Pliki i katalogi w Linuksie

Wstęp

Linux, tak jak Dos posiada system plików. Są one jednak bardzo odmienne, ponieważ Linux posiada wiele więcej możliwości zarządzania plikami. Własności plików Linuksa, tak odmienne od dosowych, stawiają go w czołówce, jako sieciowy system operacyjny.

Różnice między systemami plików w Linuksie i Dosie

W Dosie (w Win95 już nie) nazwa pliku miała postać 8+3 - ośmioliterowa nazwa i trzyliterowe rozszerzenie. W Linuksie tak nie jest. Nazwy plików mogą przybierać postać do 255 znaków (nie radzę stosować tak długich nazw).

Plik Linuksa nie posiadają czegoś takiego jak rozszerzenie. Np. w Dosie pliki wykonywalne posiadają rozszerzenia exe, com, lub bat, a w Linuksie plikiem wykonywalnym będzie ten, któremu nadamy prawo wykonywania (o tym później), lub pliki tekstowe mają rozszerzenie txt, a w Linuksie ten sam plik może przybrać nazwę, np. to.jest_plik.tekstowy_xyz.

W Dosie (również w Win95) nie są rozróżniane duże i małe litery. Nie ważne czy wpiszesz c:\>dir PROGRAMY czy c:\>dir proGRAMY, zawsze zobaczysz zawartość tego samego katalogu. W Linuksie PROGRAMY i proGRAMY to dwa różne katalogi, ponieważ Linux rozróżnia duże i małe litery w nazwach plików, katalogów lub poleceń (polecenie CP nie istnieje, a cp służy do kopiowania plików).

W Linuksie istnieje rodzaj plików, którego nie możemy spotkać w Dosie. Są to dołączenia symboliczne (coś jak skróty w Win95, ale z kilkoma różnicami). Np. jeśli w Win95 umieścimy sobie skrót do jakiegoś katalogu na pulpicie, to klikając na niego zostaniemy przeniesieni do katalogu, na który ten skrót wskazuje, a w Linuksie byłoby tak, że pracowalibyśmy w takim katalogu jak nazwa dołączenia symbolicznego, a jego zawartość odpowiadałaby katalogowi, na który ten link wskazuje. Można je stworzyć poleceniem:

ln -s

Jak widać na przykładzie polecenia ln, w Linuksie opcje poleceń podaje się po myślniku " - ", nie jak w Dosie (c:\>dir /p), np.:

ls -l
ps -A
tar -xzf


Atrybuty plików

Plik w Linuksie posiadają prawa dostępu, które określają dostępność pliku dla jego właściciela, grupy, do której plik należy i pozostałych. Informacje te można uzyskać wydając polecenie ls -l .

Wtedy zobaczymy na ekranie coś takiego:

-rw-r--r-- 1 root root 48260 May 15 22:35 kot.jpg
-rw-r--r-- 1 root root 55965 May 16 13:02 chemia.ref
-rw-r--r-- 1 root root 5475 Apr 9 23:46 linux.html
-rw-r--r-- 1 root root 447745 Apr 23 17:59 obrazki.tar.gz
drwxr-xr-x 5 root root 1024 Apr 8 21:04 fonts
drwxr-xr-x 2 root root 1024 Mar 25 17:42 howto


Pierwsza kolumna (-rx-r--r--) oznacza prawa dostępu i rodzaj pliku. Druga i trzecia kolumna właściciela i grupę do której ten plik należy.

Jeśli chodzi o prawa dostępu wygląda to tak:


- rw- r-- r--
| | | |_______________ prawa dostępu dla pozostałych
| | |___________________ prawa dostępu dla grupy, do której plik należy
| |_______________________ prawa dostępu dla właściciela pliku
|__________________________ rodzaj pliku

Pierwsza pozycja oznacza rodzaj pliku: -(kreska) - normalny plik; d - katalog; l - symboliczne dołączenie; b - urządzenie blokowe; c - urządzenie znakowe.
Następnie określane są prawa dostępu: r - możliwość czytania; w - możliwość zapisu; x - możliwość wykonania, ale dla katalogów oznacza to możliwość przeglądania go lub ustawienia jako katalog bieżący (poleceniem "cd").

Zmiana praw dostępu

Służy do tego polecenie chmod.

chmod ugoa+-=rwx


u - właściciel pliku; g - grupa; o - pozostali; a - wszyscy; -(minus) - zabiera; + - daje; = - czyni podane prawa jedynymi prawami dla pliku.


chmod a-w jakiś_plik - zabiera wszystkim możliwość edycji tego pliku
chmod g-x jakiś_plik - zabiera grupie możliwość wykonania pliku
chmod o+w jakiś_plik - nadaje pozostałym możliwość edycji pliku
chmod g=r jakiś_plik - ustala, że grupa może jedynie czytać plik


Jeśli gdzieś spotkacie polecenie "chmod 755 " (zamiast 755 może być jakaś inna liczba), to nie myślcie, że jest to złe polecenie, ponieważ istnieje też taki wariant tego polecenia, lecz nie będę go opisywał.

Pliki i polecenia

Większość poleceń dotyczących plików i katalogów w Linuksie ma podobną składnię do poleceń dosowych, więc nie jest trudno je stosować. Niektóre polecenia nawet tak samo brzmią.

Spis poleceń

cp - kopiuje pliki i katalogi
cd - zmiana bieżącego katalogu
rm - usuwa pliki lub katalogi
ls - wyświetla zawartość danego katalogu
mkdir - tworzy katalogi
mv - zmiana nazwy pliku lub jego przeniesienie
man - wyświetla pomoc dla danego polecenia


Należy również pamiętać o tym, że dokładną informację dotyczącą danego polecenia można uzyskać przy pomocy polecenia man


--------------------------------------------------------------------------------
Artur Ścianek http://www.linux.webcom.pl 17.06.2000 11:00