Podstawowe zadania i zasady
organizacji zajęć z rewalidacji
indywidualnej
Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska
Rewalidacja
oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej
sprawności& (możliwie pełnej)
Jest procesem wychowawczym* z zaplanowanymi
celami, uwzględniającym wiedzę teoretyczną i
działanie skierowane na osobę niepełnosprawną w
celu usprawniania zaburzonych funkcji rozwojowych
i intelektualnych.
* czy terapeutycznym?
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków
organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i
młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w
ośrodkach (Dz. U. Nr 228 poz. 1489) należy rozróżnić
następujące kategorie uczniów / dzieci wymagających
stosowania w procesie kształcenia specjalnej organizacji
nauki i metod pracy dydaktycznej:
}� niepełnosprawnych,
}� niedostosowanych społecznie,
}� zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Kształcenie specjalne (ale również w placówkach ogólnodostępnych)
organizuje się dla uczniów niepełnosprawnych wymienionych
rozporządzeniu :
}� 1. niesłyszących/ słabo słyszących,
}� 2. niewidomych /słabo widzących,
}� 3. z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
}� 4. z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym,
znacznym,
}� 5. z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
}� 6. z niepełnosprawnościami sprzężonymi (występowanie u ucznia co
najmniej dwóch niepełnosprawności) posiadających orzeczenie o
potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez publiczną poradnię
psychologiczno-pedagogiczną.
}� W myśl obecnie obowiązujących rozporządzeń przez
określenie  uczniowie niepełnosprawni należy rozumieć
uczniów, dla których (publiczna) poradnia wydała
orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
}� W ujęciu Światowej Organizacji Zdrowia  dzieckiem
niepełnosprawnym jest takie dziecko, które bez
specjalnych ulg i specjalnej pomocy z zewnątrz jest
długotrwale, całkowicie lub w znacznym stopniu niezdolne
do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i
zdrowych rówieśników .
W przypadku uczniów niepełnosprawnych podejmuje się
działania o charakterze rewalidacyjnym.
Rewalidacja indywidualna
to&
interwencja, specjalna pomoc pedagogiczna i wychowawcza
dla uczniów z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju
zmierzająca do spowodowania określonych, pozytywnych
zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno 
motywacyjnej oraz umiejętności dziecka.
To również&
ogół działań, które podejmuje się, aby pomóc dziecku
niepełnosprawnemu osiągnąć najwyższy z możliwych dla
niego poziom funkcjonowania psychicznego i fizycznego.
W czasie pracy z dzieckiem niepełnosprawnym wszystkie
działania mają na celu doskonalenie funkcji
niezaburzonych oraz optymalne usprawnianie tych, w
których wystąpiły dysfunkcje.
I jeszcze&
jest blokiem zajęć wspomagających rozwój dziecka: zajęć
rozwijających, kompensacyjnych, usprawniających.
Główne kierunki oddziaływań rewalidacyjnych:
}� optymalne usprawnianie, rozwijanie tych wszystkich funkcji
psychicznych i fizycznych, które są najsilniejsze i najmniej
uszkodzone,
}� optymalne korygowanie funkcji zaburzonych, defektów i
zniekształceń,
}� kompensowanie, czyli wyrównywanie przez zastępowanie,
}� dynamizowanie rozwoju (stymulowanie).
}� Rozporządzenia: z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie
ramowych planów nauczania w szkołach publicznych oraz z dnia 17
listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych i
niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych)
nakładają na przedszkola i szkoły obowiązek
prowadzenia zajęć specjalistycznych (korekcyjno-
kompensacyjnych, logopedycznych oraz innych zajęć o
charakterze terapeutycznym) zajęć rewalidacyjnych
oraz zajęć innego rodzaju, odpowiednich ze względu
na indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe
uczniów oraz ich indywidualne możliwości
psychofizyczne.
}� Powyższe rozporządzenia umożliwiają organizowanie
zajęć rewalidacyjnych dla wszystkich uczniów
niepełnosprawnych, których rodzice lub prawni
opiekunowie wyrazili zgodę o takie zajęcia.
}� Szkoła organizuje zajęcia zgodnie z zaleceniami poradni. Według przepisów
oświatowych obowiązek zorganizowania zajęć, spoczywa na dyrektorze
przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń uczęszcza
(ogólnodostępnej, integracyjnej).
Posumujmy:
Dyrektor organizuje kształcenie zapewniając uczniowi&
}� Realizację programu nauczania, programu
wychowawczego i programu profilaktyki
dostosowanych do indywidualnych potrzeb
edukacyjnych i możliwości psychofizycznych z
wykorzystaniem form i metod pracy dydaktycznej
i wychowawczej.
}� Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama
podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on
programy nauczania te same, które obowiązują w danym oddziale tylko
odpowiednio dostosowane do jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych
i możliwości psychofizycznych. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów
opracowują dla ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
wymagania edukacyjne, które są podstawą oceny jego postępów w nauce.
}� Realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o
potrzebie kształcenia specjalnego
}� Odpowiednie warunki do nauki, sprzęt i środki
dydaktyczne**
}� Integrację ze środowiskiem rówieśniczym
}� Indywidualne zajęcia rewalidacyjne
Zajęcia te powinny być ukierunkowane na usprawnianie zaburzonych funkcji, wzmacnianie i
kompensację.
Nie mogą one służyć uzupełnianiu braków w wiadomościach.
Tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych (w oddziale ogólnodostępnym i
integracyjnym)  po 2 godziny na ucznia.
Rodzaj zajęć powinien wynikać ze wskazań zawartych w orzeczeniu poradni psychologiczno -
pedagogicznej.
** Kto to jest osoba z niepełnosprawnością?
W myśl ratyfikowanej na początku września 2012 przez
Polskę do tej grupy zalicza się Konwencji ONZ o prawach
osób z niepełnosprawnością osoby, które
mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową,
intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może, w
oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i
skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie
równości z innymi osobami
** W myśl tej definicji:
}� Osoba na wózku inwalidzkim stojąca przed budynkiem,
do którego prowadzą schody, będzie osobą
niepełnosprawną. Ale jeśli w budynku będzie odpowiedni
podjazd, będzie miała do niego dostęp na równi z innymi.
}� Osoba z niepełnosprawnością intelektualną może nie być
w stanie przeczytać artykułu w gazecie. Jednak gdyby
obok była ramka z prostym streszczeniem, miałaby taki
sam dostęp do informacji jak inni.
}� &
Jakie zajęcia nazywamy rewalidacyjnymi?
Przepisy ż 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z
dnia 12 lutego 2002r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach
publicznych regulują, że w szkolnym planie nauczania dla uczniów
niepełnosprawnych, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności,
należy uwzględnić następujące zajęcia rewalidacyjne:
}� korekcyjne wad postawy,
}� korygujące wady mowy,
}� orientacji przestrzennej i poruszania się,
}� nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod
komunikacji,
}� inne, wynikające z programów rewalidacji.
Rewalidacja indywidualna
" to interwencja,
" to specjalna pomoc pedagogiczna
i wychowawcza w sferze:
- poznawczej,
- emocjonalnej,
- motywacyjnej
oraz w zakresie sfer określonych przez
narzędzie diagnostyczne&
Rodzaje zajęć rewalidacyjnych w
szkołach - przykłady
" korekcyjno  kompensacyjne,
" nauka języka migowego,
" nauka języka Braila,
" nauka alternatywnych form
komunikacji,
" inne zajęcia o charakterze
terapeutycznym (jakie???)
Zajęcia dydaktyczno  wyrównawcze&
to NIE rewalidacja!!!
}� zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze - organizuje się dla
uczniów, którzy mają znaczne trudności w uzyskaniu
osiągnięć z zakresu określonych zajęć edukacyjnych,
wynikających z podstawy programowej dla danego etapu
edukacyjnego. Zajęcia te prowadzone są przez
nauczyciela właściwych zajęć edukacyjnych,
Ale przecież &
Organizacja zajęć
� Godzina zajęć rewalidacyjnych trwa
60 minut.
� dopuszcza się prowadzenie godzin
zajęć specjalistycznych w czasie
krótszym niż 60 minut, zachowując
łączny czas zajęć ustalony dla
danego ucznia (dla kogo?)
Terapeutyczny charakter oddziaływań
rewalidacyjnych
rewalidacja = rehabilitacja
Rehabilitacja
(łac.re-znów habilitatio-zdolny,
przywrócony) oznacza przywrócenie
komuś utraconych wartości, mimo
istniejącej w dalszym ciągu
niepełnosprawności
fizyczna, psychiczna, społeczna i zawodowa
Cel rehabilitacji
 Rozwijanie maksymalnych zdolności do
wykonywania podstawowych codziennych zajęć,
przygotowanie do pracy zawodowej oraz
stworzenie korzystnych warunków do
kontaktów z otoczeniem fizycznym i ze
środowiskiem społecznym& 
Nie wiedzą jak
Nie rozumieją czego
rozwiązać swoje
ich nauczono (ale
Nie potrafią połączyć
własne problemy
pamiętają na egzamin)
 starej wiedzy z  nową
Nie potrafią planować
Nie znają myślenia
Nie potrafią określać
krytycznego
swoich potrzeb
Nie wiedzą jak
wyznaczać sobie
cele, marzenia
Nie uczą się szukania
Nie widzą związków
kreatywnych rozwiązań
pomiędzy zdobytą wiedzą
a codziennym życiem
Nie potrafią
pracować w zespole Nie uczą się myślenia logicznego
Schemat programu rewalidacji
indywidualnej
Aktualny poziom Cel ogólny Cele szczegółowe Działania,
funkcjonowania ćwiczenia
Trudności ucznia w Terapeutyczne Terapeutyczne Ile? &
poszczególnych Jak najwięcej !!!
sferach wynikające z
oceny poziomu Katalog propozycji
funkcjonowania do każdego celu
szczegółowego
Szczegółowe
Informacje z: Dotyczy Dotyczą rozpisywanie zadań,
Diagnozy usprawnianej sfery konkretnych ćwiczeń
Diagnozy zaburzeń w obrębie specjalistycznych
funkcjonalnej sfery
Wywiadu
&
Co warto dodać, na co należy uważać?
}� TAK & dla kolumny  osoby odpowiedzialne  gdy mamy
do czynienia z multidyscyplinarną diagnozą i zespołem
specjalistów
}� NIE & dla kolumny  czas realizacji celu
Przykład:
}� Profil psychoedukacyjny Schopler
Skala rozwoju (naśladowanie, percepcja, motoryka mała,
motoryka duża, koordynacja wzrokowo  ruchowa, czynności
poznawcze, komunikacja  mowa czynna)
Skala zachowań (nawiązywanie kontaktów i reakcje
emocjonalne, zabawa i zainteresowanie przedmiotami, reakcje
na bodz
ce, mowa)
}� Inwentarz do oceny postępów w rozwoju
społecznym Guznzburg
obsługiwanie siebie, komunikowanie, uspołecznienie, zajęcia
Pracuj nad emocjami !
}�rozpoznawaniem i nazywaniem emocji dziecka oraz
innych, zachęcaj do obserwacji mowy niewerbalnej.
}�Nie obawiaj się przesadnej analizy stanów
emocjonalnych.
}�Pomóż dziecku opracować sposoby, jak ma
postępować w sytuacjach dla niego trudnych, jak
radzić sobie ze stresem, jak opanowywać złość.
Pracuj nad umiejętnościami społecznymi
v�włączanie się do zabawy (do rozmowy)
v�uważne słuchanie (nauczyciela i dzieci)
v�radzenie sobie z dokuczaniem (przezywaniem)
v�skuteczne opanowywanie swojej złości
v�zastępowanie negatywnych myśli pozytywnymi
np.: nie dam rady- jest mi ciężko, ale
spróbuję
Samodzielność
W miarę możliwości wycofuj się z precyzyjnych
instrukcji, stwarzaj sytuacje problemowe, aby
dziecko mogło samo podejmować decyzję
i dokonywać wyboru, jak problem należy
rozwiązać.
Dobre myślenie o sobie
}�Przy każdej sposobności i okazji wzmacniaj
pozytywne myślenie o sobie dziecka
}�Pochwal, doceń:  potrafisz to już sam zrobić ,
 znalazłeś rozwiązanie samodzielnie
Dziękuję za uwagę