisz iść z nim do lekarza laryngologa.
Nie próbować nic wyciągać samodzielnie!!!!